Người nghệ nhân gắn bó với "đất và nước"
Năm 2000, bà lại mang đất ra Hà Nội “đọ tài” cùng các nghệ nhân của Phù Lãng, Bát Tràng. Thấy các nghệ nhân khác làm gốm bằng bàn xoay, láng gốm hay trang trí hoa văn bằng máy, bà cũng thử áp dụng với đất sét sông Quao nhưng không thành công. Thế nên, bà đúc kết rằng gốm Bàu Trúc chỉ có thể làm thủ công, do đó điều độc đáo là các sản phẩm cho dù cùng một kiểu dáng nhưng chẳng cái nào giống cái nào.

Nghệ nhân Đàng Thị Phan đang "quay giật lùi" để làm sản phẩm
Điều đặc biệt ở làng gốm được xem là cổ nhất Đông Nam Á này đó chính là những sản phẩm hầu hết do phụ nữ làm, bởi nghề được truyền theo kiểu “mẫu hệ” của người Chăm. Nghệ nhân Đàng Thị Phan nói rằng, các phụ nữ Chăm yêu nghề của bà, của mẹ mà tự mày mò “học mót” rồi tự sáng tạo ra mẫu mã, hoa văn mới, ngoài ra chẳng có sách vở nào dạy làm gốm Bàu Trúc cả. Người nào thực sự yêu nghề mới gắn bó được; thêm vào đó phải có sức khỏe, bởi không phải ai cũng có thể cúi mặt “xoay chong chóng” suốt ngày được.
Đất sét để làm gốm Bàu Trúc cũng rất khó tính. Đạp đất bằng chân và nhồi đất bằng tay chính là bí quyết để mẻ gốm thành công. Nếu không “chiều” được đất, mẻ gốm khi nung lên sẽ nổ như pháo và công sức cũng như vốn liếng của người làm gốm sẽ xuống sông xuống biển. “Thế nên tại sao làng gốm ra đời đã hàng trăm năm mà chẳng ai giàu từ gốm cả, chỉ gọi là gốm cũ đổi gốm mới thôi” – nghệ nhân có nước da rám nắng đặc trưng của người Chăm nói.
Nghệ nhân Đàng Thị Phan có 11 người con, trong đó 3 người con gái, nhưng chẳng ai theo nghề của bà. Bà bảo, thanh niên trong làng ít người mặn mà theo đuổi cái nghề “xoay tròn” này. Làng Bàu Trúc có khoảng 400 hộ dân, nhưng những nghệ nhân có kỹ năng điêu luyện như bà Phan chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bà trầm ngâm: “Đời mình trót yêu nghề gốm rồi, chồng mất sớm, nuôi con học đại học cũng bằng gốm, nên cố làm nghề đến khi nào không làm được nữa thì mới nghỉ. Cũng muốn truyền nghề cho con cháu nhưng trẻ không thích, chẳng biết nghề gốm Bàu Trúc sẽ đi về đâu?”.
Trong sân nhà nghệ nhân Đàng Thị Phan bày rất nhiều đồ gốm, từ bộ ấm chén, bình hoa, nồi niêu đến đôi lục bình cao quá đầu người, tòa tháp đậm chất văn hóa Chăm to bằng cả gian nhà với họa tiết cầu kỳ… Tất cả đều được sinh ra từ đôi bàn tay và trí óc tưởng tượng của bà.

Hoa văn được nghệ nhân tạo ra từ mẩu lược gãy
Bà nói, nếu như người làm ruộng có bao tay bảo hộ, thì làm gốm phải để tay trần. Gần trọn cuộc đời gắn bó với “đất và nước”, nhưng đôi tay tài hoa của bà vẫn đẹp, da dẻ mịn màng, không có dấu hiệu bị nước ăn. Đó chính là điều kỳ diệu mà người nghệ nhân gốm Bàu Trúc này có được.
Vừa trò chuyện, người nghệ nhân Chăm lại thoăn thoắt nhào đất, khom lưng “xoay chong chóng” và trong chốc lát, những bát đĩa, nồi kho cá… tròn như đúc khuôn, mịn như láng nước lần
lượt ra đời…
Năm 2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận nghệ thuật làm gốm truyền thống Bàu Trúc vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nhưng hiện nay người làng gốm Bàu Trúc đang trăn trở, loay hoay tìm hướng đi bền vững cho làng nghề...
Bài, ảnh: Lại Thìn
Tin liên quan
Tin mới hơn
Sức sống mới từ Làng nghề: Đào tạo thực chiến, giữ lửa truyền thống
22:15 | 28/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Giữ hồn bún Mạch Tràng – nghề trăm năm giữa lòng Cổ Loa
10:34 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề gốm Việt – Dòng chảy nghìn năm
10:28 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng hương Sơn Nam vào vụ Tết
09:24 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Sơn Đồng (TP Hà Nội): Sẵn sàng cho đề cử làng nghề truyền thống Hà Nội tham gia mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo Thế giới
09:15 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Người đàn ông giữ hồn thổ cẩm Chăm giữa lòng Phũm Soài
12:51 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Táo Ninh Thuận - Đặc sản vùng đất nắng gió vươn tầm thương hiệu
12:50 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Từ bản nhỏ Châu Tiến sắc thổ cẩm Thái lan tỏa thế giới
12:49 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hiệp định EVFTA – Cầu nối đưa sản phẩm làng nghề Hà Nội ra thế giới
08:59 | 25/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nước mắm Cà Ná - Tinh hoa vùng biển Khánh Hòa
08:50 | 25/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nhớ mùa đay quê tôi
10:47 | 24/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Níu giữ hơi thở sông nước miền Tây với nghề đan lọp Thới Long
09:18 | 24/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng
11:49 | 22/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm
11:29 | 22/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới
08:45 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Việt Yên chuyển mình từ làng nghề truyền thống đến trung tâm tiểu thủ công nghiệp
08:16 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đi chợ ở Phúc Sơn: Từ làng đến những chuyến xe chở thịt ra phố
15:25 | 20/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Chuyên Mỹ: Nông thôn mới hiện đại từ sức sống làng nghề truyền thống
17:00 | 19/10/2025 Nông thôn mới
Sơn mài Việt Nam trước cơ hội bứt phá: Thị trường nội địa khởi sắc, quốc tế mở rộng
20:17 | 18/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Ngành mây tre đan Việt Nam: Bứt phá để chinh phục thị trường quốc tế
09:57 | 18/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Thạch Thất tổ chức Triển lãm quảng bá, giao thương sản phẩm OCOP và làng nghề phục vụ du lịch năm 2025
09:52 | 18/10/2025 OCOP
Sơn La: Chấm điểm, bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu năm 2025
22:26 Tin tức
TP. HCM: Tâm huyết nâng tầm gỗ Việt thành sản phẩm OCOP xuất khẩu
22:20 OCOP
Đồng Nai vinh danh 3 chủ thể đạt OCOP 5 sao năm 2025
22:20 OCOP
Phát triển sản phẩm OCOP và sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia – Động lực nâng tầm thương hiệu Việt
22:18 Khuyến công
Sức sống mới từ Làng nghề: Đào tạo thực chiến, giữ lửa truyền thống
22:15 Làng nghề, nghệ nhân
