Nhu cầu đổi mới trong sản xuất dứa

Mô hình trồng dứa phủ nilon theo hướng tuần hoàn. Ảnh minh họa.

Theo thống kê, Nghệ An hiện có hàng nghìn héc-ta dứa tập trung ở các huyện Quỳnh Lưu, Nghĩa Đàn, Thanh Chương, Tân Kỳ… Tuy diện tích lớn nhưng phương thức canh tác phổ biến vẫn là truyền thống, phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của nông dân. Trong điều kiện thời tiết thất thường, việc canh tác theo lối cũ ngày càng bộc lộ bất cập: cỏ dại cạnh tranh dinh dưỡng làm giảm năng suất; đất bị rửa trôi sau mưa lớn; độ ẩm không đồng đều khiến cây dễ mắc bệnh; nhân công làm cỏ, xới đất tốn kém và không phải hộ nào cũng chủ động được.

Ngoài ra, việc bón phân, phun thuốc không hợp lý cũng khiến chi phí tăng cao và ảnh hưởng đến chất lượng nông sản, trong khi tiêu chuẩn thị trường ngày càng yêu cầu sản phẩm an toàn, bền vững. Vì vậy, một mô hình sản xuất mới – vừa tiết kiệm vật tư, vừa nâng cao năng suất, lại thân thiện môi trường – là điều nông dân hết sức mong chờ.

Tháng 8/2025, Trung tâm Khuyến nông Nghệ An bắt đầu triển khai mô hình trồng dứa phủ nilon theo hướng tuần hoàn tại một số vùng trọng điểm. Điểm nhấn của mô hình là sử dụng màng phủ nông nghiệp đã qua quá trình xử lý tái chế, đảm bảo độ bền, an toàn và có khả năng phân hủy chậm. Việc sử dụng nilon không chỉ để che phủ mà còn nằm trong chu trình sản xuất tuần hoàn: vật liệu sau thu hoạch được thu gom, xử lý và tái sử dụng cho vụ sau, giảm thiểu chất thải ra môi trường.

Quy trình kỹ thuật bao gồm: làm đất kỹ, tạo luống cao để thoát nước tốt; phủ nilon đúng quy cách, cố định chắc chắn để tránh gió lật; trồng cây qua các lỗ đục sẵn giúp hạn chế xói mòn, giữ ẩm và ức chế sự phát triển của cỏ dại. Nhờ lớp phủ này, nhiệt độ đất ổn định hơn, rễ dứa phát triển tốt, đặc biệt giảm đáng kể lượng nước tưới so với trước.

Qua hơn nửa năm triển khai, mô hình đã cho thấy nhiều tín hiệu tích cực. Nông dân tại xã Nghĩa Lâm (Nghĩa Đàn) – một trong những điểm thực nghiệm – cho biết lượng cỏ dại giảm tới 80%, giúp tiết kiệm đáng kể công làm cỏ và chi phí thuê nhân công. Việc giữ ẩm tốt giúp cây phát triển đều, hạn chế bệnh thối nõn, thối rễ – những bệnh thường xuất hiện trong mùa mưa.

Ông Lê Hữu Minh, hộ tham gia mô hình, chia sẻ: “Trồng dứa phủ nilon cây phát triển nhanh hơn, màu lá xanh đậm và khỏe. Chi phí đầu vào giảm mà năng suất vẫn tăng, bà con rất phấn khởi”. Theo đánh giá sơ bộ của cán bộ kỹ thuật, năng suất tại những lô áp dụng mô hình có thể tăng từ 15 – 20% so với cách trồng truyền thống, chất lượng quả đồng đều, độ ngọt tốt và tỉ lệ đạt loại thương phẩm cao.

Đặc biệt, mô hình giúp giảm lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật nhờ hạn chế sự bốc hơi dinh dưỡng và giảm môi trường phát sinh sâu bệnh. Điều này phù hợp với xu hướng sản xuất nông nghiệp an toàn, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước.

Góp phần xây dựng nền nông nghiệp tuần hoàn

Với những hiệu quả rõ rệt về kinh tế, kỹ thuật và môi trường, mô hình trồng dứa phủ nilon theo hướng tuần hoàn được kỳ vọng sẽ trở thành hướng đi bền vững cho ngành trồng dứa Nghệ An. Ảnh minh họa.

Không chỉ dừng lại ở việc che phủ để nâng cao hiệu quả sản xuất, mô hình còn nhấn mạnh yếu tố tuần hoàn tái sử dụng vật liệu giúp giảm rác thải nhựa trong nông nghiệp. Việc thu gom và xử lý nilon sau mỗi vụ không chỉ bảo vệ môi trường mà còn tạo ra thói quen sản xuất bền vững cho người dân.

Ông Nguyễn Văn Đức, đại diện Trung tâm Khuyến nông Nghệ An, cho biết: “Chúng tôi không chỉ đưa kỹ thuật mới mà còn hướng nông dân đến nền nông nghiệp tuần hoàn, sử dụng tài nguyên tiết kiệm và hạn chế tối đa tác động xấu đến môi trường. Mô hình dứa phủ nilon chỉ là bước khởi đầu, thời gian tới sẽ mở rộng sang nhiều loại cây trồng khác”.

Từ kết quả đạt được, ngành khuyến nông tỉnh đang lên kế hoạch mở rộng mô hình tại các vùng có điều kiện phù hợp, đồng thời xây dựng quy trình chuẩn để bà con có thể áp dụng thống nhất. Song song đó, các lớp tập huấn sẽ được tổ chức nhiều hơn, giúp người dân hiểu và làm đúng kỹ thuật, tránh tình trạng lạm dụng hoặc sử dụng sai loại nilon.

Với những hiệu quả rõ rệt về kinh tế, kỹ thuật và môi trường, mô hình trồng dứa phủ nilon theo hướng tuần hoàn được kỳ vọng sẽ trở thành hướng đi bền vững cho ngành trồng dứa Nghệ An. Đây cũng là một trong những giải pháp quan trọng giúp tỉnh thực hiện mục tiêu nông nghiệp xanh – thông minh – thích ứng với biến đổi khí hậu trong những năm tới.