Phát triển chỉ dẫn địa lý của tỉnh Hải Dương

Đặc biệt, EVFTA sẽ mở ra cơ hội cho sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được công nhận trên toàn bộ các quốc gia trong khối EU. Bởi theo cam kết của EVFTA về chỉ dẫn địa lý, khi Hiệp định có hiệu lực, Việt Nam sẽ bảo hộ trên 160 chỉ dẫn địa lý của EU (bao gồm 28 thành viên) và EU sẽ bảo hộ 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam. Trong khi, các chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đều liên quan tới nông sản, thực phẩm. Đây chính là điều kiện thuận lợi để một số chủng loại nông sản của Việt Nam xây dựng và khẳng định thương hiệu của minh tại thị trường EU. 
 
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, EU hiện đang là một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam với kim ngạch hai chiều năm 2019 đạt 56,45 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 41,5 tỷ USD, nhập khẩu từ EU đạt 14,9 tỷ USD. Đó là những dấu hiệu tích cực cho tất cả sản phẩm của Việt Nam nói chung, cho sản phẩm nông nghiệp nói riêng. 

Nhận thức được điều đó, tỉnh Hải Dương đã chú trọng quan tâm trong việc xây dựng và phát triển tài sản trí tuệ về chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm nông sản từ rất sớm. Để một sản phẩm được công nhận chỉ dẫn địa lý, cần nhiều thời gian và nhiều bước: Trước tiên phải ổn định chủ động về chất lượng giống đầu vào, ổn định vùng sản xuất, có mô tả về đặc trưng thổ nhưỡng, khí hậu, tập quán sản xuất; Mô tả đặc trưng, chất lượng sản phẩm...
Sản phẩm vải thiều Thanh Hà là một đặc sản có danh tiếng từ lâu của tỉnh, được Hải Dương sớm quan tâm hỗ trợ xây dựng chỉ dẫn địa lý và được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận chỉ dẫn địa lý số 0009 ngày 25/5/2007. Chỉ dẫn địa lý này đã được giao cho UBND huyện Thanh Hà quản lý, sử dụng. Quả vải thiều mang chỉ dẫn địa lý Thanh Hà có hương thơm nhẹ, vỏ mỏng màu vàng nhạt, giòn, dễ bóc, gai lì, cuống nhỏ giòn dễ bẻ, lớp áo lụa hồng nhạt, khi bóc lộ ra lớp cùi bóng, không bị nát, thịt quả đanh, có màu trắng đục, khi ăn vị ngọt thanh, hậu vị không có vị chát, hạt nhỏ. Từ khi quả vải thiều Thanh Hà được công nhận chi dẫn địa lý đến nay, người dânyên tâm sản xuất hơn, diện tích trồng vải cơ bản ổn định, sản phẩm vải thiều Thanh Hà ngày càng khẳng định được thương hiệu của mình; có giá bán luôn cao hơn các sản phẩm vải thiều khác; Sản phẩm vải thiều Thanh Hà cũng đã được xuất khẩu sang một số thị trường khó tính, mang lại giá trị kinh tế và giải quyết việc làm cho bộ phận không nhỏ người lao động địa phương, đồng thời góp quảng bá sản phẩm nông sản tỉnh Hải Dương ra khắp vùng miền và cả thị trường quốc tế. Tỉnh cũng duy trì và kết nối với các doanh nghiệp thương mại lớn trong nước để tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại tại địa phương vào đầu mỗi vụ vải thiều; Đồng thời tổ chức nhiều giai đoạn nối tiếp nhau cho các hoạt động hỗ trợ nhận diện sản phẩm: Từ xây dựng, thiết kế và in ấn hệ thống nhận diện gồm logo, bao bì, nhãn treo, tờ rơi, tem truy xuất nguồn gốc... Để đưa sản phẩm vải thiều Thanh Hà ra các thị trường khó tính, tỉnh đã hỗ trợ hướng dẫn kỹ thuật làm đất, chăm sóc, thu hoạch cho bà con, xây dựng các vùng vải sản xuất theo tiêu chuẩn GAP trong đó có 131,68 ha vải đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Tỉnh cũng có website thông tin riêng về chỉ dẫn địa lý vải thiều Thanh Hà tại địa chỉ http://vaithieuthanhha.net.vn. Tuy nhiên, website chưa được hỗ trợ để cập nhật tin tức theo thời điểm, thậm chí theo từng giờ để hỗ trợ người dân và tư thương trong thời vụ. Hiện tại website cũng đã lỗi thời, chỉ mang tính thông tin, không có tính năng bán hàng trực tuyến nên cũng hạn chế để quả vải thiều mang chỉ dẫn địa lý không bị tư thương ép giá và đánh đồng với quả vải thiều của vùng không được gắn chỉ dẫn địa lý.Địa phương cũng hình thành 2-3 doanh nghiệp kinh doanh và xuất khẩu sản phẩm vải thiều, nhưng thực sự chưa đủ tầm của một doanh nghiệp lớn. Cũng do đặc tính chín đồng loạt và chỉ có thời vụ của sản phẩm vải thiều, nên doanh nghiệp chưa đủ khả năng để bao tiêu toàn bộ sản phẩm của cả vùng sản xuất rộng lớn.
 
Ngoài ra, tỉnh Hải Dương hiện còn một số sản phẩm nông sản tiềm năng có thể đăng ký chỉ dẫn địa lý, có đặc trưng về thổ nhưỡng, tập quán canh tác, người nông dân làm chủ về cây giống, chất lượng sản phẩm tốt, được thị trường nhận diện khác biệt và ưa chuộng như: Nếp cái hoa vàng Kinh Môn, nếp Quýt, củ đậu Kim Thành, rươi cáy của vùng Tứ Kỳ, Thanh Hà... Các sản phẩm này hiện đã được tỉnh hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu tập thể và khai thác phát triển thị trường rất tốt. Trong “Chương trình ứng dụng khoa học và công nghệ phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ góp phần xây dựng nông thôn mới tỉnh Hải Dương giai đoạn 2021-2025" tỉnh sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát, lựa chọn các sản phẩm đáp ứng yêu cầu bảo hộ để hỗ trợ xây dựng và phát triển chỉ dẫn địa lý của tỉnh.

Song song với cơ hội, EVFTA cũng tiềm ẩn nhiều thách thức, khó khăn cho phía Việt Nam nói chung và cho sản phẩm nông sản của tỉnh Hải Dương nói riêng:

Ba điểm yếu từ bên trong tạo ra thách thức cho sản xuất nông nghiệp của tỉnh bao gồm: Những hạn chế trong khả năng tiếp cận tìm kiếm thông tin thị trường và kỹ năng xuất khẩu hàng hóa; Thiếu nguồn lực tài chính để đổi mới  công nghệ, đổi mới phương thức kinh doanh, thương mại; Các doanh nghiệp còn thiếu tính liên kết để tạo ra sức mạnh hỗ trợ nhau trong canh tranh. 
 
Ba thách thức đến từ bên ngoài bao gồm: Các đối thủ cạnh tranh họ có hàng hóa tương tự, chất lượng tốt, mẫu mã đẹp; Doanh nghiệp của phía EU tổ chức bài bản, nhiều kinh nghiệm, vận hành hiệu quả; Công tác phòng vệ thương mại trong hoạt động chống trợ cấp và chống bán phá giá của chính phủ các nước EU được đảm bảo rất tốt, chặt chẽ, có kinh nghiệm, hệ thống ma trận rào cản kỹ thuật của các nước trong khối EU liên quan đến VSATTP, BVMT và trách nhiệm xã hội, tỉ lệ nội địa hóa, quy tắc ứng xử, xuất xứ hàng hóa cũng là những thách thức lớn đối với sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam nói chung, của Hải Dương nói riêng.

Để tận dụng cơ hội, thế mạnh và hạn chế những điểm yếu, vượt lên trên thách thức, một số vấn đề đặt ra cần giải quyết đó là:

Trước tiên cần sự nỗ lực thay đổi của chính người sản xuất về nhận thức, tiếp cận thị trường, cách thức tổ chức kinh doanh, đổi mới sản xuất, sự đoàn kết giữa doanh nghiệp cùng lĩnh vực thông qua việc hình thành và tổ chức hoạt động hiệu quả của các hiệp hội ngành, nghề; Cần sự hỗ trợ của cơ quan quản lý nhà nước xây dựng, duy trì kênh thông tin, đường dây nóng cung cấp, cập nhật kịp thời, tuyên truyềnmạnh mẽ về các  rào cản kỹ thuật của EU; hỗ trợ triển khai đa dạng các hoạt động xúc tiến, thương mại, triển lãm, quảng bá sản phẩm nông sản của tỉnh.
 
Cần hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của các tổ chức dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật, kịp thời cung cấp thông tin, dịch vụ về xuất nhập khẩu, thông tin thị trường.

Đặc biệt, sắp tới cần sự quan tâm của các ngành, các cấp từ trung ương tới địa phương để các sản phẩm nông nghiệp đặc sản của tỉnh sớm được hỗ trợ trong việc xây dựng, đăng ký bảo hộ và công nhận chỉ dẫn địa lý.