Huyện Duy Xuyên(Quảng Nam): Làng nghề dệt lụa truyền thống hồi sinh
Sông lụa Thu Bồn như là dòng huyết mạch chính tràn đầy sinh lực nuôi mảnh đất Quảng Nam thêm màu mỡ và đầy sức sống. Nhờ các bãi bồi ven sông đầy ắp phù sa, người nông dân đã phủ lên đây một vùng dâu tằm trù phú xanh ngút tầm mắt, cùng với những dải lụa rực rỡ đầy sắc màu.
Trồng và hái lá dâu nuôi tằm.
Trong thời kỳ hưng thịnh của nghề, cả làng Mã Châu đều dệt lụa, hơn 4.000 khung cửi đưa thoi ngày đêm. Có thời điểm, diện tích trồng dâu tằm cho làng lụa Mã Châu lên đến hàng nghìn hecta trải dài dọc sông Thu Bồn. Tuy nhiên, tiếng thoi ở làng lụa Mã Châu bắt đầu thưa dần và suy thoái từ cuối những năm thập niên 1990 vì nhiều lý do. Các Hợp tác xã dần giải thể, nghề buôn thất bát, dẫn đến việc nuôi tằm, trồng dâu cũng dần lụi tàn. Dẫu vậy, người dân Duy Xuyên, Điện Bàn vẫn nhớ nghề xưa nghiệp cũ, nên họ âm thầm truyền kinh nghiệm, giữ nghề. Và khi du lịch phát triển, khách đến Hội An, khách về Mỹ Sơn ngày càng đông thì những năm 2000 - 2005, nhiều Hợp tác xã ở Duy Xuyên đã tái sinh, giúp các nông hộ trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải có cơ hội dựng lại làng nghề truyền thống. “Chiêm Sơn là, lụa, mỹ miều/Mai vang tiếng cửi, chiều chiều tơ giăng...”. Lần theo câu hát cổ, tôi tìm về Duy Xuyên - nơi được mệnh danh là xứ sở tầm tang. Làng nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ dệt vải Mã Châu, Thi Lai - Đông Yên đã nổi danh thời quá vãng và bây giờ đã hồi sinh.
Tằm này rồi sẽ nhả tơ.
Để làm ra được những thước lụa đẹp, người làm phải trải qua cả một quy trình dài nuôi tằm để tằm nhả kén. Những thước lụa ra đời là bao công sức, sự chắt chiu của từng người làm nghề.
Lụa tơ tằm được dệt từ kén do tằm nhả ra. Mỗi con tằm cái chỉ đẻ được một lần, sau khi đó nó sẽ chết đi. Tằm mới đẻ có dạng trứng, màu trắng đục được bao bọc bởi một vỏ cứng, kích thước chỉ bằng đầu kim. Sau đó, những quả trứng được đem đi ấp đến khi nở thành ấu trùng.
Tằm con được nuôi và chăm sóc cẩn thận từ khi còn rất nhỏ cho tới khi trưởng thành. Thức ăn của tằm là lá dâu, tùy vào độ tuổi của tằm mà phải lựa từng loại lá dâu phù hợp.
Kén sẽ được nấu trong nước sôi, sau đó người thợ sẽ dùng đũa đảo đều rồi dùng tay nắm lấy sợi tơ chập lại với nhau.
“Để có sợi kén chất lượng, phải cho tằm ăn lá dâu non, bỏ đi phần cuộn, rồi sau đó rửa sạch, cắt dạng sợi rồi đem rắc lên mình tằm, mỗi ngày cho nó ăn khoảng 10 bữa. Quan sát kỹ lưỡng từng chu kỳ ngủ của tằm con, rồi tăng dần bữa ăn cho nó. Đến khi tằm chín thì ngừng ăn lá dâu, thấy cơ thể con tằm trong suốt thì biết tằm đã đến thời kỳ nhả tơ, đóng kén”. Khi tằm bắt đầu bước sang giai đoạn nhả kén, tằm sẽ được đưa lên ổ làm kén, bỏ vào những khung đan sẵn để chúng nhả tơ và kéo kén. Khi tằm đã nhả hết tơ tạo thành những con kén vàng óng, người ta sẽ phân loại kén để chuẩn bị cho việc kéo sợi.
Kén sẽ được nấu trong nước sôi, sau đó người thợ sẽ dùng đũa đảo đều rồi dùng tay nắm lấy sợi tơ chập lại với nhau, kéo nhanh từng sợi ra và cho qua buồng se tơ để quay thành sợi. Công đoạn này phải được thực hiện một cách thật khéo léo để sợi tơ không bị đứt đoạn.
Sau công đoạn nấu kén, se sợi, người thợ sẽ đem tơ đi nấu lại một lần nữa, rồi đem hong khô để sợi tơ mềm ra. Công việc quay tơ, kéo sợi, hong khô tuy không quá vất vả nhưng đòi hỏi rất cao sự khéo léo của người làm. Chỉ cần lơ là trong lúc quay tơ, hoặc mạnh tay cầm bó tơ không đúng cách cũng khiến sợi tơ bị đứt, rối nhàu.
Sản phẩm tơ lụa giới thiệu tại Làng lụa Hội An
Công đoạn cuối cùng là dệt vải. Ở làng lụa Hội An, người thợ bắt buộc phải dệt vải theo cách truyền thống và hoàn toàn không có sự can thiệp của máy móc hiện đại. Công đoạn này đòi hỏi người làm phải hết sức kiên nhẫn và tỉ mỉ khi phải kéo từng sợi tơ một bằng tay. Nhịp chân kết hợp với độ đẩy ra vào của cánh tay người dệt phải nhịp nhàng để từng đường chỉ sao cho thật đều nhau.
Làm lụa với khát vọng quảng bá sản phẩm tơ lụa Việt ra thế giới, người làm nghề đã khéo léo kể những câu chuyện về văn hóa, con người Việt trên những tấm khăn như những bức tranh nghệ thuật đặc sắc. Đây không chỉ là sản phẩm kinh doanh, mà còn là đòn bẩy để tạo cơ hội cho người thợ nơi đây vực dậy làng nghề đã từng rất rạng danh.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, làng lụa Hội An được xem là bảo tàng sống của làng nghề Quảng Nam, nơi giữ lấy tinh hoa làng nghề cha ông từ bao đời. Đây cũng chính là sợi dây kết nối từ quá khứ đến hiện tại của một ngành nghề truyền thống Việt Nam đáng tự hào từ bao đời.
Bài, ảnh: Bình Nguyên
Tin liên quan
Tin mới hơn
![An Giang: Nỗ lực bảo tồn làng nghề truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/23/09/2220240723093333.jpg?rt=20240723093335?240723101632)
An Giang: Nỗ lực bảo tồn làng nghề truyền thống
10:16 | 23/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Thái Nguyên tham dự hội chợ ẩm thực " món ngon từ biển" và sản phẩm OCOP làng nghề tỉnh Bình Định.](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/18/16/z5645466625025-12c5ba1a4642045ddb3c5490a3dbdaad20240718161134.jpg?rt=20240718161136?240723092521)
Thái Nguyên tham dự hội chợ ẩm thực " món ngon từ biển" và sản phẩm OCOP làng nghề tỉnh Bình Định.
09:17 | 19/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Độc đáo làng nghề làm miến khô tại phố Núi - Buôn Mê Thuột](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/17/23/2120240717233641.jpg?rt=20240718000719?240718092237)
Độc đáo làng nghề làm miến khô tại phố Núi - Buôn Mê Thuột
09:22 | 18/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Quảng Nam: Tôn vinh Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia nghề đan võng ngô đồng](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/17/10/anh-bai-chinh120240717105849.jpg?rt=20240717105854?240717110324)
Quảng Nam: Tôn vinh Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia nghề đan võng ngô đồng
11:02 | 17/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Làng nghề làm trống Bắc Thai trăm năm tuổi](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/16/11/420240716114317.jpg?240716022223)
Làng nghề làm trống Bắc Thai trăm năm tuổi
14:22 | 16/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Làng nghề truyền thống Minh Khánh - Đỏ lửa làng rèn trăm năm](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/15/14/1020240715145221.jpg?240716095325)
Làng nghề truyền thống Minh Khánh - Đỏ lửa làng rèn trăm năm
09:53 | 16/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
![Công nghệ nâng tầm mây tre đan Vân Sơn](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/1920240711111513.jpg?rt=20240711114705?240712093515)
Công nghệ nâng tầm mây tre đan Vân Sơn
09:35 | 12/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Nghệ nhân bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa người Hrê](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/4120240711111431.jpg?rt=20240711115107?240712093404)
Nghệ nhân bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa người Hrê
09:34 | 12/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Bình Định: Làng nghề trồng hoa Bình Lâm và hành trình công nhận làng nghề truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/6020240711111400.jpg?rt=20240711114040?240711022545)
Bình Định: Làng nghề trồng hoa Bình Lâm và hành trình công nhận làng nghề truyền thống
14:25 | 11/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Huyện Ba Vì (Hà Nội): Xã Minh Châu xây dựng nông thôn mới nâng cao](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/5420240711111411.jpg?rt=20240711120026?240712103341)
Huyện Ba Vì (Hà Nội): Xã Minh Châu xây dựng nông thôn mới nâng cao
14:25 | 11/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Có chính sách thông thoáng hỗ trợ làng nghề Hà Nội phát triển](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/10/13/1520240710131733.jpg?rt=20240710132009?240710020417)
Có chính sách thông thoáng hỗ trợ làng nghề Hà Nội phát triển
14:04 | 10/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Người đam mê với điêu khắc gốm](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/10/10/phuong120240710104200.jpg?rt=20240710104234?240710104255)
Người đam mê với điêu khắc gốm
10:42 | 10/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Luật Thủ đô (sửa đổi): Thúc đẩy gìn giữ, bảo tồn và phát triển làng nghề](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/09/09/320240709090649.jpg?rt=20240709090650?240709093139)
Luật Thủ đô (sửa đổi): Thúc đẩy gìn giữ, bảo tồn và phát triển làng nghề
09:31 | 09/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Ẩm thực cá ngừ đại dương và OCOP, Làng nghề được tôn vinh tại Lễ hội tinh hoa đất biển Bình Định năm 2024](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/08/11/h420240708110512.jpg?rt=20240708110539?240708110909)
Ẩm thực cá ngừ đại dương và OCOP, Làng nghề được tôn vinh tại Lễ hội tinh hoa đất biển Bình Định năm 2024
11:09 | 08/07/2024 OCOP
![Nghệ nhân nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới cho làng nghề đúc truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/16/10-120240703160700.jpg?rt=20240704000805?240705091142)
Nghệ nhân nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới cho làng nghề đúc truyền thống
09:11 | 05/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Làng nghề “làm nhà” cho chim cảnh](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/16/820240703160711.jpg?rt=20240703235837?240704112606)
Làng nghề “làm nhà” cho chim cảnh
11:26 | 04/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Tương làng Bợ - Sản phẩm OCOP 4 sao nức tiếng gần xa](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/16/22-120240703160609.jpg?rt=20240704000331?240704112830)
Tương làng Bợ - Sản phẩm OCOP 4 sao nức tiếng gần xa
08:44 | 04/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Bình Định: Làng nghề truyền thống sản xuất bánh tráng, bún số 8 Tăng Long 1](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/04/00/18-1-120240704001648.jpg?240704084328)
Bình Định: Làng nghề truyền thống sản xuất bánh tráng, bún số 8 Tăng Long 1
08:43 | 04/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Phụ nữ Thủ đô: Bảo tồn và phát huy giá trị sản phẩm nghề truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/nguyenvanvu/072024/01/15/che-sen-jtql20240701151755.1618350.jpg?rt=20240701151931?240701031954)
Phụ nữ Thủ đô: Bảo tồn và phát huy giá trị sản phẩm nghề truyền thống
15:19 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Khai mạc kỳ họp thứ mười bảy HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/nguyenvanvu/072024/01/15/hop-820240701150903.7104210.jpg?rt=20240701151132?240701031206)
Khai mạc kỳ họp thứ mười bảy HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI
15:12 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Phú Yên: Khảo sát hoạt động làng nghề bánh tráng Long Bình phục vụ phát triển du lịch cộng đồng](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/01/12/1120240701121541.jpg?rt=20240701121543?240701024044)
Phú Yên: Khảo sát hoạt động làng nghề bánh tráng Long Bình phục vụ phát triển du lịch cộng đồng
14:40 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![qc-vinamilk-100-thanh-trung](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/012024/22/13/8-300x25020240122135907.jpg?rt=20240122135908)
![TỔNG THUẬT: LỄ TRUY ĐIỆU VÀ LỄ AN TÁNG TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/nguyenvanvu/072024/26/15/thumbnail/img7243-1721864281096275832949-20-0-621-962-crop-172186456336340879560920240726151716.0157400.jpg?rt=20240726152643?240726032828)
TỔNG THUẬT: LỄ TRUY ĐIỆU VÀ LỄ AN TÁNG TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG
15:27 Tin tức
![Huyện Bình Liêu (Quảng Ninh): Ứng dụng công nghệ số trong xây dựng Nông thôn mới](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/17/23/thumbnail/3520240717233703.jpg?rt=20240718234710?240726031633)
Huyện Bình Liêu (Quảng Ninh): Ứng dụng công nghệ số trong xây dựng Nông thôn mới
15:16 Nông thôn mới
![Nghề đan võng ngô đồng đón nhận danh hiệu Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/25/09/thumbnail/22-120240725092304.jpg?rt=20240725092952?240726031548)
Nghề đan võng ngô đồng đón nhận danh hiệu Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia
15:15 Tin tức
![Quản lý và giải pháp xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/25/09/thumbnail/3820240725092247.jpg?rt=20240725094126?240726031454)
Quản lý và giải pháp xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề
15:14 Nghiên cứu trao đổi
![Khuyến công Hà Nam: Hỗ trợ cơ sở công nghiệp nông thôn thiết bị tiên tiến vào sản xuất](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/25/09/thumbnail/1620240725092314.jpg?rt=20240725130026?240726031417)
Khuyến công Hà Nam: Hỗ trợ cơ sở công nghiệp nông thôn thiết bị tiên tiến vào sản xuất
15:14 Khuyến công
![qc-vinamilk-dinh-duong-vang](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/012024/22/14/6-300x50020240122140218.jpg?rt=20240122140220)
![ct-tnhh-pt-xuan-thanh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/ct-tnhh-pt-xuan-thanh20240618120024.png?rt=20240618120024)
![ctcp-xd-tan-loc](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/11/ctcp-xd-tan-loc20240618115958.png?rt=20240618115958)
![nong-nghiep-xanh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/11/nong-nghiep-xanh20240618114304.png?rt=20240618114304)
![minh-hieu](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/minh-hieu20240618120332.png?rt=20240618120338)
![nhu-thanh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/nhu-thanh20240618120332.png?rt=20240618120437)
![an-phat](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/an-phat20240618120333.png?rt=20240618120501)
![thanh-chau](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/thanh-chau20240618120335.png?rt=20240618120525)
![thuan-duc](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/thuan-duc20240618120336.png?rt=20240618120545)
![ha-tinh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/ha-tinh20240618120337.png?rt=20240618120604)
![binh-dinh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/binh-dinh20240618120337.png?rt=20240618120617)