Hà Nội: 32°C Hà Nội
Đà Nẵng: 31°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 31°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 31°C Thừa Thiên Huế

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

LNV - Nghề dệt lụa ở làng Đốc Tín, xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, Hà Nội (nay là xã Hương Sơn, Hà Nội) đã có một thời gian phát triển mạnh mẽ.

Làng Đốc Tín ngoài nghề làm ruộng cấy lúa còn có nghề “Tầm tang canh cửi”. Tương truyền nghề dệt ở Đốc Tín có tư thời nhà Lê (Thế kỷ thứ XIII, XIV). Nghề dệt lúc đó mới chỉ khung dệt thô sơ luồn con thoi bằng tay, dệt nái, đũi. Đến thế kỷ thứ XVI, XVII mới có khung dệt lụa khổ hẹp (lụa vuông). Cuối thế kỷ thứ XIX, đầu thế XX đã có khung dệt cải tiến, dệt lụa tấm khổ rộng. Vào những năm 20 – 30 (Thế kỷ XX), toàn xã có gần 200 khung dệt lụa tơ tằm, tơ bóng, tơ mờ (tơ hóa hóa học của Pháp). Và gần 100 khung hồ sợi, phục vụ cho việc xuất khẩu tơ lụa ra nước ngoài.

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

Những năm đầu thế kỷ này, do thị trường tơ lụa trong nước và thế giới mở rộng, nghề chăn tằm mở rộng, nghề chăn tằm, ươm tơ dệt lụa trong nước của Đốc Tín khá phát đạt và nổi tiếng trong vùng. Sản phầm tơ lụa của Đốc Tín được đưa đi bán tận Hà Nội, cố đô Huế, Sài Gòn; sang cả thị trường Hồng Kong, Thái Lan, Cao Miên, Lào, Pháp và một số nước Châu Âu. Năm 1937, tơ lụa Đốc Tín được chọn đi hội chợ Đông Dương lần thứ nhất, rồi đưa sang “Hội chợ triển làm kinh tế các nước thuộc địa” của Pháp tại Paris.

Chính nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa đã làm cho quê hương Đốc Tín thêm thịnh vượng. Nhà nào cũng nuôi tằm; có nhà có buồng tằm tới 20 – 30 nong. Nhiều nhà có lò ươm tơ, có nhà thuê mướn cả hàng chục người ươm. Nhiều gia đình có khung cửi dệt lụa tơ tằm rồi dệt lụa tơ bóng. Sớm chiều trong làng tiếng guồng quay, tiếng thoi đưa lách cách. Trên bến sông làng chiều chiều đông vui các cô gái làng ra giặt lụa. Lụa vàng cả dải sông quê.

Thuở ấy nhiều người thợ dệt, thợ phu hồ từ các nơi khác đến đây làm thuê, học nghề và cả các thương lái từ các nơi đổ về mua tơ, mua lụa; trên bến dưới thuyền đông vui, sầm uất.

Sự phát triền của làng nghề, cùng với uy tín của sản phẩm tơ lụa Đốc Tín và sự dồi dào nguyên liệu của cả vùng dâu tằm Mỹ Đức, Ứng Hòa đã sức hấp dẫn cả một số nhà tư bản Pháp. Vào cuối năm 1920 – 1923, một số nhà tư bản Pháp đã làm ăn với tư bản bản xứ về xây dựng một nhà máy ươm tơ khá hiện đại ở làng Đốc Tín. Nhà máy có lúc 70 – 80 công nhân, trong đó phần lớn là thợ giỏi của làng Đốc Tín. Nhưng rồi nhà máy chỉ hoạt động được ít năm thì do khó khăn về kỹ thuật và do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, nên nhà máy đã sa sút và phải ngừng hoạt động vào cuối năm 1931 đầu năm 1932.

Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức liên kết nhiều nông dân trồng dâu nuôi tằm để lấy tơ làm nguyên liệu sản xuất sản phẩm OCOP.
Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức liên kết nhiều nông dân trồng dâu nuôi tằm để lấy tơ làm nguyên liệu sản xuất sản phẩm OCOP.

Nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa của Đốc Tín vẫn phát triển cho đến năm 1939 – 1940. Do cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai, thị trường quốc tế bị thu hẹp, sản phẩm tơ lụa của Đốc Tín không có nguồn tiêu thụ; nghề trồng dâu, nuồi tằm, ươm tơ, dệt lụa của Đốc Tín bước vào thời ký khó khăn. Nhiều nương dâu bị đốn để trồng rau mầu. Nhiều lò ươm, nhiều khung dệt phải thu hẹp hoặc ngừng hoạt động. Nhều thợ dệt và trai làng phải rời quê đi làm thuê cho các làng dệt còn thoi thóp hoạt động ở vùng Hoài Đức và Hà Đông.

Phần lớn các gia đình ươm tơ, dệt lụa trong làng nay phải trở về với nghề làm ruộng. Đồng ruộng ở Đốc Tín chủ yếu lầy thụt, cả năm chỉ cấy được vụ lúa. Lúc đầu chỉ có sáu, bảy chục khung dệt đã nhanh chóng phát triển tới trên hơn 200 khung dệt, hơn 100 khung hồ, một số tiểu chủ dựng tới sáu, bẩy khung dệt. Nghề dệt tại quê hương phát triển, nhiều người dệt thuê ở vùng nam Hoài Đức trở về làm ăn tại quê. Số hội viên Ái Hữu thợ dệt tăng lên…

Thời điểm nghề dệt vào những năm 1940, nghề dệt ở Đốc Tín có vài trăm khung cửi, chuyện dệt the (áo dài the). Một số người Đốc Tín còn ra làng Vạn Phúc, Hà Đông làm thuê. Bước sang thời kỷ tổng khởi nghĩa nghề dệt ở Đốc Tín có hơn 200 khung cửỉ. Trong kháng chiến chống Pháp nghề dệt Đốc Tín chuyên dệt vải cho Quân nhu cục, không chỉ dệt hàng bán tơ nữa…

Trong thời gian chiến tranh, làng dệt Phùng Xá tản cư còn mang khung cửi về Đốc Tín dệt màn, dệt cho hàng quân nhu. Năm 1946 – 1947 thực dân Pháp đánh chiếm lần thứ 2 tại Hà Nội, chúng hành quân từ trên Vác dọc theo tuyến đường…rồi về làng càn quét bắn phá và đốt cả làng, khiến nhà cửa, khung cửi và các tài sản khác cháy sạch. Cho nên nghề dệt cửi bị gián đoạn cho đến năm 1962 mới phục hồi lại nghề dệt cửi cổ truyền, máy dệt được cải tiến hiện đại hơn trước, máy giận chân, máy tay cài. Chủ yếu dệt màn, dệt lụa, tờ tằm, tơ bóng, tơ mờ. Hết thời gian dệt màn bằng máy cải tiến.

Đến năm 1988 cả xã có 80 khung, 60 khung cửi gỗ, 20 khung cửi sắt. Thời gian này HTX thủ công bị triệu tập thu hồi hết các khung cửi về tập kết của các gia đình về tại sân kho HTX. Một số khung cửi tốt đem bán cho làng dệt Phùng Xá, còn lại bán cho chủ đốt lò gạch để xây trường cấp 3 Mỹ Đức C hiện nay. Còn bi, sắt thép bán cho đồng nát…

Về sau Đốc Tín phục hồi nghề thêu, nghề ren nhưng đều thất bại… Mặc dù làng Đốc Tín không còn giữ được vị thế như xưa trong nghề dệt lụa, lịch sử của nó vẫn là một phần quan trọng trong bức tranh chung về nghề dệt truyền thống của Hà Nội, thể hiện sự phát triển và biến đổi của các làng nghề theo thời gian.

Minh Xuân

Tin liên quan

Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc Tài hoa của nghệ nhân

Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc Tài hoa của nghệ nhân

LNV - Làng lụa Vạn Phúc, nằm bên bờ sông Nhuệ hiền hòa thuộc quận Hà Đông, Hà Nội, là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời và nổi tiếng nhất Việt Nam. Với lịch sử hơn 1.000 năm, nơi đây không chỉ là cái nôi của nghề dệt lụa mà còn là biểu tượng văn hóa, thể hiện sự tinh tế và tài hoa của người thợ làng nghề Việt Nam.
Nghệ An: Nghề thủ công truyền thống nhiều thăng trầm

Nghệ An: Nghề thủ công truyền thống nhiều thăng trầm

LNV - Nghệ An là một tỉnh có nhiều nghề thủ công truyền thống. Các làng nghề đã hình thành, tồn tại và phát triển cùng với sự phát triển thăng trầm của lịch sử. Xuất phát từ việc tranh thủ khoảng thời gian nông nhàn trong sản xuất, đồng thời tận dụng nguồn nguyên vật liệu tại địa phương, người nông dân đã làm ra các sản phẩm thủ công nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của chính bản thân, gia đình. Dần dần, việc sản xuất các sản phẩm thủ công được phát triển và chuyên môn hóa.
Nhọc nhằn nghề trồng dâu nuôi tằm Hồng Đô

Nhọc nhằn nghề trồng dâu nuôi tằm Hồng Đô

LNV - Giữa miền quê thanh bình của xứ Thanh, làng Hồng Đô thị trấn Thiệu Hóa, (huyện Thiệu Hóa) như một viên ngọc quý ẩn mình. Nơi đây, nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ, dệt nhiễu đã gắn bó với người dân từ bao đời nay, tạo nên một nét văn hóa đặc sắc và những sản phẩm tơ tằm nổi tiếng khắp vùng.

Tin mới hơn

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

LNV - Trong làn sóng phát triển nông nghiệp gắn với văn hóa bản địa và thương mại hóa sản phẩm truyền thống, bánh tráng làng Tày Đam Rông đang dần khẳng định vị thế như một sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của vùng cao phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Việc xác lập nhãn hiệu chứng nhận không chỉ bảo hộ sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững.
Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

LNV - Vào một dịp cuối xuân, tôi đến thăm gia đình Nghệ nhân Đỗ Phi Thường. Nhà anh ở thôn 4, xã Chàng Sơn, huỵện Thạch Thất, Hà Nội (nay là xã Tây Phương, Hà Nội), địa danh này trước gọi là xóm Mã Lão, một xóm đã sinh ra nhiều người thợ mộc giỏi giang, nổi tiếng như cụ Cả Bỉnh, cụ Hai Thuyết, cụ Văn Kính, cụ Hai Xuân, Cụ cả Luân... góp phần làm đẹp và để lại cho đời nhiều tác phẩm nhà gỗ, đình, đền, chùa và những bức tranh, tượng tuyệt tác tồn tại đến ngày nay.
Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

LNV - Nghề dệt lụa ở làng Đốc Tín, xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, Hà Nội (nay là xã Hương Sơn, Hà Nội) đã có một thời gian phát triển mạnh mẽ.

Tin khác

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị chuẩn bị cho Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025.
Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

LNV - Làng hoa giấy Thanh Tiên - cái nôi của nghệ thuật làm hoa giấy truyền thống - một nghề không chỉ tạo ra những đóa hoa rực rỡ mà còn chắt lọc tinh hoa của văn hóa tâm linh, của bàn tay khéo léo và tình yêu dành cho di sản dân tộc.
Giữ hồn quê qua từng mối đan

Giữ hồn quê qua từng mối đan

LNV - Giữa vùng núi rừng xã Tân Lĩnh, tỉnh Lào Cai (xã Phan Rang, Lục Yên , Yên Bái cũ), thôn Rầu Chang vẫn rộn ràng tiếng chẻ tre, vót nan – âm thanh thân quen của nghề đan rọ tôm. Nghề thủ công tưởng chừng chỉ gắn với miền sông nước nay đã bén rễ, lớn lên từ chính bàn tay cần mẫn của người vùng cao. Trải qua bao đổi thay, nghề không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là nhịp sống không thể thiếu của người dân nơi đây.
Cổng làng trong lòng phố

Cổng làng trong lòng phố

LNV - Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội hôm nay, nơi những dòng xe cuồn cuộn lao đi như chẳng kịp níu giữ thời gian, đôi khi ta bắt gặp một khoảnh khắc chùng lại: một cổng làng cũ kỹ, rêu phong, âm thầm nép mình bên góc phố. Cổng làng - như dấu lặng giữa bản nhạ
Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

LNV - Các sản phẩm của làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng (Lào Cai) mang nét riêng khó trộn lẫn: Họa tiết tinh xảo, màu sắc rực rỡ, vừa truyền thống vừa hiện đại, là món quà lưu niệm hấp dẫn du khách.
Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

LNV - Được thiên nhiên ưu đãi chất đất đỏ độc đáo, Vĩnh Long từ lâu đã nổi tiếng là thủ phủ gốm của miền Tây Nam bộ. Giữa biến động thời cuộc và sự mai một của làng nghề truyền thống, nơi đây hiện đang thắp lại ngọn lửa nghề bằng sự kết hợp giữa di sản và đổi mới, với vai trò tiên phong của những người nghệ nhân giàu tâm huyết.
Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

LNV - Nằm cách TP. Huế khoảng 7km về hướng Tây Nam, làng hương Thủy Xuân (TP Huế) ẩn mình dưới chân đồi Vọng Cảnh, bên dòng sông Hương thơ mộng. Nơi đây, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm hương trầm thơm trên đất thần kinh của người dân đã nức tiếng xa gần. Trong những năm trở lại đây, làng hương này còn trở thành địa điểm tham quan đặc sắc của du khách trong và ngoài nước.
Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và gắn kết với cộng đồng địa phương.
Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị về việc tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025. Đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đồng chí Võ Văn Hưng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì hội nghị.
"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

LNV - Nếu phải xác định một điểm khởi đầu cho hành trình chuyển đổi số tại huyện Phú Xuyên, thì đó không phải là hạ tầng, công nghệ hay những con số đầu tư hàng chục tỷ đồng, mà chính là yếu tố con người - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong.
Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

LNV - Giữa dòng chảy hiện đại hóa, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm và đan lát của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn được gìn giữ bền bỉ qua nhiều thế hệ. Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao, các sản phẩm thủ công còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống núi rừng và tâm hồn người Hrê. Nhờ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, những nghề xưa không chỉ sống lại mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng địa phương.
Mùa sen ở hồ Tây

Mùa sen ở hồ Tây

LNV - Vào dịp tháng 6 này, trên khắp các ao, đầm trồng sen ở khu vực hồ Tây (quận Tây Hồ) rộn ràng không khí thu hoạch, chụp ảnh với hoa. Sen trồng ở đây là sen bách diệp với bông to có 100 cánh, mùi thơm đượm mang một nét đặc trưng riêng của hồ Tây mà không nơi nào có được.
Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

LNV - Bắc Ninh là một tỉnh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, trong đó phải kể đến làng nghề đúc đồng Đại Bái, trước đây gọi là làng Văn Lãng (hay còn gọi là làng Bưởi Nồi), thuộc xã Đại Bái, huyện Gia Bình. Từ lâu, làng đã nổi danh với nghề đúc đồng, chuyên sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo.
Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

LNV - Việc đưa các sản phẩm làng nghề lồng ghép trong các cuốn sách là cách thức hiệu quả để quảng bá thương hiệu, tăng cơ hội xuất khẩu.
Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

LNV - Hà Nội là mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, nơi lưu giữ hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đang đứng trước nhiều thách thức. Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp chiến lược giúp Hà Nội bảo tồn văn hóa làng nghề một cách hiệu quả và bền vững.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025

Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025

LNV - Vừa qua, Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025 đã mang lại nhiều trải nghiệm hấp dẫn cho du khách và cơ hội hợp tác thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp.
Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công

Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công

LNV - Công tác khuyến công ở Tây Ninh đã lan tỏa lợi ích, giúp các cơ sở, doanh nghiệp công nghiệp nông thôn cải thiện năng suất, tăng doanh thu và lợi nhuận.
Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

LNV - Hoạt động khuyến công tại Thanh Hóa đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển công nghiệp nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá. facebook
Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

LNV - Trong làn sóng phát triển nông nghiệp gắn với văn hóa bản địa và thương mại hóa sản phẩm truyền thống, bánh tráng làng Tày Đam Rông đang dần khẳng định vị thế như một sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của vùng cao phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Việc xác lập nhãn hiệu chứng nhận không chỉ bảo hộ sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững.
Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

LNV - Vào một dịp cuối xuân, tôi đến thăm gia đình Nghệ nhân Đỗ Phi Thường. Nhà anh ở thôn 4, xã Chàng Sơn, huỵện Thạch Thất, Hà Nội (nay là xã Tây Phương, Hà Nội), địa danh này trước gọi là xóm Mã Lão, một xóm đã sinh ra nhiều người thợ mộc giỏi giang, nổi tiếng như cụ Cả Bỉnh, cụ Hai Thuyết, cụ Văn Kính, cụ Hai Xuân, Cụ cả Luân... góp phần làm đẹp và để lại cho đời nhiều tác phẩm nhà gỗ, đình, đền, chùa và những bức tranh, tượng tuyệt tác tồn tại đến ngày nay.
Giao diện di động