Dệt Zèng hồi sinh
LNV - Từ một nghề đang dần mai một, dệt Zèng đã hồi sinh để trở thành di sản văn hóa phi vật thể.
Các thành viên tổ dệt Zèng xã A Roàng. Ảnh: Lê Anh Tuấn
Màu sắc dệt Zèng
Nghề dệt Zèng của người Tà Ôi với lối kết cườm độc đáo đã có truyền thống từ ngàn xưa ở huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế. Zèng vừa là lễ phục không thể thiếu trong các nghi lễ, sự kiện quan trọng như lễ hội năm mới, cưới xin, tang ma, bỏ mả, cúng lúa mới; vừa là lễ vật trang trọng để trao tặng, để làm tin của cộng đồng các dân tộc ở A Lưới, đặc biệt là với 12.000 người dân Tà Ôi cư trú tập trung ở các xã A Roàng, A Đớt, A Ngo, Nhâm và Hồng Thái.
Theo chị A Viết Thị Nhi (thôn Aka thuộc xã A Roàng), nghề dệt Zèng có từ lâu đời. Các bà, các mẹ người Tà Ôi trao truyền lại cho con cháu thông qua cách cầm tay chỉ việc và thực hành ngay trên những khung cửi thô ráp, cũ kĩ. Các công đoạn khác của dệt Zèng như thu hoạch bông trên rẫy, se sợi và nhuộm đều được làm thủ công. Màu nhuộm sợi được làm từ các loại cây, củ hoặc lá rừng. Để giữ vải được lâu và bền màu, người Tà Ôi sử dụng nhiều loại phụ gia như vỏ ốc đá, bột sắn hoặc bột nếp khô để chuốt sợi.
Nét độc đáo của Zèng là kỹ thuật dệt đan cài các hạt cườm vào sợi để tạo hoa văn trên vải. Hình ảnh được chọn để tạo hình thường quen thuộc và gắn bó với đời sống của người vùng cao như núi, sông, mặt trời, muôn thú… trên nền sợi màu đen, đỏ và trắng. Màu vàng, xanh lá, tím cũng được phối nhưng thường không phổ biến. Mỗi sản phẩm như chiếc áo, chiếc váy có khi phải làm cả tháng trời mới hoàn tất.
TS Lê Anh Tuấn, Phân viện phó Phân viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế, cho rằng mỗi sản phẩm Zèng không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn hàm chứa triết lý nhân sinh cũng như gửi gắm những ước mơ về một cuộc sống hạnh phúc, đủ đầy qua các biểu tượng hoa văn trang trí.
Đổi mới nghề truyền thống
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND huyện A Lưới, cho biết nghề dệt Zèng độc đáo của người vùng cao nơi đây từng bị mai một. Trăn trở trước thực trạng đó, năm 2015, chính quyền địa phương đã nỗ lực phục dựng nghề dệt Zèng của người Tà Ôi. Điều quan trọng nhất, theo ông Hùng, chính là tìm cách đảm bảo sinh kế cho những người làm nghề. “Nhiều đề án phục hồi nghề dệt Zèng, các chương trình tập huấn hỗ trợ về kỹ thuật và tìm đầu ra cho sản phẩm được xây dựng. Nhiều hoạt động trưng bày, giới thiệu được tổ chức vào các dịp Festival, hội chợ triển lãm, ngày hội văn hóa các dân tộc không chỉ ở huyện A Lưới mà còn tại thành phố Huế, ngoại tỉnh và cả ở nước ngoài. Kết quả là cùng với sự phát triển nghề dệt ở các hộ gia đình, nhiều hợp tác xã cũng được thành lập như tiếp thêm sức mạnh cho sự hồi sinh của dệt Zèng”, ông Hùng cho biết.
Từ bên bờ vực của sự thất truyền, sản phẩm của dệt Zèng hiện được nhiều người biết đến. Chất liệu này đã từng được nhà thiết kế Minh Hạnh sử dụng để thực hiện những bộ sưu tập thời trang ra thế giới. Nhiều nhà thiết kế khác như Viết Bảo, Trần Thiện Khánh, Chu La… cũng ưa thích sử dụng chất liệu này để sáng tạo.
Trên địa bàn huyện A Lưới hiện có 7 cơ sở dệt Zèng truyền thống, đó là các HTX dệt Zèng ở thị trấn A Lưới, xã Nhâm, xã Phú Vinh, xã Hồng Thượng, xã A Roàng, xã A Đớt và xã A Ngo. Ở một số bản làng của xã Nhâm, A Đớt hoặc A Roàng, các hộ gia đình đều có phụ nữ tham gia dệt. Nghệ nhân Mai Thị Hợp, chủ nhiệm HTX dệt Zèng ở thị trấn A Lưới, cho biết HTX có 50 phụ nữ tham gia. Nếu trước đây chỉ có đồng bào Tà Ôi làm nghề thì nay có cả phụ nữ Cơ Tu, Pa Kô, Vân Kiều, Pa Hy tham gia.
Các thành viên tổ dệt Zèng xã A Roàng. Ảnh: Lê Anh Tuấn
Theo TS Lê Anh Tuấn, Phân viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam tại Huế đã tổ chức chương trình đưa sinh viên ngành thời trang của phân viện cũng như phối hợp với đại học Văn Lang (TP.HCM) đưa sinh viên của trường này đến tìm hiểu về nghề dệt Zèng của đồng bào Tà Ôi. Các em sinh viên đã về thôn Aka của xã A Roàng để cùng ăn, cùng ở, cùng làm với các nghệ nhân dệt Zèng để tìm hiểu về nghề cũng như thảo luận các giải pháp bảo tồn nghề truyền thống độc đáo này. Cô Hoàng Thị Ái Nhân, giảng viên đại học Văn Lang (TP.HCM), chia sẻ: Sau chuyến đi, nhiều sinh viên ấp ủ những ý tưởng mới trong việc đưa họa tiết và chất liệu dệt Zèng vào thiết kế các mẫu áo dài cho báo cáo đề tài tốt nghiệp hoặc thử ứng dụng sản phẩm của dệt Zèng vào thiết kế khăn trải bàn, rèm cửa, khăn tay, đồ trang trí nội thất…
Hiện nay, ngoài việc dệt thủ công trên khung dệt truyền thống, một số HTX đã dùng máy dệt bán tự động sản xuất vải Zèng, cho ra chất lượng đồng đều và màu sắc đa dạng hơn, vì vậy, có thể ứng dụng để làm các sản phẩm lưu niệm, đồ trang trí, gia dụng như túi xách, áo quần, thảm treo, áo gối… Vải Zèng, từ đó, có điều kiện tiếp cận với thị trường tốt hơn, giúp nghề dệt Zèng bảo tồn và phát triển.
Bài, ảnh: Anh Khôi
Tin liên quan
Tin mới hơn
Chuyên Mỹ: Bảo tồn làng nghề truyền thống gắn với du lịch và chuyển đổi số
11:14 | 21/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Trong bối cảnh phát triển nông thôn mới gắn với kinh tế xanh và kinh tế số, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì triển khai chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề xã Chuyên Mỹ gắn với du lịch và chuyển đổi số. Chương trình nhằm phát huy giá trị văn hóa truyền thống của làng nghề, đồng thời tạo động lực đổi mới phương thức sản xuất, quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững.
Trà sen Quảng An Hương Thủy: Sản phẩm OCOP mang đậm bản sắc văn hóa Hà Nội
14:00 | 20/12/2025 OCOP
HTX Trà Sen Hương Thủy ra đời từ tình yêu của bà Trần Thị Thủy - GIám đốc HTX sinh ra và lớn lên giữa làng sen Quảng Bá, Tây Hồ, nơi tuổi thơ gắn liền với hương sen, với làng nghề bao đời gìn giữ nét tinh hoa của đất Hà Thành. Từ tình yêu sen và khát vọng phát triển nghề quê, bà Trần Thị Thủy bắt đầu bằng việc thành lập hộ kinh doanh nhỏ, chuyên ướp trà sen theo phương pháp cha ông truyền lại.
Bát Tràng phát huy giá trị làng nghề, kết nối OCOP với phát triển du lịch Thủ đô
20:26 | 19/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tối 18/12, tại xã Bát Tràng (huyện Gia Lâm), Sở Công Thương Hà Nội tổ chức khai mạc Triển lãm quảng bá, giao thương kết nối sản phẩm OCOP, thủ công mỹ nghệ và làng nghề phục vụ du lịch năm 2025.
Nhân rộng những mô hình HTX tiêu biểu, thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển
08:00 | 19/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Từ những cánh đồng, trang trại, vùng nuôi trồng, nhiều hợp tác xã đã vươn lên trở thành mô hình tiêu biểu cấp quốc gia. Thành công từ liên kết sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ và xây dựng thương hiệu không chỉ giúp nâng cao đời sống nông dân, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm mà còn khẳng định vai trò hạt nhân của kinh tế tập thể trong phát triển nông thôn mới. Từ những mô hình điển hình đó, đã góp phần đưa kinh tế tập thể phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu hội nhập.
Tăng sức cạnh tranh từ chuỗi giá trị: Câu chuyện liên kết của chè Thu Đan và lụa Vạn Phúc
15:00 | 18/12/2025 OCOP
Trong bối cảnh thị trường ngày càng đòi hỏi chất lượng ổn định, câu chuyện nâng cao sức cạnh tranh không còn dừng ở từng sản phẩm đơn lẻ mà nằm ở khả năng liên kết chặt chẽ trong toàn bộ chuỗi giá trị. Từ nguyên liệu, quy trình sản xuất, tiêu chuẩn hóa đến xây dựng thương hiệu và tiêu thụ, mỗi mắt xích đều ảnh hưởng trực tiếp đến vị thế của sản phẩm trên thị trường.
Giữ lửa men đất Phú Lễ trong hành trình phát triển bền vững
09:29 | 17/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa vùng đất Ba Tri xưa, làng nghề rượu Phú Lễ hơn trăm năm tuổi vẫn đỏ lửa qua nhiều thế hệ. Từ bí quyết men cổ truyền, Phú Lễ hôm nay đang chuyển mình thành điểm giao thoa giữa bảo tồn làng nghề, du lịch trải nghiệm và mô hình kinh tế tuần hoàn gắn với cộng đồng.
Tin khác
Làng nghề miền Tây vào vụ Tết
09:27 | 16/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Những ngày cuối năm, không khí sản xuất tại nhiều làng nghề đặc sản ở miền Tây trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Từ sáng sớm đến khuya, tiếng máy móc, tiếng nói cười rộn ràng vang lên khắp các xưởng sản xuất, báo hiệu mùa cao điểm phục vụ thị trường Tết đã bắt đầu. Tuy nhiên, phía sau sự tất bật ấy là những gam màu trái ngược: có nơi đầy lạc quan nhờ đơn hàng tăng mạnh, có nơi lại không khỏi lo lắng vì chi phí đầu vào leo thang, sức mua khó dự đoán.
Làng Ngâu – Hương rượu cúc chi níu giữ hồn quê Đại Thanh
15:35 | 15/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nằm ven đô Hà Nội, làng Ngâu, xã Đại Thanh từ lâu đã được biết đến là vùng đất cần cù, nơi lưu giữ một nghề truyền thống độc đáo: nấu rượu cúc chi. Trải qua bao thăng trầm của thời gian, nghề nấu rượu nơi đây vẫn được người dân gìn giữ như một phần máu thịt của làng quê, kết tinh từ bàn tay lao động, kinh nghiệm dân gian và hương sắc của loài hoa cúc chi thuần khiết.
Đầu tư 205 tỷ đồng bảo vệ và phát huy nghệ thuật làm gốm của người Chăm
15:25 | 15/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - UBND tỉnh Khánh Hòa vừa phê duyệt Đề án Quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm” giai đoạn 2025 – 2028 và những năm tiếp theo. Đây là bước đi quan trọng nhằm bảo tồn một di sản văn hóa độc đáo đang đứng trước nguy cơ mai một, đồng thời tạo nền tảng để phát triển kinh tế xã hội gắn với du lịch và làng nghề truyền thống.
Làng nghề Thái Nguyên tìm hướng phát triển từ kinh tế sáng tạo
15:25 | 15/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Dưới tác động mạnh mẽ của chuyển đổi số, các làng nghề truyền thống đang từng bước tìm thấy hướng phát triển mới gắn với kinh tế sáng tạo. Tại Thái Nguyên, vùng đất nổi tiếng với cây chè, xu hướng này đang ngày càng rõ nét, đặc biệt với sự tham gia của lực lượng lao động trẻ.
Nghề ươm cây giống giúp Bảo Lộc phát triển kinh tế địa phương
16:00 | 13/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Hơn 150 hộ dân ở Bảo Lộc làm nghề ươm cây giống, tạo việc làm và thu nhập cao từ cây cà phê, chè, sầu riêng, và nhiều loại cây đặc trưng.
Nghệ thuật thủ công Việt Nam sống động cùng FOXDESIGN – Liên Hoa Vạn Phúc
15:59 | 13/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Với thông điệp kể chuyện qua giấy và ánh sáng, FOXDESIGN - Liên Hoa Vạn Phúc định hình lại nghệ thuật thủ công truyền thống trong xu hướng đương đại.
Hội thảo “Tư vấn Hỗ trợ xúc tiến thương mại sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho các doanh nghiệp, cơ sở công nghiệp nông thôn”
12:38 | 11/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Sáng 11/12/2025, tại Phường Phủ Lý (tỉnh Ninh Bình), Trung tâm Khoa học và Công nghệ Phát triển làng nghề (Hiệp hội Làng nghề Việt Nam) phối hợp với Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) và Sở Công thương tỉnh Ninh Bình tổ chức Hội thảo “Tư vấn Hỗ trợ xúc tiến thương mại sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho các doanh nghiệp, cơ sở công nghiệp nông thôn”.
Thành công Đại hội Hiệp hội Làng nghề thành phố Hải Phòng mở ra kỳ vọng lớn lao
10:57 | 08/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Ngày 28/11/2025 đã trở thành một dấu mốc đáng nhớ khi Đại hội Hiệp hội Làng nghề Thành phố Hải Phòng lần thứ III, nhiệm kỳ 2025 – 2030 đã khép lại với thành công rực rỡ!
Nước Mắm Việt Nam: Từ một phần di sản biển đến chiến lược phát triển bền vững
10:55 | 08/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Ngày 28/11/2025, tại thành phố Đà Nẵng, Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng (DBC) phối hợp cùng Đại học Yamagata (Nhật Bản), Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng và Hiệp hội Văn hoá Ẩm thực TP. Đà Nẵng (DCCA) tổ chức Hội thảo Khoa học Quốc tế “Nước mắm và thủy sản lên men truyền thống: Di sản văn hóa, khoa học và phát triển bền vững”.
Đà Nẵng tạo dấu ấn với hội thảo quốc tế về nước mắm truyền thống
10:34 | 05/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Ngày 28/11, tại TP Đà Nẵng, Trung tâm Công nghệ Sinh học Đà Nẵng (DBC) phối hợp cùng Đại học Yamagata (Nhật Bản), Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Đà Nẵng và Hiệp hội Văn hoá Ẩm thực TP. Đà Nẵng (DCCA) tổ chức Hội thảo Khoa học Quốc tế “Nước mắm và thủy sản lên men truyền thống: Di sản văn hóa, khoa học và phát triển bền vững”.
Đẩy mạnh xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế với sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam
18:42 | 03/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Ngày 3/12, tại Bắc Ninh, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Tư vấn nâng cao nhận thức về xây dựng thương hiệu hợp chuẩn quốc tế đối với sản phẩm thủ công mỹ nghệ”
Làng nghề hương xạ ở Sơn Nam: Nơi gìn giữ tinh hoa hương Việt
10:06 | 03/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tổ dân phố Cao (phường Sơn Nam, Hưng Yên) từ lâu được biết đến là địa phương còn lưu giữ và phát triển nghề làm hương truyền thống nổi tiếng của tỉnh. Với kinh nghiệm lâu năm và lòng yêu nghề bền bỉ, người thợ nơi đây đã tạo nên sản phẩm hương thuốc bắc đặc trưng, góp phần bảo tồn nét văn hóa và lan tỏa giá trị của nghề truyền thống đến cộng đồng.
Làng nghề mỳ Chũ Thủ Dương vào vụ Tết
10:05 | 03/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng nghề mỳ Chũ ở thôn Thủ Dương (xã Nam Dương, tỉnh Bắc Ninh) đang bước vào giai đoạn sản xuất sôi động nhất trong năm để chuẩn bị nguồn hàng phục vụ Tết Nguyên đán. Từ tờ mờ sáng đến tận khuya, khắp thôn rộn vang tiếng máy tráng, tiếng cắt sợi, tiếng đóng gói.
Từ lễ hội đến lan tỏa giá trị khẳng định vị thế vùng đất nghề
10:05 | 03/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Lễ hội vinh danh làng nghề và Tuần Văn hoá – Du lịch, Thương mại làng nghề năm 2025 đã chính thức khép lại sau bốn ngày tổ chức sôi động, giàu màu sắc tại xã Phú Xuyên (huyện Phú Xuyên, Hà Nội). Đây là sự kiện có quy mô lớn nhất từ trước tới nay của địa phương, do UBND xã Phú Xuyên phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tổ chức, mang đến chuỗi hoạt động văn hóa – kinh tế đa dạng, hướng tới mục tiêu tôn vinh, gìn giữ và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống.
Giữ lửa nghề qua từng sợi bánh
10:04 | 03/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Bánh hỏi từ lâu đã là món ăn dân dã quen thuộc trong đời sống người Việt. Nhưng ở làng nghề bánh hỏi An Nhứt (xã Long Điền, TP.HCM), món ăn ấy không chỉ là thực phẩm mà còn là một nghệ thuật ẩm thực tinh tế, được truyền nối qua nhiều thế hệ như một phần máu thịt của văn hóa địa phương.
Mới nhất
Đọc nhiều
Khai mạc Festival OCOP Việt Nam 2025 với chủ đề “Việt Nam – Hội tụ và lan tỏa”
17:20 Tin tức
LNV - Tối 20/12/2025, tại Khu di tích Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội), Lễ khai mạc Festival OCOP Việt Nam 2025 đã chính thức diễn ra. Sự kiện nhằm quảng bá, tôn vinh các sản phẩm OCOP và các chủ thể tiêu biểu, qua đó khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lan tỏa
Chuyên Mỹ: Bảo tồn làng nghề truyền thống gắn với du lịch và chuyển đổi số
11:14 Làng nghề, nghệ nhân
Sở Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì triển khai chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề xã Chuyên Mỹ gắn với du lịch và chuyển đổi số.
Hải Phòng đồng loạt khởi công, khánh thành 13 công trình chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV
14:58 Tin tức
LNV - Sáng 19/12, thành phố Hải Phòng tổ chức đồng loạt Lễ khởi công, khánh thành 13 công trình, dự án. Đây là hoạt động ý nghĩa, thiết thực chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Trà sen Quảng An Hương Thủy: Sản phẩm OCOP mang đậm bản sắc văn hóa Hà Nội
14:00 OCOP
HTX Trà Sen Hương Thủy ra đời từ tình yêu của bà Trần Thị Thủy - GIám đốc HTX sinh ra và lớn lên giữa làng sen Quảng Bá, Tây Hồ, nơi tuổi thơ i gắn liền với hương sen, với làng nghề bao đời gìn giữ nét tinh hoa của đất Hà Thành. Từ tình yêu sen và khát vọ
Bát Tràng phát huy giá trị làng nghề, kết nối OCOP với phát triển du lịch Thủ đô
20:26 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tối 18/12, tại xã Bát Tràng (huyện Gia Lâm), Sở Công Thương Hà Nội tổ chức khai mạc Triển lãm quảng bá, giao thương kết nối sản phẩm OCOP, thủ công mỹ nghệ và làng nghề phục vụ du lịch năm 2025.
