Hà Nội: 33°C Hà Nội
Đà Nẵng: 33°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 34°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 36°C Thừa Thiên Huế

Nghệ nhân Nguyễn Văn Quyền – Cả một đời gắn bó với diều sáo

LNV - Giữa cuộc sống hiện đại, trò chơi diều sáo tưởng chừng như đã mai một và dần rơi vào lãng quên thì vẫn có những người nặng lòng với nó. Những con người ấy không thể không nhắc đến Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Quyền sinh năm 1939 ở thôn Đàn Viên, xã Cao Viên, huyện Thanh Oai (Hà Nội). Ông là nghệ nhân có nhiều tâm huyết với diều sáo và không ngừng lan tỏa đam mê này tới mọi người.



Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Quyền – một trong những nghệ nhân giữ nghề làm diều sáo truyền thống tại Hà Nội

Văn hóa dân gian trong trò chơi diều sáo

Diều sáo là một trò chơi quen thuộc với người dân ở vùng quê các tỉnh Bắc Bộ. Vào mỗi buổi chiều, ở các cánh đồng tại nhiều khu vực ngoại thành Hà Nội, không khó để bắt gặp những cách diều lớn nhỏ bay lơ lửng trên không trung kèm theo những âm thanh vui tai. Điều đặc biệt của diều sáo chính là những tiếng sáo diều trầm bổng từ trên cao vọng nghe rất vui tai và khiến mọi người thích thú.

Tại xã Cao Viên (huyện Thanh Oai, Hà Nội), từ lâu người dân nơi đây đã gắn bó với hình ảnh con diều, tiếng sáo vi vu. Ở đây, diều sáo trở thành trò chơi thu hút đông đảo người tham gia từ trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và cả những người lớn tuổi. Có cả những câu lạc bộ, hội nhóm dành riêng cho những người đam mê diều sáo mua bán, học hỏi, trao đổi về trò chơi diều sáo.

Ông Nguyễn Văn Quyền năm nay đã bước vào cái tuổi xưa nay hiếm nhưng vẫn luôn dành cho diều sáo những tình cảm đặc biệt. Ông đã là đời thứ 4 ở Cao Viên (Thanh Oai, Hà Nội) đam mê sáo diều. Vì vậy, ông dành cả một cuộc đời chứng kiến sự thay đổi của trò chơi diều sáo, học và làm diều sáo thủ công truyền thống. Ngay từ nhỏ, ông đã cùng bao đứa trẻ trong làng được nhìn cánh diều, nghe tiếng sáo diều, nó trở thành thú vui sau nhưng ngày lao động mệt mỏi và cùng dần gắn bó mật thiết với con người của ông.


Diều sáo là trò chơi dân gian có ý nghĩa thể hiện nét văn hóa truyền thống của người Việt


Tuy nhiên, cuộc sống ngày càng phát triển cũng kéo théo sự xuất hiện của nhiều trò chơi mới hiện đại. Diều sáo cũng được sản xuất công nghiệp và đại trà hơn trước. Có những giai đoạn diều sáo đã có sự suy giảm mạnh và đứng trước nguy cơ biến mất. Nhưng điều may mắn là đối với những người tâm huyết như ông Nguyền Văn Quyền, diều sáo vẫn là nét đẹp văn hóa dân gian không thể thay thế. Có lần ông được mời lên Bảo tàng Dân tộc học tham gia chương trình bảo tồn di sản trò chơi dân gian, được tiếp xúc với các nhà khoa học, ông Quyền mới biết đằng sau thú chơi ấy là những câu chuyện văn hóa, là giá trị di sản. Từ đó, mong muốn giữ gìn và phát triển diều sáo của những người yêu sáo diều ngày càng mạnh mẽ hơn.


Một bộ sáo diều được ông Nguyễn Văn Quyền chế tạo


Ông quay về cùng vận động mọi người trong thôn, cũng như một số địa phương trên địa bàn huyện Thanh Oai có thú chơi diều sáo thành lập Câu lạc bộ Diều sáo Thanh Oai. Diều sáo không chỉ dừng lại là thú chơi đồng quê nữa mà còn được tham gia biểu diễn, giới thiệu, giao lưu ở nhiều địa phương. Năm 2019, ông Nguyễn Văn Quyền vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực diều sáo. Đây là nguồn động viên để ông tiếp tục nuôi dưỡng đam mê diều sáo nhằm gìn giữ, phát huy nét văn hóa đẹp của quê hương.


Nghệ nhân Nguyễn Văn Quyền hướng dẫn làm diều sáo


Cách đưa những “bản hòa nhạc” lên không trung

Việc chế tạo một con diều sáo đòi hỏi sự tỉ mỉ, công phu của người làm từ khâu chọn nguyên liệu, tạo hình đến việc làm sáo. Ngay cả việc làm thế nào để cánh diều bay cao, để có thể đón gió tạo ra âm thanh vi vút cũng cần sự khéo léo của người chơi.

Ngày trước, diều được dán bằng giấy bản, khung diều làm bằng tre. Tre thì có sẵn, chỉ việc lựa cành dẻo, vót rồi đem phơi nắng. Lúc phơi, phải lưu ý đến độ giòn, độ dẻo để khi uốn thành khung, tre không bị gãy. Sau khi uốn khung xong, các ông dán giấy, gắn đuôi, gắn sáo cho diều. Đuôi diều thì chỉ việc cắt dài giấy ra rồi dùng keo kết lại với nhau. Tuỳ theo kích cỡ của diều, các ông có thể nối đuôi dài hay ngắn.

Cánh diều truyền thống ở xã Ðàn Viên có hai loại: Diều dáng lá đa (tròn) chứa được nhiều gió hơn nhưng lên trời hình tròn nên không đẹp; Diều dáng quéo (dài) có hình thù đẹp hơn nên được ưu chuông. Mùa thả diều sẽ kéo dài từ đầu tháng tư đến cuối mùa thu. Tuy nhiên, để diều chơi được cả mùa đông, phục vụ lễ hội, chơi xuân, những người làm diều trong thôn đã cải tiến bộ xương khung ăn ít gió và dán trùng hơn để chứa được nhiều gió.


Diều sáo có tiềm năng có thể trở thành trò chơi thu hút khách du lịch

Về cách làm sáo, ông Nguyễn Văn Quyền chia sẻ: Ngày trước, sáo sẽ phải chọn từ ống tre già, khô và nhẹ, giữa thân phải khoét lỗ. Hai đầu ống tre được gắn hai miếng gỗ, cũng được đục lỗ thành miệng sáo. Miệng sáo bằng loại gỗ mềm, dai như gỗ mít và cũng được khoét lỗ. Kích thước, độ nghiêng của lỗ trên miệng sáo quyết định độ trầm bổng của mỗi chiếc sáo. Người làm sáo có thể làm sáo với hai, ba, năm, bảy ống kết thành bè rồi gắn vào diều. Mỗi chiếc lại có độ trầm, bổng khác nhau để khi đón gió, chúng tạo thành bản nhạc.

Trước khi trở thành nghệ nhân làm sáo thành thạo như bây giờ, ông Quyền đã không ít lần thất bại. Vì vậy, ông đã dành công tìm hiểu, nghiên cứu và thực hiện tỉ mỉ từng công đoạn để có được những bộ sáo có tiếng nhạc hay nhất. Đối với ông Quyền, tiếng sáo vút lên không trung, tạo ra âm thanh trầm bổng cho mọi người cùng thưởng thức chính là thành quả lớn nhất mà ông mong muốn nhận được.

Một con diều sáo chất lượng sẽ được đánh giá qua màu sắc của cánh điều, âm thanh của sáo và khả năng bay trên không trung. Tiếng sáo vừa phải trong trẻo, du dương, tưởng như vang vọng cả trên trời, dưới đất, vừa hài hòa thanh âm giữa các sáo trong cùng một bộ. Sáo diều Cao Viên dân dã, truyền thống, ống sáo ngắn hơn các nơi khác, kích cỡ sáo vẫn giữ được theo các cụ ngày xưa. Căn cứ vào tiếng kêu để gọi tên sáo gồm: Sáo còi (nhỏ nhất), sáo ro ro, sáo vô vô, sáo đu đu, sáo ìm ìm (to nhất).

Các trò chơi dân gian như diều sáo đang được coi là một dạng di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn, một tài nguyên du lịch có giá trị, có thể đưa vào khai thác du lịch. Một con diều được làm ra mang cái tinh thần, cái khí lực của tất cả người dân trong làng. Sức lan tỏa cảm xúc của cánh diều không chỉ đối với những người trực tiếp tham gia mà còn đối với số đông những người chứng kiến. Sự độc đáo của nghệ thuật làm sáo, sự đặc sắc của những bộ sáo diều nếu được gìn giữ và phát triển đúng cách sẽ mang lại giá trị văn hóa và kinh tế lớn cho người dân.

Bài, ảnh: Tường Vi



Tin liên quan

Tin mới hơn

Giữ lửa nghề xưa giữa lòng quê Quảng Ngãi

Giữ lửa nghề xưa giữa lòng quê Quảng Ngãi

LNV - Giữa miền quê thanh bình ở xã Hành Nhân (Nghĩa Hành), lò nấu đường truyền thống “Ông Năm” luôn đỏ lửa mỗi tuần. Hương mật mía lan tỏa khắp nơi, gợi nhớ ký ức ngọt ngào của một thời gian khó, về một nghề truyền thống từng gắn bó với biết bao thế hệ.
Làng nghề truyền thống ở Quảng Hòa

Làng nghề truyền thống ở Quảng Hòa

LNV - Sâu trong những ngôi làng bình dị của huyện Quảng Hòa (Cao Bằng), những làng nghề truyền thống vẫn lặng lẽ giữ lửa qua bao thế hệ. Từ nghề làm ngói âm dương, làm giấy bản đến rèn dao, mỗi sản phẩm không chỉ là kết tinh của bàn tay khéo léo mà còn là minh chứng sống động cho bản sắc văn hóa địa phương. Giữa nhịp sống hiện đại, những làng nghề ấy đang từng bước hồi sinh, góp phần gìn giữ hồn quê và tạo sinh kế bền vững cho người dân.
Chuyện đũa tre của người Tày

Chuyện đũa tre của người Tày

LNV - Từ những ngày nông nhàn, đôi đũa tre của người Tày Chiêm Hóa đã trở thành sản phẩm mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình. Từ những lóng tre, cây vầu được chọn lựa tỉ mỉ, qua bàn tay tài hoa của những người thợ, đôi đũa mang đậm bản sắc văn hóa Tày đã tìm được chỗ đứng trên thị trường, góp phần giữ gìn nghề truyền thống và nâng cao đời sống cho người dân địa phương.
Nước mắm truyền thống kỳ vọng được bảo vệ

Nước mắm truyền thống kỳ vọng được bảo vệ

LNV - Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, nhiều cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống tại Phú Quốc kỳ vọng 'cơ hội lớn' để tạo sự công bằng trên thị trường, đặc biệt với các sản phẩm truyền thống.
Nghệ nhân gìn giữ di sản cồng chiêng Tây Nguyên

Nghệ nhân gìn giữ di sản cồng chiêng Tây Nguyên

LNV - Giữa không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên - Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, có những con người đặc biệt được giao trọng trách gìn giữ những thanh âm của đại ngàn. Nghệ nhân Nay Phai, người con của mảnh đất Gia Lai, với tài năng và tâm huyết, không chỉ lưu truyền âm thanh đặc trưng của cồng chiêng, mà còn thổi vào từng tiếng ngân vang, làm sống lại sức sống mãnh liệt của di sản vô giá này.
Nghề nhuộm vải chàm của người Nùng

Nghề nhuộm vải chàm của người Nùng

LNV - Đồng bào Nùng ở thôn Bum Kẹn, xã Hùng Lợi, huyện Yên Sơn (Tuyên Quang) đến nay vẫn giữ được nghề truyền thống nhuộm vải chàm, đây cũng là nét văn hoá riêng và độc đáo ít nơi còn giữ được.

Tin khác

Thanh Hóa: Phát huy tiềm năng làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch

Thanh Hóa: Phát huy tiềm năng làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch

LNV - Không chỉ nổi tiếng bởi chất lượng sản phẩm, phần lớn các làng nghề của tỉnh Thanh Hóa vẫn còn lưu giữ những nét đẹp truyền thống thông qua các phong tục, tập quán và lễ hội, nhất là nhiều làng nghề nằm trên các tuyến du lịch của tỉnh, thuận lợi cho việc đưa khách đến tìm hiểu, tham quan.
Làng nghề thêu Xuân Nẻo Thêu hồn dân tộc, dệt màu quê hương

Làng nghề thêu Xuân Nẻo Thêu hồn dân tộc, dệt màu quê hương

LNV - Làng Xuân Nẻo, xã Hưng Đạo, huyện Tứ Kỳ (Hải Dương) là một trong những địa phương còn giữ được nghề thêu tay truyền thống có tuổi đời hơn 100 năm. Từng là sinh kế chính của hàng trăm hộ dân, nghề thêu Xuân Nẻo không chỉ góp phần phát triển kinh tế mà còn mang giá trị văn hóa đặc trưng của vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.
“Giữ lửa” nghề làm trống Đọi Tam

“Giữ lửa” nghề làm trống Đọi Tam

LNV - Làng Đọi Tam thuộc xã Ðọi Sơn, huyện Duy Tiên (tỉnh Hà Nam) nổi tiếng với nghề làm trống độc đáo. Nơi đây đã gìn giữ và phát triển nghề làm trống qua bao thế hệ. Làng nằm ở phía Tây Bắc chân núi, phía giữa vẫn còn ngôi đình cổ thờ thành hoàng là hai ông tổ nghề. Với lịch sử phát triển hơn 1.000 năm, làng nghề ngày hôm nay vẫn được duy trì và phát triển với những người con quê hương Đọi Tam là những nghệ nhân, thợ giỏi.
Giới trẻ gìn giữ món bánh truyền thống

Giới trẻ gìn giữ món bánh truyền thống

LNV - Tại làng Gàu, xã Cửu Cao, Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, bánh chưng bánh giầy không chỉ là một sản phẩm, mà còn là niềm tự hào của làng nghề.
Khi làng nghề chạm ngõ hàng hiệu: Ai đang mua - đang bán?

Khi làng nghề chạm ngõ hàng hiệu: Ai đang mua - đang bán?

LNV - Hàng hiệu hay hàng nhái? Khi cái tên “Gucci” xuất hiện ở một cụm công nghiệp làng nghề, câu hỏi đầu tiên không phải là giá trị, mà là độ tin cậy. Hàng thật hay hàng giả - đôi khi không nằm ở chất liệu hay mẫu mã, mà nằm ở cái tên ai có quyền sử dụng. Và ở đó, pháp luật là thước đo duy nhất.
Nghề làm bánh cuốn ở Mão Điền

Nghề làm bánh cuốn ở Mão Điền

LNV - Bánh cuốn Mão Điền (TX Thuận Thành) từ lâu đã trở thành món ăn truyền thống, độc đáo của người dân xứ Kinh Bắc. Để duy trì và phát triển nghề làm bánh cuốn, xã Mão Điền đang phối hợp với các ngành chức năng có chính sách hỗ trợ người làm bánh, từng bước xây dựng thương hiệu cho sản phẩm.
Giữ lửa nghề dệt thổ cẩm của người Ba Na ở Bình Định

Giữ lửa nghề dệt thổ cẩm của người Ba Na ở Bình Định

LNV - Tại hai làng nghề truyền thống Hà Văn Trên (huyện Vân Canh) và Hà Ri (huyện Vĩnh Thạnh), đồng bào Ba Na vẫn miệt mài bên khung dệt, gìn giữ tinh hoa văn hóa thổ cẩm. Với sự hỗ trợ từ Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia, nghề dệt nơi đây đang hồi sinh mạnh mẽ, trở thành điểm tựa kinh tế và văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng.
Đan Phượng: Diễn tập chữa cháy tại làng nghề chế biến lâm sản

Đan Phượng: Diễn tập chữa cháy tại làng nghề chế biến lâm sản

LNV - Chiều 14-5, Tổ địa bàn phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC&CNCH) Đan Phượng (Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an thành phố Hà Nội) phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức diễn tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ tại xã Liên Trung, huyện Đan Phượng.
Người giữ hồn dân ca Bài chòi xứ Bình Định

Người giữ hồn dân ca Bài chòi xứ Bình Định

LNV - Giữa vùng đất giàu truyền thống văn hóa như thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, nghệ nhân Lệ Thắm đã trở thành cái tên quen thuộc với người yêu nghệ thuật dân ca Bài chòi và được đề nghị xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú” trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể - nghệ thuật trình diễn dân gian.
Làng nghề thêu Xuân Nẻo: Thêu hồn dân tộc, dệt màu quê hương

Làng nghề thêu Xuân Nẻo: Thêu hồn dân tộc, dệt màu quê hương

LNV - Làng Xuân Nẻo, xã Hưng Đạo, huyện Tứ Kỳ (Hải Dương) là một trong những địa phương còn giữ được nghề thêu tay truyền thống có tuổi đời hơn 100 năm. Từng là sinh kế chính của hàng trăm hộ dân, nghề thêu Xuân Nẻo không chỉ góp phần phát triển kinh tế mà còn mang giá trị văn hóa đặc trưng của vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.
Đưa làng nghề lên phố

Đưa làng nghề lên phố

LNV - Giữa lòng phố cổ Hà Nội nhộn nhịp, có một không gian rất riêng tại 22 Hàng Buồm, nơi thời gian như chậm lại để nhường chỗ cho những thanh âm mộc mạc, bình yên từ làng quê Việt. Đó là không gian của “làng nghề lên phố” - một hoạt động văn hóa du lịch được các nghệ nhân Hà Nội khơi nguồn và gìn giữ như một điểm đến văn hóa độc đáo dành cho du khách yêu thích bản sắc truyền thống.
Người “gieo mầm” làng nón Đồng Văn

Người “gieo mầm” làng nón Đồng Văn

LNV - Giữa vùng quê yên bình Đồng Văn (huyện Thanh Chương, Nghệ An), người dân nơi đây vẫn nhắc đến ông Trần Văn Tuy với lòng biết ơn sâu sắc – người cựu chiến binh đã âm thầm gieo mầm và góp phần dựng xây làng nghề nón nổi tiếng một thời.
Phát triển nghề truyền thống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Phát triển nghề truyền thống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số

LNV - Để truyền dạy và làm nghề của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Bắc Giang gặp không ít khó khăn, xong nơi đây vẫn lưu giữ được các nghề truyền thống, thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng.
Hà Nội: Hỗ trợ số hóa 300 sản phẩm làng nghề

Hà Nội: Hỗ trợ số hóa 300 sản phẩm làng nghề

LNV - Nhằm bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống, Hà Nội sẽ huy động tối đa nguồn lực xã hội và sự hỗ trợ của nhà nước để thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thủ công.
Nghề guốc mộc Bình Dương trải qua hơn 100 năm

Nghề guốc mộc Bình Dương trải qua hơn 100 năm

LNV - Trải qua hơn 100 năm thăng trầm, nghề guốc mộc ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương không chỉ tạo sinh kế cho người dân, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, mà còn là điểm du lịch làng nghề thú vị dành cho du khách.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Phước Hậu: Phát triển sản xuất rau công nghệ cao thích ứng biến đổi khí hậu

Phước Hậu: Phát triển sản xuất rau công nghệ cao thích ứng biến đổi khí hậu

LNV - Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Phước Hậu lần thứ XV (nhiệm kỳ 2020-2025) về chương trình đột phá ứng dụng công nghệ cao (ƯDCNC) trong sản xuất rau, Hội Nông dân xã Phước Hậu, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An tích cực phối hợp các ngành tuyên truyền, tập huấn, chuyển giao kỹ thuật như xây dựng nhà màng, hệ thống tưới tự động, sử dụng phân hữu cơ, thuốc sinh học, sản xuất rau VietGAP...
Đền Gia Định: Lễ kỷ niệm 135 năm sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh

Đền Gia Định: Lễ kỷ niệm 135 năm sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh

LNV - Sáng ngày 17/5, tại Đền Gia Định (ấp Ba Sòng, xã An Nhơn Tây, huyện Củ Chi, TP. HCM), CLB Truyền thống kháng chiến Khối Quân Dân Chính Đảng Gia Định
An Giang: Xã Mỹ Hoà Hưng đạt nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu trong lĩnh vực tổ chức sản xuất

An Giang: Xã Mỹ Hoà Hưng đạt nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu trong lĩnh vực tổ chức sản xuất

LNV - Nằm yên bình bên dòng sông Hậu hiền hòa, xã Mỹ Hòa Hưng (TP. Long Xuyên) khoác lên mình tấm áo mới rạng rỡ. Không chỉ lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống, Mỹ Hòa Hưng đã vươn mình trở thành một điểm sáng trong phong trào xây dựng nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu trong lĩnh vực tổ chức sản xuất, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao đời sống kinh tế - xã hội.
Giữ lửa nghề xưa giữa lòng quê Quảng Ngãi

Giữ lửa nghề xưa giữa lòng quê Quảng Ngãi

LNV - Giữa miền quê thanh bình ở xã Hành Nhân (Nghĩa Hành), lò nấu đường truyền thống “Ông Năm” luôn đỏ lửa mỗi tuần. Hương mật mía lan tỏa khắp nơi, gợi nhớ ký ức ngọt ngào của một thời gian khó, về một nghề truyền thống từng gắn bó với biết bao thế hệ.
Làng nghề truyền thống ở Quảng Hòa

Làng nghề truyền thống ở Quảng Hòa

LNV - Sâu trong những ngôi làng bình dị của huyện Quảng Hòa (Cao Bằng), những làng nghề truyền thống vẫn lặng lẽ giữ lửa qua bao thế hệ. Từ nghề làm ngói âm dương, làm giấy bản đến rèn dao, mỗi sản phẩm không chỉ là kết tinh của bàn tay khéo léo mà còn là minh chứng sống động cho bản sắc văn hóa địa phương. Giữa nhịp sống hiện đại, những làng nghề ấy đang từng bước hồi sinh, góp phần gìn giữ hồn quê và tạo sinh kế bền vững cho người dân.
Giao diện di động