Quảng Nam: Già làng Cơ- Tu đam mê nhạc cụ dân tộc
Già làng Pơloong Nhành đang thổi khèn
Ấn tượng lần đầu khi gặp già làng Pơloong Nhành (sinh năm 1940, trú tại Cụm 3, thôn Nal, xã Lăng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam) là chiếc áo độc đáo làm từ vỏ cây rừng kết hợp với chiếc khố truyền thống của người Cơ-tu ông mặc trên người và cây khèn bơ-rét khoát trên vai. Là một người rất am hiểu văn hóa truyền thống, đặc biệt là các loại nhạc cụ của dân tộc Cơ-tu, ông tâm sự, người Cơ-tu cũng như các dân tộc thiểu số miền núi anh em ở Quảng Nam sống giữa núi rừng, hòa nhập hoàn toàn với thiên nhiên, lại thường xuyên có những lễ hội liên quan đến sinh hoạt, sản xuất - lao động, tập quán, tín ngưỡng... nên họ có nhu cầu tất yếu là ca hát, diễn xướng. Đó là một sự giải tỏa tâm tình, là cách biểu lộ, bộc bạch về những ước mơ, những khát vọng chân thành trước thiên nhiên, trước thần linh và mọi người trong cộng đồng cư dân ít nhiều khép kín của họ.
Ông cho biết thêm, âm nhạc của người Cơ-tu vùng cao (Cơ-tu Dal) cũng như người Cơ-tu vùng thấp (Cơ-tu Phương) đều có những nét đặc sắc khác nhau. Trải qua bao biến đổi, thăng trầm của lịch sử và thiên nhiên, người Cơ Tu vẫn lưu giữ được nét văn hóa truyền thống của bộ tộc mình. Như chạm đến niềm đam mê của mình, ông say sưa liệt kê cho tôi hoàn loạt những nhạc cụ truyền thống như của dân tộc mình: đàn hai dây (Ân rưl), sáo dọc (Toát), sáo ngắn (Ahen), sáo (A luốt), tù và (T'Gê), đàn Abel (Abel), đàn bầu (Tâm Bréh), đàn Tam Bet A-lui, đàn Jưl, khèn, khèn bơ-rét, các loại trống như trống nhỏ (Ch'Gâr), trống trung (Pâr lư), bộ cồng chiêng... Nhạc cụ truyền thống của người Cơ-tu rất đa dạng, phong phú và mỗi loại nhạc cụ có cách chế tác, đặc điểm riêng và công dụng, tính năng của mỗi loại nhạc cụ thể hiện bản sắc văn hoá của người Cơ-tu qua các giai đoạn phát triển của dân tộc mình. Nhạc cụ của người Cơ-tu luôn có sức lôi cuốn mạnh mẽ và đã ăn sâu vào tiềm thức, là niềm kiêu hãnh trong đời sống của đồng bào Cơ-tu bao đời nay. Đặc biệt, trong tình cảm nam nữ, nhạc cụ Cơ-tu là tiếng nói, tiếng lòng gửi gắm ngôn ngữ kết nối giao duyên, bày tỏ tình cảm yêu thương, luyến nhớ giữa những chàng trai, cô gái Cơ-tu...
Già làng Pơloong Nhành (người cầm giáo) chuẩn bị vào hội
Vốn có khiếu âm nhạc, ông Nhành biết chơi hầu hết các loại nhạc cụ của người Cơ- tu. Sau những giờ tất bật với nương rẫy lo cái ăn cái mặc cho gia đình, lúc rảnh rỗi ông lại lấy khèn, lấy sáo, lấy đàn, lấy trống ra chơi hoặc truyền dạy lại cho lớp con cháu, thanh niên trai trẻ trong làng hoặc vào rừng lùng tìm cây trúc, cây lồ ô, quả bầu về làm đàn, làm sáo… Với khả năng chơi các loại nhạc cụ của mình cùng với khả năng am hiểu cách chế tác, ông rất được đồng bào, bà con địa phương yêu mến và tín nhiệm. Chính vì thế những lễ hội lớn, nhỏ ở làng xã, ở huyện ông được mời tham gia; Thậm chí có lần ông cùng đoàn nghệ nhân Cơ-tu huyện Tây Giang được mời xuống tỉnh biểu diễn. Ông nói: “Người Cơ-tu mình rất thích ca hát, diễn xướng ở mọi lúc, mọi nơi: Hát trên đường, trên rẫy, khi làm việc hay trong lễ hội, vui chơi, đám hiếu, đám hỷ; Hát ru con, ru em khi ở nhà hay thông qua tiếng đàn, tiếng sáo để ướm tình, tỏ tình giữa những đôi trai gái trong không gian hoang sơ, lồng lộng giữa những cánh rừng đại ngàn trên dãy Trường Sơn hùng vỹ..."
Song, điều già làng Pơloong Nhành trăn trở nhất hiện nay không phải là sự mai mọt của các loại nhạc cụ truyền thống của người Cơ-tu vì nhà nước, ngành văn hóa đã có chính sách, chủ trương để gìn giữ, bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa phi vật thể nói chung, âm nhạc nói riêng của đồng bào các dân tộc thiểu số Quảng Nam, trong đó có đồng bào Cơ-tu của ông. Với ông điều trăn trở nhất hiện nay là một bộ phận lớp trẻ kế cận đồng bào Cơ-tu hiện nay không còn mấy mặn mà với các nhạc cụ truyền thống của dân tộc mình. Ông luôn mong ước có được những lớp học hướng dẫn cho con cháu người Cơ-tu biết cách làm các loại nhạc cụ truyền thống, biết cách sử dụng và biểu diễn nhạc cụ dân tộc Cơ-tu…
Chia tay, già làng Pơloong Nhành trong ánh chiều hoàng hôn loang loáng của mặt trời dần khuất sau núi, tôi vẫn có thể nghe được tiếng khèn bơ-rét của ông. Những âm thanh trong trẻo, khỏe khoắn vang vọng, ngân dài theo những ngọn gió nơi núi rừng vùng cao Tây Giang…
Bài, ảnh: Lâm Đăng Khoa
Tin liên quan
Tin mới hơn

Gốm Việt Nam: Nhu cầu thị trường nội địa và những cơ hội phát triển đột phá
09:49 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng hoa Vạn Thành không ngừng đổi mới và hội nhâp
09:43 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đắk Lắk: Phát triển thương hiệu muối Tuyết Diêm
09:41 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nuôi ong dưới tán rừng ngập mặn
09:40 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trải nghiệm làm hủ tiếu đa sắc màu ở Chợ nổi Cái Răng
10:21 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển kinh tế làng nghề tạo đòn bẩy xây dựng nông thôn mới
10:15 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

15 cá nhân ở xã Bát Tràng được đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội
10:10 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ký ức Trung thu cổ "hồi sinh" bằng nghệ thuật giấy dó
09:35 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê và nâng tầm kinh tế ở xã Bình Minh
09:00 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề chế biến cá khô Gia Thuận: Giữ hồn truyền thống, mở hướng phát triển bền vững
14:24 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn núi rừng qua đôi tay già làng Cơ Tu
09:53 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giọt mắm Nam Ô và câu chuyện từ làng biển trăm năm tuổi
08:00 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp
15:07 | 08/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà
10:00 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa
08:50 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

An Giang: Nơi tiếng búa vang vọng cả đời người
11:18 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bánh gio - món ăn truyền thống của người Tày
10:21 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nâng tầm đặc sản quê hương
10:00 | 29/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lưu giữ giá trị văn hóa làng nghề mộc Chợ Thủ
09:16 | 29/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Giọt Ngọc gốm Chu Đậu – Quà tặng đặc biệt của Hà Nội dịp Quốc khánh 2/9
14:47 | 28/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng Từ Vân tất bật may, thêu cờ Tổ quốc
15:36 | 27/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khuyến công Cao Bằng tiếp tục là đòn bẩy chiến lược trong tiến trình công nghiệp hóa nông thôn
08:00 Khuyến công

Cao Bằng nhân rộng vùng nguyên liệu dược liệu cỏ ngọt gắn với Chương trình OCOP
00:00 OCOP

Đắk Lắk xây dựng Kế hoạch khuyến công năm 2026
15:00 Khuyến công

Đồng Nai tập trung giải pháp đột phá cho công tác khuyến công 6 tháng cuối năm
14:49 Khuyến công

Bước đột phá từ hỗ trợ khuyến công
14:00 Khuyến công