Nghệ nhân giữ hồn phỗng đất Trung thu
Khởi động từ đầu tháng 7 âm lịch, tiếng chày giã đất vang dền nơi căn nhà của ông Phùng Đình Giáp. Hình ảnh những cục đất thó khi được lấy từ tầng đất sâu vài mét qua quá trình sàng đãi công phu, tiếp đến giã và trộn với giấy bản ngâm nước dưới bàn tay khéo léo của nghệ nhân được nhào nặn thành hình con phỗng truyền thống.
Một bộ phỗng Trung thu gồm có: Ông phỗng phật, ông phỗng đứng, ông phỗng ếch, chim bồ câu, con rùa. Phỗng được phơi nhiều ngày cho khô, rồi được khoác thêm một lớp điệp trắng, vẽ màu bằng loại màu làng Đông Hồ vẫn dùng vẽ tranh, gồm 5 màu ứng với thuyết ngũ hành.
Theo lời kể của ông Phùng Đình Giáp “nghệ nhân” cuối cùng làng Hồ còn giữ nghề làm bộ phỗng Trung thu, thì trong mâm cỗ Trung thu ngày xưa, ngoài mâm ngũ quả, bánh kẹo… nhất định phải có một bộ phỗng đất, đèn ông sao và một ông tiến sĩ giấy. Mâm cỗ này sau đó sẽ được bày ở sân nhà, dưới ánh trăng sáng vằng vặc để chờ trẻ con đi rước đèn trong xóm về sẽ tập trung bên mâm cỗ trông trăng, nghe ông bà, cha mẹ giảng giải về ý nghĩa của bộ phỗng đất.
Nghệ nhân Phùng Đình Giáp trò chuyện về nghề làm phỗng đất Trung thu. Ảnh: Vi Giáng
Đó là ông phỗng phật ngồi ở chính giữa bộ phỗng như một lời nhắc nhở về lối sống có lương tâm, đạo đức, thể hiện nét đẹp văn hóa tâm linh. Đó là ông phỗng đứng tượng trưng cho người già. Ông phỗng ếch là em bé ôm bông hoa. Ngày qua ngày, thế hệ già mất đi, thế hệ trẻ tiếp nối, xoay vần trong vũ trụ bao la. Hình ảnh con chim bồ câu thể hiện cho khát vọng sống hòa hợp với thiên nhiên và con người. Con rùa gắn liên với sự tích thần Kim Quy – biểu tượng thiêng liêng trong tâm thức người Việt. Loài rùa nhỏ bé nhưng dũng cảm, vươn mình trước phong ba, bão táp chốn biển cả.
Dù mang ý nghĩa lớn lao nhưng cuộc sống hiện đại, các sản phẩm đồ chơi nhựa lấn át những món đồ dân gian truyền thống từng vang bóng một thời, bộ phỗng Trung thu đơn sơ đã vắng bóng trên mâm cỗ đêm rằm. Đến nay duy nhất có gia đình ông Phùng Đình Giáp giữ nghề cổ này. Thế nên, dù chưa từng được Nhà nước công nhận danh hiệu nghệ nhân, nhưng người dân quanh vùng đều gọi ông với cái tên thân mật “nghệ nhân Phùng Đình Giáp” hay “một người muôn năm cũ”.
Đến nay, bộ phỗng Trung thu đơn sơ đã vắng bóng trên mâm cỗ đêm rằm. Ảnh: Vi Giáng
Ông Giáp năm nay đã 70 tuổi, nếu ai đã từng có cơ hội gặp gỡ ông đều bất ngờ trước sự linh hoạt, bàn tay khéo léo của ông khi nặn hình bộ phỗng Trung thu. Ông Giáp chia sẻ, trước đây, cứ gần đến dịp rằm Trung thu, trên khắp các nẻo đường kinh Bắc, những bộ phỗng sặc sỡ nhiều màu được trưng bày trên các sạp hàng. Kẻ mua người bán tấp nập. Nhưng nay, ông là người cuối cùng còn giữ hồn phỗng đất.
Bắt đầu từ tháng 7, ông và vợ đi lấy đất thó để làm bột, nặn phỗng. Hơn 1 tháng chuẩn bị chỉ bán hàng có 3 ngày Trung thu. Mỗi con phỗng có giá 20 nghìn đồng, so với đồ chơi hiện đại, bộ phỗng không được nhiều người quan tâm. Mấy thập kỷ qua, dù có năm “cháy hàng”, có năm hàng “ế”, thu nhập với nghề không đủ sống nhưng chưa bao giờ, ông Giáp có ý định bỏ nghề. “Tôi còn làm được ngày nào, ngày đó tôi còn giữ nghề ông cha truyền lại”, ông Giáp nói.
Ông Giáp cũng là đời thứ 3 giữ nghề truyền thống. Từ truyền thông, báo chí, ông Giáp nhận được lời mời tổ chức sự kiện tại Bảo tàng, hội thảo, workshop để giới thiệu nghề phỗng đất. Với ông, mỗi lần tham gia các sự kiện cộng đồng là cơ hội được quảng bá nghề truyền thống. Chia sẻ cảm xúc tại sự kiện wookshop “Phỗng đất xưa - hồn Kinh Bắc” được tổ chức ngày 19-9 tại Hà Nội, ông Phùng Đình Giáp bày tỏ niềm phấn khởi khi các bạn trẻ rất hào hứng với bộ phỗng đất. Thể hiện sự quan tâm của lớp trẻ trong đồ chơi dân gian Việt”. Tại sự kiện, các bạn trẻ được tham gia quy trình nặn phỗng đất, tạo hình bộ phỗng Trung thu.
Hiện, gia đình ông Giáp và con cháu vẫn đã, đang và sẽ giữ nghề nặn phỗng đất. Trong đó, em Phùng Đình Đạt, SN 2002, cháu nội ông Giáp bày tỏ, bản thân mặn mà với nghề nặn phỗng. Đạt cho hay: Em sống cùng ông nội từ nhỏ, em luôn trân trọng nghề của ông và em dự định vừa học ĐH, vừa cùng ông cố gắng bảo tồn và tiếp nối hồn cốt dân gian. Các sản phẩm phỗng đất được đăng tải qua fangage mạng xã hội “Phỗng đất làng Hồ” để giới thiệu sản phẩm phỗng đất tới gần công chúng”.
Phapluatxahoi
Tin liên quan
Tin mới hơn

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên
09:47 | 09/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê qua từng mối đan
14:36 | 08/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Cổng làng trong lòng phố
08:55 | 08/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên
11:01 | 04/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống
12:15 | 03/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên
09:31 | 03/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ
14:07 | 02/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mùa sen ở hồ Tây
11:48 | 02/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh
14:01 | 01/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến
10:24 | 26/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng
11:03 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông
10:49 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng
10:21 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt
10:08 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ngày 9/7: Giá cà phê giảm mạnh, hồ tiêu neo cao ở mức 140.600 đồng/kg
10:03 Kinh tế

Hà Nội phấn đấu mỗi năm thu hút 20.000 lao động nông thôn học nghề
09:55 Đào tạo nghề

Hành trình xây dựng nông thôn mới từ nội lực cộng đồng và sức bật HTX
09:51 Nông thôn mới

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên
09:47 Làng nghề, nghệ nhân

Chủ tịch Hà Thị Tính được vinh danh “Doanh nghiệp Văn hóa UNESCO năm 2025”
09:11 Văn hóa - Xã hội