Hà Nội: 25°C Hà Nội
Đà Nẵng: 26°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 25°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 24°C Thừa Thiên Huế

Làng nghề chè lam Thạch Xá “đỏ lửa” những ngày đông về

LNV - Khi tiết trời chuyển sang đông, chúng tôi có dịp về thăm làng Thạch Xá (huyện Thạch Thất – TP. Hà Nội), nếm thử miếng chè lam với ngụm nước vối ấm tất cả như chạm tới cái hồn quê Bắc Bộ. Đặc biệt, chè lam làng nghề Thạch Xá có hương vị rất riêng bởi vị ngọt thanh, hương thơm nồng ấm của gừng, quế xen lẫn chút bùi bùi của lạc đã và đang làm ấm lòng biết bao thực khách gần xa.
Cách thành phố Hà Nội khoảng 25km về phía Tây Bắc, Thạch Xá nổi tiếng với món bánh chè lam được làm theo phương thức gia truyền của làng nghề truyền thống đã tồn tại hơn 100 năm qua.

Giống với hầu hết các sản vật đặc trưng của làng quê Việt Nam, chè lam Thạch Xá gắn liền với một truyền thuyết mang đầy màu sắc lịch sử, tâm linh.

Theo như lời kể của các cụ cao niên trong làng Thạch: Chè lam được ra đời từ lòng thành kính của người dân muốn dâng lên Đức Phật một sản vật địa phương. Khi nghĩa quân Lam Sơn của Lê Lợi (thế kỷ XV) đi qua làng thì người dân trong làng đã dâng tặng họ bánh chè lam mang theo để làm lương thực dài ngày.

Thạch Xá nổi tiếng với món bánh chè lam được làm theo phương thức gia truyền


Được dung hợp hài hòa từ các sản vật của đồng đất quê hương, gồm bỏng của nếp cái hoa vàng, lạc, vừng, gừng, thảo quả… chè lam làng Thạch luôn được coi là “báu vật” ẩm thực của đất Hà Thành.

Để làm được những mẻ chè lam thơm ngon, tất cả là nhờ vào sự khéo léo và kinh nghiệm chọn nguyên liệu của các nghệ nhân làng nghề Thạch Xá. Một mẻ chè Lam Thạch Xá, khâu chọn nguyên liệu rất quan trọng. Nếp dùng để làm bánh phải là thứ nếp cái hoa vàng, nếp hương hay nếp nhung hạt già và mẩy, được phơi khô giòn trong nắng váng mật của mùa hạ.

Rồi đem phần nếp ấy vào chảo gang rang vừa lửa, đảo thật khéo, thật đều tay để hạt nở thành những hạt bỏng màu trắng như hoa nhài, trăm ngàn hạt đều tăm tắp như nhau, sau đó lấy hoa bỏng ấy đi xay rồi lọc lấy bột mịn. Mía dùng kéo mật thường là mía de, loại mía nhỏ cây nhưng vị ngọt vừa thanh vừa đậm và rất thơm.

Gừng thì phải chọn củ già, cạo vỏ luộc chín rồi cắt thật mỏng thì khi nấu mới dẻo và thơm ngon nếu để gừng sống thì mùi gừng sẽ át mất mùi vị của chè lam. Đây cũng là bí quyết của những gia đình có nghề làm chè lam lâu năm.

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ nguyên vật liệu, tiếp đến là công đoạn nấu mật chè. Công đoạn này cũng tỉ mỉ và có yêu cầu cao không kém. Để có được nồi mật đủ độ không non mà cũng không già lửa quá thì đòi hỏi người chế biến phải có kinh nghiệm. Cho mật mía, mạch nha, nước gừng, nước quế vào đun bên bếp lửa vừa và khuấy thật đều tay.

Nếu cho quá ít bột thì bánh sẽ dẻo và dính, cho nhiều bột thì bánh rất nhanh cứng. Do đó, công đoạn quan trọng nhất là cho bột và quấy thật nhanh cho đến khi thấy hỗn hợp có màu vàng óng gần như keo, có mùi thơm tổng hợp của quế, của gừng, của mật thì ngư lại rồi cho bột bỏng và lạc vào. Hỗn hợp này sẽ được đổ lên những chiếc khay đã được trải một lớp bột gạo nếp rang.

Khi chè đã nguội hẳn, dùng dao thật sắc cắt ra thành từng thanh nhỏ rồi xoa vào lớp bột gạo để những miếng bánh không bị dính lại với nhau rồi đóng gói. Bánh chè lam đạt yêu cầu phải thơm mùi mật mía, và nếp cái hoa vàng, nồng ấm vị gừng, vị quế, vừa ngọt thanh vừa thoáng chút cay và bùi bùi của lạc xen lẫn.


Chè lam là món quà quê được người dân làng Thạch sản xuất quanh năm


Chè lam là món quà quê được người dân làng Thạch sản xuất quanh năm, nhưng có lẽ sôi động nhất là vào dịp các tháng trước và sau Tết Nguyên đán – khoảng thời gian phục vụ cho thị trường Tết và lễ hội. Có lẽ vì thế mà năm 2004, làng nghề chè lam Thạch Xá đã được công nhận là làng nghề truyền thống.

Hiện hội làng nghề chè lam làng Thạch có khoảng 70 hội viên, mỗi năm làng nghề cung cấp cho thị trường khoảng hơn 200 tấn chè lam, đạt doanh thu khoảng hơn 6 tỷ đồng/năm. Chè lam không chỉ được bán ở đất Hà thành mà nó còn được xuất đi khắp các tỉnh thành trên cả nước, đặc biệt là một số tỉnh thành có các đền chùa nổi tiếng như: chùa Ba Vàng, Yên Tử (Quảng Ninh), chùa Tam Chúc (Hà Nam), Đền Hùng (Phú Thọ)…

Về làng làng nghề Thạch Xá vào bất kỳ mùa nào trong năm, ghé thăm những gia đình còn duy trì nghề làm chè lam truyền thống sẽ bắt gặp ngay mùi hương thơm nức của gạo nếp mới, gừng, mạch nha, đậu phộng rang. Bên những bếp lửa đỏ than, những mẻ chè lam thoăn thoắt được ra lò qua đôi bàn tay dẻo dai, khéo léo của các bà, các mẹ, các chị. Từ những những nguyên liệu đơn giản, gắn bó với cuộc sống nông nghiệp thuần túy ấy nhưng khi kết hợp với nhau lại tạo nên một thức quà quê ăn vào sẽ nhớ mãi khi nó chứa đựng biết bao nhiêu tinh túy trong đó.

Bài, ảnh: Huyền Chi

Tin liên quan

Tin mới hơn

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

LNV - Nắm giữ “vốn cổ” di sản văn hóa phi vật thể, các nghệ nhân ở Hưng Yên không chỉ hăng say bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật cổ truyền, mà còn trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy du lịch cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Làng trống Ông Hảo 45 năm giữ hồn Tết Trung thu

Làng trống Ông Hảo 45 năm giữ hồn Tết Trung thu

LNV - Làng trống Ông Hảo (Hưng Yên) những ngày này lại rộn ràng không khí của những người thợ đang ngày đêm miệt mài chuẩn bị những chiếc trống cho Trung thu sắp đến.
Làng Ông Hảo giữ hồn đồ chơi Trung thu truyền thống

Làng Ông Hảo giữ hồn đồ chơi Trung thu truyền thống

LVN - Giữa thị trường tràn ngập đồ chơi công nghiệp đủ sắc màu, làng Ông Hảo (xã Nguyễn Văn Linh, huyện Văn Giang, Hưng Yên) vẫn còn những người thợ miệt mài giữ nghề làm trống, mặt nạ giấy bồi, đèn ông sao, đèn kéo quân… Họ không chỉ tạo nên sản phẩm cho một mùa trăng rằm, mà còn lưu giữ ký ức tuổi thơ và hồn cốt văn hóa của Tết Trung thu Việt.
Nghề làm khô cá bổi giữ hồn quê Cà Mau

Nghề làm khô cá bổi giữ hồn quê Cà Mau

LNV - Nghề làm khô cá bổi ở Cà Mau hình thành từ lâu đời, gắn với những câu chuyện dân gian của bác Ba Phi và đến nay đã trở thành sinh kế quan trọng, góp phần làm giàu cho nhiều gia đình, đồng thời tạo nên thương hiệu đặc trưng cho vùng đất U Minh.
Làng gốm Bàu Trúc đứng trước cơ hội trở thành điểm du lịch cộng đồng

Làng gốm Bàu Trúc đứng trước cơ hội trở thành điểm du lịch cộng đồng

LNV - Dự án “Mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch để phát triển cộng đồng các dân tộc thiểu số có di sản tương đồng” do Bộ VH-TT-DL xây dựng được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội mới cho nghề gốm truyền thống Bàu Trúc, đưa nơi đây trở thành điểm đến văn hóa – du lịch đặc sắc trong tương lai.
Nghề làm đầu lân ở Huế gìn giữ tinh hoa truyền thống hàng trăm năm

Nghề làm đầu lân ở Huế gìn giữ tinh hoa truyền thống hàng trăm năm

LNV - Giữa không khí rộn ràng của mùa Trung thu, nghề làm đầu lân ở xứ Huế lại bừng lên sức sống mới. Dẫu chưa được công nhận là làng nghề truyền thống, nhưng với lịch sử hàng trăm năm, nghề thủ công này vẫn tiếp nối qua nhiều thế hệ, góp phần làm phong phú bản sắc văn hóa Cố đô.

Tin khác

Gìn giữ hồn văn hóa Dao Tiền với nghề thổ cẩm

Gìn giữ hồn văn hóa Dao Tiền với nghề thổ cẩm

LNV - Trong đời sống của người Dao Tiền ở xã Tam Kim (Cao Bằng), nghề dệt thổ cẩm đã trở thành một phần không thể thiếu. Từ bao đời nay, những đôi bàn tay khéo léo của phụ nữ nơi đây đã miệt mài quay sợi, nhuộm vải, thêu hoa văn, dệt nên những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Không chỉ đơn thuần là nghề thủ công truyền thống, thổ cẩm Dao Tiền còn là “bảo tàng sống” lưu giữ bản sắc văn hóa của cả một cộng đồng.
Đèn ông sao từ truyền thống đến hiện đại

Đèn ông sao từ truyền thống đến hiện đại

LNV - Trong ký ức của bao thế hệ người Việt, hình ảnh đèn ông sao lung linh trong đêm rằm Trung thu luôn gắn với những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ. Đèn ông sao không chỉ là món đồ chơi, mà còn là biểu tượng của sự đoàn viên, niềm vui sum vầy và bản sắc văn hoá dân tộc. Từ làng nghề truyền thống đến nhịp sống hiện đại, chiếc đèn năm cánh này đã đi qua hành trình dài, vừa giữ hồn cốt xưa, vừa mang diện mạo mới để thích ứng với xã hội đương đại.
Mô hình "làng hoa du lịch" từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội

Mô hình "làng hoa du lịch" từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội

LNV - Từ một làng hoa truyền thống của Thủ đô đang chứng kiến những bước chuyển mình mới nhờ đề tài “Nghiên cứu thiết kế và xây dựng mô hình làng hoa, cây cảnh gắn với du lịch tại Hà Nội”. Đây là đề tài mô hình “làng hoa du lịch” nông nghiệp hiện đại do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh thuộc Viện Nghiên cứu Rau quả chủ trì; PGS.TS. Đặng Văn Đông làm chủ nhiệm (triển khai giai đoạn 2023 -2025) đã mở ra cách tiếp cận mới để phát huy giá trị kinh tế, văn hóa và cảnh quan của các làng nghề hoa, cây cảnh ngoại thành Hà Nội.
Làng nghề Báo Đáp giữ lửa nghề đèn ông sao

Làng nghề Báo Đáp giữ lửa nghề đèn ông sao

LNV - Không khí đón Tết Trung thu đang rộn ràng khắp nơi, tại thôn Báo Đáp, phường Hồng Quang, tỉnh Ninh Bình, làng nghề làm đèn ông sao lớn nhất miền Bắc, người dân tất bật hoàn thành những chiếc đèn năm cánh rực rỡ sắc màu, phục vụ thiếu nhi vui hội trăng rằm.
Làng hoa Sa Đéc tất bật xuống giống vụ hoa Tết, lễ hội Festival Hoa

Làng hoa Sa Đéc tất bật xuống giống vụ hoa Tết, lễ hội Festival Hoa

LNV - Để chuẩn bị cho thị trường Tết 2026 và Festival hoa, kiểng Sa Đéc lần thứ II, nông dân làng hoa Sa Đéc (Đồng Tháp) đang tất bật xuống giống các loại hoa, trong đó có nhiều giống mới.
Đẩy mạnh bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam trong giai đoạn mới

Đẩy mạnh bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam trong giai đoạn mới

LNV - Ngày 25/9/2025, tại TP. Đà Nẵng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND thành phố đã tổ chức thành công Hội nghị sơ kết 6 năm thực hiện Nghị định số 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn và 3 năm thực hiện Quyết định số 801/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021-2030. Đây là dịp để nhìn lại những kết quả đã đạt được, những khó khăn còn tồn tại và định hướng các giải pháp nhằm đưa làng nghề Việt Nam phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng trong bối cảnh mới.
Chiếc thúng chai ngày ấy

Chiếc thúng chai ngày ấy

LNV - Trong tâm thức mỗi người, chiếc thúng chai đơn sơ chính là biểu tượng riêng của làng chài Cửa Bé quê tôi. Trong tâm thức mỗi người, chiếc thúng chai đơn sơ chính là biểu tượng riêng của làng chài Cửa Bé quê tôi.
Gia Lai: Câu chuyện về người phụ nữ giữ hồn thổ cẩm, thắp lửa du lịch cộng đồng ở Ia Ly

Gia Lai: Câu chuyện về người phụ nữ giữ hồn thổ cẩm, thắp lửa du lịch cộng đồng ở Ia Ly

Với những đóng góp tích cực trong việc vận động bà con gìn giữ nghề truyền thống, phát triển du lịch cộng đồng và xây dựng nông thôn mới, chị H’Uyên Niê đã trở thành gương điển hình tiên tiến của tỉnh Gia Lai. Chị vinh dự được chọn đại diện tham dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI, mang theo câu chuyện về nghị lực, sáng tạo và khát vọng vươn lên của đồng bào Jrai.
Làng nghề duy nhất ở Việt Nam giữ hồn quỳ vàng bạc

Làng nghề duy nhất ở Việt Nam giữ hồn quỳ vàng bạc

LNV - Hơn 300 năm qua, làng Kiêu Kỵ (xã Gia Lâm, Hà Nội) vẫn bền bỉ giữ nghề dát quỳ vàng bạc độc nhất vô nhị ở Việt Nam. Từ đôi tay khéo léo của người thợ, những tấm quỳ mỏng như sương đã làm rạng danh vùng đất và góp phần lan tỏa tinh hoa văn hóa dân tộc.
Tò he truyền thống “gây sốt” phố Hàng Mã dịp Trung thu

Tò he truyền thống “gây sốt” phố Hàng Mã dịp Trung thu

LNV - Trung thu năm nay, không khí phố Hàng Mã (Hoàn Kiếm, Hà Nội) trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết với đủ loại đồ chơi truyền thống. Nổi bật giữa các gian hàng là quầy tò he – món đồ chơi dân gian được nặn từ bột gạo, những con giống sặc sỡ thu hút đông đảo trẻ em và người lớn.
Từ kỹ nghệ cha ông đến khát vọng thế hệ trẻ ở làng mộc Phù Yên

Từ kỹ nghệ cha ông đến khát vọng thế hệ trẻ ở làng mộc Phù Yên

LNV - Âm thanh cưa, đục vang lên rộn ràng từ những nếp nhà ở thôn Phù Yên, xã Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) gợi nhớ về truyền thống trăm năm của một làng nghề gắn bó lâu đời với người dân xứ Đoài. Giữa nhịp sống đô thị hối hả, âm thanh ấy cũng là lời khẳng định sức sống bền bỉ của một làng mộc đang vươn mình đổi thay.
Người phụ nữ Khmer nâng tầm nghề đan đát truyền thống ở Sóc Trăng

Người phụ nữ Khmer nâng tầm nghề đan đát truyền thống ở Sóc Trăng

LNV - Từ đôi bàn tay khéo léo và niềm đam mê nghề truyền thống, chị Trương Thị Bạch Thuỷ đã biến làng nghề đan đát Khmer ở Châu Thành, Sóc Trăng thành Hợp tác xã Mây tre đan Thuỷ Tuyết – nơi sản xuất hàng trăm sản phẩm sáng tạo, vừa phục vụ đời sống, vừa xuất khẩu, đồng thời tạo việc làm ổn định cho người dân địa phương.
Làng nghề truyền thống trong dòng chảy công nghiệp văn hóa

Làng nghề truyền thống trong dòng chảy công nghiệp văn hóa

LNV - Làng nghề không chỉ là sinh kế mà còn là “căn tính văn hóa” của người Việt. Trong bối cảnh công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ, việc bảo tồn và đổi mới làng nghề trở thành chìa khóa để vừa giữ gìn bản sắc, vừa khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Làng nghề đan cói Kim Sơn hơn 200 năm

Làng nghề đan cói Kim Sơn hơn 200 năm

LNV - Làng nghề đan cói Kim Sơn là một làng nghề truyền thống nổi tiếng của tỉnh Ninh Bình, phát triển dựa trên vùng đất bồi lấn biển và cây cói. Với hơn 200 năm lịch sử hình thành và phát triển, làng nghề này nổi tiếng với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ cói như chiếu, thảm, giỏ, túi xách và nhiều mặt hàng khác, được ưa chuộng cả trong nước và xuất khẩu.
Trải nghiệm trang trí nón lá, xay lúa tại Thảo Cầm Viên

Trải nghiệm trang trí nón lá, xay lúa tại Thảo Cầm Viên

LNV - Lễ hội “Vui Tết Độc lập - Hội tụ non sông” ở Thảo Cầm Viên tái hiện không gian văn hóa dân gian, thu hút đông đảo người dân tham gia trải nghiệm thủ công truyền thống.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 sắp khai mạc tại Hà Nội

Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 sắp khai mạc tại Hà Nội

LNV - Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 năm 2025 sẽ diễn ra từ ngày 9 – 13/10 tại Hà Nội, quy tụ hàng trăm gian hàng với sản phẩm thủ công, đặc sản vùng miền và nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, hứa hẹn mang đến trải nghiệm độc đáo cho khách tham quan.
Khi hoa văn đình làng trở thành nguồn cảm hứng cho quà Tết Nguyên đán

Khi hoa văn đình làng trở thành nguồn cảm hứng cho quà Tết Nguyên đán

LNV - Những hoa văn chạm khắc cổ kính trong đình làng xưa đang bước ra đời sống hiện đại qua một dự án thiết kế quà Tết độc đáo. Lấy cảm hứng từ đình làng Hạ Hiệp (Hát Môn, Hà Nội), bộ bao bì Tết 2026 mang đến sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và sáng
Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

LNV - Nắm giữ “vốn cổ” di sản văn hóa phi vật thể, các nghệ nhân ở Hưng Yên không chỉ hăng say bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật cổ truyền, mà còn trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy du lịch cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Dấu ấn phụ nữ Việt Nam trong phong trào “5 không, 3 sạch” và chương trình “Mẹ đỡ đầu

Dấu ấn phụ nữ Việt Nam trong phong trào “5 không, 3 sạch” và chương trình “Mẹ đỡ đầu

Kỷ niệm 95 năm thành lập, Hội LHPN Việt Nam tổng kết 15 năm phong trào 5 không, 3 sạch; sơ kết Đề án 938 và chương trình Mẹ đỡ đầu.
Hà Nội khai mạc Lễ hội Trung thu 2025 rộn ràng sắc màu tuổi thơ

Hà Nội khai mạc Lễ hội Trung thu 2025 rộn ràng sắc màu tuổi thơ

LNV - Tối 2/10, tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam (số 2 Hoa Lư, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) sẽ diễn ra lễ khai mạc “Lễ hội Trung thu 2025”.
Giao diện di động