Cách tân và bảo tồn giá trị của Làng nghề truyền thống

Làng lụa Vạn Phúc, Hà Đông

Đưa các sản phẩm của làng nghề truyền thống vượt ra khỏi một địa phương cục bộ, tiếp cận và thuyết phục các nhóm khách hàng trẻ tuổi hơn… đó là những thách thức không nhỏ mà các nghệ nhân làng nghề đang phải vượt qua. Họ không chỉ xoay xở để tìm kiếm và mở rộng thị trường, thu hút sự quan tâm của đối tác, khách hàng, xây dựng hình ảnh cho sản phẩm mà còn là những hành trình mang thông điệp giáo dục ý thức giới trẻ trong việc bảo tồn giá trị văn hóa của dân tộc.

Theo nhiều nghệ nhân, các sản phẩm nghệ thuật truyền thống nói chung hiện đã có sự cách tân để hướng tới thế hệ tiêu dùng trẻ và trong tương lai là khách hàng quốc tế. Tuy nhiên, sự thay đổi ấy luôn phải cẩn trọng và bám sát yếu tố truyền thống cốt lõi, đây cũng là những giá trị giúp sản phẩm tìm kiếm và trụ lại được tại các thị trường mới.

Một trong những làng nghề truyền thống lâu đời ở Huế là làng nghề hoa giấy Thanh Tiên. Những sản phẩm của ngôi làng thường được dùng vào các dịp lễ, thờ ông Táo, Thổ Công, tổ tiên,… và hoa được thay mới một lần vào dịp Tết nguyên Đán.

Làng hoa giấy Thanh Tiên có nhiều sản phẩm phong phú và bắt mắt, được người tiêu dùng yêu chuộng

Tuy nhiên, hiện nay có nhiều sản phẩm thay thế phong phú và bắt mắt hơn, được người tiêu dùng yêu chuộng hơn. Do đó, nhu cầu tiêu thụ mặt hàng này giảm, dẫn đến hoa giấy cũng không được sản xuất nhiều như trước, thu nhập của người dân bấp bênh, không ổn định. Nhiều người trong làng đã không còn gắn bó với nghề.

Hơn nữa, nhiều làng nghề truyền thống muốn giữ lại những giá trị xưa để lại nên vẫn sản xuất thủ công, số lượng làm ra trong một ngày không nhiều, mẫu mã chưa đa dạng, quy mô nhỏ lẻ. Do đó, họ khó cạnh tranh lại với những sản phẩm cùng loại được sản xuất bằng công nghệ hiện đại tại các nước trong khu vực. Nhất là những đơn hàng đòi hỏi số lượng lớn, đa dạng chủng loại và yêu cầu nghiêm ngặt về thời gian giao hàng. Vì vậy, những sản phẩm từ các làng nghề truyền thống vẫn chưa tiếp cận nhiều với thị trường trong nước và quốc tế.

Hay như làng nghề dệt lụa Mã Châu (tỉnh Quảng Nam), cũng gặp nhiều khó khăn trong việc dựng khung cửi, xe tơ, dệt lụa để đánh thức làng nghề vàng son tưởng đã đi vào quá khứ. Cuộc trở về của những người trẻ với khát vọng gầy dựng nên thương hiệu lụa Mã Châu đầy cam go. Bởi lẽ, làng nghề Mã Châu gần 600 năm tuổi nhưng thương hiệu lụa Mã Châu dường như không có.

Thêm vào đó, việc thay đổi suy nghĩ của những người lớn tuổi làm nghề truyền thống không hề dễ dàng, họ giỏi dệt lụa nhưng không am hiểu về kinh doanh, sản xuất. Thế nên, phục dựng làng nghề và xây dựng thương hiệu lụa Mã Châu là cả một chặng đường dài.

Cái khó về mặt kinh tế khiến nghề truyền thống khó giữ chân các bạn trẻ ở lại. Theo thời gian những làng nghề truyền thống không còn người kế thừa sẽ dần bị lãng quên và mai một đi. Những làng nghề truyền thống vẫn sẽ luôn hiện hữu nếu vẫn còn có người biết đến và quan tâm đến sự tồn tại của những ngôi làng này.