Du lịch làng nghề - du lịch truyền thống

Nhưng điều bất cập lớn khi tổ chức liên hoan du lịch làng nghề là người ta thường chú ý nhiều đến khía cạnh kinh tế hơn là nội dung văn hóa. Trong khi đó văn hóa mới là thế mạnh cơ bản, là yếu tố quan trọng để thu hút khách du lịch và từ đó mà có doanh thu lớn. Chúng tôi nói điều này vì đại bộ phận các làng nghề đều là các làng cổ ít nhất cũng tồn tại vài trăm năm (làng gốm Bát Tràng đã gần 1000 năm tuổi). Đây cũng là những địa phương tích tụ nhiều ...văn hóa: từ kiến trúc, môi trường, cảnh quan đến phong tục tập quán, lễ hội văn hóa. Nói theo ngôn ngữ dân gian là những địa phương “có linh có lễ”, “ dân khang, vật thiêng”… Do vậy du lịch làng nghề du khách không chỉ mua được những sản vật nổi tiếng, riêng có của làng nghề mà còn được chứng kiến, trải nghiệm quá trình người nghệ nhân sản xuất, chế tác ra những sản vật ấy. Đến với những làng sản xuất tơ lụa Lâm Đồng, làng chè Thái Nguyên, chiếu Nga Sơn, gốm Bàu Trúc…Du khách hiểu hơn sự khắc nghiệt của nghề nghiệp, đồng thời cũng chứng kiến bàn tay tài khéo, điệu nghệ, sinh nghề tử nghiệp và các nghệ nhân dân gian…Từ đó mà thêm yêu quý, kính trọng những sản phẩm được làm ra từ mồ hôi nước mắt, từ sự tài khéo tâm huyết bàn tay nghệ nhân. Hầu hết những làng nghề cổ truyền đều có lễ hội riêng của mình. Do vậy khách du lịch có thể đến tham quan làng nghề quanh năm, nhưng vui nhất là đúng và dịp làng mở hội. Đó là lễ hội tôn vinh tổ nghề hoặc tưởng những người có công với làng, với nước với cộng đồng. Các công ty du lịch tổ chức tuor vào những dịp này dễ thành công và thu được lợi nhuận cao.

Trước nay nói đến với các làng nghề người ta thường chỉ chú trọng đến những làng nghề, nhưng vì tính chất kinh tế tức là những làng nghề lưu giữ những di sản vật thể của đất nước (tuy cũng có yếu tố trong đó) mà ít chú ý đến những làng nghề phi vật thể, như làng tranh Đông Hồ, Kim Hoàng, Hàng Trống, làng rối nước, Đào Thục, rối Chàng Sơn (Hà Nội), làng hát Xoan (Phú Thọ), Phường vải Nghệ Tĩnh. … Tuy nhiên là nói tách bạch như thế cho dễ hiểu, dễ quan niệm, chứ ở mỗi làng nghề yếu tố kinh tế, văn hóa là không chỉ tách bạch, nhiều khi chúng ta có mối quan hệ hữu cơ qua lại, khó phân biệt. Chỉ biết là không có làng nghề nào mà dân chúng ở đó lại nghèo, không có làng nghề nào người dân ở đó lại không có năng khiếu và hưởng thụ văn hóa cao. Cho nên theo chúng tôi không nên dùng khái niệm liên hoan, du lịch làng nghề, bởi chúng có tính chất thời vụ, tính chất tập trung nhất thời, mà nhớ dùng khái niệm du lịch làng nghề, có nghĩa là diễn ra quanh năm (tất nhiên là có trọng tâm, trọng điểm chẳng hạn như là dịp lễ, tết, hoặc làng mở hội). Du lịch làng nghề vì thế cũng là di sản văn hóa, di sản truyền thống vùng miền của dân tộc bởi vì toàn bộ di sản kinh tế- văn hóa- hoạt động lễ hội của đất nước được tập trung đậm đặc và khá đầy đủ ở các  làng nghề. Nói như thế để phân biệt du lịch hiện đại bao gồm du lịch nghỉ dưỡng, chữa bệnh tâm linh, văn hóa các lễ hội, kinh tế, các triển lãm khoa học kỹ thuật…

Du lịch làng nghề chỉ có hiệu quả (và cũng chỉ đủ sức) khi liên kết cái vùng miền … chẳng hạn có thể có các công ty du lịch liên kết tổ chức du lịch ở Bắc bộ, Trung bộ, Nam bộ, Tây Nguyên, Tây Bắc, Việt Bắc, biển đảo… với các làng nghề tiêu biểu và nổi trội của vùng miền cũng như cả nước. Chẳng hạn ở Bắc bộ là các tour di lịch tới các làng tranh, làng đúc, làng gốm , làng rèn, làng quan họ, làng Bát Tràng, làng Lụa, làng cốm, làng bánh gai, làng tương Bân…Tất nhiên muốn mọi tour không thể trải nghiệm hết, mà có thể nói đó là các liên hiệp tour …Thử tưởng tượng nếu chúng ta tổ chức được những tour như thế và du khách cũng được lần lượt trải nghiệm những tour này, thì toàn bộ di sản kinh tế - văn hóa của vùng Bắc bộ,… đã trở thành những kiến thức lý thú và toàn diện về mọi vùng đất, mọi vùng lãnh thổ, mà mình đã đi qua, đã háo hức khám phá. Cũng như thế nếu có những tổng công ty du lịch của miền Trung, miền Nam, Tây Nguyên, Tây Bắc, Việt Băc…thì việc liên kết là tất nhiên, mỗi vùng miền sẽ “khoe” những nét đẹp nhất, truyền thống của mình. Sẽ không còn sự lặp lại cả về cảnh quan,phong tục tập quán và văn hóa ẩm thực…khiến cho du khách nhàm chán và cứ có cảm giác quen thuộc như đã làm quen, đã trải nghiệm ở đâu đó rồi. Có nghĩa là chúng ta phải tiến tới tổ chức du lịch theo chủ đề, theo yêu cầu và mong muốn trải nghiệm của du khách, chứ không chỉ tổ chức theo vùng miền. Mỗi vùng miền sẽ có sản vật sáng giá nhất của mình (mà đại diện là các làng nghề). Trong các tour du lịch và du khách luôn luôn được trải nghiệm, hưởng thụ những sản phẩm loại một và đó cũng là niềm vui sướng, đồng thời là niềm mong ước được quay trở lại của du khách.