Sản vật quý của Thanh Châu
Làng nghề yến sào được hình thành từ thế kỷ thứ 16 dưới thời chúa Nguyễn. Làng Thanh Châu ra đời khá sớm, vào cuối thể kỷ thứ 15. Thanh Châu, vào thời Lê Quý Đôn viết Phủ biên tạp lục, là xã thuộc huyện Hà Đông, phủ Thăng Hoa; vào thời Nguyễn, là xã thuộc tổng Thanh Châu, huyện Hòa Vang, phủ Điện Bàn. Sách Đại Nam nhất thống chí có ghi: “Yến sào: sản ở đảo Đại Chiêm (Cù Lao Chàm), có yến hộ để đi lấy, đồng niên phải nộp 80 lạng”.
Hiện trong số văn bia đất Quảng có 4 văn bia có đề cập nghề yến sào: Trùng tu thần từ bi (N0 19349) lập năm Thiệu Trị thứ 6 (1846), Thần từ bi ký (N0 19348) lập năm Tự Đức thứ 7 (1854), Vô đề (N0 19350) lập năm Tự Đức thứ 7 (1854). Các văn bia này đều do do Viện Viễn Đông bác cổ (E.F.E.O) sưu tầm, đặt tên. Riêng văn bia Thanh Châu Yến hộ miếu bi (do tác giả sưu tầm, đặt tên) lập năm Tự Đức thứ 1 (1848).

 Khai thác yến sào ở Cù Lao Chàm.
Nội dung của Thanh Châu Yến hộ miếu bi như sau: “Nhặt vật quý đất Nam châu, (để) dâng (làm) món ngon cửa Bắc khuyết (cung vua). Vua ban thưởng công lao, mà tước phong vinh hiển, người người ngưỡng vọng; (vua khen tặng) ơn đức, mà miếu linh được xây dựng, ngọc cốt kính giấu nơi vượng địa, sinh khí như giữ tồn núi yến mãi mãi vững bền ở trời Nam, công lớn lâu dài. (…). Các hộ làm nghề yến sào của xã Thanh Châu đồng bái. Hồ Văn Hòa giữ chức Phó Quản cơ gia nhị cấp, (người) tầm thường gia nhất cấp, vẫn Lãnh quản Yến hộ đồng bái”.
Nội dung văn bia này cho biết ông Hồ Văn Hòa cùng những hộ khai thác yến sào đã đứng ra trùng tu lại miếu thờ Tổ nghề yến. Như vậy từ trước 1848, nghề khai thác yến sào ở Quảng Nam đã phát triển và lập được miếu thờ Tổ nghề. Đây là tư liệu bổ sung cho các bộ thư tịch như Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn, Đại Nam nhất thống chí của Quốc sử quán triều Nguyễn, Xứ Đàng Trong năm 1621 của Borri… Sách Đại Nam nhất thống chí có chép, về phía tây Cù Lao Chàm chừng 3 dặm, có hòn Lồi, về phía nam chừng 7 dặm có hòn Tai, về phía bắc chừng 10 dặm có hòn La, về phía tây bắc chừng 17 dặm có hòn Khô lớn, hòn Khô nhỏ, hòn Dài, hòn Mậu. Phía nam hòn Tai có hang đá, chim yến tụ tập, tục gọi hòn Yến, chim yến thường ở hai bên động nhả nước dãi để làm tổ, yến hộ lấy nộp.
Tiền nhân nghề yến “trú sào” trong đá
Ba văn bia Thần từ bi ký (N0 19348) lập năm Tự Đức thứ 7, Trùng tu thần từ bi (N0 19349) lập năm Thiệu Trị thứ 6, Vô đề (N0 19350) lập năm Tự Đức thứ 7 cung cấp nguồn sử liệu về những thông tin cá nhân có liên quan đến nghề yến sào, thông qua việc công đức xây dựng, trùng tu miếu thờ thần của họ. Bia Thần từ bi ký có ghi các tên: Cáo thụ Tín Nghĩa Đô úy Phó thân quân hiệu Phó quản cơ gia tam cấp nhưng lãnh Quản yến hộ Quảng Nam, Bình Định, Khánh Hòa cai tam hộ Hồ Văn Hòa; Quảng Nam Yến hộ Hộ trưởng Hồ Văn Học; Bình Định Yến hộ Hộ trưởng Hồ Văn Trùy; Yến hộ Thư lại Phạm Văn Vũ...
Bia Trùng tu thần từ bi có ghi họ tên chức danh: Thanh Châu xã Phó quản cơ nhưng lãnh Yến hộ Hồ Văn Hòa lập bia. Bia Vô đề ghi tên Thanh Châu Đông Giáp Yến hộ Thư lại Nguyễn Văn Tố lập bia để phụng cúng. Nội dung những văn bia trên cho thấy việc khai thác yến sào từ vùng đất Quảng Nam cho đến Khánh Hòa ngày nay đều do người (tỉnh) Quảng Nam quản lý.
Những tiền nhân nghề yến sào Hồ Văn Hòa, Hồ Văn Học, Hồ Văn Trùy, Phạm Văn Vũ, Nguyễn Văn Tố… đã làm “sào” trên bia đá để “yên trú” dễ đến gần 200 năm nay và sẽ còn tiếp tục ngàn đời sau.
Bài và ảnh: Nguyễn Hoàng Thân
Tin liên quan
Tin mới hơn
 
 
																					
										Những nghệ nhân thổi hồn cho "Tinh hoa Thu Hà Nội"
21:59 | 31/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
																					
										Người thầy Mo và hành trình giữ lửa văn hóa Mường
21:56 | 31/10/2025 Tin tức
 
 
																					
										Người giữ nghề giấy bản của người Nùng
08:07 | 31/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
																					
										Trao vị thế xứng đáng cho nghệ nhân làng nghề Việt
08:06 | 31/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
																					
										Hà Nội chuẩn bị đón Festival Làng nghề Quốc tế 2025
15:31 | 29/10/2025 Tin tức
 
 
																					
										Nghệ nhân gìn giữ tinh hoa văn hóa dân tộc
15:30 | 29/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
 
 
										
																				Sức sống mới từ Làng nghề: Đào tạo thực chiến, giữ lửa truyền thống
22:15 | 28/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Giữ hồn bún Mạch Tràng – nghề trăm năm giữa lòng Cổ Loa
10:34 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Nghề gốm Việt – Dòng chảy nghìn năm
10:28 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Làng hương Sơn Nam vào vụ Tết
09:24 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Xã Sơn Đồng (TP Hà Nội): Sẵn sàng cho đề cử làng nghề truyền thống Hà Nội tham gia mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo Thế giới
09:15 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Người đàn ông giữ hồn thổ cẩm Chăm giữa lòng Phũm Soài
12:51 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Táo Ninh Thuận - Đặc sản vùng đất nắng gió vươn tầm thương hiệu
12:50 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Từ bản nhỏ Châu Tiến sắc thổ cẩm Thái lan tỏa thế giới
12:49 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Hiệp định EVFTA – Cầu nối đưa sản phẩm làng nghề Hà Nội ra thế giới
08:59 | 25/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Nước mắm Cà Ná - Tinh hoa vùng biển Khánh Hòa
08:50 | 25/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Nhớ mùa đay quê tôi
10:47 | 24/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Níu giữ hơi thở sông nước miền Tây với nghề đan lọp Thới Long
09:18 | 24/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng
11:49 | 22/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm
11:29 | 22/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
 
										
																				Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới
08:45 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
 
            
                        Chuyển đổi bao bì xanh để nâng tầm giá trị sản phẩm OCOP
22:00 OCOP
 
            
                        Những nghệ nhân thổi hồn cho "Tinh hoa Thu Hà Nội"
21:59 Làng nghề, nghệ nhân
 
            
                        Người thầy Mo và hành trình giữ lửa văn hóa Mường
21:56 Tin tức
 
            
                        Gấp rút công tác chuẩn bị cho Festival bảo tồn và phát triển làng nghề quốc tế năm 2025
18:00 Tin tức
 
            
                        Vật Lại sau sáp nhập: Diện mạo mới từ sức bật nông thôn mới
17:17 Nông thôn mới
 
             
		
	
 
                    
                 
             
             
             
            