Dệt Zèng hồi sinh
LNV - Từ một nghề đang dần mai một, dệt Zèng đã hồi sinh để trở thành di sản văn hóa phi vật thể.
Các thành viên tổ dệt Zèng xã A Roàng. Ảnh: Lê Anh Tuấn
Màu sắc dệt Zèng
Nghề dệt Zèng của người Tà Ôi với lối kết cườm độc đáo đã có truyền thống từ ngàn xưa ở huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế. Zèng vừa là lễ phục không thể thiếu trong các nghi lễ, sự kiện quan trọng như lễ hội năm mới, cưới xin, tang ma, bỏ mả, cúng lúa mới; vừa là lễ vật trang trọng để trao tặng, để làm tin của cộng đồng các dân tộc ở A Lưới, đặc biệt là với 12.000 người dân Tà Ôi cư trú tập trung ở các xã A Roàng, A Đớt, A Ngo, Nhâm và Hồng Thái.
Theo chị A Viết Thị Nhi (thôn Aka thuộc xã A Roàng), nghề dệt Zèng có từ lâu đời. Các bà, các mẹ người Tà Ôi trao truyền lại cho con cháu thông qua cách cầm tay chỉ việc và thực hành ngay trên những khung cửi thô ráp, cũ kĩ. Các công đoạn khác của dệt Zèng như thu hoạch bông trên rẫy, se sợi và nhuộm đều được làm thủ công. Màu nhuộm sợi được làm từ các loại cây, củ hoặc lá rừng. Để giữ vải được lâu và bền màu, người Tà Ôi sử dụng nhiều loại phụ gia như vỏ ốc đá, bột sắn hoặc bột nếp khô để chuốt sợi.
Nét độc đáo của Zèng là kỹ thuật dệt đan cài các hạt cườm vào sợi để tạo hoa văn trên vải. Hình ảnh được chọn để tạo hình thường quen thuộc và gắn bó với đời sống của người vùng cao như núi, sông, mặt trời, muôn thú… trên nền sợi màu đen, đỏ và trắng. Màu vàng, xanh lá, tím cũng được phối nhưng thường không phổ biến. Mỗi sản phẩm như chiếc áo, chiếc váy có khi phải làm cả tháng trời mới hoàn tất.
TS Lê Anh Tuấn, Phân viện phó Phân viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế, cho rằng mỗi sản phẩm Zèng không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn hàm chứa triết lý nhân sinh cũng như gửi gắm những ước mơ về một cuộc sống hạnh phúc, đủ đầy qua các biểu tượng hoa văn trang trí.
Đổi mới nghề truyền thống
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới, cho biết nghề dệt Zèng độc đáo của người vùng cao nơi đây từng bị mai một. Trăn trở trước thực trạng đó, năm 2015, chính quyền địa phương đã nỗ lực phục dựng nghề dệt Zèng của người Tà Ôi. Điều quan trọng nhất, theo ông Hùng, chính là tìm cách đảm bảo sinh kế cho những người làm nghề. “Nhiều đề án phục hồi nghề dệt Zèng, các chương trình tập huấn hỗ trợ về kỹ thuật và tìm đầu ra cho sản phẩm được xây dựng. Nhiều hoạt động trưng bày, giới thiệu được tổ chức vào các dịp Festival, hội chợ triển lãm, ngày hội văn hóa các dân tộc không chỉ ở huyện A Lưới mà còn tại thành phố Huế, ngoại tỉnh và cả ở nước ngoài. Kết quả là cùng với sự phát triển nghề dệt ở các hộ gia đình, nhiều hợp tác xã cũng được thành lập như tiếp thêm sức mạnh cho sự hồi sinh của dệt Zèng”, ông Hùng cho biết.
Từ bên bờ vực của sự thất truyền, sản phẩm của dệt Zèng hiện được nhiều người biết đến. Chất liệu này đã từng được nhà thiết kế Minh Hạnh sử dụng để thực hiện những bộ sưu tập thời trang ra thế giới. Nhiều nhà thiết kế khác như Viết Bảo, Trần Thiện Khánh, Chu La… cũng ưa thích sử dụng chất liệu này để sáng tạo.
Trên địa bàn huyện A Lưới hiện có 7 cơ sở dệt Zèng truyền thống, đó là các HTX dệt Zèng ở thị trấn A Lưới, xã Nhâm, xã Phú Vinh, xã Hồng Thượng, xã A Roàng, xã A Đớt và xã A Ngo. Ở một số bản làng của xã Nhâm, A Đớt hoặc A Roàng, các hộ gia đình đều có phụ nữ tham gia dệt. Nghệ nhân Mai Thị Hợp, chủ nhiệm HTX dệt Zèng ở thị trấn A Lưới, cho biết HTX có 50 phụ nữ tham gia. Nếu trước đây chỉ có đồng bào Tà Ôi làm nghề thì nay có cả phụ nữ Cơ Tu, Pa Kô, Vân Kiều, Pa Hy tham gia.
Các thành viên tổ dệt Zèng xã A Roàng. Ảnh: Lê Anh Tuấn
Theo TS Lê Anh Tuấn, Phân viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế đã tổ chức chương trình đưa sinh viên ngành thời trang của phân viện cũng như phối hợp với đại học Văn Lang (TP.HCM) đưa sinh viên của trường này đến tìm hiểu về nghề dệt Zèng của đồng bào Tà Ôi. Các em sinh viên đã về thôn Aka của xã A Roàng để cùng ăn, cùng ở, cùng làm với các nghệ nhân dệt Zèng để tìm hiểu về nghề cũng như thảo luận các giải pháp bảo tồn nghề truyền thống độc đáo này. Cô Hoàng Thị Ái Nhân, giảng viên đại học Văn Lang (TP.HCM), chia sẻ: Sau chuyến đi, nhiều sinh viên ấp ủ những ý tưởng mới trong việc đưa họa tiết và chất liệu dệt Zèng vào thiết kế các mẫu áo dài cho báo cáo đề tài tốt nghiệp hoặc thử ứng dụng sản phẩm của dệt Zèng vào thiết kế khăn trải bàn, rèm cửa, khăn tay, đồ trang trí nội thất…
Hiện nay, ngoài việc dệt thủ công trên khung dệt truyền thống, một số HTX đã dùng máy dệt bán tự động sản xuất vải Zèng, cho ra chất lượng đồng đều và màu sắc đa dạng hơn, vì vậy, có thể ứng dụng để làm các sản phẩm lưu niệm, đồ trang trí, gia dụng như túi xách, áo quần, thảm treo, áo gối… Vải Zèng, từ đó, có điều kiện tiếp cận với thị trường tốt hơn, giúp nghề dệt Zèng bảo tồn và phát triển.
Bài, ảnh: Anh Khôi
Tin liên quan
Tin mới hơn
Nhộn nhịp sản xuất ở các làng nghề truyền thống dịp cuối năm
20:00 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Không khí sản xuất tại các làng nghề truyền thống ở Lạng Sơn đang trở nên nhộn nhịp hơn trong những ngày cận Tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026. Sắc màu lao động hiện diện khắp các nếp nhà, tạo nên bức tranh kinh tế sôi động và nhiều kỳ vọng.
Hiệp hội Làng nghề Việt Nam kỷ niệm 20 năm thành lập và phong tặng các danh hiệu làng nghề, nghệ nhân
11:27 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Ngày 26/12/2025, tại Hà Nội, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 20 năm thành lập (2005 - 2025) và phong tặng các danh hiệu làng nghề, nghệ nhân lần thứ XII. Sự kiện là dấu mốc quan trọng để nhìn lại chặng đường hai thập kỷ “kết nối - bảo tồn - phát triển tinh hoa nghề Việt”, đồng thời khẳng định vị thế của làng nghề Việt Nam trong chiến lược phát triển bền vững đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
Tranh Kim Hoàng: Nối lại một dòng chảy đã đứt đoạn
10:29 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tranh Kim Hoàng - dòng tranh dân gian từng phổ biến ở Bắc Bộ đầu thế kỷ XX đã bị đứt mạch hơn bảy thập kỳ bởi thiên tai, biến động xã hội và sự thay đổi trong đời sống thành thị. Trong bối cảnh di sản vật thể đứng trước nguy cơ mai một, nỗ lực phục dựng âm thầm của một số cá nhân đang mở ra hy vọng mới cho việc nối lại dòng chảy tưởng như đã biến mất của làng nghề Kim Hoàng (Hà Nội).
Làng nghề trước những thay đổi: Giữ bản sắc từ kỹ thuật đến cộng đồng
10:06 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Dưới tác động của công nghệ, thị trường và dòng lao động dịch chuyển, cấu trúc sản xuất tại nhiều làng nghề truyền thống đang thay đổi nhanh chóng. Trong bối cảnh đó, ba trụ cột từng làm nên bản sắc làng nghề Việt Nam gồm truyền nghề, chuẩn tay nghề và đời sống cộng đồng cũng đứng trước những thách thức mới về cách duy trì và tiếp nối.
Khẳng định vai trò nghệ nhân, thợ giỏi trong bảo tồn và phát triển làng nghề Hà Nội
15:00 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Ngày 26-12, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tổ chức hội thảo nhằm làm rõ vai trò của đội ngũ nghệ nhân, thợ giỏi trong việc gìn giữ giá trị truyền thống, truyền nghề và thúc đẩy phát triển bền vững các làng nghề trên địa bàn Thủ đô, qua đó đề xuất các giải pháp phát huy nguồn lực con người trong bối cảnh mới.
LÀNG NGÓI ÂM DƯƠNG QUỲNH SƠN: GIỮ GÌN VÀ PHÁT HUY TIỀM NĂNG DU LỊCH
08:39 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Vượt qua hơn 270 hồ sơ đến từ 65 quốc gia, Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) được Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) vinh danh là Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025. Là “hồn nghề” lâu đời tại Quỳnh Sơn, làng nghề ngói âm dương trở thành điểm nhấn, vừa gìn giữ hồn nghề truyền thống, vừa phát triển du lịch làng nghề gắn với xúc tiến thương mại.
Tin khác
Nghệ nhân giữ tiếng ngũ âm Khmer
07:45 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Suốt hơn hai thập kỷ, nghệ nhân Thạch Anh Xuân (Vĩnh Long) miệt mài truyền dạy nhạc ngũ âm Khmer cho thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị nghệ thuật truyền thống của đồng bào Khmer Tây Nam Bộ. Từ tình yêu gia truyền, ông trở thành “cầu nối” bền bỉ giữa di sản và hiện đại, bất chấp nhiều khó khăn trong công tác bảo tồn.
Làng nghề Việt trong dòng chảy hội nhập
07:45 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong dòng chảy hội nhập ngày càng sâu rộng, việc các làng nghề Việt Nam chủ động đưa sản phẩm đi xa, giao lưu và hợp tác với tinh hoa nghề thủ công thế giới thông qua triển lãm, hội chợ hay festival đang mở ra không gian phát triển mới cho thương mại và du lịch. Xu hướng này cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc gìn giữ, làm giàu và tái định vị giá trị nghề truyền thống Việt Nam trong thời kỳ mới.
Khai mạc Hội chợ sản phẩm làng nghề và nông sản thực phẩm an toàn thu hút hàng trăm gian hàng
23:00 | 25/12/2025 OCOP
Tối 25-12, tại Khu đô thị Mailand Hà Nội (xã Sơn Đồng), Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tổ chức khai mạc Hội chợ sản phẩm làng nghề và nông sản thực phẩm an toàn trên địa bàn thành phố.
Gốm Phù Lãng nâng tầm giá trị truyền thống qua sản phẩm OCOP
14:14 | 25/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, làng gốm Phù Lãng đang cho thấy hướng đi bền vững khi nghề truyền thống được nâng tầm thành sản phẩm OCOP. Hành trình bảy năm nghiên cứu men gốm cùng sự đầu tư bài bản về công nghệ đã giúp Gốm Tâm Phù Lãng trở thành điểm sáng, vừa tạo sinh kế ổn định, vừa góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa làng nghề ven sông Cầu.
Giải pháp đẩy mạnh an toàn thực phẩm, phát triển bền vững nông nghiệp theo chuỗi giá trị tại Hà Nội
14:00 | 25/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Trong bối cảnh yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, an toàn thực phẩm và phát triển nông nghiệp bền vững, việc tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị gắn với kiểm soát an toàn thực phẩm đang trở thành hướng đi tất yếu của nông nghiệp Thủ đô. Hội thảo “Giải pháp đẩy mạnh an toàn thực phẩm, phát triển bền vững, nâng cao giá trị trong phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị trên địa bàn Hà Nội” do Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tổ chức ngày 25/12 nhằm đánh giá thực trạng, chia sẻ kinh nghiệm, đồng thời đề xuất các giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả quản lý, gia tăng giá trị và sức cạnh tranh cho nông sản Hà Nội.
Hà Nội: Phát huy hiệu quả mô hình Trung tâm thiết kế sáng tạo, thúc đẩy phát triển OCOP và du lịch làng nghề năm 2025
09:00 | 25/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Năm 2025 được xem là dấu mốc quan trọng trong chiến lược phát triển làng nghề của Thủ đô khi Hà Nội triển khai đồng bộ Kế hoạch phát triển Trung tâm thiết kế sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP gắn với du lịch tại các huyện, thị xã trên địa bàn. Sau một năm thực hiện, chương trình đã tạo ra những chuyển biến rõ nét, khẳng định vai trò của thiết kế sáng tạo như một động lực then chốt trong nâng cao giá trị sản phẩm và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn bền vững.
Làng gốm Bát Tràng chuyển mình nhờ chuyển đổi số
16:57 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng gốm Bát Tràng là một trong những làng nghề luôn đi đầu trong việc giữ gìn, bảo tồn và phát triển những giá trị truyền thống. Giữa thời đại công nghệ đang phát triển, người dân làng nghề đã mạnh dạn áp dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số qua các nền tảng trực tuyến để vươn ra thị trường.
Chuyển đổi số để làng nghề Việt Nam vươn xa và giữ hồn truyền thống
16:56 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Chuyển đổi số đang trở thành xu thế tất yếu, mở ra cơ hội mới cho các làng nghề truyền thống Việt Nam trong việc mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm và phát triển bền vững. Nhân kỷ niệm 20 năm thành lập Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Ông Trịnh Quốc Đạt – Nhà giáo ưu tú, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, về hành trình chuyển đổi số của các làng nghề trong bối cảnh hiện nay.
Gìn giữ nghề làm hương Tày ở Pác Nghè
06:44 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa nhịp sống hiện đại, thôn Pác Nghè (Thái Nguyên) vẫn lưu giữ nghề làm hương Tày truyền thống qua nhiều thế hệ. Những bó hương thơm dịu từ thảo mộc rừng không chỉ giữ gìn nét văn hóa lâu đời của đồng bào Tày, mà còn tạo sinh kế, giúp nhiều hộ dân có thu nhập ổn định, đặc biệt vào dịp lễ Tết.
Bắc Ninh gìn giữ và phát huy giá trị trăm nghề trong thời hội nhập
06:44 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Bắc Ninh là vùng đất trăm nghề đang nỗ lực gìn giữ và phát huy giá trị làng nghề truyền thống. Từ gốm Phù Lãng đến rượu Làng Vân, nhiều cơ sở sản xuất mạnh dạn đổi mới, xây dựng thương hiệu, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Làng nghề miền sơn cước xứ Thanh vào vụ Tết
15:13 | 23/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Những ngày cuối năm, khi sương núi còn giăng trên các triền đồi, không khí ở nhiều xã vùng cao Thanh Hóa trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết. Từ tiếng thoi đưa của những khung dệt thổ cẩm ở Pù Luông đến những bếp lửa đỏ rực làm kẹo nhãn ở Linh Sơn, các làng nghề đang tất bật vào vụ Tết, lưu giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của miền sơn cước.
Chuyên Mỹ tìm giải pháp bảo tồn và phát triển làng nghề
15:12 | 23/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Vừa qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp với UBND xã Chuyên Mỹ và Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội tổ chức hội thảo với chủ đề “Giải pháp bảo tồn và phát triển làng nghề gắn với du lịch, chuyển đổi số”.
Nón ngựa Phú Gia trở thành sản phẩm du lịch độc nhất vô nhị của tỉnh Gia Lai
10:29 | 23/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tháng 4/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh nghề chằm nón ngựa Phú Gia vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và mới đây, UBND xã Xuân An long trọng tổ chức Lễ công bố và ra mắt sản phẩm du lịch tại Làng nghề nón ngựa Phú Gia, mở ra hướng đi mới cho nón ngựa Phú Gia trở thành sản phẩm du lịch độc nhất vô nhị của tỉnh Gia Lai.
Một đời thổi hồn vào nghề thêu giữa lòng phố cổ
12:33 | 22/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Thêu vi tính là kỹ thuật thêu ứng dụng công nghệ số vào nghề thêu truyền thống để tạo ra sản phẩm với độ chính xác cao, đồng đều và đáp ứng nhu cầu sản xuất hiện đại. Là một trong những người đặt nền móng cho nghề thêu vi tính ở Hà Nội, ông Bùi Thế Thái vẫn ngày ngày miệt mài thổi lửa nghề giữa lòng phố cổ.
Chuyên Mỹ: Bảo tồn làng nghề truyền thống gắn với du lịch và chuyển đổi số
11:14 | 21/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Trong bối cảnh phát triển nông thôn mới gắn với kinh tế xanh và kinh tế số, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì triển khai chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề xã Chuyên Mỹ gắn với du lịch và chuyển đổi số. Chương trình nhằm phát huy giá trị văn hóa truyền thống của làng nghề, đồng thời tạo động lực đổi mới phương thức sản xuất, quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững.
Mới nhất
Đọc nhiều
Ấn tượng Lễ trao giải Cuộc thi vẽ tranh Bảo vệ môi trường trong học đường lần thứ II, chủ đề “Sân trường mơ ước của em"
20:43 Tin tức
LNV - Sáng nay, ngày 27/12/2025, Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống đã phối hợp cùng Trường Tiểu học Nguyễn Viết Xuân (TP. Hà Nội) tổ chức Lễ Trao giải Cuộc thi vẽ tranh Bảo vệ môi trường trong học đường lần thứ II, chủ đề “Sân trường mơ ước của em".
Vĩnh Tuy nâng cao chất lượng lao động nông thôn
20:01 Đào tạo nghề
LNV - Xác định đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm là hướng đi quan trọng để nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững, xã Vĩnh Tuy (An Giang) đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hỗ trợ người lao động nông thôn. Nhờ cách làm sát nhu cầu, phù hợp thự
Sức sống của di sản Chiêng Mường và Ngũ âm Khmer
20:01 Văn hóa - Xã hội
LNV - Không gian phố cổ Hà Nội những ngày này trở nên đặc biệt hơn khi âm thanh của Chiêng Mường và nhạc Ngũ âm Khmer vang lên giữa khu trưng bày văn hóa. Hoạt động giới thiệu hai loại hình di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu đã mang lại một trải nghiệm
Nhộn nhịp sản xuất ở các làng nghề truyền thống dịp cuối năm
20:00 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Không khí sản xuất tại các làng nghề truyền thống ở Lạng Sơn đang trở nên nhộn nhịp hơn trong những ngày cận Tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026. Sắc màu lao động hiện diện khắp các nếp nhà, tạo nên bức tranh kinh tế sôi động và nhiều kỳ vọng.
"Đánh thức” làng nghề truyền thống mở ra không gian du lịch văn hóa cộng đồng
20:00 Du lịch làng nghề
LNV - Nhiều làng nghề truyền thống ở Hải Phòng đang được khôi phục và khai thác như những không gian trải nghiệm văn hóa – lịch sử, sinh kế cộng đồng. Sự kết hợp giữa sản xuất và du lịch đã tạo nên diện mạo mới cho du lịch thành phố Cảng, thu hút du khách
