Nghề truyền thống chằm áo tơi ở Hà Tĩnh
Chúng tôi tìm về nơi được ví như cái nôi của nghề chằm áo tơi truyền thống ở thôn Yên Lạc, xã Quang Lộc. Xa xa trên những cánh đồng là bóng dáng của những người nông dân đang lom khom cấy lúa trên lưng choàng những chiếc áo tơi màu sẫm bởi phơi màu sương gió, gần hơn là những cụ ông, cụ bà tuổi đã nhiều nhưng bàn tay của họ vẫn thoăn thoắt đan từng cái lá, kéo từng cái dây. Vừa chằm áo tơi vừa nói đùa với nhau rất vui vẻ rằng đây là “nghề xỏ lá mà có xỏ lá được đâu, làm thì làm thật chứ có xỏ lá được đâu” như một câu ví đầy dí dỏm.
![]() |
Những chiếc áo tơi còn thơm mùi lá cọ sắp được hoàn thành. |
Trải qua gần 200 năm gắn bó với nghề chằm áo tơi, đến nay người dân Yên Lạc vẫn làm áo tơi quanh năm, nhưng chủ yếu bắt đầu từ khoảng tháng 3 đến hết tháng 6 âm lịch, đó là lúc người dân bước vào thời điểm bận rộn nhất.
Để làm ra được một chiếc “áo giáp lá” phải trải qua rất nhiều công đoạn, đầu tiên để có được nguyên liệu lá tơi thì người dân phải vào tận núi Khe Giao hoặc đi đến tận miền núi huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) để đi lấy lá cọ. Trước đây dây để chằm tơi thường là dây mây, người dân phải vuốt dây mây, tách sợi nhỏ để dây mây được dẻo khi may vào tơi sẽ mềm và ít bị đứt. Ngày nay có những loại dây nhựa, dây dù,… thuận tiên và đỡ tốn công sức hơn cho việc vuốt dây, tách sợi mây, lại không bị xù dây như trước kia. Lá tơi sau khi phơi sẽ được vuốt và phân loại.
![]() |
Lá cọ được sắp lại thành từng bó nhỏ theo từng loại lá cổ, lá vai,.. |
Bà Nguyễn Thị Tuyết (63 tuổi, trú tại xã Yên Lạc, Can Lộc, Hà Tĩnh) một trong những người thợ có kinh nghiệm lâu năm cho biết: “Đầu tiên, lá sẽ được tuyển chọn từ những chiếc lá tơi lành, vừa đủ độ không quá già hoặc quá non. Sau đó được đem đi phơi nắng vừa đủ chín để tăng độ dai và lá nở ra, vuốt lá rồi xếp lại thành từng bó để chằm dần”.
![]() |
Lá tơi (lá cọ) sau khi phơi đủ “chín” sẽ được vuốt và xếp thành từng bó. |
Để chằm được một chiếc áo tơi, người thợ xếp lá lên chiếc khuôn gỗ được kẻ sẵn với diện tích 1m2, dây thừng và chiềng tơi dùng để cố định với 5-7 cái thước kẻ dài 1m dùng để nẹp lá cọ ngay ngắn. Những chiếc lá cọ phải đủ độ dài để không bị lệch khỏi áo. Trải qua nhiều lớp lá cọ và may cố định những lớp lá đó mới có thể hoàn thành xong một chiếc “áo giáp lá”. Chú ý ở công đoạn này đó là sắp xếp những chiếc lá tơi phải đều và khít với nhau để áo tơi đẹp và không bị hở. Bên cạnh đó chiếc lá cọ dùng để bỏ hai bên chiếc áo để áo chắc hơn, cứng hơn.
![]() |
Nguyên liệu để làm nên một chiếc áo tơi gồm: Lá cọ, dây dù, dây nhựa.. |
“Công đoạn làm cổ áo chằm là lâu và khó nhất đối với người mới bắt đầu, trước kia khi chưa có kinh nghiệm thì tôi chỉ chằm áo rồi đến phần cổ áo sẽ sang nhà ông ngoại nhờ làm. Còn phần léo dây lưng thì nên chú ý phần xỏ dây khoảng cách rộng ra để dễ léo”. Bà Tuyết chia sẻ thêm.
![]() |
Chằm áo tơi không kén thợ, những người đàn ông trong làng vẫn có thể làm ra những chiếc áo tơi chắc chắn. |
Để tạo ra một chiếc tơi thì người thợ phải làm từ 1 tiếng rưỡi đến 2 tiếng tùy tay nghề. Giá áo tơi nhập sĩ rơi vào khoảng 70.000 đồng được dân lái buôn đến tận nhà thu mua và bán ở các chợ trong ngoài tỉnh, còn giá bán lẻ khoảng 80.000 đồng. Được biết thôn Yên Lạc có 30/180 hộ dân vẫn đang làm nghề chằm tơi thường xuyên, có người thì coi đó là nghề chính mang lại thu nhập bình quân vào những tháng cao điểm lên tới chục triệu đồng/tháng, còn người thì coi đó là việc phụ lúc nông nhàn để kiếm thêm nguồn thu. Cũng nhờ có nghề truyền thống chằm áo tơi mà cuộc sống người dân được đảm bảo, con cái được học hành đến nơi đến chốn.
Cuộc sống ngày càng hiện đại, người nông dân ngày nay có nhiều sự lựa chọn cái che mưa che nắng cho mình trong quá trình lao động và sản xuất, nhưng đối với người dân Yên Lạc thì không có gì thay thế được “chiếc áo giáp lá” mùa hè thì mát, mùa đông thì ấm, lúc mệt có thể trải ra nằm mỗi vụ mùa về, đối với họ gìn giữ nghề truyền thống chằm áo tơi cũng chính là gìn giữ nét hồn quê mộc mạc, chân chất.
Tin liên quan

Phụ nữ Tây Hồ chung tay bảo tồn nghề truyền thống: Hành trình từ những búp sen
10:39 | 29/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm dưa bồn bồn
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn nghề truyền thống ở bản Sưng
08:50 | 22/04/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin mới hơn

Những làng dệt thổ cẩm ở Tây Bắc
09:38 | 09/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Theo dấu tằm tơ
09:37 | 09/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lan tỏa hương vị bánh gai xứ Dừa
11:04 | 08/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng Nghề Truyền Thống Hồi Sinh Nhờ Thương Mại Điện Tử
09:04 | 07/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Bảo tồn và phát triển Làng nghề dệt thổ cẩm xã Vĩnh Hiệp
09:04 | 07/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thái Bình: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống
10:04 | 06/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Làng gốm Bàu Trúc – Bảo tồn và phát triển di sản gốm Chăm trong thời hiện đại
10:04 | 06/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bảo tồn và phát triển làng nghề Hà Nam trong xu thế mới
12:19 | 05/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Về thăm làng nghề bánh phồng Sơn Đốc hơn trăm năm tuổi
12:15 | 05/05/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề làm cờ Tổ quốc tất bật trước dịp kỉ niệm ngày giải phóng miền nam, thống nhất đất nước
10:18 | 29/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Mặc áo mới” cho sản phẩm làng nghề gỗ
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Trần Văn Việt thổi hồn vào đá
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

10 làng nghề lâu đời nổi tiếng ở Bắc Giang
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mang du lịch, ẩm thực, làng nghề Việt Nam đến châu Âu
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

5 làng nghề miền Tây có truyền thống lâu đời
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người đàn ông thổi hồn vào từng thớ gỗ
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Những người giữ hồn đất nung tại Lò lu Đại Hưng
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề thúng chai với 'tuyệt chiêu' chống thấm
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lào Cai: Nghề làm nón lá cọ Bản Liền
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lễ hội Quà tặng Du lịch Hà Nội 2025: Lan toả tinh hoa làng nghề
10:01 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hoà Bình: Đường làng sạch, làng nghề xanh
09:24 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ba Vì (Hà Nội): Chi hội cựu Công an xã Phú Đông góp phần xây dựng nông thôn mới
09:59 Nông thôn mới

Diễu hành xe đạp làng nghề
09:41 Tin tức

Hà Nội: Thành lập 2 cụm công nghiệp làng nghề vốn gần 370 tỷ đồng
09:40 Nghiên cứu trao đổi

Thành phố biển Quy Nhơn rực rỡ sắc vàng hoa lim xẹt
09:39 Du lịch làng nghề

Những làng dệt thổ cẩm ở Tây Bắc
09:38 Làng nghề, nghệ nhân