Nghề truyền thống chằm áo tơi ở Hà Tĩnh
Chúng tôi tìm về nơi được ví như cái nôi của nghề chằm áo tơi truyền thống ở thôn Yên Lạc, xã Quang Lộc. Xa xa trên những cánh đồng là bóng dáng của những người nông dân đang lom khom cấy lúa trên lưng choàng những chiếc áo tơi màu sẫm bởi phơi màu sương gió, gần hơn là những cụ ông, cụ bà tuổi đã nhiều nhưng bàn tay của họ vẫn thoăn thoắt đan từng cái lá, kéo từng cái dây. Vừa chằm áo tơi vừa nói đùa với nhau rất vui vẻ rằng đây là “nghề xỏ lá mà có xỏ lá được đâu, làm thì làm thật chứ có xỏ lá được đâu” như một câu ví đầy dí dỏm.
Những chiếc áo tơi còn thơm mùi lá cọ sắp được hoàn thành. |
Trải qua gần 200 năm gắn bó với nghề chằm áo tơi, đến nay người dân Yên Lạc vẫn làm áo tơi quanh năm, nhưng chủ yếu bắt đầu từ khoảng tháng 3 đến hết tháng 6 âm lịch, đó là lúc người dân bước vào thời điểm bận rộn nhất.
Để làm ra được một chiếc “áo giáp lá” phải trải qua rất nhiều công đoạn, đầu tiên để có được nguyên liệu lá tơi thì người dân phải vào tận núi Khe Giao hoặc đi đến tận miền núi huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) để đi lấy lá cọ. Trước đây dây để chằm tơi thường là dây mây, người dân phải vuốt dây mây, tách sợi nhỏ để dây mây được dẻo khi may vào tơi sẽ mềm và ít bị đứt. Ngày nay có những loại dây nhựa, dây dù,… thuận tiên và đỡ tốn công sức hơn cho việc vuốt dây, tách sợi mây, lại không bị xù dây như trước kia. Lá tơi sau khi phơi sẽ được vuốt và phân loại.
Lá cọ được sắp lại thành từng bó nhỏ theo từng loại lá cổ, lá vai,.. |
Bà Nguyễn Thị Tuyết (63 tuổi, trú tại xã Yên Lạc, Can Lộc, Hà Tĩnh) một trong những người thợ có kinh nghiệm lâu năm cho biết: “Đầu tiên, lá sẽ được tuyển chọn từ những chiếc lá tơi lành, vừa đủ độ không quá già hoặc quá non. Sau đó được đem đi phơi nắng vừa đủ chín để tăng độ dai và lá nở ra, vuốt lá rồi xếp lại thành từng bó để chằm dần”.
Lá tơi (lá cọ) sau khi phơi đủ “chín” sẽ được vuốt và xếp thành từng bó. |
Để chằm được một chiếc áo tơi, người thợ xếp lá lên chiếc khuôn gỗ được kẻ sẵn với diện tích 1m2, dây thừng và chiềng tơi dùng để cố định với 5-7 cái thước kẻ dài 1m dùng để nẹp lá cọ ngay ngắn. Những chiếc lá cọ phải đủ độ dài để không bị lệch khỏi áo. Trải qua nhiều lớp lá cọ và may cố định những lớp lá đó mới có thể hoàn thành xong một chiếc “áo giáp lá”. Chú ý ở công đoạn này đó là sắp xếp những chiếc lá tơi phải đều và khít với nhau để áo tơi đẹp và không bị hở. Bên cạnh đó chiếc lá cọ dùng để bỏ hai bên chiếc áo để áo chắc hơn, cứng hơn.
Nguyên liệu để làm nên một chiếc áo tơi gồm: Lá cọ, dây dù, dây nhựa.. |
“Công đoạn làm cổ áo chằm là lâu và khó nhất đối với người mới bắt đầu, trước kia khi chưa có kinh nghiệm thì tôi chỉ chằm áo rồi đến phần cổ áo sẽ sang nhà ông ngoại nhờ làm. Còn phần léo dây lưng thì nên chú ý phần xỏ dây khoảng cách rộng ra để dễ léo”. Bà Tuyết chia sẻ thêm.
Chằm áo tơi không kén thợ, những người đàn ông trong làng vẫn có thể làm ra những chiếc áo tơi chắc chắn. |
Để tạo ra một chiếc tơi thì người thợ phải làm từ 1 tiếng rưỡi đến 2 tiếng tùy tay nghề. Giá áo tơi nhập sĩ rơi vào khoảng 70.000 đồng được dân lái buôn đến tận nhà thu mua và bán ở các chợ trong ngoài tỉnh, còn giá bán lẻ khoảng 80.000 đồng. Được biết thôn Yên Lạc có 30/180 hộ dân vẫn đang làm nghề chằm tơi thường xuyên, có người thì coi đó là nghề chính mang lại thu nhập bình quân vào những tháng cao điểm lên tới chục triệu đồng/tháng, còn người thì coi đó là việc phụ lúc nông nhàn để kiếm thêm nguồn thu. Cũng nhờ có nghề truyền thống chằm áo tơi mà cuộc sống người dân được đảm bảo, con cái được học hành đến nơi đến chốn.
Cuộc sống ngày càng hiện đại, người nông dân ngày nay có nhiều sự lựa chọn cái che mưa che nắng cho mình trong quá trình lao động và sản xuất, nhưng đối với người dân Yên Lạc thì không có gì thay thế được “chiếc áo giáp lá” mùa hè thì mát, mùa đông thì ấm, lúc mệt có thể trải ra nằm mỗi vụ mùa về, đối với họ gìn giữ nghề truyền thống chằm áo tơi cũng chính là gìn giữ nét hồn quê mộc mạc, chân chất.
Tin liên quan
Ghé thăm làng nghề chằm nón lá Đức Hòa
09:55 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề làm bánh chưng ở làng Tranh Khúc
15:48 | 11/02/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn
Lụa Vạn Phúc - Giữ lửa qua từng thế hệ
14:08 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát của người Tày ở Cao Bằng
09:56 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khám phá nghề đan thúng chai ở Phú Mỹ
14:52 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Lụa Vạn Phúc - Giữ lửa qua từng thế hệ
14:08 Làng nghề, nghệ nhân
Nam Định: Mô hình chăn nuôi áp dụng công nghệ cao mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt
11:20 Kinh tế
Phú Thọ: Khơi dậy, phát huy sức dân trong xây dựng nông thôn mới
11:20 Tin tức
Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ninh tán thành chủ trương thành lập thành phố thứ 5
11:19 Tin tức
Khuyến công Vĩnh Phúc: Đồng hành cũng doanh nghiệp
11:19 Khuyến công