Giữ lửa nghề chạm bạc 600 năm
![]() |
Nét chạm trổ tinh xảo trên các sản phẩm của làng nghề Đồng Xâm. |
Trong cuốn gia phả của làng, ông tổ nghề có từ xa xưa là ông Nguyễn Kim Lâu vốn làm nghề hàn xanh, hàn nồi đồng lên châu Bảo Lạc (nay thuộc tỉnh Cao Bằng) hành nghề rồi trở về làng truyền dạy nghề cho dân. Ban đầu, người trong làng mới chỉ làm nghề đồng doa, sửa chữa các đồ bằng đồng, sau phát triển thành nghề mỹ nghệ chuyên chạm khắc các đồ gia dụng bằng đồng, dần dần làm được các đồ trang sức bằng vàng, bạc... Bắt đầu từ đó, nghề chạm bạc Đồng Xâm nổi tiếng, phát triển mạnh thành các phường thợ.
Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Ngoan cho biết: Vinh dự cho làng nghề trước đây có sắc vua ban, ngày nay được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận làng nghề và được Hiệp hội Làng nghề Việt Nam cấp bằng chứng nhận là 1 trong 12 làng nghề tiêu biểu toàn quốc”.
![]() |
Đền Đồng Xâm huyện Kiến Xương (Tỉnh Thái Bình) thuộc vùng Đồng Bằng Sông Hồng, là cả một quần thể di tích lịch sử trong đó thờ Triệu Vũ Đế, đền thờ Trình Thị Hoàng hậu (vợ vua Triệu Vũ Đế) và đền thờ Nguyễn Kim Lâu (vị tổ nghề chạm bạc truyền thống cổ truyền) cùng hệ thống đền chùa tọa lạc kề sông Vông. |
Từ thời kỳ Pháp thuộc, người Pháp đã dùng sản phẩm của làng nghề xuất khẩu sang các nước Đông Âu, Tây Âu nên từ lâu tiếng của Đồng Xâm đã vang dội sang các nước trên toàn thế giới. Thời đó hầu như người làng nghề chỉ làm đồ bạc như bộ đồ ăn, bộ văn phòng, khung gương bàn chải... xuất bán nước ngoài.
Sau khi tình hình kinh tế thay đổi, hàng xuất khẩu ít dần, Đồng Xâm đã chuyển hẳn sang làm hàng nội địa. Do đó, làng nghề luôn tạo việc làm cho người dân, mở rộng phát triển sang hai xã bên cạnh là Lê Lợi và Trà Giang, hình thành một vùng nghề rộng lớn chạy dài 6km tạo việc làm cho trên 4.000 lao động, với trên 200 tổ sản xuất, đem lại thu nhập bình quân từ 3,5 - 6 triệu đồng/người/tháng.
![]() |
Chính vì thế, từ khi có nghề đến nay, Đồng Xâm chưa bao giờ ngưng tiếng búa. Ngay cả trong thời gian dịch Covid-19 vừa qua, nhiều nơi phải đóng cửa, công nhân không có việc làm nhưng ở Đồng Xâm vẫn luôn có việc làm ổn định bởi sản phẩm làm ra không bao giờ thừa và làm sẵn để chờ thời điểm cuối năm.
Cũng chính vì thế, hình ảnh của làng nghề luôn đẹp trong mọi lúc, mọi thời điểm, để lại nhiều ấn tượng với du khách. Ngay từ đầu làng là hình ảnh những cửa hàng lớn nhỏ biển hiệu trưng bày sản phẩm chạm bạc. Nhiều nhà có cả khu trưng bày sản phẩm khang trang, bề thế với những bức tranh phong cảnh, những vật dụng quý hiếm theo yêu cầu của khách hàng. Không khí làm việc trong các tổ nghề luôn hối hả, đi tới đâu cũng nghe thấy tiếng búa, tiếng đục, hàn, chạm trổ... Điều đặc biệt là bất kỳ sản phẩm gì người Đồng Xâm cũng có thể làm được, từ vàng, bạc, đồng đều làm theo nhu cầu của thị trường, do đó sản phẩm làng nghề rất đa dạng.
![]() |
Từ các mặt hàng phục vụ thị trường nội địa như hàng trang sức, hàng phục vụ cho đạo Phật, Công giáo thì còn chạm trổ những bức tranh danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở trong nước. Để làm ra một sản phẩm chạm bạc cần rất nhiều công đoạn, trong đó khó nhất là khâu chạm trổ. Khâu này được ví như người viết chữ đẹp, chữ xấu nên người thợ phải có óc thẩm mỹ, có bàn tay hội họa, khéo léo, có con mắt tinh xảo thì mới cho ra được sản phẩm đẹp. Ngoài ra, còn phải cần cù, chịu khó, kiên trì, nhẫn nại mới làm nổi. Bởi vậy, thợ kỹ thuật rất ít và người thợ kỹ thuật giỏi thường làm được 4 mặt: trơn, đấu, đậu, chạm. Đến nay, người trong làng nghề đã ghi dấu bàn tay của mình ở các đình, chùa lớn trong cả nước như Bái Đính, Tam Chúc.
Mỗi năm làng nghề chạm bạc Đồng Xâm sản xuất và tiêu thụ hàng triệu sản phẩm ra thị trường. Ngoài sử dụng nguyên liệu đồng khoảng 300 - 400 tấn, cả làng nghề còn dùng khoảng 3 tấn axit các loại như axit sunfuric, axit nitric và thủy ngân phục vụ việc xử lý đồng và hóa mạ sản phẩm. Toàn bộ tồn dư hóa chất sau sử dụng đều không được xử lý mà các hộ sản xuất xả thải trực tiếp ra môi trường. Thêm vào đó, bụi đồng trong quá trình mài đánh bóng sản phẩm phát tán ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe người dân.
![]() |
Chính quyền địa phương đã phối hợp với các cấp, các ngành đăng ký nhãn hiệu tập thể cho làng nghề và chứng nhận là sản phẩm OCOP nhằm bảo hộ thương hiệu, tăng giá trị cho sản phẩm và quan trọng nhất là nâng cao ý thức giữ gìn uy tín của làng nghề, chú trọng đưa chất lượng sản phẩm ngày càng tốt hơn.
Đồng Xâm có quần thể di tích gồm đền thờ vua Triệu Vũ Đế, Trình Thị Hoàng hậu và am thờ tổ nghề chạm bạc Nguyễn Kim Lâu đã được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia. Người dân có đời sống văn hóa phong phú cả về thơ ca, trò chơi, lễ hội truyền thống. Làng nghề có 5 nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân nhân dân và hàng trăm người thợ giỏi nắm giữ những tinh túy ngón nghề. Tất cả các yếu tố này nếu biết phát huy Đồng Xâm sẽ trở thành một trong những địa chỉ du lịch hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước. Ngoài mang lại giá trị kinh tế thương mại, nó cũng giúp cho mỗi người dân thêm tự hào, đoàn kết bảo nhau gìn giữ cho làng nghề đẹp và phát triển hơn.
![]() |
Nét chạm trổ tinh xảo trên các sản phẩm của làng nghề Đồng Xâm |
Cảnh làng quê đẹp vì đường to, nhà cửa khang trang, đời sống của người dân khấm khá nhưng môi trường sống còn ô nhiễm khiến người dân địa phương chưa thể yên tâm gắn bó với nghề. Quy hoạch một khu đưa các hộ ra sản xuất tập trung thuận lợi cho quản lý môi trường; có công trình xử lý chất thải làng nghề là mong muốn cháy bóng của cấp ủy, chính quyền và nhân dân xã Hồng Thái hiện nay. Đó cũng là nền tảng cơ bản giúp làng nghề chạm bạc Đồng Xâm phát triển vững chắc trong tương lai./.
Tin liên quan

Nghề chạm bạc của đồng bào Dao đỏ
09:19 | 12/06/2023 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận
11:56 | 11/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng
11:56 | 11/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời
11:55 | 11/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025
13:58 | 09/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên
09:47 | 09/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê qua từng mối đan
14:36 | 08/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Cổng làng trong lòng phố
08:55 | 08/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên
11:01 | 04/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống
12:15 | 03/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên
09:31 | 03/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ
14:07 | 02/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mùa sen ở hồ Tây
11:48 | 02/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh
14:01 | 01/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến
10:24 | 26/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng
11:03 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025
11:57 Tin tức

Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công
11:57 Khuyến công

Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
11:57 Khuyến công

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận
11:56 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng
11:56 Làng nghề, nghệ nhân