Hà Nội: 28°C Hà Nội
Đà Nẵng: 28°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 28°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 26°C Thừa Thiên Huế

Nghệ nhân Nguyễn Trọng Đường: Đam mê và trăn trở với nghệ thuật múa rối

LNV - Nghệ nhân Nguyễn Trọng Đường, xã Nguyên Xá (Đông Hưng), một trong hai nghệ nhân múa rối nước của tỉnh Thái Bình được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý: “Nghệ nhân nhân dân”.
Ông đam mê múa rối nước, trăn trở không để rối nước mai một, sẵn sàng chia sẻ, truyền nghề cho thế hệ trẻ để lưu giữ giá trị truyền thống nghệ thuật độc đáo.

Trong căn nhà cấp bốn, ông Đường ngồi lặng lẽ bên quân rối. Ông cẩn thận nâng niu, lau chùi từng chi tiết của chú tễu nhỏ. Khách đến, ông cầm chú tễu lên khoe, vừa biểu diễn cho đỡ nhớ nghề vừa tự hào kể về công việc mình đã gắn bó già nửa cuộc đời.

Sinh ra ở nơi được coi là một trong những cái nôi của nghệ thuật múa rối nước Việt Nam nên ngay từ thuở nhỏ, múa rối nước đã sớm ăn sâu vào tiềm thức, khơi gợi niềm đam mê trong ông. Năm nay, ông hơn 80 tuổi và có tới hơn 60 năm tham gia biểu diễn trong phường rối nước xã Nguyên Xá.


Các NNND, NNƯT được trao tặng danh hiệu năm 2019.


Trong ký ức của nghệ nhân được coi là lão làng trong phường rối nước xã Nguyên Xá, những chuyến theo cha, chú đi biểu diễn tại các tỉnh, thành phố phía Bắc là những tháng ngày không thể nào quên.

Ông Đường chia sẻ: Từ bé, tôi đã được đi xem bậc cha chú biểu diễn múa rối nước. Thời đó, cùng với hát chèo, múa rối được coi là món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân, “sáng rối, tối chèo” đã đi vào tâm thức của nhiều người. Đến khi 18 tuổi, tôi xin vào phường rối và được theo gánh rối đi biểu diễn khắp nơi. Trong những chuyến biểu diễn, hành trang của những nghệ nhân cùng với những quân rối, phụ kiện sân khấu là những bao gạo. Bởi chúng tôi thường đi dài ngày, hết tỉnh nọ sang tỉnh kia, phải nhờ nhà dân để nấu ăn. Vất vả là vậy nhưng ai cũng thấy vui và quên hết mệt nhọc vì đến đâu, người dân cũng hào hứng xem, cổ vũ. Đó là nguồn động viên với mỗi nghệ nhân phường rối như chúng tôi.


Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Trọng Đường bên quân rối được tặng làm kỷ niệm.


Theo nghề rối, trải qua nhiều thăng trầm cùng nghề nhưng ông Đường luôn tâm niệm phải gắn bó, giữ gìn để bảo lưu môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc, nét đẹp văn hóa của quê hương mà cha ông đã dày công gây dựng. Dù ông biết, nghệ nhân rối phải trải qua nhiều vất vả, thăng trầm. Để có một chương trình biểu diễn hấp dẫn, lôi cuốn người xem, nghệ nhân rối phải lội bùn, ngâm mình dưới nước nhiều giờ. Trước đây, khi chưa có quần áo bảo hộ, các nghệ nhân rất dễ mắc bệnh viêm da, chưa nói đến việc ngâm mình dưới nước mùa lạnh để giật dây điều khiển quân rối. Vì thế, muốn tham gia trong phường rối đòi hỏi mỗi nghệ nhân phải có sức khỏe, chịu được rét.

Các quân rối trước kia thường được làm bằng gỗ sung do đặc tính của gỗ nhẹ, dễ nổi. Để tạo hình một quân rối, các nghệ nhân phải mất nhiều thời gian và việc chế tác cũng không hề đơn giản. Tuy nhiên, theo ông Đường: Tuổi thọ của một quân rối không cao, thường chỉ khoảng 5 năm. Hoạt động của phường rối là tự thu, tự chi và cứ vài năm lại phải thay quân rối nên thu nhập của những nghệ nhân cũng chẳng đáng là bao. Mỗi lần biểu diễn, các thành viên trong đoàn phải trích lại phần trăm để dành tiền tạo quân. Do đó, phải là người yêu nghề, đam mê với nghề mới trụ được. Hiện nay, các quân rối đã được làm bằng gỗ dổi hoặc cao su xốp nhằm tăng độ bền và giảm chi phí song giá thành tạo ra một quân rối vẫn còn khoảng 800.000 - 1 triệu đồng/quân.

Gắn bó hàng chục năm với múa rối nước nên ông Đường có thể biểu diễn được nhiều trò, trong đó có nhiều trò mang đặc trưng riêng của phường múa rối nước xã Nguyên Xá như: chạy đàn ngũ phương, hành quân rước kiệu, cáo bắt vịt... Đây là những trò đã được cải tiến để phù hợp với hoàn cảnh và nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của khán giả. Bản thân ông đã được mời đi biểu diễn ở nhiều nước trên thế giới như Italia, Pháp, Trung Quốc... và đạt nhiều huy chương vàng, bạc tại các hội diễn toàn quốc về múa rối nước.

Đam mê múa rối nước, trăn trở không để rối nước mai một, với kinh nghiệm của mình, ông Đường sẵn sàng chia sẻ, truyền nghề cho thế hệ trẻ. Đến nay, ông đã truyền dạy nghề cho hàng chục người, trong đó có những người cháu trong dòng tộc. Hiện 3 người cháu trong họ đều đang hoạt động ở phường rối nước xã Nguyên Xá. Sau nhiều năm giữ cương vị trưởng phường rối nước xã Nguyên Xá, giờ đây tuổi đã cao, mắt mờ, chân chậm, ông Đường mới thôi không biểu diễn. Ông lui về nghỉ ngơi để thế hệ trẻ tiếp tục bảo lưu giữ gìn múa rối nước xã Nguyên Xá, di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Thế nhưng, với ông múa rối nước vẫn luôn là môn nghệ thuật thiêng liêng và đầy tự hào.

Ghi nhận những đóng góp của ông trong gìn giữ, bảo lưu nghệ thuật múa rối nước, ông Đường đã được phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”, “Nghệ nhân nhân dân” vào năm 2019. Phần thưởng cao quý mà Nhà nước trao tặng cho các nghệ sĩ, nghệ nhân sẽ là nguồn động viên để họ tiếp tục cống hiến góp phần giữ gìn, bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống của dân tộc.

Bài và ảnh: Hoàng Lanh

Tin liên quan

Tin mới hơn

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà

LNV - Nằm ven sông Cầu hiền hòa, làng Thổ Hà (phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh) từ lâu đã nổi tiếng khắp trong và ngoài nước với nghề làm bánh đa nem. Nghề đã tồn tại hàng trăm năm, trở thành nét văn hóa đặc trưng và là niềm tự hào của người dân địa phương.
Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa

Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa

LNV - Thủ công mỹ nghệ từ lâu được coi là một trong những ngành nghề truyền thống đặc sắc nhất của Thủ đô Hà Nội. Không chỉ mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử, sản phẩm thủ công mỹ nghệ còn góp phần quan trọng trong cơ cấu kinh tế nông thôn và xuất khẩu. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường quốc tế nhiều biến động, nhu cầu tiêu dùng trong nước đang trở thành một “nguồn lực mềm” mạnh mẽ, mở ra sức sống mới cho ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô.
An Giang: Nơi tiếng búa vang vọng cả đời người

An Giang: Nơi tiếng búa vang vọng cả đời người

LNV - Suốt hàng chục năm qua, nghề chẻ đá tại ấp Hòn Sóc, xã Hòn Đất vẫn được người dân nơi đây duy trì như một phần không thể thiếu trong cuộc sống mưu sinh. Mỗi buổi sáng, cả bãi đá rộng lớn vang lên âm thanh đặc trưng của làng nghề: tiếng máy cắt xèng xèng, tiếng búa tạ nện vào nêm thép cắc cắc, hòa quyện thành nhịp điệu lao động cần cù.
Bánh gio - món ăn truyền thống của người Tày

Bánh gio - món ăn truyền thống của người Tày

LNV - Giữa đại ngàn xanh thẳm của vùng cao Đông Bắc, người Tày vẫn gìn giữ một món bánh giản dị nhưng đậm đà bản sắc – bánh gio. Bánh được làm từ gạo nếp thơm ngâm nước tro vỏ cây, gói trong lá chít và nấu bằng lửa nhỏ. Bánh gio mang hương vị thanh mát, mộc mạc, gắn liền với ký ức mỗi mùa Tết, ngày rằm. Giữa vòng xoay hiện đại, bánh gio vẫn giữ nguyên hương vị truyền thống như cách người Tày gìn giữ bản sắc dân tộc mình một cách tự nhiên, bền bỉ và đầy tự hào.
Nâng tầm đặc sản quê hương

Nâng tầm đặc sản quê hương

LNV - Với khát vọng nâng tầm giá trị đặc sản quê hương từ nguồn nguyên liệu có sẵn, nhiều hộ gia đình đã tạo nên các sản phẩm độc đáo.
Lưu giữ giá trị văn hóa làng nghề mộc Chợ Thủ

Lưu giữ giá trị văn hóa làng nghề mộc Chợ Thủ

LNV - Khi nhắc đến đồ gỗ mỹ nghệ truyền thống là ai cũng biết làng nghề mộc Chợ Thủ ở tỉnh An Giang. Làng nghề mộc Chợ Thủ từ lâu đã trở thành một thương hiệu đồ gỗ uy tín trên thị trường.

Tin khác

Bình Giọt Ngọc gốm Chu Đậu – Quà tặng đặc biệt của Hà Nội dịp Quốc khánh 2/9

Bình Giọt Ngọc gốm Chu Đậu – Quà tặng đặc biệt của Hà Nội dịp Quốc khánh 2/9

LNV - Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Thành phố Hà Nội lựa chọn Bình Giọt Ngọc gốm Chu Đậu làm quà tặng trang trọng. Tác phẩm là sự kết tinh tinh hoa văn hóa truyền thống và niềm tự hào dân tộc.
Làng Từ Vân tất bật may, thêu cờ Tổ quốc

Làng Từ Vân tất bật may, thêu cờ Tổ quốc

LNV - Làng Từ Vân (Thường Tín, Hà Nội) nổi tiếng với nghề may, thêu cờ Tổ quốc từ lâu đời. Làng nghề đang bước vào những ngày cao điểm sản xuất, phục vụ nhu cầu cờ Tổ quốc tăng cao dịp Quốc khánh 2/9.
Nét đẹp làng nghề truyền thống ở Quảng Bình

Nét đẹp làng nghề truyền thống ở Quảng Bình

LNV - Giữa lòng Quảng Bình – mảnh đất nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ – vẫn còn lưu giữ những làng nghề truyền thống mang đậm dấu ấn văn hóa lâu đời. Làng nghề truyền thống ở Quảng Bình không chỉ là nơi sản sinh ra những sản phẩm thủ công tinh xảo, mà còn là minh chứng sống động cho sự khéo léo, cần cù của người dân địa phương. Ghé thăm những làng nghề này, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng quy trình làm nghề độc đáo mà còn được lắng nghe câu chuyện đầy tự hào phía sau mỗi sản phẩm thủ công.
Bắc Ninh: Về Đồng Cống nghe đất chuyển mình

Bắc Ninh: Về Đồng Cống nghe đất chuyển mình

LNV - Khoảng 10 năm về trước, thôn Đồng Cống, xã Bảo Đài (Bắc Ninh) thuộc diện nghèo khó nhất xã. Mấy năm gần đây, nhờ biết cách khai thác tốt lợi thế tự nhiên từ đất vườn đồi, đời sống kinh tế của người dân trong thôn có nhiều khởi sắc.
Nỗi lo ở làng nghề gỗ truyền thống Đồng Kỵ

Nỗi lo ở làng nghề gỗ truyền thống Đồng Kỵ

LNV - Như một bản nhạc, sau những nốt thăng vút cao sẽ có những nốt trầm da diết, lắng đọng. Với ngành sản xuất gỗ mỹ nghệ cũng vậy. Giữa “bản giao hưởng hội nhập” của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đang vang lên mạnh mẽ thì ở những “thủ phủ” đồ gỗ mỹ nghệ nổi tiếng của Bắc Ninh như Đồng Kỵ, Hương Mạc, Phù Khê… lại đang ở “nốt trầm”, loay hoay tìm hướng đi mới.
Gìn giữ, phát triển làng nghề truyền thống: Tiềm năng nhưng đầy thách thức

Gìn giữ, phát triển làng nghề truyền thống: Tiềm năng nhưng đầy thách thức

LNV - Làng nghề truyền thống tại Hà Nội cũng như trên cả nước dù có nhiều thuận lợi và tiềm năng nhưng những điểm yếu cố hữu như hoạt động manh mún, thiếu liên kết, già hóa nhân lực, thiếu cả vốn lẫn công nghệ... khiến các làng nghề Hà Nội phản ứng chậm chạp với những đổi thay của kinh tế hiện đại.
Ninh Bình: Hiến đất mở đường - Khi tinh thần cộng đồng tạo nên kỳ tích

Ninh Bình: Hiến đất mở đường - Khi tinh thần cộng đồng tạo nên kỳ tích

LNV - Từ sự lãnh đạo quyết liệt của các cấp ủy đảng, chính quyền, tinh thần tiên phong gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên cùng sự đồng thuận của nhân dân, phong trào hiến đất làm đường xây dựng nông thôn mới (NTM) ở Ninh Bình đã tạo nên những đổi thay rõ nét. Từng mét đường được mở rộng không chỉ mở lối cho xe cộ, hàng hóa giao thương thuận lợi, gắn kết cộng đồng, nâng cao đời sống nhân dân, mà còn là minh chứng sống động cho tinh thần “ý Đảng hợp lòng dân” lan tỏa khắp các vùng quê, đưa NTM phát triển bền vững.
Giữ hồn nghề, mở lối mới cho làng nghề Phú Thọ

Giữ hồn nghề, mở lối mới cho làng nghề Phú Thọ

LNV - Từ nón lá Sai Nga đến rượu men lá Mai Hạ, mỗi làng nghề ở Phú Thọ đều mang dấu ấn riêng, vừa lưu giữ hồn cốt văn hóa, vừa tạo sinh kế cho hàng vạn lao động. Song, trước sức ép của thị trường và sự thiếu vắng lớp thợ trẻ, làng nghề chỉ có thể bền vững khi mạnh dạn đổi mới công nghệ, xây dựng thương hiệu và gắn với du lịch, thương mại điện tử.
Cao Bằng: Làng nghề truyền thống vươn mình nhờ sức mạnh kinh tế tập thể

Cao Bằng: Làng nghề truyền thống vươn mình nhờ sức mạnh kinh tế tập thể

LNV - Các làng nghề truyền thống ở Cao Bằng đang khẳng định vị thế là động lực quan trọng, không chỉ tạo sinh kế bền vững mà còn góp phần tích cực vào công cuộc giảm nghèo và nâng cao đời sống người dân. Đặc biệt, mô hình hợp tác xã (HTX) chính là nhân tố quan trọng giúp các làng nghề phát huy tối đa tiềm năng, gia tăng giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường, từ đó mang lại thu nhập ổn định và cải thiện đáng kể đời sống cho hàng nghìn hộ gia đình.
Nghề trồng dâu nuôi tằm – Hướng phát triển bền vững ở xã Đak Lua, Đồng Nai

Nghề trồng dâu nuôi tằm – Hướng phát triển bền vững ở xã Đak Lua, Đồng Nai

LNV - Nghề trồng dâu nuôi tằm là một trong những nghề truyền thống lâu đời tại Việt Nam, gắn liền với lịch sử sản xuất tơ lụa dân tộc. Tại xã Đak Lua, huyện Tân Phú (Đồng Nai), nghề này đã được duy trì và phát triển suốt hơn 30 năm, trở thành nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ dân, đồng thời góp phần gìn giữ giá trị văn hóa làng nghề.
Làng nghề gửi hồn dân tộc đi khắp muôn phương

Làng nghề gửi hồn dân tộc đi khắp muôn phương

LNV - Những ngày cận kề Quốc khánh 2/9, không khí tại làng Từ Vân (xã Chương Dương, Hà Nội) trở nên nhộn nhịp lạ thường. Con đường làng yên bình bỗng rộn rã tiếng máy khâu, kéo cắt vải... như nhịp trống báo hiệu ngày lễ lớn đang đến gần. Với người dân nơi đây, ngày 2/9 không chỉ là dịp trọng đại của đất nước, mà còn là thời khắc thiêng liêng để họ góp phần lan tỏa hồn dân tộc qua từng lá cờ Tổ quốc.
Làng nghề lưỡi câu Mỹ Hòa vào mùa

Làng nghề lưỡi câu Mỹ Hòa vào mùa

LNV - Khi con nước bắt đầu "nhảy" khỏi bờ cũng là lúc làng nghề lưỡi câu Mỹ Hòa, phường Long Xuyên (tỉnh An Giang) trở nên nhộn nhịp. Dù đã qua thời hưng thịnh, nhưng vào mùa nước về, xóm nhỏ này vẫn vang lên âm thanh của tiếng máy mài giũa, tiếng máy cán, tiếng búa dập lưỡi câu đều đặn…
Xã Bát Tràng phát huy giá trị làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch

Xã Bát Tràng phát huy giá trị làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch

LNV - "Trong thời gian tới, xã Bát Tràng cần tiếp tục phát huy các giá trị làng nghề truyền thống gắn với phát triển du lịch. Trong đó, cần gắn các tour, tuyến du lịch sông Hồng với du lịch làng nghề, sinh thái, trải nghiệm", Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Thành ủy Hà Nội Hoàng Trọng Quyết nói.
Làng nghề Ninh Bình đứng trước cơ hội bứt phá

Làng nghề Ninh Bình đứng trước cơ hội bứt phá

LNV - Ngày 1/7 vừa qua, tỉnh Ninh Bình mới chính thức được thành lập trên cơ sở hợp nhất ba tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình cũ. Với diện tích gần 4.000 km² và dân số hơn 4,4 triệu người, đứng thứ 6 cả nước, tỉnh Ninh Bình mới không chỉ tinh gọn bộ máy hành chính mà còn mở ra dư địa lớn để phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là lĩnh vực làng nghề truyền thống gắn với du lịch và công nghiệp văn hóa.
Bánh cuốn Thanh Trì – Niềm tự hào mới của văn hóa ẩm thực Hà Nội

Bánh cuốn Thanh Trì – Niềm tự hào mới của văn hóa ẩm thực Hà Nội

LNV - Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức công nhận nghề làm bánh cuốn Thanh Trì (phường Vĩnh Hưng, TP Hà Nội) là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình tri thức dân gian và nghề thủ công truyền thống. Sự kiện này đánh dấu bước phát triển quan trọng không chỉ với người dân Thanh Trì mà còn góp phần khẳng định giá trị văn hóa ẩm thực độc đáo của đất Thăng Long – Hà Nội.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Hỗ trợ nông dân bảo vệ môi trường: cần giải pháp duy trì phong trào

Hỗ trợ nông dân bảo vệ môi trường: cần giải pháp duy trì phong trào

LNV - Hơn 10 năm qua, chương trình “Cùng nông dân bảo vệ môi trường” do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp cùng các địa phương, hiệp hội ngành hàng triển khai đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh – 50 năm hành trình vì hòa bình

Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh – 50 năm hành trình vì hòa bình

Trải qua nửa thế kỷ hình thành và phát triển, Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh tại TP.HCM đã khẳng định vị thế là một trong những thiết chế văn hóa hàng đầu của
Hà Nội đẩy mạnh khuyến nông sinh thái, nâng cao giá trị nông nghiệp

Hà Nội đẩy mạnh khuyến nông sinh thái, nâng cao giá trị nông nghiệp

LNV - Vừa qua, UBND thành phố vừa ban hành Chương trình khuyến nông giai đoạn 2026-2030, với định hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, bền vững, đa giá trị gắn với xây dựng nông thôn mới thông minh, hiện đại.
Mừng Lễ Vu Lan báo hiếu 2025

Mừng Lễ Vu Lan báo hiếu 2025

LNV - Tháng Bảy âm lịch hằng năm mang theo không khí dịu dàng của mùa Vu Lan – mùa báo hiếu, mùa tri ân. Đối với nhiều người, Vu Lan không chỉ là một ngày lễ Phật giáo, mà còn là dịp để lắng lại giữa nhịp sống hối hả, dành thời gian nhớ về công cha nghĩa
Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà

LNV - Nằm ven sông Cầu hiền hòa, làng Thổ Hà (phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh) từ lâu đã nổi tiếng khắp trong và ngoài nước với nghề làm bánh đa nem.
Giao diện di động