Thách thức thu hút người trẻ đến với làng nghề truyền thống
Tháng 11 vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề Việt Nam năm 2023 tại Hoàng Thành Thăng Long - Hà Nội. Cùng với đó là Hội thảo quốc tế về bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam; Hội nghị kết nối giao thương, quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Nhiều địa phương khác cũng tổ chức các Lễ hội làng nghề để hưởng ứng Festival. Chương trình góp phần giữ gìn, phát huy và giới thiệu những giá trị văn hóa đặc sắc của các làng nghề Việt Nam đến đông đảo người dân trong nước và quốc tế. Đồng thời, đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu và xúc tiến thương mại các mặt hàng thủ công mỹ nghệ làng nghề.
Không gian trưng bày các sản phẩm làng nghề tại Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề Việt Nam năm 2023. |
Những năm qua, việc bảo tồn và phát triển văn hóa, di sản các làng nghề, ngành nghề truyền thống địa phương luôn được chính quyền các cấp quan tâm, triển khai trên cả nước. Tuy nhiên, dù các chương trình hội chợ, hội thảo, sự kiện biểu diễn tay nghề,… thường thu hút đông đảo nghệ nhân, làng nghề, thợ lành nghề nhưng lại rất ít giới trẻ quan tâm, tham dự. Các hoạt động tuyên truyền, quảng bá diễn ra thường xuyên lại chưa có nhiều nổi bật để tiếp cận người mới. Không chỉ thế, nhiều làng nghề còn gặp phải vấn đề thiếu hụt nhân lực trẻ, không có người tiếp nối.
Trao đổi với bà Thị Mương (SN 1956, ấp Bù Dinh, xã Thanh An, huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phước) - người “giữ hồn” nghề dệt thổ cẩm dân tộc S’tiêng, bà trải lòng rằng, nghề dệt mặc dù là công việc truyền đời của đồng bào tại địa phương nhưng lại có dấu hiệu mai một. Để giữ gìn nghề truyền thống và gia tăng thu nhập trong thời gian nhàn rỗi, bà đang cùng nhiều chị em tại địa phương duy trì hoạt động cho Tổ dệt thổ cẩm, gồm 30 thành viên. Tuy nhiên, số lượng người trẻ tham gia và gắn bó lâu dài còn tương đối hạn chế. Theo bà Trần Thị Thiên Thu, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Thanh An, hiện nay, thanh thiếu niên địa phương nói chung cũng như người trẻ S’tiêng nói riêng có xu hướng vào thành thị lập nghiệp, tìm kiếm cơ hội việc làm.
Hệ quả của sự chuyển dịch tư duy
Theo phát biểu của PGS.TS. Đỗ Lai Thúy trong bài phỏng vấn cùng Book Hunter - một trang web chuyên sâu về sách, xã hội Việt Nam hiện tồn tại song song cả 3 hệ hình: Hậu hiện đại, hiện đại và tiền hiện đại. Đặc biệt, tiền hiện đại có khả năng chi phối mạnh mẽ 2 hệ hình còn lại. Điều này khiến công chúng có xu hướng lấy tiêu chí của hệ hình này làm thước đo đánh giá, so sánh với hệ hình kia. Giải thích đơn giản thì chính sự chuyển giao và tiếp cận với nhiều nền văn hóa nước ngoài đã phần nào bài xích, ảnh hưởng đến việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy một số giá trị truyền thống. PGS.TS. Đỗ Lai Thúy cũng cho biết, sự bùng nổ của Internet cũng thúc đẩy hậu hiện đại diễn ra nhanh hơn, thế hệ trẻ Việt Nam dễ dàng tiếp xúc với các trào lưu, khuynh hướng trong khu vực và thế giới.
Thổ cẩm dân tộc S’tiêng mang màu sắc rực rỡ, hoa văn tinh xảo, độc đáo đậm bản sắc riêng. |
Tham chiếu đối với vấn đề bảo tồn bản sắc văn hóa làng nghề Việt Nam, có thể thấy một phần nguyên nhân khiến các bạn trẻ ngày nay rời xa truyền thống có liên quan đến việc tiếp xúc quá nhiều với văn hóa hiện đại, văn hóa nước ngoài. Trong khi phần lớn các chương trình quảng bá, giới thiệu và xúc tiến thương mại các mặt hàng thủ công mỹ nghệ làng nghề chỉ quy tụ phần lớn các thế hệ lão làng; thì các chương trình khám phá văn hóa nước bạn như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc,… lại tập trung và thu hút rất nhiều người trẻ.
Với sự phát triển của công nghệ, các sản phẩm công nghiệp hiện đại thường có thiết kế sáng tạo, độc đáo và theo kịp xu hướng thời trang. Trái lại, các sản phẩm làng nghề truyền thống thường mang đậm nét truyền thống, không thay đổi nhiều trong thiết kế và không hợp thời trang theo các tiêu chuẩn hiện đại. Do đó, khách hàng trẻ có xu hướng tìm kiếm những sản phẩm có sự cập nhật mới mẻ và phù hợp với gu thẩm mỹ của thời đại. Thậm chí, một số khách hàng trẻ không có kiến thức hoặc không được tiếp cận để hiểu về sự đa dạng và độc đáo của những sản phẩm này.
Còn vấn đề người trẻ hiện nay thường không muốn tiếp nối nghề cha ông, một trong số đó là thiếu sự hấp dẫn và độc đáo của các sản phẩm làng nghề truyền thống. Các sản phẩm làng nghề truyền thống thường không thay đổi theo thời gian và không đáp ứng được những nhu cầu sáng tạo và đổi mới của người trẻ. Thực tế, công việc trong lĩnh vực nghề truyền thống thường mang lại thu nhập không ổn định, còn người trẻ thì khát khao đi tìm công việc có triển vọng .
Hướng đi mới cho làng nghề…
Với sự phát triển của công nghệ và sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng, làng nghề truyền thống Việt Nam đang đứng trước những thách thức và cơ hội mới. Để thích ứng và phát triển trong thời đại 4.0, làng nghề truyền thống cần định hướng theo một hướng đi mới.
Việc tạo ra các sản phẩm sáng tạo, độc đáo và đáp ứng nhu cầu của thị trường là điều cần thiết. Ngoài ra, sử dụng công nghệ để quảng bá và tiếp thị là một bước đi quan trọng, có thể truyền tải thông điệp của mình tới đông đảo khách hàng trong nước lẫn quốc tế.
Bà Thị Mương bên khung dệt |
Đặc biệt, bằng việc tạo ra các chương trình đào tạo chuyên nghiệp và xây dựng hệ thống tài liệu giáo trình, làng nghề truyền thống có thể đảm bảo rằng kiến thức và kỹ năng của mình được truyền đạt và phát triển trong tương lai. Đồng thời, hợp tác với các trường đại học và tổ chức đào tạo sẽ cung cấp thêm nguồn nhân lực có năng lực cao và kiến thức chuyên môn.
Thông qua việc áp dụng công nghệ và thiết kế mới, làng nghề truyền thống có thể tạo ra sản phẩm sáng tạo và hấp dẫn. Đồng thời, việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm, giáo dục để khám phá và hiểu sâu hơn về làng nghề cũng góp phần thu hút sự quan tâm của người trẻ. Thực tế, một số làng nghề đã áp dụng mô hình để khách du lịch trải nghiệm với nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống và thành công như: làng nghề sơn mài Hạ Thái (xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, Hà Nội), làng nghề gốm Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội),… Không chỉ thế, khá nhiều doanh nghiệp tại TP. HCM còn phát triển được những buổi workshop trải nghiệm làm gốm, hay những tiệm cà phê kèm theo tô tượng,… tất cả đều thu hút đông đảo bạn trẻ tham gia. Hầu như, những thành công trên đều đến từ việc họ đã thấu hiểu được tâm lý người trẻ và lựa chọn truyền thông phù hợp trên các trang mạng xã hội.
Có thể nói, tổ chức định kỳ các Festival, lễ hội,… không chỉ là dịp quảng bá, giới thiệu, xúc tiến thương mại, mà còn là một cơ hội cũng như thách thức để các làng nghề đưa tên tuổi, sản phẩm của mình đến gần và kết nối với thế hệ trẻ nhiều hơn. Nhưng để làm được điều này, các cấp chính quyền, cơ sở làng nghề,… cần đánh giá thật kỹ lưỡng tầm quan trọng của người trẻ; đồng thời có những cách tân, thay đổi kịp thời trong cách tiếp cận nhằm khơi gợi niềm tự hào, tò mò, quan tâm của lớp trẻ đối với văn hóa truyền thống đất nước.
Tin liên quan
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Trao Bằng công nhận 15 làng nghề, làng nghề truyền thống Hà Nội
22:41 | 16/04/2024 Tin tức
Tin mới hơn
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo làng nghề làm tương Mông Phụ
14:08 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thăng trầm nghề đúc lư đồng An Hội ở thành phố hồ chí minh
10:20 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguồn gốc lịch sử về nghề sơn mài
09:44 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Niềm trăn trở của Nghệ nhân ưu tú Y Sim Ê ban
14:44 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề nuôi vẹm xanh
14:43 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo "may nóng" ở phố cổ Hội An
14:42 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc triển lãm “Chuyện Đình trong Phố” với câu chuyện nghề làm da giầy truyền thống
09:16 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Tuy Phước tổ chức Phiên chợ giới thiệu sản phẩm OCOP
22:05 Tin tức
Mặt trận Tổ quốc xã Thọ Văn tích cực góp phần xây dựng nông thôn mới
17:31 Nông thôn mới
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 Làng nghề, nghệ nhân
Rộn ràng Lễ hội Bánh dân gian Nam bộ
17:24 Văn hóa - Xã hội
Bình Định hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP
17:22 OCOP