Những làng nghề thủ công truyền thống của đồng bào Chăm
Làng gốm Bàu Trúc
Ninh Thuận chỉ có duy nhất làng Bàu Trúc, thị trấn Phước Dân (Ninh Phước) còn bảo tồn nghề làm gốm. Làng Bàu Trúc tiếng Chăm gọi là Palei Hamu Craok (người Việt phát âm thành Ma Tró). Ngày xưa, làng còn có tên gọi khác là Danao Panrang, danh xưng theo đơn vị hành chính là thôn Vĩnh Thuận, ngày nay, gọi là khu phố Bàu Trúc. Làng được bao quanh bởi cánh đồng lúa có hệ thống thủy lợi sông Lu và sông Quao chảy qua hình thành lớp địa tầng đất sét tự nhiên. Mặc dù, chưa có nghiên cứu nào nói về việc phát hiện mỏ đất sét được ví như “vàng đen” đã được khám phá ra như thế nào? Nhưng, trong dân gian tương truyền vị tổ nghề của làng là vợ chồng Po Klaong Can được người dân thờ phụng như vị thần hoàng của làng. Theo ông Quảng Trộm (85 tuổi) ở làng Bàu Trúc cho biết thêm về một giả thuyết nói về nguồn gốc của nghề gốm là do dòng tộc Kut Drai đã truyền dạy cho người dân trong làng bí quyết về kỹ thuật làm gốm. Ngày nay, con cháu của dòng tộc Kut Drai vẫn đang duy trì nghề làm gốm của tổ tiên bằng các phương pháp thủ công truyền thống không sử dụng bàn xoay và không sử dụng kỹ thuật tráng men.
Để làm ra một sản phẩm gốm truyền thống, cần phải tuân thủ theo từng quy trình nhất định. Mỗi công đoạn đều giữ vai trò quan trọng quyết định đến chất lượng sản phẩm. Các quy trình chính để làm ra sản phẩm gốm là khai thác đất sét, xử lý đất sét, tạo hình khối, hoa văn trang trí, phơi gốm để tu chỉnh và nung gốm. Sản phẩm của gốm Bàu Trúc rất đa dạng và phong phú, bao gồm các đồ gia dụng như lu nước, nồi, bình, chậu, ấm, ly, phù điêu tượng thần và gạch dùng trong kiến trúc xây dựng. Từ những đặc điểm chế tác, màu sắc, hoa văn trang trí và các dòng sản phẩm cho thấy gốm Bàu Trúc là sự tiếp nối, kế thừa dòng gốm Sa Huỳnh và gốm Gò Sành của người Champa nổi tiếng trong lịch sử. Nghệ thuật làm gốm truyền thống của người Chăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và tiếp tục xây dựng hồ sơ trình UNESCO đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.
Làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp
Nghề dệt vải thổ cẩm gắn liền với đời sống hàng ngày của phụ nữ Chăm vùng Nam Trung Bộ. Xưa kia, mặt hàng thổ cẩm là sản phẩm triều cống của vương quốc Champa và xuất cảng ra nước ngoài, trao đổi thương mại với quốc tế. Các làng Chăm ở Ninh Thuận và Bình Thuận đều có nghề dệt phục vụ cho nhu cầu đời sống. Đặc biệt, là cung cấp cho các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo và cúng lễ trên đền tháp. Ở Ninh Thuận, có làng dệt thổ cẩm ở làng Mỹ Nghiệp, thị trấn Phước Dân (Ninh Phước) còn bảo tồn nhiều hoa văn cổ, sản xuất ra nhiều mặt hàng với mẫu thiết kế đẹp đáp ứng yêu cầu thị trường.
Người Chăm làm ra các sản phẩm thổ cẩm từ hai loại khung dệt: Khung dệt tấm lớn (Danâng manyim aban) và khung dệt hoa văn khổ nhỏ (Danâng manyim jih dalah). Thích ứng với thị trường, sản phẩm thổ cẩm Chăm sớm hội nhập và xuất khẩu sang các nước trong khu vực và châu Âu. Tại làng Chăm Mỹ Nghiệp, đã xây dựng được khu sản xuất và khu trưng bày, quảng bá sản phẩm phục vụ khách tham quan, tìm hiểu về kỹ thuật dệt truyền thống của người Chăm. Nghề dệt thổ cẩm gắn liền với người phụ nữ, họ gắn bó với nghề dệt suốt cả cuộc đời. Mặt hàng thổ cẩm Chăm rất được các tộc người ở Tây Nguyên ưa chuộng. Do đó, con đường trao đổi hàng hóa giữa người Chăm với Tây Nguyên, giữa đồng bằng và miền núi được kết nối liên tục trong lịch sử. Họ xem mặt hàng thổ cẩm Chăm là vật dùng để làm sính lễ trong hôn nhân.
Làng bốc thuốc Nam truyền thống An Nhơn và Phước Nhơn
Ở làng Chăm An Nhơn và Phước Nhơn (Ninh Hải) có nhiều gia đình sinh kế bằng nghề bốc thuốc Nam. Các bài thuốc của người Chăm được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Nguồn gốc của bài thuốc chủ yếu được khai thác trong tự nhiên, trong các khu rừng, đồi núi ven biển ở Ninh Thuận. Theo kinh niệm bí truyền, rễ cây rừng được chặt mang về sắc nhỏ, phơi khô và pha trộn với nhiều loại thân cây, rễ cây khác nhau tạo thành một hỗn hợp dùng để đun nấu uống chữa bệnh. Điều đặc biệt, các bài thuốc Nam của người Chăm được đun trong nồi siêu làm bằng chất liệu gốm do các nghệ nhân làng Bàu Trúc làm ra. Bài thuốc Nam của người Chăm đã được nhiều nhà khoa học chọn làm đề tài nghiên cứu trong lĩnh vực y học. Ngày nay, bài thuốc Nam của người Chăm không chỉ phục vụ trong cộng đồng mà còn đi ra thị trường trong và ngoài tỉnh.
Theo Báo Ninh Thuận
Tin liên quan
Tin mới hơn

Thanh Hóa thúc đẩy bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống
09:10 | 18/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hơn 300 năm giữ lửa truyền thống ở làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn
08:03 | 17/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng gốm Bát Tràng kết nối di sản và hội nhập quốc tế
09:22 | 16/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Nguyễn Hữu Kiêm - Người giữ hồn diều sáo làng Bá
09:22 | 16/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Những đôi tay giữ lửa ở làng gốm đỏ bên bờ sông Cửu Long
11:02 | 15/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ nghề truyền thống tạo động lực phát triển kinh tế nông thôn
08:00 | 13/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Gốm Việt Nam: Nhu cầu thị trường nội địa và những cơ hội phát triển đột phá
09:49 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng hoa Vạn Thành không ngừng đổi mới và hội nhâp
09:43 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đắk Lắk: Phát triển thương hiệu muối Tuyết Diêm
09:41 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nuôi ong dưới tán rừng ngập mặn
09:40 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trải nghiệm làm hủ tiếu đa sắc màu ở Chợ nổi Cái Răng
10:21 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển kinh tế làng nghề tạo đòn bẩy xây dựng nông thôn mới
10:15 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

15 cá nhân ở xã Bát Tràng được đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội
10:10 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ký ức Trung thu cổ "hồi sinh" bằng nghệ thuật giấy dó
09:35 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê và nâng tầm kinh tế ở xã Bình Minh
09:00 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề chế biến cá khô Gia Thuận: Giữ hồn truyền thống, mở hướng phát triển bền vững
14:24 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn núi rừng qua đôi tay già làng Cơ Tu
09:53 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giọt mắm Nam Ô và câu chuyện từ làng biển trăm năm tuổi
08:00 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp
15:07 | 08/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà
10:00 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa
08:50 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sản phẩm OCOP Cao Bằng vươn xa nhờ thương mại điện tử
14:09 OCOP

Thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, môi trường
14:00 Tin tức

Khai mạc phiên chợ nông sản đặc sản 2025 tại Hà Nội
12:12 Tin tức

Xã Hưng Đạo (TP Hà Nội): Tự lực tự cường khắc phục khó khăn trong chuyển đổi chính quyền hai cấp
12:03 Kinh tế

Kiểm tra chặt chẽ để đảm bảo an toàn thực phẩm Tết Trung thu 2025
09:11 Sức khỏe - Đời sống