Hà Nội: 31°C Hà Nội
Đà Nẵng: 30°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 33°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 26°C Thừa Thiên Huế

Sứ giả cuối cùng của quan họ truyền thống

LNV - Không chỉ là nghệ nhân quan họ lớn tuổi nhất ở làng Diềm, cụ bà Ngô Thị Lịch (94 tuổi) còn là người cuối cùng lưu giữ tinh hoa quan họ cổ Bắc Ninh.
80 năm “chơi” quan họ

Sớm thấm nhuần tình yêu quan họ tha thiết của người làng Diềm (Nay là khu Viêm Xá, xã Hoà Long, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh), cô thôn nữ Ngô Thị Lịch năm 14 tuổi đã nằm lòng những câu hát của cha và anh, 18 tuổi bắt đầu xin vào “bọn” để học“chơi” quan họ đối đáp, đến tuổi 20 thì tiếng hát đã khiến người ta nhớ tên. Trong chiếu hát năm đó,có liền anh đem long si mê giọng hát Ngô Thị Lịch, nhưng rốt cuộc không thể dạm bước thành đôi bởi lời nguyền riêng của người quan họ.

Đến nay, ở tuổi 93, sức mòn chân run, không sinh hoạt văn nghệ được nữa, lời nói lúc nhớ lúc quên, hát một câu đã thở dốc, nhưng ánh mắt cụ Ngô Thị Lịch vẫn ngời ngời khi nhắc đến những làn điệu đã ngấm vào máu thịt:“Tôi chẳng bao giờ chán quan họ, tôi chẳng bao giờ nản quan họ. Tôi quý lắm, tôi yêu lắm, chỉ không hát được như trước thôi.”, cụ chia sẻ.

80 năm gắn bó với yếm lụa khăn tà, gia tài của cụ Lịch không chỉ là danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân được nhà nước phong tặng năm 2019, mà còn là tiếng tăm vang khắp miền Kinh Bắc. Năm 2016, cụ vinh dự được cất lên làn điệu quan họ vang rền trên đài truyền hình quốc tế BBC.

Nghệ nhân Nhân dân Ngô Thị Lịch (ngồi thứ tư từ trái sang) cùng các liền anh liền chị làng Diềm. Ảnh do nhân vật cung cấp

Nghệ nhân Nguyễn Nam Phương, con trai của cụ Ngô Thị Lịch đầy tự hào khi nhắc đến mẹ: “Mỗi thế hệ quan họ được trời phú cho một vài người. Thế hệ của các cụ thì trời phú cho cụ Lịch và cụ Các những giọng hát phải nói là hiếm có.”

Quan họ mới đã nhuốm màu sân khấu

Đối với Nghệ nhân Nhân dân Ngô Thị Lịch, lối chơi quan họ mới đã phôi pha nhiều so với truyền thống:“Ai không thích thì bảo các cụ hát rề rà, hát lâu quá chẳng hết một câu, nhưng như vậy mới là quan họ. Bây giờ họ hát cứ vội vàng, nhanh quá, rền vang đấy nhưng không đúng.”

Chân dung Nghệ nhân Nhân dân Ngô Thị Lịch.


Quan họ xưa được lưu truyền theo lối truyền khẩu, ngày nay các câu hát được ghi chép bài bản qua sách vở, nhưng người hát lại đánh mất ít nhiều sự mộc mạc.Người xưa trong cảnh bần hàn, khi làm ruộng thì đợi đến hết vụ, khi làm mướn thì chờ đến hết ngày,chỉ để tổ chức kênh hát, hát khi hiếu hỉ, hát lúc gặp bạn. Đặc biệt, người xưa gọi là “chơi” quan họ thay vì “hát”quan họ. Tuy nhiên ngày nay, quan họ mới lại biến đổi thành một loại hình diễn xướng sân khấu.

Quan họ cổ hầu như không có nhạc cụ, thi thoảng chỉ đệm chút đàn nhị, đàn bầuc ho sinh động, còn nhịp phách gõ bằng tay hay bằng chính nhịp điệu đã có sẵn trong trái tim người hát, còn ngày nay có nghệ nhân hát trên sân khấu trong tiếng nhạc piano, organ rộn ràng.

Miệt mài trao truyền quan họ cổ

Với vốn liếng hơn 200 câu hát, cụ Ngô Thị Lịch đã trở thành thầy dạy của nhiều thế hệ liền anh, liền chị hậu bối trong làng xã. Học trò của cụ nhiều người là nghệ nhân ưu tú, trong đó hai người học trò mà cụ ưng ý nhất là Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Thị Sang và Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Thềm.

Tuy vậy, cậu học trò gần gũi với cụ hơn cả là anh Nguyễn Bá Nghĩa, người đã theo học cụ hơn mười năm nay. Không theo đuổi quan họ như một sự nghiệp mà đơn giản là một thú vui, anh Nghĩa sớm tiếp thu tình yêu văn nghệ rất đỗi vô tư của thầy mình. Tình yêu đó được anh cụ thể hoá bằng việc đem quan họ quê hương quảng bá trên nền tảng mạng xã hội. Anh đã thành lập và quản lý các kênh thông tin và truyền thông về Nghệ nhân Nhân dân Ngô Thị Lịch cũng như câu lạc bộ quan họ làng Diềm.

Nghệ nhân Nhân dân Ngô Thị Lịch hướng dẫn anh Nguyễn Bá Nghĩa hát quan họ cổ.


Khi các liền anh, liền chị đồng trang lứa đã lần lượt khuất núi, Nghệ nhân Nhân dân Ngô Thị Lịch chính là vị sứ giả cuối cùng có công bắc cầu nối khăn, gìn giữ và trao truyền tình yêu quan họ đến nhiều thế hệ của xứ Kinh Bắc.

Bài và ảnh: Thư Quỳnh

Tin liên quan

Tin mới hơn

Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng

Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng

LNV - Nghề trồng dâu, nuôi tằm đang trở thành hướng phát triển kinh tế hiệu quả ở Lâm Đồng, giúp nhiều hộ nông dân tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Dù còn đối mặt với không ít thách thức về quy hoạch, dịch bệnh và thị trường, nhưng với sự hỗ trợ của ngành nông nghiệp, nghề truyền thống này đang từng bước hồi sinh mạnh mẽ.
Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm

Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm

LNV - Giữa vùng đất Cổ Loa – kinh đô xưa của nước Âu Lạc, có một nghề truyền thống gắn liền với lễ hội và tín ngưỡng dân gian: nghề làm bỏng Chủ. Từ bao đời nay, mỗi dịp lễ hội đầu xuân, người dân nơi đây lại rộn ràng rang bỏng, nén bánh để dâng lên Đức vua An Dương Vương – như một cách gìn giữ nét văn hóa đặc trưng của quê hương.
Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới

Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới

LNV - Trong những năm qua, hàng thủ công mỹ nghệ luôn nằm trong nhóm hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn, đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn của Hà Nội. Thành phố đã triển khai nhiều giải pháp để tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho mặt hàng này.
Việt Yên chuyển mình từ làng nghề truyền thống đến trung tâm tiểu thủ công nghiệp

Việt Yên chuyển mình từ làng nghề truyền thống đến trung tâm tiểu thủ công nghiệp

LNV - Giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ phì nhiêu của Hưng Yên, xã Việt Yên đã nổi lên như một “điểm sáng” của phát triển tiểu thủ công nghiệp và nghề truyền thống, nơi hai làng nghề lâu đời không chỉ duy trì giá trị văn hóa mà còn tạo ra sự đột phá kinh tế, đem lại việc làm ổn định cho người dân và góp phần nâng cao đời sống cộng đồng.
Nghề đi chợ ở Phúc Sơn: Từ làng đến những chuyến xe chở thịt ra phố

Nghề đi chợ ở Phúc Sơn: Từ làng đến những chuyến xe chở thịt ra phố

LNV - Khi nhiều người còn chìm trong giấc ngủ, ở xã Phúc Sơn (trước là Thượng Lâm), những người phụ nữ, người đàn ông quê lại bắt đầu một ngày mới bằng công việc tất bật: đi lấy hàng, pha thịt, chở xe máy chất đầy thịt lợn, giò, chả, có khi kèm thêm mấy mớ rau trong vườn nhà ra chợ Hà Nội. Nghề đi chợ – nghề mới của vùng bán sơn địa – đang âm thầm nuôi sống biết bao gia đình nơi đây.
Sơn mài Việt Nam trước cơ hội bứt phá: Thị trường nội địa khởi sắc, quốc tế mở rộng

Sơn mài Việt Nam trước cơ hội bứt phá: Thị trường nội địa khởi sắc, quốc tế mở rộng

LNV - Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng toàn cầu ưu tiên các sản phẩm thủ công bền vững và mang bản sắc văn hóa, ngành sơn mài Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để mở rộng thị phần trong nước và khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Tuy nhiên, để bứt phá, cần có một chiến lược phát triển đồng bộ cả về chuẩn hóa chất lượng, xây dựng thương hiệu và thúc đẩy sáng tạo thiết kế.

Tin khác

Ngành mây tre đan Việt Nam: Bứt phá để chinh phục thị trường quốc tế

Ngành mây tre đan Việt Nam: Bứt phá để chinh phục thị trường quốc tế

LNV - Trong xu thế tiêu dùng toàn cầu hướng tới sản phẩm thân thiện với môi trường, ngành mây tre đan Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá mạnh mẽ. Với lợi thế về nguồn nguyên liệu tự nhiên dồi dào, kỹ thuật thủ công truyền thống lâu đời và khả năng sáng tạo linh hoạt, các sản phẩm mây tre đan của Việt Nam ngày càng được thị trường quốc tế đón nhận tích cực.
Thạch Thất tổ chức Triển lãm quảng bá, giao thương sản phẩm OCOP và làng nghề phục vụ du lịch năm 2025

Thạch Thất tổ chức Triển lãm quảng bá, giao thương sản phẩm OCOP và làng nghề phục vụ du lịch năm 2025

LNV - Tối ngày 17/10/2025, UBND xã Thạch Thất (Hà Nội) phối hợp với Sở Công Thương Hà Nội tổ chức khai mạc Triển lãm quảng bá, giao thương kết nối các sản phẩm OCOP, thủ công mỹ nghệ và làng nghề phục vụ du lịch, gắn với Phiên chợ Việt năm 2025 tại Khu Quảng trường Vườn hoa Phùng Khắc Khoan. Sự kiện nằm trong chuỗi các hoạt động xúc tiến thương mại – du lịch Thủ đô, hướng tới mục tiêu kết nối tiêu thụ sản phẩm, mở rộng thị trường, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống và xây dựng mô hình kinh tế làng nghề bền vững.
Làng chiếu cói trăm năm và những trải nghiệm văn hóa ven sông Thu Bồn

Làng chiếu cói trăm năm và những trải nghiệm văn hóa ven sông Thu Bồn

LNV - Nghề dệt chiếu cói ở Kim Bồng (phường Hội An, TP Đà Nẵng) từng có thời gian mai một, nay đang dần “hồi sinh” nhờ sự gắn kết với hoạt động trải nghiệm du lịch. Mỗi du khách khi đến làng đều có thể tận tay trải nghiệm quy trình làm chiếu, từ chẻ cói, nhuộm màu đến dệt nên sản phẩm thủ công, qua đó thêm yêu và trân trọng giá trị nghề truyền thống.
Người phụ nữ giữ lửa nghề đan lát Tân Thọ

Người phụ nữ giữ lửa nghề đan lát Tân Thọ

LNV - Từ một người phụ nữ nông thôn với tiệm may nhỏ ở làng quê, chị Nguyễn Thị Thắm (xã Tân Thọ, Thanh Hóa) đã trở thành “linh hồn” của phong trào khôi phục nghề đan lát truyền thống. Hơn một thập kỷ qua, chị cùng HTX thủ công mỹ nghệ Tân Thọ không chỉ tạo việc làm cho lao động nông thôn mà còn góp phần đưa sản phẩm làng nghề vươn ra thị trường quốc tế.
Nghề chạm bạc Đồng Xâm: Từ di sản làng nghề đến niềm tự hào quốc gia

Nghề chạm bạc Đồng Xâm: Từ di sản làng nghề đến niềm tự hào quốc gia

LNV - Giữa nhịp sống hối hả của thời hiện đại, làng nghề chạm bạc Đồng Xâm (Trà Giang, Hưng Yên) vẫn vang lên tiếng búa, tiếng đục, tiếng khò lửa đều đặn. Những âm thanh mộc mạc ấy chính là nhịp tim của một làng nghề trăm năm, làm nên những kiệt tác tinh xảo, góp phần khẳng định thương hiệu nghề kim hoàn Việt Nam.
Trống bỏi Báo Đáp âm vang ký ức đêm trăng rằm

Trống bỏi Báo Đáp âm vang ký ức đêm trăng rằm

LNV - Từ đôi bàn tay khéo léo, những chiếc trống bỏi nhỏ bé từng ngân vang trong đêm trăng rằm đã trở thành ký ức khó quên của bao đứa trẻ. Nhưng nay tiếng trống ấy đang dần thưa vắng và lặng lẽ chờ ngày hồi sinh.
Giữ hồn nghề Xạ Phang giữa non cao Sín Chải

Giữ hồn nghề Xạ Phang giữa non cao Sín Chải

LNV - Sau đợt sáp nhập hành chính giữa các xã Tả Sìn Thàng, Lao Xả Phình và Sín Chải (huyện Tủa Chùa), nay thuộc xã Sín Chải, người Xạ Phang ở thôn Tả Sìn Thàng vẫn bền bỉ gìn giữ nghề làm giày và may trang phục truyền thống – một nét đẹp văn hóa mang đậm dấu ấn vùng cao Tây Bắc.
Người gìn giữ hồn văn hóa Mơ Nâm giữa đại ngàn Kon Plông

Người gìn giữ hồn văn hóa Mơ Nâm giữa đại ngàn Kon Plông

LNV - Trong căn nhà sàn nhỏ giữa làng Kon Chênh (xã Măng Đen, Quảng Ngãi), tiếng sáo Tà Vẩu dìu dặt vang lên. Chủ nhân của âm thanh ấy là Nghệ nhân ưu tú A Lễ, người Xê Đăng - nhánh Mơ Nâm, gần 70 tuổi, vẫn miệt mài đan lát, dạy đánh cồng chiêng, thổi sáo và truyền nghề cho lớp trẻ trong làng. Cả đời gắn bó với văn hóa truyền thống, ông được bà con tin yêu, chính quyền trân trọng như một “báu vật sống” của vùng đất Măng Đen.
Tre trúc vẫn xanh mong làng nghề Ba Tri không tàn phai

Tre trúc vẫn xanh mong làng nghề Ba Tri không tàn phai

LNV - Trải qua hơn trăm năm tồn tại, những làng nghề đan lát ở Ba Tri (Bến Tre) từng một thời rộn ràng tiếng chẻ tre, đan nong, nay chỉ còn vang vọng trong ký ức của người thợ già. Dẫu nghề xưa đang dần mai một, nhưng chính quyền và người dân địa phương vẫn đang nỗ lực gìn giữ, khôi phục giá trị truyền thống, hướng tới phát triển bền vững gắn với du lịch và bảo vệ môi trường.
Giữ vị quê hương ở làng nghề ép chuối khô Cà Mau

Giữ vị quê hương ở làng nghề ép chuối khô Cà Mau

LNV - Từ những trái chuối xiêm mộc mạc, người dân làng nghề Cà Mau đã làm nên đặc sản chuối khô nức tiếng giữa thời công nghiệp, làng nghề vẫn bền bỉ giữ vị ngọt quê qua từng miếng chuối vàng óng.
Nhiều sản phẩm tinh hoa làng nghề thu hút khách hàng

Nhiều sản phẩm tinh hoa làng nghề thu hút khách hàng

LNV - Nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ đặc trưng của các làng nghề trong cả nước thu hút người tiêu dùng Thủ đô.
Ngôi làng đẹp nhất Tây Bắc níu chân du khách bằng nét văn hóa Mông đặc sắc

Ngôi làng đẹp nhất Tây Bắc níu chân du khách bằng nét văn hóa Mông đặc sắc

LNV - Nằm nép mình giữa thung lũng Mường Hoa thơ mộng, bản Cát Cát (xã Tả Van, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai) từ lâu đã trở thành điểm đến hấp dẫn bậc nhất vùng Tây Bắc. Được mệnh danh là “ngôi làng đẹp nhất Tây Bắc”, nơi đây không chỉ mê hoặc du khách bởi cảnh quan hùng vĩ, những nếp nhà gỗ đơn sơ bên sườn núi, mà còn bởi đời sống văn hóa đậm đà bản sắc của đồng bào dân tộc Mông – được gìn giữ và truyền lại qua bao thế hệ.
Nước mắm Phan Thiết và hành trình giữ vững thương hiệu

Nước mắm Phan Thiết và hành trình giữ vững thương hiệu

OVN - Phan Thiết là 1 trong 6 vùng sản xuất nước mắm nổi tiếng trong cả nước. Trải qua nhiều thăng trầm, đến nay, nước mắm Phan Thiết vẫn lặng lẽ khẳng định vị thế của mình như một biểu tượng văn hóa và ẩm thực Việt Nam.
Nghệ sĩ điêu khắc đương đại Vũ Tú: Sự giao hòa kỳ diệu giữa trí tuệ và sáng tạo

Nghệ sĩ điêu khắc đương đại Vũ Tú: Sự giao hòa kỳ diệu giữa trí tuệ và sáng tạo

LNV - Nghệ sĩ điêu khắc Vũ Tú (sinh năm 1987) là một hiện tượng độc đáo trong giới nghệ thuật Việt Nam, được mệnh danh là “Khôi nguyên của nghệ thuật đương đại” và “hoa Trạng nguyên trong giới điêu khắc”. Hành trình của anh là sự giao thoa kỳ diệu giữa truyền thống và hiện đại, giữa khoa học và nghệ thuật, được hun đúc từ cội nguồn văn hiến và khát vọng sáng tạo không ngừng nghỉ.
Không gian văn hóa làng nghề Việt lại rộn ràng sắc màu trong những ngày đầu tháng 10

Không gian văn hóa làng nghề Việt lại rộn ràng sắc màu trong những ngày đầu tháng 10

LNV - Sáng nay (10/10/2025), Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 chính thức khai mạc tại Khu Hội chợ Triển lãm Nông nghiệp – Hà Nội, quy tụ hàng trăm làng nghề, phố nghề và nghệ nhân tiêu biểu khắp mọi miền Tổ quốc.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Kinh tế tập thể tiếp sức cho nông thôn mới phát triển bền vững

Kinh tế tập thể tiếp sức cho nông thôn mới phát triển bền vững

LNV - Những năm qua, kinh tế tập thể, nòng cốt là các hợp tác xã nông nghiệp, đã và đang trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp bền vững, góp phần quan trọng vào chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.
Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng

Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng

LNV - Nghề trồng dâu, nuôi tằm đang trở thành hướng phát triển kinh tế hiệu quả ở Lâm Đồng, giúp nhiều hộ nông dân tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Dù còn đối mặt với không ít thách thức về quy hoạch, dịch bệnh và thị trường, nhưng với sự hỗ trợ của ngàn
Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm

Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm

LNV - Giữa vùng đất Cổ Loa – kinh đô xưa của nước Âu Lạc, có một nghề truyền thống gắn liền với lễ hội và tín ngưỡng dân gian: nghề làm bỏng Chủ. Từ bao đời nay, mỗi dịp lễ hội đầu xuân, người dân nơi đây lại rộn ràng rang bỏng, nén bánh để dâng lên Đức v
Nấu cỗ xưa và nay - Từ bếp lửa làng quê đến dịch vụ hiện đại

Nấu cỗ xưa và nay - Từ bếp lửa làng quê đến dịch vụ hiện đại

LNV - Ngày trước, mỗi khi trong làng có đám cưới, đám giỗ hay ma chay, khói bếp đã bốc lên từ sớm, tiếng cười nói rộn ràng bên mâm rau, mâm thịt. Nay, thay vì quây quần bên nhau nấu nướng, người ta chỉ cần nhấc máy gọi dịch vụ “nấu cỗ trọn gói”. Câu chuyệ
Sắp diễn ra hội chợ OCOP tỉnh Quảng Ninh

Sắp diễn ra hội chợ OCOP tỉnh Quảng Ninh

OVN - Hội chợ OCOP tại Quảng Ninh có quy mô 160 gian hàng. Trong đó 70 gian hàng về các sản phẩm OCOP đặc trưng tiêu biểu của các xã, phường, đặc khu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; 90 gian hàng các sản phẩm OCOP, sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm tiêu biểu củ
Giao diện di động