Bảo tồn nghề làm ngói đất của người Nùng Dín
LNV - Chưa biết nguồn gốc viên ngói từ đâu nhưng cách nay hơn 40 năm, bà con người Nùng Dín ở xã Tung Chung Phố (huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai) đã truyền cho nhau nghề làm ngói đất nung để lợp mái nhà. Ngày nay, nghề làm ngói truyền thống của người Nùng Dín dường như mai một, ít người duy trì nghề truyền thống này nữa.
Mái ngói đất nung của người Nùng Dín đã có tuổi đời hơn bốn mươi năm - Ảnh: VGP/Lê Thanh Cường
Người Nùng Dín ở bản Văng Leng kể lại, trước kia nhà nào ở đây cũng học để tự tay làm ra ngói lợp nhà cho gia đình mình và anh em trong dòng họ.
Nghệ nhân ưu tú Lù Phìn Hòa, người Nùng Dín ở bản Văng Leng nhớ lại: "Trước năm 1979, có ông Lùng Tả Chéng, người Nùng ở thôn Lồ Sử Thàng (xã Dìn Chin) về dạy cả bản làm ngói đất. Hồi đó, hầu như đàn ông trong bản Nùng Dín ai ai cũng theo học và biết làm ngói đất".
Nghệ nhân Lù Phìn Hoà dẫn phóng viên đi thăm những gia đình còn giữ nhà truyền thống lợp ngói đất nung - Ảnh: VGP/Lê Thanh Cường
Theo tiếng dân tộc Nùng Dín thì viên ngói đất này gọi là "chích cổm". Để làm được ngói đất, người già đi chọn nơi có đất thịt, rồi giao nhiệm vụ cho thanh niên trẻ tuổi nhặt sạch đá. Sau đó, mọi người cho trâu giẫm trên đất chừng 3 đến 4 buổi, rồi mới nhào đất để cho vào khuôn làm ngói.
Theo lời mô tả của nghệ nhân Lù Phìn Hòa, khuôn làm ngói được người Nùng Dín đẽo từ gỗ thông, dùng dây cây móc làm đai. Khuôn làm ngói có hình dáng như chiếc xô tôn, đường kính khoảng 30-40 cm. Một khuôn như vậy, mỗi lần làm được 4 viên ngói đất. Sau khi thành viên ngói mộc, lựa ngày nắng đem phơi, chờ ngói khô rồi mới đắp lò để nung.
Những mái ngói đất nung in đậm dấu vết thời gian - Ảnh: VGP/Lê Thanh Cường
Mặc dù không tổ chức thành nghi lễ, nhưng thường trước khi đốt lò để nung một mẻ ngói đất, người Nùng Dín mổ lợn, mổ gà để cúng tổ tiên theo quan niệm làm "lý" cho "địa lợi, nhân hòa". Cả bản cắt cử nhau đi lấy củi về nung ngói. Để nung một mẻ ngói, phải đốt lò bằng củi và thay phiên canh lò trong 4 ngày 4 đêm liên tiếp. Mỗi mẻ ngói nung được khoảng 4 vạn viên ngói. Mỗi ngôi nhà lợp hết khoảng 10.000 viên ngói.
Sau năm 1979, cả bản người Nùng Dín dừng không làm ngói một thời gian, cho đến tận năm 1981-1982, ông Lù Phìn Hòa và đàn ông trong bản mới đốt lò ngói trở lại, những viên ngói từ năm đó vẫn dùng cho đến ngày nay… Hiện nay, nghề làm ngói truyền thống của người Nùng Dín dường như đã bị mai một, ít người duy trì nghề truyền thống này nữa.
Bản vùng cao Văng Leng còn giữ được nhiều nếp nhà lợp ngói đất nung - Ảnh: VGP/Lê Thanh Cường
Vậy nhưng, mái ngói đất nung ở Văng Leng vẫn được ví như nhân chứng lặng thầm, không chỉ chở che cho con người mà còn cả những vui buồn, ký ức tốt đẹp theo tháng năm của những gia đình, những cuộc đời nối tiếp các thế hệ trong ngôi nhà đó.
TS. Dương Tuấn Nghĩa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao tỉnh Lào Cai cho rằng: Nghề làm ngói đất nung là một trong số những nghề truyền thống của cộng đồng tộc người dân tộc thiểu số ở Lào Cai, chỉ tiếc là giờ đây không còn ai làm ngói nữa, mặc dù tri thức và kỹ thuật làm ngói vẫn ở trong đầu của rất nhiều người Nùng Dín vùng cao Mường Khương.
Vẻ đẹp của mái ngói đất nung cũng làm nên nét độc đáo trong kiến trúc nhà ở của người Nùng Dín - Ảnh: VGP/Lê Thanh Cường
Mái ngói đất nung mang theo mơ ước của người Nùng Dín ở vùng cao Mường Khương về một gia đình trên kính dưới nhường, hòa hợp, hạnh phúc. Mái ngói ấy còn là biểu tượng cho sự giao hòa giữa đất và trời, mang theo niềm tin về một cuộc sống yên bình, giản dị, đậm nét truyền thống. Hơn thế, viên ngói đất nung của người Nùng Dín ở Tung Chung Phố còn thể hiện tình đoàn kết, gắn bó keo sơn.
Mong muốn khôi phục lại nghề làm ngói đất nung của người Nùng Dín, bà Nguyễn Thị Điều, Phó Trưởng Phòng Văn hóa Thể thao huyện Mường Khương cho biết: "Huyện Mường Khương cũng đã đưa vào kế hoạch bảo tồn nghề làm ngói đất nung này. Cùng với bảo tồn di sản múa ngựa giấy của người Nùng Dín, chúng tôi sẽ xây dựng bản Văng Leng trở thành điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn của vùng cao Mường Khương".
Theo Lê Thanh Cường
Tin liên quan
Tin mới hơn
Đóng thuyền gỗ truyền thống của người Tày Hà Giang
09:52 | 30/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Với quá trình sinh sống lâu đời dọc 2 bờ sông Lô, bà con nhiều làng, bản ở Hà Giang gắn một phần đời sống sinh hoạt, sản xuất với sông nước. Trước đây ở các làng bản, người dân tự đóng được thuyền gỗ. Cuộc sống hiện đại, có nhiều loại thuyền công nghiệp nên việc đóng thuyền ngày càng ít đi. Nhưng ở thôn Tân Tiến, xã Phương Độ, thành phố Hà Giang, người Tày nơi đây vẫn giữ kỹ thuật đóng thuyền gỗ cha ông truyền lại.
Làng nghề trầm hương Vạn Thắng hơn trăm năm tuổi
09:18 | 29/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tại Khánh Hòa, vùng đất được mệnh danh là “xứ trầm hương” làng nghề trầm hương Vạn Thắng đã trở thành một biểu tượng cho sự gìn giữ và phát triển tinh hoa trầm hương Việt Nam.
Bình Định: Phát triển Làng nghề bún, bánh An Phong theo hướng bền vững
09:15 | 29/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng nghề bún, bánh An Phong ở khu phố An Phong, thị trấn Ngô Mây, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định tồn tại hàng trăm năm qua, được định hướng phát triển thương hiệu gắn với phát triển du lịch nông thôn, bảo tồn phát huy giá trị, bản sắc văn hóa đặc trưng của làng nghề.
Trà sen Quảng An Tây Hồ: Hương sắc thanh mát từ lòng thủ đô
15:32 | 28/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV – Trà sen Quảng An Tây Hồ, với hương vị thanh nhẹ và tươi mát, không chỉ là một thức uống đặc biệt mà còn mang trong mình giá trị văn hóa sâu sắc, từ cách ướp sen tỉ mỉ đến nghệ thuật thưởng trà độc đáo mang đậm bản sắc Hà Nội.
Tuyên Quang: Nỗ lực bảo tồn và phát triển làng nghề
10:30 | 28/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Các làng nghề khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh những năm qua góp phần quan trọng giải quyết việc làm tại chỗ cho người dân, tạo nguồn thu và xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, hiện nay tác động mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường đã gây không ít khó khăn, thách thức tới các ngành nghề, làng nghề truyền thống.
Liên kết phát triển bền vững nghề nuôi biển
10:28 | 28/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Những năm gần đây nghề nuôi biển ở tỉnh Kiên Giang phát triển mạnh về quy mô và số lượng, tạo nguồn thu nhập khá cho ngư dân vùng ven biển, đảo của tỉnh.
Tin khác
Nhộn nhịp làng nghề khô cá lóc
09:47 | 27/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Thị trường tiêu thụ chính của sản phẩm khô cá lóc là ở các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ và TP Hồ Chí Minh. Thu nhập bình quân mỗi hộ làm nghề khô cá lóc là 200 triệu đồng/năm.
Làng nghề Vĩnh Phúc: Bứt phá nhờ chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo
14:02 | 26/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư đang diễn ra mạnh mẽ, việc ứng dụng khoa học công nghệ và các kỹ thuật tiên tiến, hiện đại vào hoạt động sản xuất, kinh doanh tại các làng nghề là xu hướng tất yếu. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng năng lực cạnh tranh trên thị trường mà còn góp phần thu hút khách hàng, mở rộng thị trường tiêu thụ. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc quảng bá, lan tỏa thương hiệu và sản phẩm làng nghề đến với bạn bè quốc tế, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương một cách bền vững.
Độc đáo bộ "Tượng gốm dân gian" độc bản - Nhà sưu tầm Phan Quốc Dũng
20:13 | 24/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Câu chuyện của nhà sưu tầm Phan Quốc Dũng thật thú vị khi được trực tiếp xem bộ tượng gốm mỹ thuật dân gian tại tư gia của ông, nằm tại khu phố sầm uất gần chợ Bến phà - Kiến an (Hải Phòng). Nơi đây trưng bày những tác phẩm tượng gốm độc bản, hơn 30 năm ông đã dày công nghiên cứu và sưu tầm trên 300 tác phẩm cho tượng gốm mỹ thuật dân gian, mang giá trị văn minh, văn hóa sông Hồng thời sơ sử của người Việt cổ.
Độc đáo nghề đắp tượng thú
14:25 | 23/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nằm ven đường DH2, thuộc thôn Phước Hưng, xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng, cơ sở đắp tượng của “nghệ nhân” Lương Văn Ngưu (55 tuổi) như một công viên thu nhỏ với các loài thú sinh động. Những chú hươu cao cổ, nai, voi, trâu, ngựa vằn… hiện lên chân thực, mang đến cảm giác như đang bước vào một khu bảo tồn thiên nhiên thu nhỏ.
Làng cói Kim Sơn
14:25 | 23/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng cói Kim Sơn (huyện Kim Sơn, Ninh Bình) đã từ lâu đã trở thành một dấu ấn trong bản sắc văn hóa của con người nơi đây. Nghề trồng cói, chế biến cói ở huyện Kim Sơn nổi tiếng xa gần và được người dân tiêu dùng trong và ngoài nước rất ưa chuộng.
Làng nghề Mỹ Nghiệp dệt hồn văn hóa Chăm
09:46 | 23/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Cách TP. Phan Rang - Tháp Chàm chừng 10 km về phía Nam, làng Mỹ Nghiệp hiện ra như một miền ký ức còn sống. Không ồn ào, không vội vã, nơi đây lưu giữ từng sợi chỉ, từng hoa văn, từng tiếng thoi đưa... như cách người Chăm gìn giữ linh hồn văn hóa mình qua bao thế kỷ.
Thanh Hóa: Hoàng Xá phát triển nghề trồng hoa, cây cảnh
09:45 | 23/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Với người dân xã Hoàng Xá, huyện Thanh Thủy, tỉnh Thanh Hoá, cây cảnh không chỉ là thú chơi tao nhã mà còn là sản phẩm mang lại giá trị kinh tế cao. Nhờ đôi tay khéo léo và sự nhạy bén trong nắm bắt thị trường, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích đất nông nghiệp sang trồng và kinh doanh cây cảnh, biến niềm đam mê thành hướng đi làm giàu bền vững. Nghề trồng cây cảnh không chỉ tạo thu nhập ổn định mà còn góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn mới.
Bình Định: Người truyền lửa đam mê nghệ thuật Bài chòi
15:33 | 22/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nghệ nhân Nguyễn Rạng, Chủ nhiệm câu lạc bộ Nghệ thuật Bài chòi phường Hoài Thanh, thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định không chỉ là người thực hành xuất sắc, mà còn là hạt nhân kết nối cộng đồng, truyền lửa cho thế hệ trẻ nối tiếp đam mê nghệ thuật Bài chòi.
Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm – Hồn cốt văn hóa của người Mông ở Pà Cò
14:06 | 21/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nghề truyền thống từng đứng bên bờ mai một, nay đang được đánh thức nhờ làn gió mới từ du lịch cộng đồng. Những đôi tay khéo léo của phụ nữ Mông lại cần mẫn bên khung cửi, dệt nên không chỉ những tấm vải lanh mà còn dệt cả niềm tự hào văn hóa dân tộc.
Cao Bằng: Làng nghề trồng đào Nam Phong 2, xã Hưng Đạo đón Bằng công nhận của UBND tỉnh
14:05 | 21/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Chiều 20/5, UBND xã Hưng Đạo (Thành phố) tổng kết 5 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM) và phong trào thi đua “Cả nước chung tay XDNTM” giai đoạn 2021 - 2025; đón Bằng công nhận Làng nghề trồng đào Nam Phong 2 của UBND tỉnh.
Giữ lửa nghề xưa giữa lòng quê Quảng Ngãi
08:55 | 21/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa miền quê thanh bình ở xã Hành Nhân (Nghĩa Hành), lò nấu đường truyền thống “Ông Năm” luôn đỏ lửa mỗi tuần. Hương mật mía lan tỏa khắp nơi, gợi nhớ ký ức ngọt ngào của một thời gian khó, về một nghề truyền thống từng gắn bó với biết bao thế hệ.
Làng nghề truyền thống ở Quảng Hòa
08:54 | 21/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Sâu trong những ngôi làng bình dị của huyện Quảng Hòa (Cao Bằng), những làng nghề truyền thống vẫn lặng lẽ giữ lửa qua bao thế hệ. Từ nghề làm ngói âm dương, làm giấy bản đến rèn dao, mỗi sản phẩm không chỉ là kết tinh của bàn tay khéo léo mà còn là minh chứng sống động cho bản sắc văn hóa địa phương. Giữa nhịp sống hiện đại, những làng nghề ấy đang từng bước hồi sinh, góp phần gìn giữ hồn quê và tạo sinh kế bền vững cho người dân.
Chuyện đũa tre của người Tày
10:30 | 20/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Từ những ngày nông nhàn, đôi đũa tre của người Tày Chiêm Hóa đã trở thành sản phẩm mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình. Từ những lóng tre, cây vầu được chọn lựa tỉ mỉ, qua bàn tay tài hoa của những người thợ, đôi đũa mang đậm bản sắc văn hóa Tày đã tìm được chỗ đứng trên thị trường, góp phần giữ gìn nghề truyền thống và nâng cao đời sống cho người dân địa phương.
Nước mắm truyền thống kỳ vọng được bảo vệ
10:20 | 20/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, nhiều cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống tại Phú Quốc kỳ vọng 'cơ hội lớn' để tạo sự công bằng trên thị trường, đặc biệt với các sản phẩm truyền thống.
Nghệ nhân gìn giữ di sản cồng chiêng Tây Nguyên
09:55 | 19/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, có những con người đặc biệt được giao trọng trách gìn giữ những thanh âm của đại ngàn. Nghệ nhân Nay Phai, người con của mảnh đất Gia Lai, với tài năng và tâm huyết, không chỉ lưu truyền âm thanh đặc trưng của cồng chiêng, mà còn thổi vào từng tiếng ngân vang, làm sống lại sức sống mãnh liệt của di sản vô giá này.
Mới nhất
Đọc nhiều
Trao giải cuộc thi "Thanh niên hành động - Hướng tới loại bỏ bệnh dại và hoạt động buôn bán, giết mổ chó mèo"
16:17 Tin tức
LNV - Ngày 29/4, tại Hà Nội, Tạp chí Thanh niên phối hợp cùng Chương trình Truyền thông thay đổi hành vi hướng tới Phát triển bền vững Việt Nam và Tổ chức Soi Dog Foundation tổ chức Lễ Trao giải cuộc thi "Thanh niên hành động - Hướng tới loại bỏ bệnh dại
Đóng thuyền gỗ truyền thống của người Tày Hà Giang
09:52 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Với quá trình sinh sống lâu đời dọc 2 bờ sông Lô, bà con nhiều làng, bản ở Hà Giang gắn một phần đời sống sinh hoạt, sản xuất với sông nước. Trước đây ở các làng bản, người dân tự đóng được thuyền gỗ. Cuộc sống hiện đại, có nhiều loại thuyền công nghiệp nên việc đóng thuyền ngày càng ít đi. Nhưng ở thôn Tân Tiến, xã Phương Độ, thành phố Hà Giang, người Tày nơi đây vẫn giữ kỹ thuật đóng thuyền gỗ cha ông truyền lại.
Nghệ Bắc Kạn Giấc mơ đổi đời của nhiều hộ nông dân
09:52 OCOP
LNV - Đối với mỗi người dân ở vùng núi Bắc Kạn các sản phẩm nông sản địa phương không chỉ là sản phẩm hàng hoá đơn thuần mà còn gắn với những ký ức của mỗi người với bao khát vọng. Chính vì vậy, thương hiệu cho mỗi sản phẩm OCOP không chỉ được hình thành bởi chất lượng sản phẩm mà còn bằng câu chuyện, bằng những khát khao chinh phục. Câu chuyện hành trình đến với sản phẩm OCOP 5 sao của Bà Nguyễn Thị Lê, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần dược liệu Bắc Hà, tỉnh Bắc Kạn là một trong những minh chứng về sự phấn đấu, không ngừng học hỏi.
Phòng chống sốt xuất huyết, tay chân miệng, Covid-19
09:49 Sức khỏe - Đời sống
LNV - Bộ Y tế đã có văn bản hoả tốc gửi các địa phương về việc đẩy mạnh phòng, chống bệnh sốt xuất huyết, tay chân miệng, Covid-19...
Doanh nghiệp cần biết trước Quy định chống phá rừng có hiệu lực
09:48 Môi trường
LNV - Từ ngày 29/6/2023, Liên minh châu Âu (EU) ban hành Quy định chống phá rừng (EUDR) yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu cao su, cà phê, cacao, gỗ, dầu cọ,... sang thị trường này phải chứng minh nguồn gốc hợp pháp và không liên quan đến đất rừng bị suy thoái sau ngày 31/12/2020. Quy định sẽ có hiệu lực vào cuối năm nay, khiến các ngành chức năng cũng như chuyên gia đang khẩn trương hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ những vướng mắc, chuẩn bị hồ sơ truy xuất, thủ tục giải trình.
