Giữ gìn nghề làm giấy dó Đống Cao
![]() |
Ở Việt Nam, nghề làm giấy Dó có từ thế kỷ III, phát triển mạnh vào thế kỷ VIII và XIV. Giấy Dó là một loại giấy được sản xuất thủ công từ vỏ những cây Dó (như Dó giấy, Dó liệt...), và được dùng cho vẽ tranh trong mỹ thuật dân gian Việt Nam, đặc biệt là để làm giấy điệp cho tranh Đông Hồ, hay lưu giữ các tài liệu, nhờ vào nhiều ưu điểm, nổi bật nhất là độ bền theo thời gian. Trong thời kỳ phong kiến, giấy Dó cũng là nguyên liệu làm giấy sắc (để viết sắc của vua ban), giấy lệnh (để viết các lệnh chỉ của vua), giấy bản (phục vụ dân dụng), giấy quỳ là loại giấy đẹp nhất… Theo thời gian và sự phát triển của các loại giấy công nghiệp, giấy Dó không còn được nhiều người ưa chuộng nữa nên nghề làm giấy Dó cũng theo đó lụi tàn.
Đầu những năm 1990, nghề làm giấy dó và giấy làm ngòi pháo ở đây vẫn còn phát triển rầm rộ. Kể từ khi Nhà nước cấm pháo, thêm vào đó, sản xuất giấy công nghiệp có lãi nhiều hơn nên người làng Đống Cao dần “thờ ơ” với nghề làm giấy dó truyền thống.
![]() |
Vỏ cây dó qua kỹ thuật của người Việt có thể dùng làm ra giấy có độ bền lên đến 500-600 năm. |
Nằm trên mảnh đất Kinh Bắc nổi tiếng với kho văn hóa dân gian và những làng nghề cổ truyền lâu đời, đất Phong Khê (TP. Bắc Ninh) có thôn Dương Ổ (còn có tên Đống Cao) và Đào Xá (còn có tên Điều Thôn) được biết đến với làm nghề giấy Dó từ hàng trăm năm và vẫn còn phát triển, lưu truyền đến ngày hôm nay. Điều khó khăn khi sản xuất giấy Dó không chỉ là đầu ra của sản phẩm mà nguyên liệu sản xuất giấy cũng khan hiếm hơn. Nguyên liệu chính để làm giấy là vỏ cây Dó, chỉ có ở vùng trung du và miền núi phía Bắc. Từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch mới bóc được vỏ cây Dó do vỏ tự tróc ra, ngoài 3 tháng này vỏ bóc bị sát nên không thu hoạch được.
![]() |
Một số sản phẩm làm từ giấy dó |
Để có được một tờ giấy Dó mỏng, bền, dai, người thợ nghề Đống Cao đòi hỏi phải tốn nhiều công sức và rất tỉ mỉ. Tính sơ sơ từ cây Dó ra được tờ giấy phải trải qua 10 công đoạn. Loại Dó tốt nhất để làm giấy được thu hoạch từ các cánh rừng già các tỉnh miền núi phía Bắc... Công đoạn phân loại Dó cũng đòi hỏi sự tỉ mẩn của người làm nghề khi phải dùng dao mỏng tách từng sợi Dó. Dó trắng dùng để làm giấy viết gia phả, Dó nâu vàng dùng để làm tranh. Khi mang về, vỏ cây Dó được lột lớp vỏ đen, lấy lượt vỏ trắng xé nhỏ, ngâm nước vôi từ 1-2 ngày. Sau đó vớt ra, bó thành từng mớ, ngâm vào nước vôi tôi. Chuyển sang thùng nấu, cứ một thùng là 50 kg Dó hết 20 kg than, than tàn Dó cũng chín đúng độ. Một ngày sau, dỡ ra lại ngâm nước cho hết vôi, nhặt bỏ từng mấu nhỏ còn sót lại. Dó đem đi rửa tiếp, cho vào bể ngâm 15-20 ngày, rồi vớt ra, cho vào cối giã nhuyễn từ 3-5 tiếng, đem đãi lấy nước trong. Bột Dó sẽ được nắm chặt, rửa sạch thêm một lần nữa. Công đoạn tiếp theo nhưng cũng là khó và quan trọng nhất chính là seo giấy bằng liềm seo. Liềm seo là một tấm mành được đặt trong khuôn gỗ. Khi seo người thợ chao qua chao lại cho bột dính đều trên liềm seo. Sau đó lật ngược liềm seo là được một tờ giấy. Giấy ướt với số lượng nhất định được đặt lên một tấm gỗ dùng vật nặng đề lên để ép kiệt nước rồi đem phơi.
Giấy Dó hiện nay chủ yếu được dùng làm nguyên liệu cho tranh dân gian, câu đối, vàng mã, các loại đồ chơi dân gian, giấy gấp Origami…
Tin liên quan

Làng nghề quết cốm dẹp hơn 100 năm tuổi của đồng bào Khmer
15:12 | 25/04/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề chổi đót Hà Ân hơn 150 năm tuổi
17:04 | 24/04/2023 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Một số làng nghề truyền thống ở Hà Nội
09:26 | 01/06/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Độc đáo nghề làm hương trám đen làng Chóa
14:10 | 30/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề tủ thờ truyền thống hơn 100 tuổi
14:10 | 30/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Khám phá làng nghề Sơn Đồng nghìn năm tuổi
14:00 | 30/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Doanh nghiệp và hợp tác xã thúc đẩy sự phát triển của làng nghề
09:59 | 30/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ và phát triển nghề nón lá truyền thống
16:18 | 26/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Nghề chạm bạc của người Nùng Hà Giang
09:57 | 26/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Cô gái trẻ đam mê với hát Then
09:57 | 26/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Quảng Nam: Ra mắt mô hình CLB Dệt thổ cẩm tại xã Axan
09:57 | 26/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Công nhận nghề làm bánh tráng Thuận Hưng là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
14:49 | 22/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân đam mê sinh vật cảnh và sưu tầm cổ vật
10:50 | 19/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân bàn tay vàng tạo hình xếp mâm ngũ quả
11:53 | 18/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Đậm sâu gốm Kim Lan
11:52 | 18/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Có một nghề như thế…
11:45 | 18/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội gìn giữ, quảng bá nghề thủ công truyền thống
11:45 | 18/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Hầu Thanh Tĩnh: Người giữ lửa điệu múa Tắc Xình
15:35 | 16/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Nâng cao ý thức sản xuất sạch để tạo lập các làng nghề "xanh"
15:39 | 15/05/2023 Môi trường

Nghị lực của cô gái một chân làm nghề điêu khắc gỗ
14:43 | 12/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Rối nước Đào Thục lưu giữ tinh hoa, hoà nhập quốc tế
14:42 | 12/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Mây tre đan Tăng Tiến đứng vững trên thị trường
14:32 | 12/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân cao tuổi truyền nghề cho con cháu
14:31 | 12/05/2023 Làng nghề, nghệ nhân



Nồng ấm rượu men lá bản Xiềng
12:47 OCOP

Nghệ nhân lưu giữ, lan tỏa hương vị ẩm thực Hà thành
12:46 Văn hóa - Xã hội

Hà Nội tổ chức nhiều chương trình khuyến mại tập trung
12:46 Khuyến nông

Khuyến công Hải Phòng hỗ trợ tích cực cho Nghệ nhân Làng nghề
12:46 Khuyến công

Chương trình điều phối xây dựng nông thôn mới ở Hải Phòng
12:45 Nông thôn mới










