Giữ gìn nghề làm giấy dó Đống Cao
![]() |
Ở Việt Nam, nghề làm giấy Dó có từ thế kỷ III, phát triển mạnh vào thế kỷ VIII và XIV. Giấy Dó là một loại giấy được sản xuất thủ công từ vỏ những cây Dó (như Dó giấy, Dó liệt...), và được dùng cho vẽ tranh trong mỹ thuật dân gian Việt Nam, đặc biệt là để làm giấy điệp cho tranh Đông Hồ, hay lưu giữ các tài liệu, nhờ vào nhiều ưu điểm, nổi bật nhất là độ bền theo thời gian. Trong thời kỳ phong kiến, giấy Dó cũng là nguyên liệu làm giấy sắc (để viết sắc của vua ban), giấy lệnh (để viết các lệnh chỉ của vua), giấy bản (phục vụ dân dụng), giấy quỳ là loại giấy đẹp nhất… Theo thời gian và sự phát triển của các loại giấy công nghiệp, giấy Dó không còn được nhiều người ưa chuộng nữa nên nghề làm giấy Dó cũng theo đó lụi tàn.
Đầu những năm 1990, nghề làm giấy dó và giấy làm ngòi pháo ở đây vẫn còn phát triển rầm rộ. Kể từ khi Nhà nước cấm pháo, thêm vào đó, sản xuất giấy công nghiệp có lãi nhiều hơn nên người làng Đống Cao dần “thờ ơ” với nghề làm giấy dó truyền thống.
![]() |
| Vỏ cây dó qua kỹ thuật của người Việt có thể dùng làm ra giấy có độ bền lên đến 500-600 năm. |
Nằm trên mảnh đất Kinh Bắc nổi tiếng với kho văn hóa dân gian và những làng nghề cổ truyền lâu đời, đất Phong Khê (TP. Bắc Ninh) có thôn Dương Ổ (còn có tên Đống Cao) và Đào Xá (còn có tên Điều Thôn) được biết đến với làm nghề giấy Dó từ hàng trăm năm và vẫn còn phát triển, lưu truyền đến ngày hôm nay. Điều khó khăn khi sản xuất giấy Dó không chỉ là đầu ra của sản phẩm mà nguyên liệu sản xuất giấy cũng khan hiếm hơn. Nguyên liệu chính để làm giấy là vỏ cây Dó, chỉ có ở vùng trung du và miền núi phía Bắc. Từ tháng 8 đến tháng 10 âm lịch mới bóc được vỏ cây Dó do vỏ tự tróc ra, ngoài 3 tháng này vỏ bóc bị sát nên không thu hoạch được.
![]() |
| Một số sản phẩm làm từ giấy dó |
Để có được một tờ giấy Dó mỏng, bền, dai, người thợ nghề Đống Cao đòi hỏi phải tốn nhiều công sức và rất tỉ mỉ. Tính sơ sơ từ cây Dó ra được tờ giấy phải trải qua 10 công đoạn. Loại Dó tốt nhất để làm giấy được thu hoạch từ các cánh rừng già các tỉnh miền núi phía Bắc... Công đoạn phân loại Dó cũng đòi hỏi sự tỉ mẩn của người làm nghề khi phải dùng dao mỏng tách từng sợi Dó. Dó trắng dùng để làm giấy viết gia phả, Dó nâu vàng dùng để làm tranh. Khi mang về, vỏ cây Dó được lột lớp vỏ đen, lấy lượt vỏ trắng xé nhỏ, ngâm nước vôi từ 1-2 ngày. Sau đó vớt ra, bó thành từng mớ, ngâm vào nước vôi tôi. Chuyển sang thùng nấu, cứ một thùng là 50 kg Dó hết 20 kg than, than tàn Dó cũng chín đúng độ. Một ngày sau, dỡ ra lại ngâm nước cho hết vôi, nhặt bỏ từng mấu nhỏ còn sót lại. Dó đem đi rửa tiếp, cho vào bể ngâm 15-20 ngày, rồi vớt ra, cho vào cối giã nhuyễn từ 3-5 tiếng, đem đãi lấy nước trong. Bột Dó sẽ được nắm chặt, rửa sạch thêm một lần nữa. Công đoạn tiếp theo nhưng cũng là khó và quan trọng nhất chính là seo giấy bằng liềm seo. Liềm seo là một tấm mành được đặt trong khuôn gỗ. Khi seo người thợ chao qua chao lại cho bột dính đều trên liềm seo. Sau đó lật ngược liềm seo là được một tờ giấy. Giấy ướt với số lượng nhất định được đặt lên một tấm gỗ dùng vật nặng đề lên để ép kiệt nước rồi đem phơi.
Giấy Dó hiện nay chủ yếu được dùng làm nguyên liệu cho tranh dân gian, câu đối, vàng mã, các loại đồ chơi dân gian, giấy gấp Origami…
Tin liên quan
Giữ lửa nghề truyền thống ở Hồng Dân
09:56 | 26/08/2025 Tin tức
Gìn giữ nghề mây tre đan truyền thống
09:24 | 15/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề truyền thống nơi cực nam Tổ quốc
10:14 | 31/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn
Phú Vinh - nơi những sợi mây đan nên hồn Việt
13:43 | 12/11/2025 Tin tức
Khi bánh đa nem làng Chều bước vào thời hiện đại
10:18 | 12/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề dệt chiếu cói Tiên Kiều giữa nhịp sống hiện đại
11:33 | 10/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tò he Xuân La và hành trình chuyển mình trong kỷ nguyên số
12:28 | 09/11/2025 Tin tức
Xã Ô Diên (Hà Nội): Nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết tự hào về làng nghề Diều sáo của Quê hương
09:45 | 09/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Quy chế xét tặng các danh hiệu làng nghề Việt Nam lần thứ XII
10:06 | 08/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Nghệ nhân Nguyễn Văn Quyết tự hào về làng nghề Diều sáo Ô Diên
10:06 | 08/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tăng cường thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chất lượng môi trường không khí
20:06 | 07/11/2025 Môi trường
Xã Phượng Dực khai mạc Triển lãm sản phẩm làng nghề năm 2025
10:39 | 07/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Đệ Nhất Đỉnh: Mỗi đỉnh đồng Pháp lam là một tác phẩm nghệ thuật độc bản
15:56 | 03/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Những người giữ lửa ở làng bánh tráng Phú Hòa Đông
15:33 | 03/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghĩa Đồng làm giàu từ nghề nuôi ong
09:57 | 03/11/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Những nghệ nhân thổi hồn cho "Tinh hoa Thu Hà Nội"
21:59 | 31/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Người thầy Mo và hành trình giữ lửa văn hóa Mường
21:56 | 31/10/2025 Tin tức
Người giữ nghề giấy bản của người Nùng
08:07 | 31/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Trao vị thế xứng đáng cho nghệ nhân làng nghề Việt
08:06 | 31/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hà Nội chuẩn bị đón Festival Làng nghề Quốc tế 2025
15:31 | 29/10/2025 Tin tức
Nghệ nhân gìn giữ tinh hoa văn hóa dân tộc
15:30 | 29/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Sức sống mới từ Làng nghề: Đào tạo thực chiến, giữ lửa truyền thống
22:15 | 28/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Giữ hồn bún Mạch Tràng – nghề trăm năm giữa lòng Cổ Loa
10:34 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề gốm Việt – Dòng chảy nghìn năm
10:28 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Phú Vinh - nơi những sợi mây đan nên hồn Việt
13:43 Tin tức
Rau má Thọ Long mở lối đi mới cho nông sản xứ Thanh
10:19 Tin tức
Lễ hội Hoa Dã Quỳ - Núi lửa Chư Đang Ya 2025 sắc vàng rực rỡ giữa đại ngàn Gia Lai
10:18 Du lịch làng nghề
Ngư dân Hà Tĩnh trúng đậm ghẹ biển sau mưa lũ
10:18 Tin tức
Gia Lai nặng lòng tri ân đưa 18 hài cốt anh hùng liệt sĩ về đất mẹ Tây Nguyên
10:18 Tin tức



