Hà Nội: 33°C Hà Nội
Đà Nẵng: 31°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 33°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 32°C Thừa Thiên Huế

Hình ảnh người phụ nữ Việt trên gốm Nam Bộ xưa

LNV - Nếu như gốm Nam bộ xưa là tinh hoa của kỹ thuật chế tác nước ngoài kết hợp với bàn tay tài hoa và óc sáng tạo của những lưu dân “mang gươm đi mở cõi”, thì hình ảnh người phụ nữ Việt là tinh hoa trong quá trình sáng tạo những tác phẩm gốm đó.


Hình ảnh người phụ nữ khoác áo cô dâu trên nền gốm Biên Hòa.


Tuy còn bàn luận, nhưng các nghiên cứu cho thấy, nghề gốm Nam bộ xưa manh nha từ cuối thế kỷ XVII. Những lưu dân “mang gươm đi mở cõi” và người Hoa ở Nam Trung Quốc đã đến đây cộng cư sinh sống, trong đó có những người có tay nghề gốm nơi bản quán. Sự giao thoa này đã cho ra đời những sản phẩm gốm độc đáo hơn cả bản quán. Điều này được xem là sự kết tinh những ưu thế cao nhất của kỹ thuật chế tác nước ngoài và bàn tay tài hoa, óc sáng tạo của lưu dân từ hai vùng đất có truyền thống gốm thuộc miền Bắc, miền Trung của tổ quốc. Đến những thập niên đầu thế kỷ XX, cùng với việc ra đời của Trường Mỹ nghệ thực hành Biên Hòa (Đồng Nai), những chuyên gia người Pháp đã phối hợp cùng với những người thợ gốm Sài Gòn xưa thổi hương sắc mới cho gốm Nam bộ khi sáng tạo ra nhiều nước men mới, giúp cho việc trang trí màu sắc trên sản phẩm ngày sống động hơn, tinh tế hơn và người vẽ dễ dàng sáng tạo hơn. Có thể nói, sự giao thoa Đông - Tây, kim - cổ, bản địa – hải ngoại đã hòa quyện vào từng hình dáng, màu sắc, đường nét, chất liệu chế tác... đã thổi hồn cho sản phẩm gốm Nam bộ xưa sức sống mới. Từ đó, hình thành những thương hiệu gắn liền với thời gian: gốm Cây Mai, gốm Lái Thiêu, gốm Biên Hòa... Bên cạnh kỹ thuật, những yếu tố mang đậm truyền thống, văn hóa nghề nghiệp và bàn tay sáng tạo của “người nghệ sĩ dân gian” đã tạo cho gốm Nam bộ xưa những độc bản vô cùng thú vị và có ý nghĩa cho những nhà sưu tầm sau này. Trong đó, đặc biệt là mảng đề tài về người phụ nữ.


Nhà sưu tập Đỗ Quyên bên tác phẩm bình gốm hiếm về hình ảnh bà Triệu cưỡi voi đánh cồng“.


Tuy chủ yếu sản xuất những sản phẩm gốm gia dụng (hũ, tô chén, đĩa), gốm trang trí (bình, phù điêu) và một ít dùng trong tôn giáo, tín ngưỡng, nhưng những tác phẩm gốm Nam bộ xưa lại rất đa dạng và đặc sắc. Nhất là mảng đề tài về người phụ nữ được các “họa sĩ dân gian” thể hiện một cách sáng tạo. Qua đó, lột tả và tôn vinh phẩm chất quý giá của người phụ nữ dưới nhiều góc độ... Những chuyến “khám phá” các kho gốm Nam bộ xưa của nhiều nhà sưu tập nổi tiếng vùng đồng bằng sông Cửu Long đã cho chúng tôi cảm nhận: đề tài về phụ nữ trên gốm được thể hiện rất phong phú từ lao động sản xuất (như gặt lúa, xay gạo), hưởng thụ nghệ thuật cuộc sống (thưởng thức và biểu diễn cầm kỳ thi họa) cho đến hành trình đi tìm hạnh phúc lứa đôi (cô dâu chú rể, rước dâu...). Đặc biệt hơn, đây cũng chính là giai đoạn thể hiện tinh thần độc lập dân tộc Việt cao nhất trong lĩnh vực mỹ thuật đương thời khi xuất hiện nhiều tác phẩm thể hiện đề tài kiên cường trong cuộc chiến tranh vệ quốc.


Bên cạnh đề tài “Đinh Bộ Lĩnh cờ lao tập trận”, hay “Vua Quang Trung đại phá quân Thanh”.... nhiều dòng gốm Nam bộ xưa còn mạnh dạn đưa đề tài về Hai Bà Trưng diệt quân Nam Hán, hay Bà Triệu “cưỡi voi đánh đuổi quân Ngô”... Thậm chí, nhiều tác phẩm còn khai thác những hình tượng đã được “định hình” trong văn hóa dân tộc như tranh Đông Hồ... Có dịp thưởng thức những chiếc bình thánh thót, những chiếc phù điêu lực lưỡng, những dĩa gốm tròn đầy về đề tài Bà Trưng, Bà Triệu đánh giặc... chúng tôi không chỉ mục sở thị tác phẩm tạo dáng thanh thoát, mềm mại, khoe vẻ đẹp bởi sự phối hợp nhuần nhị, khéo léo giữa dáng, màu men mà còn cảm nhận cả tinh thần quật khởi ngùn ngụt ẩn hiện bên trong. Nhưng đó không phải là sự sao chép, mà còn là sự sáng tạo lần thứ 2. Điển hình là tranh Đông Hồ thể hiện Bà Triệu cưỡi voi một ngà đánh quân Ngô, nhưng khi đi vào gốm Biên Hòa, sự đa dạng sắc màu và ngôn ngữ hình khối của gốm đã cho phép các họa sĩ thể hiện được thêm thần thái mà bà đã khiến kẻ thù kinh hãi thừa nhận: “Múa giáo đánh cọp dễ; Đối mặt Vua Bà thì thực khó”. Thế đó, gốm Nam bộ xưa không chỉ là những bản hùng ca lịch sử dân tộc trên chất liệu gốm mà còn là sự sáng tạo và tinh thần ái quốc mãnh liệt của những người nghệ sĩ gốm trên vùng đất mới của Tổ quốc. Những tác phẩm giàu tình mỹ thuật đó đã một lần nữa khắc họa người phụ nữ Việt Nam thành biểu tượng đẹp về tinh thần, khí phách khó đâu có được: “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”.

Bằng những đường nét, hình khối, màu sắc, những nghệ sĩ dân gian gốm Nam bộ xưa đã tạo thành ngôn ngữ riêng để thổi hồn cho những khối đất vô tri sức sống mới: vừa đậm chất truyền thống dân gian, vừa mang hơi thở của kỹ thuật hiện đại để qua đó khắc họa thành công vẻ đẹp tươi sáng, nhân phẩm quý giá của người phụ nữ Việt Nam. Ngày nay, nhìn lại những tác phẩm gốm nhuốm màu thời gian, thậm chí không còn tròn vẹn, nhưng vẫn quá đủ cho tất cả chúng ta cảm nhận được về phụ nữ Việt Nam luôn khát vọng cuộc sống tự do, lạc quan, yêu đời, hăng say lao động và trên hết là tinh thần bất khuất trước mọi thế lực cướp nước. Vì vậy, không có gì quá lời khi nói rằng, gốm Nam bộ xưa đã dùng ngôn ngữ của hồn đất xây bệ phóng vững chắc để làm thăng hoa hình ảnh người phụ nữ Nam bộ nói riêng, Việt Nam nói chung.

Bài, ảnh: Lục Tùng

Tin liên quan

Tin mới hơn

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và gắn kết với cộng đồng địa phương.
Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị về việc tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025. Đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đồng chí Võ Văn Hưng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì hội nghị.
"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

LNV - Nếu phải xác định một điểm khởi đầu cho hành trình chuyển đổi số tại huyện Phú Xuyên, thì đó không phải là hạ tầng, công nghệ hay những con số đầu tư hàng chục tỷ đồng, mà chính là yếu tố con người - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong.
Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

LNV - Giữa dòng chảy hiện đại hóa, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm và đan lát của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn được gìn giữ bền bỉ qua nhiều thế hệ. Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao, các sản phẩm thủ công còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống núi rừng và tâm hồn người Hrê. Nhờ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, những nghề xưa không chỉ sống lại mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng địa phương.
Mùa sen ở hồ Tây

Mùa sen ở hồ Tây

LNV - Vào dịp tháng 6 này, trên khắp các ao, đầm trồng sen ở khu vực hồ Tây (quận Tây Hồ) rộn ràng không khí thu hoạch, chụp ảnh với hoa. Sen trồng ở đây là sen bách diệp với bông to có 100 cánh, mùi thơm đượm mang một nét đặc trưng riêng của hồ Tây mà không nơi nào có được.
Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

LNV - Bắc Ninh là một tỉnh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, trong đó phải kể đến làng nghề đúc đồng Đại Bái, trước đây gọi là làng Văn Lãng (hay còn gọi là làng Bưởi Nồi), thuộc xã Đại Bái, huyện Gia Bình. Từ lâu, làng đã nổi danh với nghề đúc đồng, chuyên sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo.

Tin khác

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

LNV - Việc đưa các sản phẩm làng nghề lồng ghép trong các cuốn sách là cách thức hiệu quả để quảng bá thương hiệu, tăng cơ hội xuất khẩu.
Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

LNV - Hà Nội là mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, nơi lưu giữ hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đang đứng trước nhiều thách thức. Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp chiến lược giúp Hà Nội bảo tồn văn hóa làng nghề một cách hiệu quả và bền vững.
Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

LNV - Theo UBND huyện Gia Lâm, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 2738/QĐ-UBND, cho phép Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp xã Dương Xá sử dụng địa danh “Dương Xá” để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Nông sản chế biến Dương Xá”.
Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

LNV - Trong số sáu cá nhân vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” vì những cống hiến đặc biệt trong gìn giữ và phát huy di sản nghề thủ công mỹ nghệ, tỉnh Quảng Nam vinh dự có hai đại diện: Ông Lê Đức Hạ (nghệ nhân gốm ở TX Điện Bàn) và ông Huỳnh Sướng (nghệ nhân mộc tại TP Hội An).
Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

LNV - ’’Nơi tôi sinh: Làng Phùng Xá- Huyện Thạch Thất gần Chùa Thầy- một làng quê nghèo nhưng dân quê tôi thật thà lắm… “ Một câu nói cũng rất thật thà chân chất đến từ người đàn ông có ánh mắt kiên định, khuôn mặt sáng có chút lãng tử như một hoạ sĩ. Đó là anh Chu Văn Ân, nghệ nhân gỗ lũa Trai Vàng.
Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo

Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo

LNV - Nói đến "Bắc lan" hay "Bắc hồ câu", "Bất động sản Phương Bắc" ở Suối Hai thì người dân huyện Ba Vì (Hà Nội) và các địa phương lân cận ai cũng biết đó là tên thường gọi của doanh nhân Lê Đức Bắc. Anh Bắc không những thành đạt trong lĩnh vực vận tải, xây dựng, kinh doanh bất động sản mà còn là một nghệ nhân sinh vật cảnh và làm vườn (SVC & LV).
Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông

Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông

LNV - Xứ Thanh nổi tiếng là vùng đất của những làng nghề truyền thống lâu đời, nơi lưu giữ trọn vẹn giá trị văn hóa, tinh thần và bàn tay tài hoa của bao thế hệ. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, mỗi làng nghề không chỉ là kế sinh nhai của người dân mà còn là “bảo tàng sống” của tinh hoa văn hóa đất Việt, ngày càng được phát huy mạnh mẽ trong đời sống hiện đại.
Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng

Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng

LNV - Nằm ven dòng sông Hậu hiền hòa, làng nghề bánh tráng Thuận Hưng (xã Thuận Hưng, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ) là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời, nổi tiếng miền Tây Nam Bộ. Ngày nay, những người dân nơi đây vẫn miệt mài đỏ lửa, tráng bánh nhằm gìn giữ và phát triển làng nghề địa phương.
Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt

LNV - Với đường bờ biển dài, điều kiện tự nhiên thuận lợi và nguồn lợi thủy sản phong phú, Việt Nam sở hữu lợi thế lớn về nghề nuôi biển. Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách nhằm tháo gỡ những nút thắt, phát huy tối đa tiềm năng, hướng tới mục tiêu phát triển nghề nuôi biển hiện đại, bền vững.
Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá

Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá

LNV - Lên Cao nguyên đá, nhiều du khách sẽ tìm đến với Làng nghề dệt vải lanh Lùng Tám, xã Lùng Tám, huyện Quản Bạ. Nơi đây nổi tiếng với việc gìn giữ, phát huy hiệu quả nghề truyền thống của Hợp tác xã lanh Lùng Tám, với 100% thành viên là phụ nữ người Mông. Sự cần cù, sáng tạo từ những sợi lanh đã cho ra đời nhiều sản phẩm thủ công rất đẹp, mang đậm bản sắc truyền thống. Chính điều này đã giúp cho Làng nghề dệt vải lanh Lùng Tám trở thành một điểm du lịch trải nghiệm cực kỳ hấp dẫn và thu hút rất đông du khách.
Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ

Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ

LNV - Từ năm 2012 đến nay, nghệ nhân Đặng Văn Hậu (làng Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên, Hà Nội) đã lần lượt tái hiện lại hàng loạt con giống độc đáo: Lục súc tranh công, Tứ linh, Tam sư, Nghê hý châu, Ngũ hổ thần quan… Đặc biệt, các họa tiết truyền thống vân mây từ tranh Hàng Trống được đưa vào con giống bột, tạo nên sự giao thoa giữa mỹ thuật dân gian và hơi thở hiện đại.
Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025

Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025

LNV - UBND tỉnh Phú Yên vừa ban hành Quyết định công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025 cho các địa phương trên địa bàn tỉnh.
Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt

Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt

LNV - Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã dẫn đến việc sử dụng máy móc thay cho lao động chân tay, máy thêu ra đời và công nghệ thêu cũng phát triển theo đó. Mặt khác, trước sự tác động của kinh tế thị trường trong những năm gần đây, nhiều nghề thủ công có nguy cơ mai một, trong đó có nghề tranh thêu tay truyền thống.
Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội

Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội

LNV - Trải qua biết bao nhiêu thăng trầm, biến cố, các làng nghề ở Hà Nội vẫn giữ được nét đẹp riêng, góp phần làm nên vẻ đẹp của mảnh đất ngàn năm văn hiến. Những làng nghề truyền thống ấy nổi tiếng là điểm đến thú vị cho bạn trong những chuyến đi cuối tuần khám phá Thủ đô.
Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc

Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc

LNV - Nhân kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, chiều 10/6, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt các nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc và lãnh đạo Hiệp hội Làng nghề Việt Nam.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP

Cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP

OVN - Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến tháng 6-2025, cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) đạt 3 sao trở lên, tăng 12.056 sản phẩm so với năm 2020. Trong đó, có 73,2% sản phẩm 3 sao, 26,4% sản phẩm 4 sao, 79 sản
Tuổi trẻ Lâm Đồng học và làm theo Bác

Tuổi trẻ Lâm Đồng học và làm theo Bác

LNV - Những năm qua, tuổi trẻ Lâm Đồng không ngừng phấn đấu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực, gắn với tình hình thực tế tại địa phương, đơn vị mình. Từ đó xuất hiện nhiều công trình, phần
Nông nghiệp tạo không gian sống chất lượng cao

Nông nghiệp tạo không gian sống chất lượng cao

LNV - Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa nhanh, diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, Thủ đô Hà Nội không đặt mục tiêu phát triển nông nghiệp theo số lượng, mà hướng đến những giá trị bền vững, đặc trưng, hài hòa với quy hoạch đô thị và mục tiêu bảo
Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và
Xã Hồng Sơn: Những thông tin chi tiết sau sắp xếp

Xã Hồng Sơn: Những thông tin chi tiết sau sắp xếp

LNV - Xã Hồng Sơn được hình thành trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các xã: An Mỹ, Hồng Sơn, Hợp Tiến, Lê Thanh, Xuy Xá, Phùng Xá (huyện Mỹ Đức).
Giao diện di động