Làng nghề thêu Xuân Nẻo: Thêu hồn dân tộc, dệt màu quê hương
Làng thêu trăm tuổi của đất Tứ Kỳ
Nghề thêu xuất hiện ở Xuân Nẻo từ đầu thế kỷ XX. Các nghệ nhân cao niên trong làng cho biết, người khai sáng nghề thêu làng Xuân Nẻo là cụ Nguyễn Văn Thuật, sau khi được một chủ hiệu thêu đăng – ten (dantene) ở phố Ô Môn, nay là phố Phạm Hồng Thái (Hải Dương) dạy nghề, cụ đã mang nghề thêu về truyền dạy cho người dân làng Xuân Nẻo, đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển của làng nghề thêu truyền thống nơi đây.
Trước Cách mạng tháng Tám, các sản phẩm thêu tại làng nghề chủ yếu là hàng thêu trắng, gồm các loại như: khăn trải bàn, phủ ghế, ga trải giường, khăn phủ khay, vỏ chăn…Chủ yếu phục vụ nhu cầu sử dụng của người Pháp và giới thị dân.
Khi đất nước bước vào thời kỳ kháng chiến, người thợ tạm buông kim, cầm súng, góp sức gìn giữ độc lập dân tộc. Làng nghề vì thế cũng trải qua thời kỳ trầm lắng, sản xuất gián đoạn.
Sau năm 1954, khi hòa bình lập lại trên miền Bắc, chính sách khôi phục và phát triển sản xuất được triển khai rộng khắp. Nghề thêu Xuân Nẻo theo đó từng bước được khôi phục, phát triển mạnh mẽ vào những năm sau này. Đến nay, Xuân Nẻo đã trở thành một trong những làng nghề tiêu biểu của tỉnh Hải Dương, với sản phẩm không chỉ mang đậm dấu ấn dân tộc, mà còn thể hiện tinh hoa nghệ thuật của người nghệ nhân.
Bản sắc văn hóa qua từng đường kim, mũi chỉ
Không đơn thuần là một nghề thủ công, nghề thêu tay ở Xuân Nẻo là nghệ thuật phản ánh chiều sâu văn hóa của đất nước qua từng họa tiết, từng sắc chỉ. Những bức tranh thêu với các chủ đề đa dạng như: hình ảnh tứ quý, hoa lá, danh lam, thắng cảnh, cảnh đẹp quê hương… đều được thể hiện độc đáo và mang giá trị biểu tượng, truyền tải quan niệm sống, đạo lý, tâm hồn người Việt.
![]() |
Tranh thêu mang chủ đề phong cảnh quê hương. |
Mỗi sản phẩm thêu là một tác phẩm mang hồn dân tộc, nơi đường kim mềm mại như hòa quyện cùng tơ lụa, mũi chỉ đều như nhịp thở. Nghệ nhân Ưu tú Phạm Thị Hòa là đời thứ ba trong gia đình có năm thế hệ làm nghề thêu tay tại thôn Xuân Nẻo từng chia sẻ: “Khi thêu một bức tranh, điều quan trọng không chỉ là đường kim mũi chỉ, mà còn phải hình dung ánh sáng chiếu vào từ góc độ nào. Phần nào cần làm nổi thì phải thêu sáng, phần nào cần chìm thì dùng tông tối. Trên nền vải phẳng, người xem vẫn cảm nhận được độ dày, độ nổi, giống như chiều sâu ba chiều của một bông hoa. Để làm được điều đó, người thợ phải biết pha màu chỉ thật khéo, chỗ ánh sáng chiếu vào thì dùng màu nhạt, chỗ khuất thì dùng màu đậm”.
![]() |
Nét độc đáo trong nghệ thuật thêu tay của nghệ nhân làng nghề Xuân Nẻo. |
Sự tài hoa ấy cũng được khẳng định trong cuốn sách “Nghề dệt, nghề thêu cổ truyền Việt Nam” của tác giả Bùi Văn Vượng: “Ở Xuân Nẻo, hơn nửa thế kỷ qua, người nghệ nhân luôn sử dụng các kỹ thuật và phương pháp thêu truyền thống của dân tộc, đó là: Thêu vặn, bó lẳn, bó chéo, bổ mảng với những thủ pháp nghệ thuật thêu nổi khối hình, thêu màu hòa sắc tạo sáng tối, nông sâu, xa gần, đậm nhạt”.
Chỉ với khung vải trắng và những sợi chỉ màu, người nghệ nhân Xuân Nẻo đã “dệt” nên vẻ đẹp sống động đầy tinh tế, từ sự chuyển sắc nhịp nhàng, đến chiều sâu sống động của từng chi tiết. Tất cả đều được hoàn thiện bằng đôi bàn tay tài hoa, bằng sự kiên nhẫn và cảm quan nghệ thuật của nghệ nhân.
![]() |
Nét độc đáo trong nghệ thuật thêu tay của nghệ nhân làng nghề Xuân Nẻo. |
Giữ nghề như giữ mạnh sống quê huơng
Đứng trước biến động và thách thức của thời cuộc, sự thay đổi về thị hiếu tiêu dùng cũng là một thách thức lớn tạo nên “những cơn sóng ngầm” không nhỏ đối với làng nghề. Bên cạnh đó, hàng công nghiệp giá rẻ tràn ngập thị trường khiến sản phẩm thủ công như thêu tay Xuân Nẻo gặp khó trong cạnh tranh và tiêu thụ.
![]() |
Nghệ nhân làng nghề Xuân Nẻo tỉ mỉ trong từng đường kim, mũi chỉ. |
Vì vậy, những người nghệ nhân Xuân Nẻo đóng vai trò là chủ thể văn hóa, là người tiên phong gìn giữ, phát huy, truyền nghề cho các thế hệ sau cần đổi mới tư duy để thích ứng với nhu cầu của thời đại.
Bảo tồn làng nghề, không chỉ là giữ lấy một nghề, mà còn giữ lấy hồn cốt văn hóa, gìn giữ bản sắc là giữ lại một phần lịch sử sống để trao truyền cho mai sau. Với người dân làng Xuân Nẻo, đó là mạch sống của quê hương chảy trong từng mũi chỉ, từng sợi vải và trong cả tình yêu lặng lẽ với một nghề đã nuôi lớn bao thế hệ.
Tin liên quan

Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội
15:41 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Cao Bằng gìn giữ và phát triển làng nghề truyền thống: Nét đẹp văn hóa gắn liền phát triển kinh tế
09:17 | 12/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Cao Bằng: Nghề nhuộm vải chàm của người Nùng An
09:39 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá
09:01 | 19/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ
11:09 | 18/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025
15:44 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt
15:42 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc
13:19 | 12/06/2025 Tin tức

Xây dựng Cụm công nghiệp làng nghề nhìn từ huyện Phú Xuyên
14:48 | 11/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Khám phá nghề chằm áo tơi Yên Lạc – Nét đẹp văn hóa truyền thống Hà Tĩnh
15:19 | 10/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đưa công nghệ số phát triển ngành ong Việt
15:19 | 10/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển nghề nuôi ong ở Nghĩa Đồng
09:42 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Nghệ nhân Nhân dân Đinh Chương “di sản sống” giữa đại ngàn Vĩnh Sơn
09:42 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Nhóm yêu thích nghề làm men lá” giữ gìn và phát triển nghề truyền thống
09:41 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề bánh pía Vũng Thơm
09:39 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Lê Mạnh Tuấn – Người giữ hồn đất, thổi hồn cho “đất nở hoa”
22:13 | 07/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Nguyễn Văn Lưu: Người đưa gốm sứ Chu Đậu trở về từ đáy biển
11:03 | 06/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thanh Hóa: Gắn kết chương trình OCOP với du lịch làng nghề – Hướng đi bền vững cho kinh tế nông thôn
09:06 | 04/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đánh thức làng nghề truyền thống bằng du lịch và sản phẩm OCOP
10:50 | 03/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gốm Quảng Đức
10:09 | 02/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đóng thuyền gỗ truyền thống của người Tày Hà Giang
09:52 | 30/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề trầm hương Vạn Thắng hơn trăm năm tuổi
09:18 | 29/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Phát triển Làng nghề bún, bánh An Phong theo hướng bền vững
09:15 | 29/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trà sen Quảng An Tây Hồ: Hương sắc thanh mát từ lòng thủ đô
15:32 | 28/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đại hội Đại biểu Hội Kỷ lục gia Việt Nam nhiệm kỳ III (2025–2030): Đoàn kết - Sáng tạo - Thống nhất hành động
18:46 Tin tức

Hà Nội: Huyện Thường Tín đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
16:15 Nông thôn mới

Bình Định ngày đầu vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền 2 cấp thuận lợi
16:15 Văn hóa - Xã hội

Hà Nội quảng bá sản phẩm OCOP gắn với văn hóa các tỉnh Nam Bộ
16:15 Tin tức

Tạp chí Làng nghề Việt Nam kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam
16:13 Tin tức