Hồi sinh nghề gốm cổ buôn Dơng Bắk
Các nghệ nhân buôn Dơng Bắk tạo hoa văn cho gốm ở làng gốm cổ Yang Tao. |
Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa khẳng định rằng gốm của người M’nông Rlăm ở Yang Tao là một loại di sản văn hóa phi vật thể đặc biệt. Hiện nay, chỉ có người M’nông Rlăm tiếp tục làm gốm theo cách độc đáo, với nguyên liệu là đất sét nguyên chất, không pha trộn. Tất cả quy trình sản xuất gốm từ nhào nặn, tạo hình đến việc dùng que tre để tạo hoa văn đều được thực hiện hoàn toàn thủ công. Sản phẩm sau khi được phơi khô sẽ được nung lộ thiên bằng củi trong vòng 30 phút, rồi được lên men bằng trấu để tạo màu đen đặc trưng, hoàn thiện một cách tinh xảo và bền bỉ.
Bà H’Lưm Uông, một trong những nghệ nhân cuối cùng còn giữ gìn kỹ thuật làm gốm, cho biết trước đây, sản phẩm gốm không chỉ phục vụ cho người M’nông mà còn được người Ê Đê ưa chuộng. Trong không gian ấm cúng của ngôi nhà sàn truyền thống, bà H’Lưm chia sẻ những kỷ niệm xưa khi nghề làm gốm thịnh hành, với sản phẩm không chỉ đáp ứng nhu cầu gia đình mà còn được dùng để trao đổi hàng hóa.
Khi kể về quy trình làm gốm, nghệ nhân H’Lưm cho biết, trước hết, phải chọn vị trí có đất sét rồi đi đào, mang đất về và loại bỏ tạp chất. Đất được đặt trên mặt sau chiếc cối cao khoảng 50-60cm, sau đó thêm nước và dùng chày giã nhuyễn trước khi chế tác. Khác với các làng gốm khác, người M’nông không sử dụng bàn xoay mà di chuyển quanh chiếc cối, sử dụng thanh tre vót mỏng và miếng vải thấm ướt để tạo hình. Sau khi phơi sản phẩm thô đến độ khô nhất định, họ dùng que để vẽ hoa văn, sau đó chà xát bằng đá cuội để tạo bóng. Gốm được xếp trên đống củi khô, sản phẩm nhỏ ở trong, đồ lớn xếp xung quanh, rồi đốt lửa cho đến khi mọi thứ đỏ rực. Cuối cùng, vỏ trấu và mùn cưa được dùng để phun tạo màu đen bóng đặc trưng của gốm Yang Tao.
Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận rằng xã hội hiện đại đã thay đổi thói quen tiêu dùng. Nhiều gia đình chuyển sang sử dụng sản phẩm từ nhôm, nhựa, và sứ do độ bền cao và giá thành thấp. Việc tìm kiếm nguyên liệu làm gốm cũng ngày càng khó khăn, buộc nghệ nhân phải di chuyển xa để thu mua đất sét. Đặc biệt, thế hệ trẻ hiện nay không còn mặn mà với nghề do thời gian sản xuất dài và thu nhập không đủ sống.
Hiện tại, chỉ còn vài nghệ nhân duy nhất tại buôn Dơng Bắk thực hiện quy trình sản xuất gốm thủ công, từ nặn đến nung bằng củi, không sử dụng công cụ hiện đại. Hàng hóa sản xuất chủ yếu phục vụ cho khách tham quan, trong khi nguồn thu nhập chính của người dân vẫn đến từ nông nghiệp.
Các nghệ nhân như H’Phiết Uông, H’Lưm Uông và H’Huyên Bhôk vẫn miệt mài với nghề gốm, giữ gìn giá trị văn hóa của cha ông. Mặc dù nghề gốm chưa mang lại thu nhập cao, nhưng đó là niềm tự hào và trách nhiệm của họ trong việc bảo tồn giá trị truyền thống. Bà H’Lưm tâm sự: “Chúng tôi làm gốm không chỉ vì đam mê mà còn vì trách nhiệm bảo tồn giá trị văn hóa. Tôi hy vọng những nỗ lực của thế hệ đi trước sẽ giúp thế hệ trẻ nhận ra giá trị văn hóa của nghề và có ý thức bảo tồn, phát huy.”
Gần 10 năm trước, Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với chính quyền địa phương mở lớp dạy làm gốm cho thanh thiếu niên và giới thiệu sản phẩm gốm Yang Tao với các đơn vị du lịch. Kể từ đó, nhiều đoàn khách du lịch đã ghé thăm làng gốm để trải nghiệm và mua gốm làm quà lưu niệm. Gốm Yang Tao cũng đã được giới thiệu tại các kỳ Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột và Festival gốm Thanh Hà - Hội An.
Mới đây, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk phối hợp cùng UBND huyện Lắk đã tổ chức lớp truyền dạy và thực hành nghề làm gốm thủ công cho người M’nông. Lớp học này được thực hiện từ nguồn kinh phí của Dự án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, với 20 học viên là phụ nữ dân tộc M’nông tham gia.
Bà H’Loan Uông, Chủ tịch UBND xã Yang Tao cho biết: “Xã Yang Tao có khoảng 90% đồng bào M’nông Rlăm sinh sống. Để phục hồi nghề gốm, xã đã quy hoạch vùng đất khoảng 2ha và đang chờ nguồn kinh phí, nhà đầu tư tâm huyết để phát triển làng nghề truyền thống này. Hiện tại, trên địa bàn cũng đã có một số điểm du lịch theo mô hình cộng đồng, với nhiều đoàn khách ghé thăm làng gốm. Chính quyền xã cũng đang định hướng kết nối các điểm du lịch với làng gốm để tạo thành một tour du lịch hấp dẫn.”
Với những nỗ lực của các nghệ nhân cùng sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các tổ chức, nghề gốm cổ tại buôn Dơng Bắk đang từng bước hồi sinh. Điều này không chỉ bảo tồn những giá trị văn hóa độc đáo của người M’nông mà còn góp phần vào việc phát triển du lịch bền vững trong khu vực. Hy vọng rằng, với sự quan tâm và lòng nhiệt huyết của thế hệ trẻ, nghề gốm cổ sẽ được tiếp nối và phát huy, mang lại một tương lai tươi sáng cho di sản văn hóa này.
Tin liên quan
Hồi sinh nghề gốm cổ tại buôn Dơng Bắk
09:16 | 07/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nơi duy nhất giữ nghề làm gốm của người M’Nông
09:58 | 06/10/2023 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn
Hồi sinh nghề gốm cổ buôn Dơng Bắk
10:07 | 01/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Những nghệ nhân tâm huyết với nghề làm nón Mão Cầu
10:06 | 01/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Trưng bày nghề thủ công truyền thống tỉnh Ninh Bình
14:25 | 31/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hà Nội: Công nhận danh hiệu 3 làng nghề và làng nghề truyền thống
09:41 | 30/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hiệp hội Làng nghề Hải Phòng Khai trương hoạt động văn phòng đại diện Hiệp hội Làng nghề thành phố tại huyện Kiến Thụy, quận Dương Kinh, quận Đồ Sơn
09:54 | 29/10/2024 Tin tức
Hội làng nghề dệt lụa Vạn Phúc tổ chức Đại hội II, nhiệm kỳ 2024 - 2029
19:07 | 27/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Hoài Đức tổ chức Đại hội nhiệm kỳ 2024 - 2029
19:09 | 26/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Quảng Nam thu hồi bằng công nhận làng nghề dệt chiếu hơn 500 tuổi
09:23 | 25/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Đắk Lắk: Gốm đen cổ Yang Tao khắc khoải hồi sinh
19:59 | 21/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề Mây tre đan trăm tuổi ở Hoằng Thịnh
19:59 | 21/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Về Trù Sơn, nghe chuyện làng nồi
11:14 | 14/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Có 331 làng nghề, truyền thống được công nhận
11:13 | 14/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh: Làng nghề mộc Bình Cầu hồi sinh
11:13 | 14/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bát Tràng đưa thương hiệu gốm Việt ngày càng vươn xa
11:13 | 14/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hội chợ Làng nghề Việt Nam 2024: Hội tụ hàng nghìn sản phẩm đặc sắc
11:13 | 14/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Đà Nẵng: Nghề làm bánh tráng Tuý Loan là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia.
11:12 | 14/10/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hà Nội: Khai mạc Tuần lễ kết nối chuỗi sản xuất - Tiêu dùng bền vững làng nghề 2024
10:07 Kinh tế
Kiên Giang: Trên 9,97 tỷ đồng thực hiện đề án khuyến công
10:07 Khuyến công
Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Hoài Đức tổ chức Đại hội lần thứ II nhiệm kỳ 2024 - 2029
10:07 Kinh tế
Khuyến công Bắc Giang: Hỗ trợ thiết bị trong sản xuất rượu men lá truyền thống
10:07 Khuyến công
Hồi sinh nghề gốm cổ buôn Dơng Bắk
10:07 Làng nghề, nghệ nhân