Nghệ nhân giữ hồn phỗng đất Trung thu
Khởi động từ đầu tháng 7 âm lịch, tiếng chày giã đất vang dền nơi căn nhà của ông Phùng Đình Giáp. Hình ảnh những cục đất thó khi được lấy từ tầng đất sâu vài mét qua quá trình sàng đãi công phu, tiếp đến giã và trộn với giấy bản ngâm nước dưới bàn tay khéo léo của nghệ nhân được nhào nặn thành hình con phỗng truyền thống.
Một bộ phỗng Trung thu gồm có: Ông phỗng phật, ông phỗng đứng, ông phỗng ếch, chim bồ câu, con rùa. Phỗng được phơi nhiều ngày cho khô, rồi được khoác thêm một lớp điệp trắng, vẽ màu bằng loại màu làng Đông Hồ vẫn dùng vẽ tranh, gồm 5 màu ứng với thuyết ngũ hành.
Theo lời kể của ông Phùng Đình Giáp “nghệ nhân” cuối cùng làng Hồ còn giữ nghề làm bộ phỗng Trung thu, thì trong mâm cỗ Trung thu ngày xưa, ngoài mâm ngũ quả, bánh kẹo… nhất định phải có một bộ phỗng đất, đèn ông sao và một ông tiến sĩ giấy. Mâm cỗ này sau đó sẽ được bày ở sân nhà, dưới ánh trăng sáng vằng vặc để chờ trẻ con đi rước đèn trong xóm về sẽ tập trung bên mâm cỗ trông trăng, nghe ông bà, cha mẹ giảng giải về ý nghĩa của bộ phỗng đất.
Nghệ nhân Phùng Đình Giáp trò chuyện về nghề làm phỗng đất Trung thu. Ảnh: Vi Giáng
Đó là ông phỗng phật ngồi ở chính giữa bộ phỗng như một lời nhắc nhở về lối sống có lương tâm, đạo đức, thể hiện nét đẹp văn hóa tâm linh. Đó là ông phỗng đứng tượng trưng cho người già. Ông phỗng ếch là em bé ôm bông hoa. Ngày qua ngày, thế hệ già mất đi, thế hệ trẻ tiếp nối, xoay vần trong vũ trụ bao la. Hình ảnh con chim bồ câu thể hiện cho khát vọng sống hòa hợp với thiên nhiên và con người. Con rùa gắn liên với sự tích thần Kim Quy – biểu tượng thiêng liêng trong tâm thức người Việt. Loài rùa nhỏ bé nhưng dũng cảm, vươn mình trước phong ba, bão táp chốn biển cả.
Dù mang ý nghĩa lớn lao nhưng cuộc sống hiện đại, các sản phẩm đồ chơi nhựa lấn át những món đồ dân gian truyền thống từng vang bóng một thời, bộ phỗng Trung thu đơn sơ đã vắng bóng trên mâm cỗ đêm rằm. Đến nay duy nhất có gia đình ông Phùng Đình Giáp giữ nghề cổ này. Thế nên, dù chưa từng được Nhà nước công nhận danh hiệu nghệ nhân, nhưng người dân quanh vùng đều gọi ông với cái tên thân mật “nghệ nhân Phùng Đình Giáp” hay “một người muôn năm cũ”.
Đến nay, bộ phỗng Trung thu đơn sơ đã vắng bóng trên mâm cỗ đêm rằm. Ảnh: Vi Giáng
Ông Giáp năm nay đã 70 tuổi, nếu ai đã từng có cơ hội gặp gỡ ông đều bất ngờ trước sự linh hoạt, bàn tay khéo léo của ông khi nặn hình bộ phỗng Trung thu. Ông Giáp chia sẻ, trước đây, cứ gần đến dịp rằm Trung thu, trên khắp các nẻo đường kinh Bắc, những bộ phỗng sặc sỡ nhiều màu được trưng bày trên các sạp hàng. Kẻ mua người bán tấp nập. Nhưng nay, ông là người cuối cùng còn giữ hồn phỗng đất.
Bắt đầu từ tháng 7, ông và vợ đi lấy đất thó để làm bột, nặn phỗng. Hơn 1 tháng chuẩn bị chỉ bán hàng có 3 ngày Trung thu. Mỗi con phỗng có giá 20 nghìn đồng, so với đồ chơi hiện đại, bộ phỗng không được nhiều người quan tâm. Mấy thập kỷ qua, dù có năm “cháy hàng”, có năm hàng “ế”, thu nhập với nghề không đủ sống nhưng chưa bao giờ, ông Giáp có ý định bỏ nghề. “Tôi còn làm được ngày nào, ngày đó tôi còn giữ nghề ông cha truyền lại”, ông Giáp nói.
Ông Giáp cũng là đời thứ 3 giữ nghề truyền thống. Từ truyền thông, báo chí, ông Giáp nhận được lời mời tổ chức sự kiện tại Bảo tàng, hội thảo, workshop để giới thiệu nghề phỗng đất. Với ông, mỗi lần tham gia các sự kiện cộng đồng là cơ hội được quảng bá nghề truyền thống. Chia sẻ cảm xúc tại sự kiện wookshop “Phỗng đất xưa - hồn Kinh Bắc” được tổ chức ngày 19-9 tại Hà Nội, ông Phùng Đình Giáp bày tỏ niềm phấn khởi khi các bạn trẻ rất hào hứng với bộ phỗng đất. Thể hiện sự quan tâm của lớp trẻ trong đồ chơi dân gian Việt”. Tại sự kiện, các bạn trẻ được tham gia quy trình nặn phỗng đất, tạo hình bộ phỗng Trung thu.
Hiện, gia đình ông Giáp và con cháu vẫn đã, đang và sẽ giữ nghề nặn phỗng đất. Trong đó, em Phùng Đình Đạt, SN 2002, cháu nội ông Giáp bày tỏ, bản thân mặn mà với nghề nặn phỗng. Đạt cho hay: Em sống cùng ông nội từ nhỏ, em luôn trân trọng nghề của ông và em dự định vừa học ĐH, vừa cùng ông cố gắng bảo tồn và tiếp nối hồn cốt dân gian. Các sản phẩm phỗng đất được đăng tải qua fangage mạng xã hội “Phỗng đất làng Hồ” để giới thiệu sản phẩm phỗng đất tới gần công chúng”.
Phapluatxahoi
Tin liên quan
Tin mới hơn
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo làng nghề làm tương Mông Phụ
14:08 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thăng trầm nghề đúc lư đồng An Hội ở thành phố hồ chí minh
10:20 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguồn gốc lịch sử về nghề sơn mài
09:44 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Niềm trăn trở của Nghệ nhân ưu tú Y Sim Ê ban
14:44 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề nuôi vẹm xanh
14:43 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Tuy Phước tổ chức Phiên chợ giới thiệu sản phẩm OCOP
22:05 Tin tức
Mặt trận Tổ quốc xã Thọ Văn tích cực góp phần xây dựng nông thôn mới
17:31 Nông thôn mới
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 Làng nghề, nghệ nhân
Rộn ràng Lễ hội Bánh dân gian Nam bộ
17:24 Văn hóa - Xã hội
Bình Định hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP
17:22 OCOP