Nón lá duyên dáng Việt Nam
Nguồn gốc của nón lá Việt Nam
![]() |
Nhiều câu hỏi đặt ra về chiếc nón đan bằng lá đơn sơ có lịch sử từ khi nào? Tổ nghề là ai? Những câu hỏi này đến nay vẫn không ai trả lời được. Nhiều tài liệu cho rằng chiếc nón lá xuất hiện ở Việt Nam vào thế kỉ thứ 13, đời nhà Trần. Theo các nghiên cứu của các nhà khoa học, hình ảnh tiền thân của chiếc nón đã được chạm khắc trên trống đồng Ngọc Lũ, trên thạp đồng Đào Thịnh vào khoảng 2.500- 3.000 năm về trước. Dù có nhiều giai thoại, trải qua nhiều sự biến đổi dưới nhiều hình thức khác nhau nhưng mục đích chung đều để phục vụ được việc che mưa, che nắng và trở thành một món đồ không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hằng ngày của người Việt từ bao đời nay.
Một số loại nón lá phổ biến
Nón lá có nhiều loại như ngón Ngựa hay nón Gò Găng ở Bình Định, nón Cụ thường xuất hiện trong các đám cưới miền Nam, nón Ba Tầm phổ biến ở miền Bắc, nón Bài thơ ở Huế, nón Dấu có chóp nhọn của lính thú thời phong kiến, nón Rơm làm bằng cọng rơm ép cứng, nón Cời được xé te tua ở viền nón, nón gõ làm bằng rơm, nón lá sen, nón thúng Quai Thao, nón khua, nón chảo… nhưng thông dụng nhất vẫn là nón hình chóp.
Công đoạn tạo ra những chiếc nón lá truyền thống
Nguyên liệu chính tạo ra nón là lá cây. Thường là những loại lá có hình thù lớn, dài mỏng và rất dẻo dai như lá cọ, lá buông, rơm, tre, lá cối, lá hồ, lá dứa, lá du quy diệp, lá dừa v.v... nhưng chủ yếu làm bằng lá nón. Lá nón nguyên liệu được sử dụng là lá không quá non cũng không quá già. Lá thường đang còn búp vừa đủ một tháng tuổi và phát triển hết chiều dài, chiều ngang, chưa chuyển sang màu xanh đậm, các bẹ lá ôm khít với nhau, chưa bung ra, có độ mềm với chiều dài khoảng 40-50cm.
![]() |
Nón thường có hình chóp nhọn, tuy nhiên còn có cả một số loại nón rộng bản và làm phẳng đỉnh. Lá nón được xếp trên một cái khung gồm các nan tre nhỏ uốn thành hình vòng cung, được ghim lại bằng sợi chỉ, hoặc các loại sợi tơ tằm, sợi cước. Nan nón được chuốt từ từng thanh tre mảnh, nhỏ và dẻo dai rồi uốn thành vòng tròn có đường kính to nhỏ khác nhau thành những cái vành nón. Tất cả được xếp tiếp nhau trên một cái khuôn hình chóp.
Sau đó, làm phẳng lá rồi lấy kéo cắt chéo đầu trên, bước tiếp theo dùng kim xâu chừng 24-35 chiếc lá lại với nhau cho một lượt sau đó xếp đều trên khuôn nón. Lá nón mỏng và cũng dễ hư khi gặp mưa nhiều nên các thợ thủ công đã tận dụng bẹ tre khô để làm lớp giữa hai lớp lá nón làm cho nón vừa cứng lại vừa bền.
Trong công đoạn tiếp theo, thợ thủ công lấy dây cột chặt lá nón đã trải đều trên khuôn với khung nón rồi họ mới bắt đầu khâu. Người thợ đặt lá lên sườn nón rồi dùng dây cước với kim khâu để chằm nón thành hình chóp. Nón sau khi thành hình được quét một lớp dầu bóng để tăng độ bền và có tính thẩm mĩ, có thể trang trí mỹ thuật thêm cho nón dùng trong nghệ thuật. Ở giữa nam thứ 3 và thứ 4 người thợ dùng chỉ đôi kết đối xứng 2 bên để buộc quai. Quai nón có nhiệm vụ cố định nón khỏi bị gió làm lệch hoặc bay mất. Quai nón thường được làm từ vải nhung hoặc lụa mềm mịn, có nhiều màu sắc giúp tăng thêm vẻ đẹp cho chiếc nón Việt.
Cách sử dụng và bảo quản nón lá được lâu bền
Muốn nón lá được bền lâu thì nên đội khi trời nắng, ít đi mưa, tránh tác động mạnh tay làm méo nón. Sau khi dùng ta bảo quản vào chỗ có bóng râm, nếu phơi ngoài nắng sẽ làm cong vành, lá nón giòn và ố vàng làm mất đi tính thẩm mĩ và giảm thời hạn sử dụng của nón. Khi đội nón phải nhẹ nhàng, tránh làm hư quai nón, khi không sử dụng cần treo lên những nơi không ẩm ướt, lau khô nếu nón bị ướt. Không ngồi lên hay đè, nắn nón.
Các làng nghề truyền thống làm nón lá nổi tiếng
Nón làng Chuông - Hà Nội
![]() |
Nép mình bên dòng sông Đáy, làng Chuông (huyện Thanh Oai, Hà Nội) nổi tiếng với nghề làm nón đã có lịch sử hơn 3 thế kỷ. Đến thăm làng Chuông, du khách thường chọn những ngày có phiên chợ bán nón và các nguyên liệu làm nón như lá, khung, nan tre… Cứ một tháng 6 phiên (ngày 4, 10, 14, 20, 24 và 30 âm lịch), chợ Chuông lại tấp nập kẻ mua, người bán, đến khoảng 8 giờ sáng là chợ đã vãn. Một chiếc nón được bán với giá dao động khoảng 30.000 – 40.000 đồng
Nón làng Chuông đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) công nhận nhãn hiệu tập thể “Nón Chuông”. Cùng với việc tăng cường quảng bá sản phẩm làng nghề, huyện Thanh Oai đang xây dựng một tour du lịch các làng nghề,
Nón ngựa Phú Gia - Bình Định
Nón được làm ở làng nón ngựa Phú Gia (xã Cát Tường, huyện Phù Cát) có tuổi đời hơn 300 năm. Nón ngựa Phú Gia là biểu tượng cho sự dũng mãnh. Nón thường được bịt bạc, chạm trổ, thêu hoa văn theo các đề tài Long Lân Quy Phụng, Lưỡng Long Tranh Châu… mang đậm bản sắc văn hóa của miền đất võ Bình Định.
Hiện toàn xã Cát Tường có khoảng 320 hộ với trên 700 lao động làm nón. Theo bà con làng nghề, làm chiếc nón ngựa truyền thống đòi hỏi nhiều công phu nên giá thành cao, giá bán lên đến 400.000 – 500.000 đồng/chiếc, có khi lên tới vài triệu đồng. Vài năm gần đây nón ngựa tiêu thụ khá mạnh, nhưng phần lớn làm theo đơn đặt hàng và chủ yếu là nón lật (chỉ có phần lưới) giá từ 80.000 – 150.000 đồng/chiếc.
Nón Thới Tân - Cần Thơ
![]() |
Tại ấp Thới Tân A, huyện Thới Lai Cần Thơ nổi tiếng với nghề chằm nón bằng lá mật cật và cây trúc – loại lá xòe rộng như lá cọ, mọc rất nhiều ở Phú Quốc, Cà Mau, Tây Ninh... Không ai nhớ rõ nghề chằm nón ở đây xuất hiện từ năm nào và tổ nghề là ai. Tuy nhiên, những người làm nghề lớn tuổi cho biết, nghề này có khoảng trên 70 năm, hiện nay đã thành lập được Nghiệp đoàn chằm nón lá.
Một trong những đặc điểm khiến nón lá Cần Thơ được ưa chuộng là vì chiếc nón lá mượt mà và bền bỉ chắc chắn. Nón lá có 02 loại, nón đi ruộng và nón đi chợ. Một chiếc nón do người thợ giỏi nghề làm được bán với giá gấp 3 - 5 lần nón thường (khoảng 60.000 - 70.000 đồng/cái).
Nón Huế
Chiếc nón Huế có nguồn gốc từ làng Tây Hồ – xã Phú Hồ – huyện Phú Vang – Thừa Thiên Huế. Đây là một nghề truyền thống ở ngôi làng này từ hằng trăm năm trước đây. Có thể nói sự ra đời của chiếc nón lá là một sự tình cờ. Vào năm 1960 ông Bùi Quang Bặc là một nghệ nhân có ý tưởng làm ra những chiếc nón lá. Ông đã ép những câu thơ lên trên hai mặt của nón lá để tăng thêm nét đẹp của chiếc nón Huế. Chính từ lúc đó khu làng nghề này được lưu giữ cách làm nón vô cùng công phu, tỉ mỉ và đặc biệt trên những chiếc nón là những câu thơ hay nói về sông nước, đất nước Việt Nam. Chiếc nón lá Huế ngày này đã xuất hiện rất nhiều trên thị trường và trở thành một biểu tượng, sản phẩm truyền thống được lưu giữ trên mảnh đất cố đô.
Trải qua những năm tháng chiến tranh ác liệt, nghề chằm nón thủ công truyền thống vẫn được duy trì và tồn tại truyền nghề từ đời cha mẹ, sau đó đến đời con cháu, cứ thế truyền từ đời này sang đời khác cho đến ngày nay. Trên đất nước ta cả ba miền Bắc, Trung, Nam đều có nhiều làng nghề làm nón lá nổi tiếng và mỗi loại nón ở từng địa phương đều mang sắc thái riêng.
Tin liên quan

Làng đá mỹ nghệ Ninh Vân - Ninh Bình
14:17 | 02/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề sản xuất dây keo Mỹ Hội Đông - Đổi mới để phát triển
20:30 | 26/12/2024 Nông thôn mới

Thách thức bảo tồn nghề nón Huế
09:12 | 23/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Hai làng nghề đầu tiên gia nhập mạng lưới thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu
12:00 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Âm vang làng nghề đúc đồng Phước Kiều
09:55 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bát Tràng, Vạn Phúc gia nhập mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu
09:54 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lung linh sắc vàng tại Lễ hội Mai vàng An Nhơn lần thứ 2 năm 2025
09:53 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Khôi phục và phát triển Làng nghề nón lá Nhơn Mỹ
09:35 | 05/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Huyện Phú Xuyên từng bước khai thác tiềm năng du lịch làng nghề
15:37 | 04/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Nghề làm muối Bạc Liêu Tinh hoa đến từ biển cả
08:29 | 26/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc Tài hoa của nghệ nhân
09:19 | 25/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bến Tre: Ý tưởng điêu khắc độc đáo từ cây, trái quê hương
09:18 | 25/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Mai khoe sắc vàng đón Tết
10:03 | 21/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Đào Thanh Hảo góp phần tạo dựng thương hiệu chè Thái Nguyên
15:00 | 20/01/2025 OCOP

Cộng đồng làng nghề sẽ bước sang thời kỳ mới
15:00 | 20/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề “trình làng” những trái cây độc lạ dịp Tết
14:59 | 20/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chủ thể OCOP 5 sao nói về câu chuyện xuất khẩu
09:56 | 17/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Festival nghề muối Việt Nam
09:51 | 15/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ lửa nghề tò he Xuân La
09:50 | 15/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đại Bái - Di sản vàng son của nghệ thuật đúc đồng Việt Nam
09:50 | 15/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Quảng Ngãi: Nghề “bánh quê” rộn ràng vụ Tết
14:56 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ An: Nghề thủ công truyền thống nhiều thăng trầm
14:55 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng xôi Phú Thượng
14:55 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề mai cảnh Thế Chí Tây vào vụ Tết
14:55 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Rước Thánh hoàn cung – Nghi lễ tối linh trong lễ hội truyền thống làng Triều Khúc
10:30 Văn hóa - Xã hội

Chùa Bối Khê đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt
10:27 Tin tức

Huyện Đầm Dơi đẩy mạnh quảng bá và nâng tầm sản phẩm OCOP
10:27 OCOP

Nông thôn mới qua từng trang viết: Sự đóng góp thầm lặng nhưng ý nghĩa
10:26 Tin tức

TP. HCM: Khánh thành biểu tượng Cột mốc chủ quyền đảo Trường Sa tại TP. Thủ Đức
13:50 Tin tức









