Làng nghề gỗ mỹ nghệ Thiết Úng tổ chức lễ hội đầu xuân

Hội làng nghề Thiết Úng - Rước thành từ nghè về đình

Làng Thiết Úng (tên Nôm là làng Ống, xa xưa gọi là Xa Lập phường), nay là một thôn của xã Vân Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội. Không ai biết làng có tự bao giờ, chỉ biết rằng từ khi có tên làng Thiết Úng thì nghề chạm khắc gỗ đã xuất hiện và được truyền từ nhiều đời này. Từ các thế kỷ trước, thợ thủ công ở Thiết Úng đã tổ chức thành từng nhóm thợ đi tới từng vùng quê trong cả nước để xây dựng sản xuất. Nhiều công trình ở các làng trong vùng vẫn còn lưu giữ đến ngày nay như cửa võng đình Vĩnh Thanh, đình Lỗ Khê, đình Vân Điềm và đình Thiết Úng, đình Hà Khê… đều nhờ bàn tay người thợ Thiết Úng. Ngày 26/2/2010, làng Thiết Úng đã được UBND Thành phố Hà Nội trao Bằng công nhận “Làng nghề điêu khắc gỗ mỹ nghệ truyền thống”.

Người dân Thiết Úng và du khách tại nhà thờ tổ nghề mộc Thiết Úng

Không giống các làng nghề khác, người làng Thiết Úng thờ tổ nghề cùng với thành hoàng làng mình tại Đình Thiết Úng. Thành hoàng làng gồm Nhị vị Đại vương là Bình Thục và Đông Pha. Năm 1996 ngôi đình Thiết Úng đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia.

Nhiều hoạt động thể dục thể thao diễn ra sôi nổi tại lễ hội

Đình Thiết Úng nhìn qua nghi môn ra một hồ nước nhỏ hình ngũ giác ở phía nam. Sân đình rộng, hai bên có dãy tả, hữu vu. Toà tiền tế rộng 3 gian 2 chái, mái lợp ngói ri, các đầu đao cong vút vươn lên tán lá của hai cổ thụ. Hậu cung kết nối với gian giữa của tiền tế thành hình “chữ Đinh”. Bộ khung gỗ được trang trí cầu kỳ trên các đầu dư, cốn mê, các thân xà, kẻ, bẩy… và mang đậm phong cách nghệ thuật của hai thế kỷ XVIII – XIX. Tất cả những bức chạm khắc gỗ đều do các thợ làng Thiết Úng tạo tác. Ngoài ra tại đây còn bảo lưu được nhiều cổ vật quý khác như bản thần phả, các sắc phong, long ngai, bài vị, khám thờ, giá văn, hương án, bộ ngũ sự và 1 quả đại hồng chung bằng đồng đúc năm Quý Sửu đời vua Tự Đức (1853).

Ông Đào Công Trung – Trưởng thôn Thiết Úng, xã Vân Hà cho biết: “Năm nay, trong không khí chào xuân mới của toàn Đảng, toàn dân, sau khi đẩy lùi được đại dịch Covid-19, nhân dân thôn Thiết Úng cùng xã Vân Hà tưng bừng tổ chức lễ hội truyền thống. Trong đó, thôn Thiết Úng có điểm nhấn là làng nghề gỗ mỹ nghệ cổ truyền truyền thống lâu đời. Năm nay toàn dân vô cùng phấn khởi, nô nức tham gia các hoạt động phong trào như văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao…”

Trẻ em tham gia trò chơi trải nghiệm thao tác nghề

Nghệ nhân Đỗ Văn Cường – Chủ cơ sở đồ gỗ mỹ nghệ Cường Hồng chia sẻ: “Năm Quý Mão 2023 đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ của làng nghề gỗ Thiết Úng, lễ hội chào xuân được tổ chức trở lại với nhiều hoạt động đặc sắc có ý nghĩa cho sự hát triển của làng nghề. Không gian nhà thờ tổ nghề Thiết Úng đã được đầu tư xây dựng, có nơi trưng bày sản phẩm đồ mỹ nghệ của các nghệ nhân, thợ giỏi của làng. Đây là quảng bá và giới thiệu sản phẩm làng nghề Thiết Úng tới du khách thập phương.”

Bà Nguyễn Thị Pha – một người dân xã Vân Hà vui mừng chia sẻ: “Từ trước đến nay, thôn cùng xã thường tổ chức hội truyền thống của quê hương, còn riêng thôn Thiết Úng sẽ có lễ rước nước từ giếng cả về đình với sự hiện diện của lãnh đạo thôn, ban quan đám, các tổ chức, đoàn thể cùng nhân dân hưởng ứng. Ngày 12 âm lịch sẽ tổ chức rước thánh từ Nghè (nơi ngự của thành hoàng làng) về Đình (nơi làm việc của thần hoàng làng). Với sự chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ của ban tổ chức, năm nay, nhân dân được tham gia một lễ hội lớn trong không khí hân hoan đón chào năm mới.”

Có thể nói, lễ hội truyền thống đầu xuân là một hoạt động văn hóa đặc sắc của nhân dân thôn Thiết Úng, góp phần duy trì, gìn giữ những nét đẹp văn hóa lâu đời, đồng thời có ý nghĩa quan trọng trong công tác bảo tồn, bảo vệ và phát huy nghề truyền thống.

Bài, ảnh: Thúy Vi