Nơi giữ hồn gốm truyền thống của người Thái nơi đất cách mạng
Từ chất đất cao lanh đến nét đặc trưng của gốm Mường Chanh
![]() |
Mường Chanh hôm nay vẫn rộn vang tiếng bàn xoay, vẫn đỏ lửa lò nung mỗi vụ gốm. Những chum, vại, bình, tượng… ra đời không chỉ phục vụ đời sống, mà còn là chứng nhân cho sự khéo léo, sáng tạo của con người nơi đây. Ảnh: ST |
Người dân Mường Chanh kể rằng, dưới lớp ruộng đồng trù phú của vùng đất này ẩn chứa một loại đất sét cao lanh quý hiếm, vừa mềm vừa dẻo, rất thích hợp để làm gốm. Từ nguồn nguyên liệu đặc biệt ấy, bà con đã sáng tạo nên những chum, vại, hũ… phục vụ sinh hoạt hằng ngày. Ban đầu, gốm chỉ để dùng trong gia đình, dần dần tiếng lành đồn xa, trở thành hàng hóa trao đổi với các vùng lân cận.
Ở tuổi 80, ông Hoàng Văn Nam (bản Noong Ten) vẫn gắn bó với nghề gốm truyền thống. Đôi bàn tay chai sần của ông vẫn thoăn thoắt nhào đất, nặn gốm trên bàn xoay. Ông kể lại “thời vàng son” của nghề gốm Mường Chanh: “Ngày trước, gốm ở đây có tiếng khắp vùng Tây Bắc. Chum, vại, hũ không chỉ đựng muối, mắm, rượu, hạt giống mà còn là của hồi môn quý khi cha mẹ gả con, ngang giá với bạc trắng hoa xoè”.
Cùng với ông Nam, gia đình ông Hoàng Văn Mẳn (bản Đen) là một trong số ít hộ còn duy trì nghề làm gốm tại Mường Chanh. Sinh ra trong gia đình có truyền thống, ngay từ nhỏ ông đã quen với việc lựa đất, nặn gốm. Dù trải qua nhiều biến động, đến nay ông vẫn miệt mài giữ nghề, đồng thời sáng tạo thêm nhiều sản phẩm mới phù hợp thị hiếu.
“Cái hay của gốm Mường Chanh là tất cả đều thủ công, không men, không tráng màu, giữ sự mộc mạc vốn có. Trước kia chủ yếu làm chum, vại, nay tôi làm thêm bình hoa, tượng gốm, hũ đựng trầm để đáp ứng nhu cầu trang trí, làm quà tặng. Mỗi mẻ gốm thành công là thêm một lần tích lũy kinh nghiệm và thêm trân quý nghề của cha ông để lại” – ông Mẳn chia sẻ.
Quy trình làm gốm trải qua nhiều công đoạn vất vả. Đất sét cao lanh phải đào sâu cả mét, đem về ủ dưới gầm sàn giữ ẩm. Sau khi nhào nhuyễn, đất được tạo hình trên bàn xoay, uốn nắn bằng tay và dụng cụ. Đồ gốm sau khi hong khô sẽ đưa vào lò nung suốt một ngày một đêm, rồi tiếp tục ủ trong lò cả tuần lễ để đạt độ bền chắc. Sự công phu ấy đã làm nên sức sống cho gốm Mường Chanh, khiến mỗi sản phẩm không chỉ là vật dụng mà còn chứa đựng tinh hoa văn hóa.
Giữ nghề và phát triển trong giai đoạn mới
![]() |
Nghề gốm gắn bó mật thiết với đời sống. Từ việc chọn đất sét, nhào trộn, tạo hình đến trang trí hoa văn, tất cả đều làm thủ công, đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo. Đặc biệt, gốm Mường Chanh không tráng men mà sử dụng khói lá dẻ trong quá trình nung để tạo màu xám đen đặc trưng, bền chắc, mộc mạc nhưng rất riêng. |
Hiện nay, số hộ còn gắn bó với nghề gốm ở Mường Chanh chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Song, chính quyền địa phương và người dân đang nỗ lực giữ nghề bằng nhiều giải pháp. Xã đã triển khai mô hình trải nghiệm nghề gốm phục vụ khách du lịch, đồng thời khuyến khích bà con sản xuất kết hợp yếu tố truyền thống với thiết kế hiện đại để mở rộng thị trường.
Sản phẩm gốm Mường Chanh được đưa đi trưng bày tại nhiều hội chợ, sự kiện trong và ngoài tỉnh. Một số doanh nghiệp, đơn vị đã tìm đến để hợp tác, tiêu thụ sản phẩm. Đây là tín hiệu tích cực, mở ra cơ hội đưa gốm truyền thống đến gần hơn với du khách và thị trường.
Dù còn nhiều khó khăn, nhưng niềm mong mỏi lớn nhất của những người thợ gốm như ông Nam, ông Mẳn vẫn là làm sao để nghề không bị mai một, để thế hệ sau tiếp tục nối nghiệp. “Chúng tôi không chỉ muốn tạo ra những vật dụng hữu ích, mà còn mong sản phẩm gốm mang hồn cốt của dân tộc Thái, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa lâu đời” – ông Nam tâm sự.
Giữ nghề làm gốm truyền thống chính là giữ gìn một phần ký ức, văn hóa của đồng bào Thái. Với sự chung tay của cộng đồng và chính quyền, tin rằng gốm Mường Chanh sẽ không chỉ tồn tại mà còn vươn xa, trở thành sản phẩm mang đậm dấu ấn văn hóa Sơn La, góp phần làm giàu thêm bản đồ nghề thủ công truyền thống của Việt Nam./.
Tin liên quan

Phu nhân Chủ tịch Quốc hội tham quan cơ sở gốm truyền thống ở Thủ đô Tashkent của Uzbekistan
21:14 | 08/04/2025 Tin tức

Làng nghề gốm sứ Lái Thiêu (Bình Dương)
15:15 | 10/08/2023 Làng nghề, nghệ nhân

Chiêm ngưỡng bộ siêu tập Gốm cổ Bát Tràng độc đáo, đặc sắc
10:54 | 19/05/2023 Tin tức
Tin mới hơn

Mô hình “làng hoa du lịch” từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội
06:17 | 04/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nơi giữ hồn gốm truyền thống của người Thái nơi đất cách mạng
06:11 | 04/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Váy thổ cẩm nở hoa
16:07 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề làm bánh Trung thu truyền thống An toàn thực phẩm đặt lên hàng đầu
16:07 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Vỏ lon hóa lồng đèn sáng tạo độc đáo của thợ khóa Sài Gòn
11:41 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ninh Bình bảo tồn và quảng bá làng nghề truyền thống gắn với du lịch
11:41 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng
00:02 | 03/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng trống Ông Hảo 45 năm giữ hồn Tết Trung thu
09:47 | 01/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng Ông Hảo giữ hồn đồ chơi Trung thu truyền thống
10:25 | 30/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm khô cá bổi giữ hồn quê Cà Mau
09:46 | 30/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng gốm Bàu Trúc đứng trước cơ hội trở thành điểm du lịch cộng đồng
09:46 | 30/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm đầu lân ở Huế gìn giữ tinh hoa truyền thống hàng trăm năm
09:44 | 30/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ hồn văn hóa Dao Tiền với nghề thổ cẩm
15:17 | 29/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đèn ông sao từ truyền thống đến hiện đại
11:32 | 29/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mô hình "làng hoa du lịch" từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội
19:19 | 27/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Làng nghề Báo Đáp giữ lửa nghề đèn ông sao
00:18 | 27/09/2025 Tin tức

Làng hoa Sa Đéc tất bật xuống giống vụ hoa Tết, lễ hội Festival Hoa
00:18 | 27/09/2025 Tin tức

Mô hình “làng hoa du lịch” từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội
06:17 Làng nghề, nghệ nhân

Gốm Chu Đậu tự hào với 5 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 5 sao
06:13 OCOP

Triển lãm Chuyên đề sản phẩm thủ công mỹ nghệ mây tre giang đan, guột cỏ tế, sừng mỹ nghệ năm 2025
06:12 Khuyến công

Chương trình khuyến mại tập trung quốc gia năm 2025 sẽ bắt đầu từ 1/12
06:12 Khuyến công

Bắc Ninh triển khai chính sách ưu đãi chương trình khuyến công
06:12 Khuyến công