Tiềm năng sáng tạo của nghề thủ công trong đại dịch Covid -19
LNV - Trong lịch sử dân tộc ta, nghề thủ công xuất hiện từ rất sớm và ngày càng phát triển, trở thành di sản văn hóa phi vật thể, góp phần quan trọng vào kho tàng văn hóa của làng nghề và của cả dân tộc. Cho đến nay, sức sáng tạo mạnh mẽ, vô tận của nghề thủ công đã trở thành tài sản và niềm tự hào của làng nghề nước ta. Trong tình hình đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, việc phát huy sức sáng tạo này lại càng cần thiết để làng nghề thích nghi, tồn tại đồng thời chuẩn bị cho bước phát triển mới trong thời gian tới. Nghiên cứu về sức sáng tạo của nghề thủ công là một đề tài rất quan trọng song rất rộng, bài này chỉ gợi lên một số vấn đề để cùng trao đổi.
SÁNG TẠO KHÔNG NGỪNG THEO DÒNG LỊCH SỬ
Theo các kết quả nghiên cứu khảo cổ học, dân tộc ta đã trải qua những bước tiến hóa quan trọng trong chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước; Trong tiến trình ấy, con người Việt đã biết dùng các công cụ chế tác từ nguyên liệu tại chỗ dùng cho lao động sản xuất và chống giặc, giữ nước; Nghề thủ công bắt đầu ra đời từ đó.
Thời tiền sử được ghi nhận từ thời đại Đồ đá cũ mà điển hình là Văn hóa Tràng An (23.000 – 1.000 năm trước Công nguyên) đến thời đại Đồ đá mới, điển hình là Văn hóa Hòa Bình (12.000 – 10.000 năm TCN), thời đại Đồ đồng đá, có Văn hóa Hạ Long (3.000 – 1.500 năm TCN), thời đại Đồ đồng với Văn hóa Gò Mun (1.000 – 600 năm TCN), thời đại Đồ sắt với Văn hóa Sa Huỳnh (1.000 – 200 năm TCN), Văn hóa Đông Sơn (800 – 200 năm TCN) và Văn hóa Ốc Eo (630 – 1 năm TCN). Qua các thời đại đó, có thể thấy nghề thủ công đã xuất hiện từ khi người Việt biết đẽo, gọt, mài, dũa các miếng đá thành dụng cụ trong đời sống, rồi tiến dần lên làm ra những công cụ bằng sắt, đồng dùng trong sinh hoạt, những vũ khí chống ngoại xâm. Con người cũng tiến lên làm đẹp cho mình bằng những sản phẩm đeo vào tay, vào cổ, v.v… ngay từ thời văn hóa Phùng Nguyên (cách đây gần 4.000 đến 3.500 năm). Đến thời Gò Mun (thời đại Đồng Thau), nhiều công cụ sinh hoạt được đúc bằng thau phát triển. Thời kỳ Đồ sắt mà tiêu biểu là Văn hóa Đông Sơn đã khẳng định sự phát triển của nghề đúc đồng, nổi bật là các trống đồng Đông Sơn, với quy mô đồ sộ, hình dáng cân đối, hài hoà thể hiện một trình độ rất cao về kỹ năng và nghệ thuật, đặc biệt là những hoa văn phong phú được khắc họa, miêu tả chân thật đời sống của con người thời kỳ dựng nước. Đến thời kỳ Lý, Trần (thế kỷ X – XV), nghề thủ công phát triển rực rỡ, cực thịnh với sự phát triển của nghề gốm, từ những vật liệu xây dựng, công cụ lao động, dụng cụ để chứa đựng, đun nấu, ăn uống tiến đến những sản phẩm trang trí, những tác phẩm có giá trị mỹ thuật ngày càng cao, nghề gốm đã thành một nghệ thuật tạo hình riêng biệt, phong phú với nhiều loại men gốm đẹp, quý hiếm, để lại cho đời sau những kiểu dáng sáng tạo, sắc men và hoa văn độc đáo.
Nhìn lại quá khứ, chính nghề thủ công, bằng kỹ năng biến các loại nguyên liệu (đá, đồng, sắt, xương, gỗ...) thành công cụ sản xuất, hàng tiêu dùng, vật liệu cho xây dựng... đã tạo ra sự phát triển của nhân loại. Điều đó giải thích vì sao các thời kỳ lịch sử của nhân loại đã được đặt tên theo các nguyên liệu được sử dụng trong sản xuất, ví dụ như những thời kỳ đồ đá, đồ đồng, đồ sắt... Kho tàng về nghề thủ công đó đã lưu truyền cho đến ngày nay; Càng sử dụng, kho tàng đó càng lớn thêm. Ở Châu Âu, người ta gọi sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đặc biệt là gốm sứ là trí nhớ hoặc là ký ức của tương lai, có nghĩa là sản phẩm thủ công mỹ nghệ phản ánh xã hội đương thời và lưu lại cho đời sau. Vì vậy sản phẩm gốm sứ đã, đang và sẽ hấp thụ hơi thở và nói tiếng nói của cuộc sống theo dòng lịch sử, không chỉ hấp dẫn cao về mặt nghệ thuật, làm mê hoặc người dân trong nước và cả bạn bè trên thế giới.
Qua phần trình bày trên đây, có thể khái quát một số điểm về giá trị sáng tạo của nghề thủ công nước ta như sau:
Một là, nghề thủ công là vốn quý, một di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc. Qua hàng nghìn năm, nhiều nghề thủ công truyền thống không những được duy trì mà còn phát triển cho đến nay, với các nghề tiêu biểu như: Sơn mài, gốm sứ, vàng bạc, thêu ren, mây tre đan, cói, dệt, giấy, tranh dân gian, gỗ, đá… tạo nên nền văn hóa nghề với những bản sắc riêng biệt, đặc trưng góp phần quan trọng trong nền văn hóa phong phú, đa dạng của dân tộc. Những sản phẩm này không chỉ thuần túy chứa đựng giá trị sử dụng mà còn là sản phẩm văn hóa mang giá trị văn hóa và nghệ thuật, phương tiện chuyển tải văn hoá dân tộc Việt Nam ra thế giới (hàng thủ công mỹ nghệ nước ta đã bán được tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ).
Hai là, nghề thủ công nước ta có sức sáng tạo rất mạnh mẽ. Sức sáng tạo này bắt nguồn từ khối óc, trái tim mang sẵn vốn tinh hoa của dân tộc với đôi bàn tay khéo léo của nghệ nhân, thợ thủ công. Nếu như sức sáng tạo của con người là vô tận, thì nghề thủ công cũng mang trong mình bản chất sáng tạo không giới hạn, đặc biệt là ngày nay với lớp nghệ nhân trẻ tuổi được đào tạo bài bản. Đã và đang xuất hiện nhiều sản phẩm mới sản xuất bằng những nguyên liệu địa phương lâu nay chưa nghĩ đến. Đó là những sản phẩm ngày càng tiếp cận với công nghệ mới có giá trị cao về kỹ thuật và mỹ thuật, với ý chí tiếp nối truyền thống của cha, ông, đam mê với nghề mà người thợ thủ công nước ta không ngừng sáng tạo nên.
Ba là, nghề thủ công gắn bó với truyền thống văn hóa, đặc điểm kinh tế - xã hội mỗi địa phương, do đó công nghệ, kỹ thuật chế tác thường mang đặc trưng của các vùng, miền, thậm chí của từng nghệ nhân. Có thể thấy gốm sứ Bát Tràng (Hà Nội) khác gốm Thổ Hà (Bắc Ninh) và gốm của nhiều địa phương khác. Đặc biệt là nghề gốm người Chăm (Bàu Trúc - Ninh Thuận), với kỹ thuật không dùng bàn xoay và không dùng lò đốt, mà nung lộ thiên bằng rơm, rạ, củi. Hoặc như nghề tạc tượng bằng gỗ, bằng đá, mỗi sản phẩm hầu như độc bản, mang dấu ấn sáng tạo của mỗi nghệ nhân, không tượng nào giống tượng nào.
MỞ RỘNG KHÔNG GIAN SÁNG TẠO CHO NGHỀ THỦ CÔNG
Không gian sáng tạo cho nghề thủ công là môi trường hỗ trợ quá trình sáng tạo, nơi người thợ thủ công được tạo điều kiện đầy đủ về tinh thần và vật chất, nơi họ cảm thấy thoải mái, được thúc đẩy, truyền cảm hứng, nảy nở ý tưởng mới và làm việc theo phong cách họ ưa thích. Mỗi làng nghề, mỗi hộ kinh doanh là một không gian khơi nguồn sáng tạo, do đó cần sự đầu tư trang thiết bị và nguồn lực cần thiết bao gồm cả giáo dục, đào tạo, là những điều kiện cần thiết để phát huy và nâng cao năng lực sáng tạo của nghệ nhân, thợ thủ công. Đại dịch Covid-19 gây cho chúng ta nhiều khó khăn, song cũng thúc đẩy làng nghề phát huy sáng tạo, để vượt qua khó khăn, tiếp tục phát triển lên một tầm cao mới. Dưới đây, xin nêu lên một số gợi ý để làng nghề cùng tham khảo.
Một là, phát huy bản chất sáng tạo của nghề thủ công. Nghề thủ công là một nghề sáng tạo, sáng tạo không ngừng. Trong thời đại mới, rất cần tư duy mới với những đột phá mới, sáng tạo mới; mỗi nghệ nhân cần có ý chí vượt lên chính mình bằng trí tuệ, tài năng sáng tạo của mình. Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Lực, trong Tiểu luận “Giá trị của nghề thủ công và làng nghề”, nghề thủ công đã được nhiều học giả trên thế giới xếp vào “Nền Kinh tế da cam” - nền kinh tế sáng tạo từ năm 2011. Thuật ngữ này được đặt ra bởi nhà văn người Anh John Howkins, được Liên hợp quốc chấp thuận, đề cập mọi thứ được phát triển thông qua sự sáng tạo và cảm hứng của mọi người để trở thành các sản phẩm hoặc dịch vụ. Màu da cam được dùng vì đây là màu gắn liền với tuổi trẻ và hạnh phúc. Với chúng ta, những sản phẩm thủ công mỹ nghệ ngày càng đẹp hơn, tinh xảo hơn, với giá trị thẩm mỹ ngày càng cao, không chỉ phục vụ nhu cầu của cuộc sống hằng ngày, mà còn là những sản phẩm trang trí, thỏa mãn nhu cầu văn hóa tinh thần của khách hàng, kể cả khách hàng nước ngoài, góp phần quảng bá văn hóa Việt ra thế giới.
Hai là, bảo vệ môi trường. Nghề thủ công phát triển dựa trên nguồn nguyên vật liệu sắn có tại địa phương, đó là đất, gỗ, mây tre, v.v…nguồn nguyên liệu dồi dào và thuận tiện cho trí sáng tạo và bàn tay khéo léo của nghệ nhân làm ra những sản phẩm mới về ý tưởng và kỹ thuật, từ những sản phẩm tạo hình đơn giản, thô sơ tiến đến những sản phẩm mỹ thuật cao cấp. Trong xu hướng tiêu dùng ngày nay, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của làng nghề ngày càng cần được quan tâm hơn về các vấn đề liên quan đến môi trường và xã hội, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến nguồn gốc và tính hợp pháp của nguyên liệu sử dụng, đến an toàn và sức khỏe, sản xuất sạch thân thiện với môi trường…Vì vậy, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề cần đăng ký thương hiệu, ghi nhãn nguồn gốc xuất sứ QRcode, v.v… chứng minh những vấn đề nói trên, tạo thuận lợi trong thương mại điện tử.
Ba là, phát hiện và tôn vinh. Trong thực tế, qua các phương tiện thông tin đại chúng, hằng ngày, chúng ta có những thông tin rất quý giá rất đáng hoan nghênh. Đó là những bức tranh tạo nên bằng cát, bằng lá bàng, bằng vải vụn, giấy màu, lá tre, v.v… có giá trị mỹ thuật cao. Đó cũng là những đồ gỗ nội thất với những kiểu dáng phong phú phù hợp với nhu cầu khi làm việc tại nhà thời Covid-19 đang được khách hàng châu Âu ưa chuộng. Khó có thể kể hết những sáng tạo nảy nở trong thực tiễn, nhất là từ những nghệ nhân trẻ tuổi đang độ xung sức. Vấn đề đặt ra cho các cơ quan chức năng nhà nước, các tổ chức xã hội là kịp thời phát hiện, trân trọng từng sáng kiến, thống kê, lưu giữ, tổ chức phát huy bằng nhiều hình thức. Các cuộc tôn vinh sản phẩm tinh hoa thủ công mỹ nghệ cần được tổ chức đúng mục tiêu khuyến khích sáng tạo, tránh tệ nạn mua – bán danh hiệu. Cần khuyến khich thành lập các bảo tàng, nhà truyền thống. Theo Báo Kinh tế đô thị ngày 12/5/2021, Hà Nội đang xây dựng kế hoạch phát triển Trung tâm Bảo tồn nghề gốm tại xã Bát Tràng, tiến tới xây dựng thành Trung tâm Bảo tồn, phát triển sản phẩm gốm quốc gia; có thể coi đây là một tín hiệu đáng mừng. Cũng rất nên phát triển các câu lạc bộ nghệ nhân nghề thủ công, coi dây là nơi nuôi dưỡng, ươm mầm và thúc đẩy sáng tạo của họ và do họ cùng xây dựng; đối với lớp nghệ nhân trẻ tuổi, đây là nơi họ rèn luyện, phát triển và khẳng định tài năng, tiếp nối mạch nguồn sáng tạo của thế hệ đi trước.
Bốn là, hội nhập quốc tế. Cần tạo điều kiện rộng rãi để nghệ nhân, thợ thủ công nước ta tiếp cận kịp thời những thành tựu của nghề thủ công thế giới, qua đó cùng giao lưu, tiếp thu cái mới và đóng góp vào kho tàng nghề thủ công đang được thế giới tôn vinh. Theo Báo Thanh niên ngày 9/6/2021, Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia đã tham gia dự án xây dựng nền tảng chia sẻ thông tin về di sản văn hóa phi vật thể khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Dự án này sẽ giúp kết nối và chia sẻ nhiều dữ liệu, nội dung về di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam trong đó có di sản thủ công nghiệp với các quốc gia thành viên ở khu vực, qua đó, quảng bá hình ảnh di sản nước ta ra thế giới, đồng thời là cơ hội tốt để số hóa hệ thống các thông tin, tư liệu di sản trong nước. Các cơ quan, tổ chức hữu quan cần hướng dẫn cụ thể các cơ sở để tranh thủ cơ hội, thực hiện có hiệu quả.
Tóm lại, lịch sử dân tộc ta đã chứng minh tiềm năng sáng tạo của nghề thủ công nước ta là vô cùng to lớn, xứng đáng là di sản văn hóa phi vật thể của đất nước; sức sáng tạo ấy đã không ngừng phát triển, ngày càng đạt những đỉnh cao mới; đó là di sản quý báu, niềm tự hào của làng nghề chúng ta. Ngày nay, Đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, thì nhiệm vụ phát huy tiềm năng sáng tạo của nghề thủ công lại càng cần các cơ quan, tổ chức xã hội liên quan như Hiệp hội Làng nghề Việt Nam quan tâm thực hiện, với sứ mệnh bảo tồn và phát huy văn hóa làng nghề, góp phần có ý nghĩa vào nền văn hóa dân tộc phong phú, đa dạng của nước ta.
Theo các kết quả nghiên cứu khảo cổ học, dân tộc ta đã trải qua những bước tiến hóa quan trọng trong chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước; Trong tiến trình ấy, con người Việt đã biết dùng các công cụ chế tác từ nguyên liệu tại chỗ dùng cho lao động sản xuất và chống giặc, giữ nước; Nghề thủ công bắt đầu ra đời từ đó.
Thời tiền sử được ghi nhận từ thời đại Đồ đá cũ mà điển hình là Văn hóa Tràng An (23.000 – 1.000 năm trước Công nguyên) đến thời đại Đồ đá mới, điển hình là Văn hóa Hòa Bình (12.000 – 10.000 năm TCN), thời đại Đồ đồng đá, có Văn hóa Hạ Long (3.000 – 1.500 năm TCN), thời đại Đồ đồng với Văn hóa Gò Mun (1.000 – 600 năm TCN), thời đại Đồ sắt với Văn hóa Sa Huỳnh (1.000 – 200 năm TCN), Văn hóa Đông Sơn (800 – 200 năm TCN) và Văn hóa Ốc Eo (630 – 1 năm TCN). Qua các thời đại đó, có thể thấy nghề thủ công đã xuất hiện từ khi người Việt biết đẽo, gọt, mài, dũa các miếng đá thành dụng cụ trong đời sống, rồi tiến dần lên làm ra những công cụ bằng sắt, đồng dùng trong sinh hoạt, những vũ khí chống ngoại xâm. Con người cũng tiến lên làm đẹp cho mình bằng những sản phẩm đeo vào tay, vào cổ, v.v… ngay từ thời văn hóa Phùng Nguyên (cách đây gần 4.000 đến 3.500 năm). Đến thời Gò Mun (thời đại Đồng Thau), nhiều công cụ sinh hoạt được đúc bằng thau phát triển. Thời kỳ Đồ sắt mà tiêu biểu là Văn hóa Đông Sơn đã khẳng định sự phát triển của nghề đúc đồng, nổi bật là các trống đồng Đông Sơn, với quy mô đồ sộ, hình dáng cân đối, hài hoà thể hiện một trình độ rất cao về kỹ năng và nghệ thuật, đặc biệt là những hoa văn phong phú được khắc họa, miêu tả chân thật đời sống của con người thời kỳ dựng nước. Đến thời kỳ Lý, Trần (thế kỷ X – XV), nghề thủ công phát triển rực rỡ, cực thịnh với sự phát triển của nghề gốm, từ những vật liệu xây dựng, công cụ lao động, dụng cụ để chứa đựng, đun nấu, ăn uống tiến đến những sản phẩm trang trí, những tác phẩm có giá trị mỹ thuật ngày càng cao, nghề gốm đã thành một nghệ thuật tạo hình riêng biệt, phong phú với nhiều loại men gốm đẹp, quý hiếm, để lại cho đời sau những kiểu dáng sáng tạo, sắc men và hoa văn độc đáo.
Nhìn lại quá khứ, chính nghề thủ công, bằng kỹ năng biến các loại nguyên liệu (đá, đồng, sắt, xương, gỗ...) thành công cụ sản xuất, hàng tiêu dùng, vật liệu cho xây dựng... đã tạo ra sự phát triển của nhân loại. Điều đó giải thích vì sao các thời kỳ lịch sử của nhân loại đã được đặt tên theo các nguyên liệu được sử dụng trong sản xuất, ví dụ như những thời kỳ đồ đá, đồ đồng, đồ sắt... Kho tàng về nghề thủ công đó đã lưu truyền cho đến ngày nay; Càng sử dụng, kho tàng đó càng lớn thêm. Ở Châu Âu, người ta gọi sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đặc biệt là gốm sứ là trí nhớ hoặc là ký ức của tương lai, có nghĩa là sản phẩm thủ công mỹ nghệ phản ánh xã hội đương thời và lưu lại cho đời sau. Vì vậy sản phẩm gốm sứ đã, đang và sẽ hấp thụ hơi thở và nói tiếng nói của cuộc sống theo dòng lịch sử, không chỉ hấp dẫn cao về mặt nghệ thuật, làm mê hoặc người dân trong nước và cả bạn bè trên thế giới.
Qua phần trình bày trên đây, có thể khái quát một số điểm về giá trị sáng tạo của nghề thủ công nước ta như sau:
Một là, nghề thủ công là vốn quý, một di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc. Qua hàng nghìn năm, nhiều nghề thủ công truyền thống không những được duy trì mà còn phát triển cho đến nay, với các nghề tiêu biểu như: Sơn mài, gốm sứ, vàng bạc, thêu ren, mây tre đan, cói, dệt, giấy, tranh dân gian, gỗ, đá… tạo nên nền văn hóa nghề với những bản sắc riêng biệt, đặc trưng góp phần quan trọng trong nền văn hóa phong phú, đa dạng của dân tộc. Những sản phẩm này không chỉ thuần túy chứa đựng giá trị sử dụng mà còn là sản phẩm văn hóa mang giá trị văn hóa và nghệ thuật, phương tiện chuyển tải văn hoá dân tộc Việt Nam ra thế giới (hàng thủ công mỹ nghệ nước ta đã bán được tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ).
Hai là, nghề thủ công nước ta có sức sáng tạo rất mạnh mẽ. Sức sáng tạo này bắt nguồn từ khối óc, trái tim mang sẵn vốn tinh hoa của dân tộc với đôi bàn tay khéo léo của nghệ nhân, thợ thủ công. Nếu như sức sáng tạo của con người là vô tận, thì nghề thủ công cũng mang trong mình bản chất sáng tạo không giới hạn, đặc biệt là ngày nay với lớp nghệ nhân trẻ tuổi được đào tạo bài bản. Đã và đang xuất hiện nhiều sản phẩm mới sản xuất bằng những nguyên liệu địa phương lâu nay chưa nghĩ đến. Đó là những sản phẩm ngày càng tiếp cận với công nghệ mới có giá trị cao về kỹ thuật và mỹ thuật, với ý chí tiếp nối truyền thống của cha, ông, đam mê với nghề mà người thợ thủ công nước ta không ngừng sáng tạo nên.
Ba là, nghề thủ công gắn bó với truyền thống văn hóa, đặc điểm kinh tế - xã hội mỗi địa phương, do đó công nghệ, kỹ thuật chế tác thường mang đặc trưng của các vùng, miền, thậm chí của từng nghệ nhân. Có thể thấy gốm sứ Bát Tràng (Hà Nội) khác gốm Thổ Hà (Bắc Ninh) và gốm của nhiều địa phương khác. Đặc biệt là nghề gốm người Chăm (Bàu Trúc - Ninh Thuận), với kỹ thuật không dùng bàn xoay và không dùng lò đốt, mà nung lộ thiên bằng rơm, rạ, củi. Hoặc như nghề tạc tượng bằng gỗ, bằng đá, mỗi sản phẩm hầu như độc bản, mang dấu ấn sáng tạo của mỗi nghệ nhân, không tượng nào giống tượng nào.
MỞ RỘNG KHÔNG GIAN SÁNG TẠO CHO NGHỀ THỦ CÔNG
Không gian sáng tạo cho nghề thủ công là môi trường hỗ trợ quá trình sáng tạo, nơi người thợ thủ công được tạo điều kiện đầy đủ về tinh thần và vật chất, nơi họ cảm thấy thoải mái, được thúc đẩy, truyền cảm hứng, nảy nở ý tưởng mới và làm việc theo phong cách họ ưa thích. Mỗi làng nghề, mỗi hộ kinh doanh là một không gian khơi nguồn sáng tạo, do đó cần sự đầu tư trang thiết bị và nguồn lực cần thiết bao gồm cả giáo dục, đào tạo, là những điều kiện cần thiết để phát huy và nâng cao năng lực sáng tạo của nghệ nhân, thợ thủ công. Đại dịch Covid-19 gây cho chúng ta nhiều khó khăn, song cũng thúc đẩy làng nghề phát huy sáng tạo, để vượt qua khó khăn, tiếp tục phát triển lên một tầm cao mới. Dưới đây, xin nêu lên một số gợi ý để làng nghề cùng tham khảo.
Một là, phát huy bản chất sáng tạo của nghề thủ công. Nghề thủ công là một nghề sáng tạo, sáng tạo không ngừng. Trong thời đại mới, rất cần tư duy mới với những đột phá mới, sáng tạo mới; mỗi nghệ nhân cần có ý chí vượt lên chính mình bằng trí tuệ, tài năng sáng tạo của mình. Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Lực, trong Tiểu luận “Giá trị của nghề thủ công và làng nghề”, nghề thủ công đã được nhiều học giả trên thế giới xếp vào “Nền Kinh tế da cam” - nền kinh tế sáng tạo từ năm 2011. Thuật ngữ này được đặt ra bởi nhà văn người Anh John Howkins, được Liên hợp quốc chấp thuận, đề cập mọi thứ được phát triển thông qua sự sáng tạo và cảm hứng của mọi người để trở thành các sản phẩm hoặc dịch vụ. Màu da cam được dùng vì đây là màu gắn liền với tuổi trẻ và hạnh phúc. Với chúng ta, những sản phẩm thủ công mỹ nghệ ngày càng đẹp hơn, tinh xảo hơn, với giá trị thẩm mỹ ngày càng cao, không chỉ phục vụ nhu cầu của cuộc sống hằng ngày, mà còn là những sản phẩm trang trí, thỏa mãn nhu cầu văn hóa tinh thần của khách hàng, kể cả khách hàng nước ngoài, góp phần quảng bá văn hóa Việt ra thế giới.
Hai là, bảo vệ môi trường. Nghề thủ công phát triển dựa trên nguồn nguyên vật liệu sắn có tại địa phương, đó là đất, gỗ, mây tre, v.v…nguồn nguyên liệu dồi dào và thuận tiện cho trí sáng tạo và bàn tay khéo léo của nghệ nhân làm ra những sản phẩm mới về ý tưởng và kỹ thuật, từ những sản phẩm tạo hình đơn giản, thô sơ tiến đến những sản phẩm mỹ thuật cao cấp. Trong xu hướng tiêu dùng ngày nay, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của làng nghề ngày càng cần được quan tâm hơn về các vấn đề liên quan đến môi trường và xã hội, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến nguồn gốc và tính hợp pháp của nguyên liệu sử dụng, đến an toàn và sức khỏe, sản xuất sạch thân thiện với môi trường…Vì vậy, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề cần đăng ký thương hiệu, ghi nhãn nguồn gốc xuất sứ QRcode, v.v… chứng minh những vấn đề nói trên, tạo thuận lợi trong thương mại điện tử.
Ba là, phát hiện và tôn vinh. Trong thực tế, qua các phương tiện thông tin đại chúng, hằng ngày, chúng ta có những thông tin rất quý giá rất đáng hoan nghênh. Đó là những bức tranh tạo nên bằng cát, bằng lá bàng, bằng vải vụn, giấy màu, lá tre, v.v… có giá trị mỹ thuật cao. Đó cũng là những đồ gỗ nội thất với những kiểu dáng phong phú phù hợp với nhu cầu khi làm việc tại nhà thời Covid-19 đang được khách hàng châu Âu ưa chuộng. Khó có thể kể hết những sáng tạo nảy nở trong thực tiễn, nhất là từ những nghệ nhân trẻ tuổi đang độ xung sức. Vấn đề đặt ra cho các cơ quan chức năng nhà nước, các tổ chức xã hội là kịp thời phát hiện, trân trọng từng sáng kiến, thống kê, lưu giữ, tổ chức phát huy bằng nhiều hình thức. Các cuộc tôn vinh sản phẩm tinh hoa thủ công mỹ nghệ cần được tổ chức đúng mục tiêu khuyến khích sáng tạo, tránh tệ nạn mua – bán danh hiệu. Cần khuyến khich thành lập các bảo tàng, nhà truyền thống. Theo Báo Kinh tế đô thị ngày 12/5/2021, Hà Nội đang xây dựng kế hoạch phát triển Trung tâm Bảo tồn nghề gốm tại xã Bát Tràng, tiến tới xây dựng thành Trung tâm Bảo tồn, phát triển sản phẩm gốm quốc gia; có thể coi đây là một tín hiệu đáng mừng. Cũng rất nên phát triển các câu lạc bộ nghệ nhân nghề thủ công, coi dây là nơi nuôi dưỡng, ươm mầm và thúc đẩy sáng tạo của họ và do họ cùng xây dựng; đối với lớp nghệ nhân trẻ tuổi, đây là nơi họ rèn luyện, phát triển và khẳng định tài năng, tiếp nối mạch nguồn sáng tạo của thế hệ đi trước.
Bốn là, hội nhập quốc tế. Cần tạo điều kiện rộng rãi để nghệ nhân, thợ thủ công nước ta tiếp cận kịp thời những thành tựu của nghề thủ công thế giới, qua đó cùng giao lưu, tiếp thu cái mới và đóng góp vào kho tàng nghề thủ công đang được thế giới tôn vinh. Theo Báo Thanh niên ngày 9/6/2021, Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia đã tham gia dự án xây dựng nền tảng chia sẻ thông tin về di sản văn hóa phi vật thể khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Dự án này sẽ giúp kết nối và chia sẻ nhiều dữ liệu, nội dung về di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam trong đó có di sản thủ công nghiệp với các quốc gia thành viên ở khu vực, qua đó, quảng bá hình ảnh di sản nước ta ra thế giới, đồng thời là cơ hội tốt để số hóa hệ thống các thông tin, tư liệu di sản trong nước. Các cơ quan, tổ chức hữu quan cần hướng dẫn cụ thể các cơ sở để tranh thủ cơ hội, thực hiện có hiệu quả.
Tóm lại, lịch sử dân tộc ta đã chứng minh tiềm năng sáng tạo của nghề thủ công nước ta là vô cùng to lớn, xứng đáng là di sản văn hóa phi vật thể của đất nước; sức sáng tạo ấy đã không ngừng phát triển, ngày càng đạt những đỉnh cao mới; đó là di sản quý báu, niềm tự hào của làng nghề chúng ta. Ngày nay, Đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, thì nhiệm vụ phát huy tiềm năng sáng tạo của nghề thủ công lại càng cần các cơ quan, tổ chức xã hội liên quan như Hiệp hội Làng nghề Việt Nam quan tâm thực hiện, với sứ mệnh bảo tồn và phát huy văn hóa làng nghề, góp phần có ý nghĩa vào nền văn hóa dân tộc phong phú, đa dạng của nước ta.
CGCC Vũ Quốc Tuấn
Chủ tịch Hội đồng Tư vấn – Hiệp hội Làng nghề Việt Nam
#Thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính Phủ#
Tin liên quan
Tin mới hơn
Hướng đi bền vững để bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống
15:49 | 19/04/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Phát triển kinh tế nông thôn không thể bỏ qua vai trò của các làng nghề, nhất là làng nghề truyền thống. Thực tế cho thấy, làng nghề đã và đang tạo nhiều cơ hội việc làm, không chỉ cho người trong độ tuổi lao động mà còn cho cả người già, người khuyết tật, trẻ em, giúp tăng thu nhập và rút ngắn khoảng cách giàu nghèo tại nông thôn. Tuy nhiên, để bảo tồn và phát triển làng nghề, cần có những hướng đi bền vững.
Văn hóa làng nghề trong văn hóa xứ Nghệ
10:17 | 12/04/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Làng nghề truyền thống là một nhân tố quan trọng trong văn hóa vùng miền. Với một vùng văn hóa độc đáo như xứ Nghệ, làng nghề có vai trò to lớn, là bông hoa đẹp trong bức tranh văn hóa chung. Làng nghề thể hiện sự đa dạng của văn hóa, thể hiện tính đặc sắc của địa phương. Và trong bối cảnh hiện nay, sự phát triển làng nghề hợp lý là hướng đi đúng đắn để gắn bảo tồn văn hóa với phát triển kinh tế.
Phát triển bền vững du lịch làng nghề Thừa Thiên Huế
15:25 | 04/04/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Du lịch lễ hội văn hoá, du lịch làng nghề truyền thống là một thế mạnh và nét đặc trưng vốn có của du lịch Thừa Thiên Huế hiện tại và trong tương lai. Vấn đề đặt ra là chúng ta cần khai thác và phát huy các làng nghề truyền thống như một chiến lược phát triển du lịch bền vững gắn với cộng đồng dân cư địa phương, góp phần giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.
Gìn giữ tinh hoa làng nghề thời 4.0
09:35 | 02/04/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Người Việt Nam tự hào có những làng nghề truyền thống đã tồn tại hàng trăm năm, vang danh xứ người. Thế nhưng, theo năm tháng, các làng nghề truyền thống đang ngày càng mai một. Bên cạnh đó, thời đại công nghệ 4.0 cũng đặt ra nhiều thách thức cho các làng nghề, đòi hỏi công tác duy trì, bảo tồn và phát triển làng nghề cần sự chung tay của nhiều thế hệ và chính quyền các cấp.
Lợi ích của việc bán hàng online với sản phẩm thủ công mỹ nghệ
10:09 | 22/03/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Nhiều năm qua, việc bán hàng online đã khá phổ biến với nhiều lĩnh vực và đã quen thuộc với nhiều khách hàng, nhưng trong lĩnh vực hàng thủ công mỹ nghệ rất ít cơ sở tham gia bán hàng online. Cho đến nay, chủ yếu là các cơ sở sản xuất đồ gốm và điêu khắc gỗ bắt đầu thực hiện bán hàng online.
Chuyển đổi số trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
08:57 | 15/03/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Bên cạnh cơ hội, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, đang phải đối mặt với những thách thức lớn từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số trong doanh nghiệp được xác định là giải pháp quan trọng, là xu hướng tất yếu để các doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng lực, lợi thế cạnh tranh, tăng tốc và phát triển.
Tin khác
Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh trực tuyến trên nền tảng mạng xã hội tại Việt Nam
14:18 | 07/03/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Công nghệ 4.0 phát triển mạnh mẽ giúp cho việc mua bán hàng hóa trực tuyến thuận tiện và phổ biến hơn bao giờ hết. Hơn nữa, khi dịch Covid-19 bùng nổ trên nhiều quốc gia với tốc độ lây lan nhanh chóng thì mua bán trực tuyến là giải pháp tối ưu thay thế cho phương thức mua bán truyền thống.
Hà Nội phát triển làng nghề truyền thống, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa
09:27 | 04/03/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Thành phố Hà Nội là nơi có nhiều làng nghề truyền thống với 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 305 làng nghề truyền thống đã được công nhận thuộc 23 quận, huyện và thị xã. Đây là nguồn tài nguyên dồi dào cho phát triển công nghiệp văn hóa.
Lợi ích bán hàng online với sản phẩm thủ công mỹ nghệ
17:43 | 19/01/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Nhiều năm qua, việc bán hàng online đã khá phổ biến với nhiều lĩnh vực và quen thuộc với khách hàng, nhưng trong lĩnh vực hàng thủ công mỹ nghệ rất ít cơ sở tham gia bán hàng online. Cho đến nay, chủ yếu là các cơ sở sản xuất đồ gốm và điêu khắc gỗ bắt đầu thực hiện bán hàng online.
Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc kinh doanh online trên nền tảng kỹ thuật số
10:04 | 15/01/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Nghề dệt lụa ở Vạn Phúc (quận Hà Đông, TP. Hà Nội) từ lâu đã nổi tiếng bởi nét tài hoa của những nghệ nhân làng nghề. Với những ai yêu lụa Vạn Phúc khi về nơi đây như được trở lại cội nguồn với nhiều nét xưa cũ. Bao đời nay, lụa Vạn Phúc chỉ sử dụng chất liệu tơ tằm truyền thống, do bàn tay của người lao động tạo nên. Điều đáng quý là các sản phẩm ở đây được làm từ nguyên liệu tự nhiên, có nhiều ưu điểm khác hẳn với các sản phẩm trôi nổi trên thị trường.
Những khó khăn cần tháo gỡ của sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam ra thị trường quốc tế
14:26 | 10/01/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Quyết định số: 801/QĐ-TTg ngày 07 tháng 7 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình “Bảo tồn và phát triển làng nghề Việt nam giai đoạn 2021 – 2030” đã đặt mục tiêu nâng kim ngạch xuất khẩu hàng TCMN lên 4 tỷ USD vào năm 2025 và 6 tỷ USD vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, hàng loạt khó khăn lớn nhỏ cần được tháo gỡ ở mọi khu vực, từ trung ương đến địa phương. Chúng ta có thể điểm qua một số khó khăn cần được ưu tiên tháo gỡ như sau:
Đề xuất giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường nước ở các làng nghề
14:51 | 04/01/2024 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Làng nghề có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế nông thôn ở nước ta. Bên cạnh những lợi ích về kinh tế, sự phát triển của các làng nghề cũng gây ra hệ lụy về ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng. Để giải quyết vấn đề ô nhiễm nước thải làng nghề, Việt Nam cần thiết phải có các biện pháp đồng bộ từ chính sách tới giải pháp như quy hoạch lại không gian sản xuất, tổ chức tốt quy trình sản xuất, vệ sinh môi trường, tăng cường giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường... đặc biệt là các giải pháp về kỹ thuật xử lý nước thải với mức đầu tư thấp, dễ vận hành, phù hợp với yêu cầu của làng nghề.
Nâng cao kỹ năng bán hàng online, marketing cho các cơ sở công nghiệp nông thôn làng nghề
10:13 | 21/12/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Trong thời kỳ kinh tế hội nhập, sản phẩm làng nghề phải cạnh tranh rất khốc liệt về mẫu mã, chất lượng, giá cả và thị trường tiêu thụ sản phẩm. Để mở rộng thị trường, ngoài việc bán sản phẩm làng nghề tại các cửa hàng truyền thống, phương thức bán hàng on line ngày càng quan trọng mở ra hướng mới để quảng bá và tiêu thụ sản phẩm làng nghề. Để nâng cao kỹ năng bán hàng online, maketing cho sản phẩm Thủ công Mỹ nghệ tại các cơ sở công nghiệp nông thôn làng nghề cần thực hiện những bước sau đây:
Thực trạng và giải pháp thương mại điện tử của các cơ sở công nghiệp nông thôn tại các làng nghề hiện nay
11:51 | 13/12/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Thương mại điện tử là hình thức kinh doanh trực tuyến sử dụng nền tảng công nghệ thông tin với sự hỗ trợ của Internet để thực hiện các giao dịch mua bán, trao đổi, thanh toán trực tuyến. Thương mại điện tử, kinh doanh trực tuyến dần dần đã trở thành những hoạt động cần thiết tại các cơ sở công nghiệp nông thôn, nhất là tại các làng nghề.
Cuốn sách "Phát huy truyền thống đại đoàn kết dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc " của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
09:27 | 01/12/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự Thật là cơ quan xuất bản sách lý luận chính trị Trung ương của Đảng. Thực hiện nhiệm vụ được giao, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự Thật đã xuất bản nhiều bộ sách, cuốn sách lý luận chính trị có giá trị cả về lý luận và thực tiễn, góp phần quan trọng vào việc tuyên truyền, phổ biến, quán triệt đường nối chủ trương của Đảng đến cán bộ, đảng viên và nhân dân; bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, phục vụ công cuộc xây dựng, phát triển đất nước.
Bình Dương: Kỳ vọng có thêm sản phẩm OCOP thủ công mỹ nghệ
10:00 | 29/11/2023 Nghiên cứu trao đổi
OVN - Theo thông tin từ Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bình Dương, hiện nay, trên địa bình tỉnh đã có 103 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP hạng 3 đến 4 sao. Trong đó, có 93 sản phẩm OCOP 3 sao và 10 sản phẩm OCOP 4 sao.
Tìm hiểu về phòng, chống tham nhũng và đức thanh liêm của người xưa
08:57 | 24/11/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Trong xã hội phong kiến Việt Nam, với cấu trúc hệ thống Nhà nước “Quân – Thần – Nhân”, chưa có nền dân chủ, thì tệ quan liêu, hối lộ, nhũng nhiễu, lộng quyền… là phổ biến. Song, ta hãy tìm hiểu xem trong xã hội quân chủ ấy, các triều đại, các vị vua và quan đã làm được gì để chống tham nhũng, lạm dụng chức quyền, giúp cho ổn định xã hội và quản lý Nhà nước phong kiến, cùng giảm bớt đau khổ cho muôn dân.
Hiệp hội Làng nghề Việt Nam tổ chức nhiều hoạt động tiến tới Đại hội đại biểu lần thứ V
14:25 | 16/11/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Hiệp hội Làng nghề Việt Nam được thành lập năm 2005, trải qua 4 kỳ đại hội. Hiện Hiệp hội đang hoàn thiện hồ sơ xin phép tổ chức Đại hội toàn quốc lần thứ V, nhiệm kỳ 2023-2028 dự kiến quý IV năm 2023 tại Hà Nội.
Bảo tồn và phát triển làng nghề Hà Nội “Hội tụ - kết tinh - lan tỏa”
14:24 | 16/11/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Hà Nội vốn nổi tiếng vùng đất “Địa linh nhân kiệt” và Hà Nội đẹp, thơ mộng không chỉ bởi vẻ đẹp của 36 phố phường mà còn nổi bật bởi những làng nghề truyền thống nổi tiếng đã đi vào trong sử sách, thơ ca. Hà Nội – mảnh đất trăm nghề hội tụ đã tạo nên giá trị của một nền văn hóa.
Thực trạng và giải pháp phát triển làng nghề, ngành nghề nông thôn
10:22 | 09/11/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Trong những năm qua, làng nghề, ngành nghề nông thôn có vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp, nông thôn góp phần nâng cao đời sống, xóa đói giảm nghèo cho một số bộ phận gia đình ở nông thôn, góp phần xây dựng nông thôn mới. Việc phát triển các ngành nghề ở nông thôn một cách bền vững sẽ tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp, cơ cấu lao động nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Kết nối văn hoá biển Quảng Ninh - Hải Phòng trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ
09:58 | 13/10/2023 Nghiên cứu trao đổi
LNV - Hải Phòng là một trong những trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước; đứng thứ hai trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ. Cùng với thủ đô Hà Nội và tỉnh Quảng Ninh, thành phố Hải Phòng là một trong ba đầu tầu thúc đẩy phát triển kinh tế của vùng. Trong sáng kiến hợp tác kinh tế “Hai hành lang, một vành đai kinh tế” giữa Việt Nam và Trung Quốc, thành phố Hải Phòng là một trung tâm kinh tế quan trọng.
Mới nhất
Đọc nhiều
Bình Định: Tuy Phước tổ chức Phiên chợ giới thiệu sản phẩm OCOP
22:05 Tin tức
OVN - Trong 3 ngày từ ngày 25 đến ngày 27/4/2024, UBND huyện Tuy Phước tổ chức Phiên chợ giới thiệu sản phẩm OCOP, sản phẩm tiêu biểu huyện Tuy Phước năm 2024 tại công viên Can Lộc, nhằm đẩy mạnh hoạt động quảng bá, kết nối tiêu thụ các sản phẩm đặc trưng
Mặt trận Tổ quốc xã Thọ Văn tích cực góp phần xây dựng nông thôn mới
17:31 Nông thôn mới
LNV - Thọ Văn là xã miền núi của huyện Tam Nông (tỉnh Phú Thọ), có tổng diện tích 1.417,5 ha, dân số 4.115 nhân khẩu với 08 khu dân cư. Đảng bộ xã có 12 chi bộ cơ sở gồm 192 Đảng viên.Những năm qua Đảng bộ, chính quyền và cả hệ thống chính trị xã cùng cán bộ nhân dân xã Thọ Văn đã đoàn kết phấn đấu, vượt mọi khó khăn, xây dựng địa phương không ngừng phát triển và đổi mới.
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nón ngựa Phú Gia là hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo, ẩn chứa nét văn hóa Bình Định. Từ chiếc nón ngựa, ta có thể cảm nhận được một giai đoạn lịch sử tái hiện với nhiều nét văn hóa truyền thống trong đời sống xã hội Việt Nam xưa.
Rộn ràng Lễ hội Bánh dân gian Nam bộ
17:24 Văn hóa - Xã hội
LNV - Ngày 17/4, Lễ hội Bánh dân gian Nam Bộ lần thứ XI năm 2024 chính thức khai mạc tại Quảng trường quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ. Năm nay, Lễ hội được tổ chức mang chủ đề “Đậm đà hương vị phương Nam”, hứa hẹn nhiều hoạt động sôi nổi, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham quan, trải nghiệm.
Bình Định hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP
17:22 OCOP
OVN - UBND tỉnh Bình Định xây dựng Đề án hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP trên địa bàn tỉnh, nhằm lựa chọn một số sản phẩm OCOP đặc trưng để tập trung hỗ trợ phát triển thành hàng hóa, đáp ứng yêu cầu cao về chất lượng, mở rộng thị trường, hướng tới xuất khẩu.
