Giữ gìn nghề làm giấy dó Đống Cao
![]() |
Ở Việt Nam, nghề làm giấy Dó có từ thế kỷ III, phát triển mạnh vào thế kỷ VIII và XIV. Giấy Dó là một loại giấy được sản xuất thủ công từ vỏ những cây Dó (như Dó giấy, Dó liệt...), và được dùng cho vẽ tranh trong mỹ thuật dân gian Việt Nam, đặc biệt là để làm giấy điệp cho tranh Đông Hồ, hay lưu giữ các tài liệu, nhờ vào nhiều ưu điểm, nổi bật nhất là độ bền theo thời gian. Trong thời kỳ phong kiến, giấy Dó cũng là nguyên liệu làm giấy sắc (để viết sắc của vua ban), giấy lệnh (để viết các lệnh chỉ của vua), giấy bản (phục vụ dân dụng), giấy quỳ là loại giấy đẹp nhất… Theo thời gian và sự phát triển của các loại giấy công nghiệp, giấy Dó không còn được nhiều người ưa chuộng nữa nên nghề làm giấy Dó cũng theo đó lụi tàn.
Đầu những năm 1990, nghề làm giấy dó và giấy làm ngòi pháo ở đây vẫn còn phát triển rầm rộ. Kể từ khi Nhà nước cấm pháo, thêm vào đó, sản xuất giấy công nghiệp có lãi nhiều hơn nên người làng Đống Cao dần “thờ ơ” với nghề làm giấy dó truyền thống.
![]() |
Vỏ cây dó qua kỹ thuật của người Việt có thể dùng làm ra giấy có độ bền lên đến 500-600 năm. |
Nằm trên mảnh đất Kinh Bắc nổi tiếng với kho văn hóa dân gian và những làng nghề cổ truyền lâu đời, đất Phong Khê (TP. Bắc Ninh) có thôn Dương Ổ (còn có tên Đống Cao) và Đào Xá (còn có tên Điều Thôn) được biết đến với làm nghề giấy Dó từ hàng trăm năm và vẫn còn phát triển, lưu truyền đến ngày hôm nay. Điều khó khăn khi sản xuất giấy Dó không chỉ là đầu ra của sản phẩm mà nguyên liệu sản xuất giấy cũng khan hiếm hơn. Nguyên liệu chính để làm giấy là vỏ cây Dó, chỉ có ở vùng trung du và miền núi phía Bắc. Từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch mới bóc được vỏ cây Dó do vỏ tự tróc ra, ngoài 3 tháng này vỏ bóc bị sát nên không thu hoạch được.
![]() |
Một số sản phẩm làm từ giấy dó |
Để có được một tờ giấy Dó mỏng, bền, dai, người thợ nghề Đống Cao đòi hỏi phải tốn nhiều công sức và rất tỉ mỉ. Tính sơ sơ từ cây Dó ra được tờ giấy phải trải qua 10 công đoạn. Loại Dó tốt nhất để làm giấy được thu hoạch từ các cánh rừng già các tỉnh miền núi phía Bắc... Công đoạn phân loại Dó cũng đòi hỏi sự tỉ mẩn của người làm nghề khi phải dùng dao mỏng tách từng sợi Dó. Dó trắng dùng để làm giấy viết gia phả, Dó nâu vàng dùng để làm tranh. Khi mang về, vỏ cây Dó được lột lớp vỏ đen, lấy lượt vỏ trắng xé nhỏ, ngâm nước vôi từ 1-2 ngày. Sau đó vớt ra, bó thành từng mớ, ngâm vào nước vôi tôi. Chuyển sang thùng nấu, cứ một thùng là 50 kg Dó hết 20 kg than, than tàn Dó cũng chín đúng độ. Một ngày sau, dỡ ra lại ngâm nước cho hết vôi, nhặt bỏ từng mấu nhỏ còn sót lại. Dó đem đi rửa tiếp, cho vào bể ngâm 15-20 ngày, rồi vớt ra, cho vào cối giã nhuyễn từ 3-5 tiếng, đem đãi lấy nước trong. Bột Dó sẽ được nắm chặt, rửa sạch thêm một lần nữa. Công đoạn tiếp theo nhưng cũng là khó và quan trọng nhất chính là seo giấy bằng liềm seo. Liềm seo là một tấm mành được đặt trong khuôn gỗ. Khi seo người thợ chao qua chao lại cho bột dính đều trên liềm seo. Sau đó lật ngược liềm seo là được một tờ giấy. Giấy ướt với số lượng nhất định được đặt lên một tấm gỗ dùng vật nặng đề lên để ép kiệt nước rồi đem phơi.
Giấy Dó hiện nay chủ yếu được dùng làm nguyên liệu cho tranh dân gian, câu đối, vàng mã, các loại đồ chơi dân gian, giấy gấp Origami…
Tin liên quan

Giữ lửa nghề truyền thống ở Hồng Dân
09:56 | 26/08/2025 Tin tức

Gìn giữ nghề mây tre đan truyền thống
09:24 | 15/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề truyền thống nơi cực nam Tổ quốc
10:14 | 31/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Người gìn giữ hồn văn hóa Mơ Nâm giữa đại ngàn Kon Plông
21:37 | 14/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Tre trúc vẫn xanh mong làng nghề Ba Tri không tàn phai
12:23 | 14/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ vị quê hương ở làng nghề ép chuối khô Cà Mau
10:09 | 14/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nhiều sản phẩm tinh hoa làng nghề thu hút khách hàng
09:12 | 13/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ngôi làng đẹp nhất Tây Bắc níu chân du khách bằng nét văn hóa Mông đặc sắc
23:22 | 11/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nước mắm Phan Thiết và hành trình giữ vững thương hiệu
13:20 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Nghệ sĩ điêu khắc đương đại Vũ Tú: Sự giao hòa kỳ diệu giữa trí tuệ và sáng tạo
13:17 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Không gian văn hóa làng nghề Việt lại rộn ràng sắc màu trong những ngày đầu tháng 10
13:00 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Dòng chảy tinh hoa ngàn năm của nghề thủ công mỹ nghệ
09:11 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề đan lát và móc lưới của người Cơ Tu
09:23 | 09/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gần 100 gian hàng hội tụ tại Hội chợ Làng nghề lần thứ 21 – tôn vinh tinh hoa truyền thống Việt
14:00 | 07/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hành trình nối nhịp Trung thu xưa với hơi thở đương đại
09:09 | 06/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mô hình “làng hoa du lịch” từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội
06:17 | 04/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nơi giữ hồn gốm truyền thống của người Thái nơi đất cách mạng
06:11 | 04/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội đẩy mạnh quảng bá và phát triển thương hiệu OCOP Thủ đô
21:17 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Váy thổ cẩm nở hoa
16:07 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề làm bánh Trung thu truyền thống An toàn thực phẩm đặt lên hàng đầu
16:07 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân say mê chế tác, thối hồn vào những sản phẩm từ Mây tre
13:00 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Vỏ lon hóa lồng đèn sáng tạo độc đáo của thợ khóa Sài Gòn
11:41 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ninh Bình bảo tồn và quảng bá làng nghề truyền thống gắn với du lịch
11:41 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng
00:02 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người gìn giữ hồn văn hóa Mơ Nâm giữa đại ngàn Kon Plông
21:37 Làng nghề, nghệ nhân

CLB Võ thuật Cổ truyền Nhất Nam hữu nghị Việt Xô kỷ niệm 40 tuổi
12:24 Tin tức

Tre trúc vẫn xanh mong làng nghề Ba Tri không tàn phai
12:23 Làng nghề, nghệ nhân

63 năm Tạp chí Thanh niên đồng hành cùng bạn đọc cả nước vững bước tiến vào kỷ nguyên giàu mạnh hùng cường của dân tộc
10:15 Tin tức

Phượng Dực sôi nổi chuẩn bị Triển lãm sản phẩm làng nghề sáng tạo OCOP 2025
10:10 Tin tức