Làng trống Đọi Tam: Ngàn năm vẫn mãi gắn bó với nghề xưa
LNV - Nhắc tới làng nghề truyền thống, hẳn không ai là không biết đến làng trống Đọi Tam - Duy Tiên - Hà Nam. Với lịch sử hàng nghìn năm phát triển, làng trống Đọi Tam đã và đang tạo ra vô số các sản phẩm trống bền, đẹp và mang lại thu nhập ổn định cho nhiều hộ gia đình trong xã.
Giữa vùng đồng bằng sông Hồng, núi Đọi thuộc xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tuy không cao nhưng từ xưa đã được nhiều người biết đến. Dù có tới ba làng Đọi trong xã Đọi Sơn nhưng Đọi Nhất, Đọi Nhị không có làm trống mà duy chỉ có làng Đọi Tam là có nghề truyền thống làm trống.
Theo lời kể của các cụ cao niên trong làng: Tương truyền năm 986, được tin vua Lê Đại Hành sửa soạn về làng cày ruộng tịch điền khuyến nông, hai anh em Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản đã tự tay làm một chiếc trống to để đón vua. Tiếng trống vang như sấm rền nên về sau hai ông được dân làng tôn là Trạng Sấm – ông tổ nghề của làng.
Hỏi thăm các nghệ nhân làm trống lâu năm trong làng, chúng tôi được biết: Để làm một chiếc trống phải qua ba bước: làm da, làm tang và bưng trống. Da được chọn để làm trống là da trâu cái, đem bào hết lớp màng, ngâm nước khử mùi chống thối rồi phơi khô. Lớp da ngoài được dùng làm trống to, lớp da dưới dùng làm trống cho trẻ em.
Gỗ làm tang trống chủ yếu là gỗ mít- loại gỗ dẻo, mềm không bị cong vênh, nứt vỡ, hơn nữa “Gỗ mít đánh ít kêu nhiều“. Gỗ được cắt thành nhiều khúc sau đó pha thành từng “dăm“. Tùy theo kích cỡ của trống mới định ra bao nhiêu “dăm“, cũng như độ cong và độ dẻo của dăm để khi ghép với thân trống vừa khít, không có kẽ hở.
Ngoài ra, để cho trống thật kín người ta còn dùng sơn ta miết vào các khe, cứ một lớp sơn lại có một lớp vải màn. Cuối cùng là bưng trống. Da trâu được quây tròn căng hết cỡ trên mặt trống, rồi đóng cố định vào thân trống bằng đinh chốt. Ðinh chốt được làm từ vầu hoặc tre già. Dù trống làm bằng gỗ xoan, cầu kì hơn thì dùng gỗ gụ, gỗ dổi.
Theo thời gian, trống Ðọi Tam nổi tiếng nhờ độ bền, đẹp cũng như tinh thần trách nhiệm của những người nghệ nhân lành nghề. Đặc biệt, ngay cả những lúc khó khăn thiếu thốn nhất, làng trống Ðọi Tam vẫn bám nghề truyền thống tương trợ, giúp đỡ nhau.
Không giống với các làng nghề truyền thống khác, làng trống Đọi Tam từ xưa không truyền nghề cho con rể và con gái vì sợ bị lộ bí mật ra ngoài. Tuy nhiên, đến nay người Đọi Tam đã cho phép truyền nghề cho phụ nữ. Không chỉ truyền nghề cho nữ giới, làng Đọi Tam còn có cả đội trống nữ phục vụ tại các lễ hội ở địa phương và tham gia biểu diễn trên mọi miền Tổ quốc.
Cũng trong câu chuyện với các nghệ nhân làm trống tại làng Đọi Tam, chúng tôi được ông Lê Ngọc Minh - Trưởng thôn Đọi Tam chia sẻ: “Làng trống Đọi Tam được công nhận là làng nghề truyền thống tiêu biểu của toàn quốc, sản phẩm trống Đọi Tam đã xuất bán qua các nước châu Âu. Nghệ nhân Đọi Tam vinh dự làm ra bộ trống hội phục vụ Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. Nhưng tự hào lớn nhất của chúng tôi là đã góp phần gìn giữ, tôn vinh được tiếng trống, một nét đẹp của văn hóa người Việt”…
Trải qua nhiều thăng trầm của xã hội, mặc cho có những lúc nghề tưởng như bị mai một, nhưng những người làm trống đích thực vẫn một lòng trung thành để gìn giữ, bảo tồn và phát huy nghề cổ.
Những sản phẩm trống tại đây mang đậm nét truyền thống của làng Đọi Tam luôn làm say đắm lòng người và nhận được sự ngưỡng mộ của du khách gần xa, giúp người dân làng nghề có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Và quan trọng hơn cả, các nghệ nhân ở Ðọi Tam luôn tâm huyết, ra sức bảo tồn nghề truyền thống của cha ông để lại.
Theo lời kể của các cụ cao niên trong làng: Tương truyền năm 986, được tin vua Lê Đại Hành sửa soạn về làng cày ruộng tịch điền khuyến nông, hai anh em Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản đã tự tay làm một chiếc trống to để đón vua. Tiếng trống vang như sấm rền nên về sau hai ông được dân làng tôn là Trạng Sấm – ông tổ nghề của làng.
Hỏi thăm các nghệ nhân làm trống lâu năm trong làng, chúng tôi được biết: Để làm một chiếc trống phải qua ba bước: làm da, làm tang và bưng trống. Da được chọn để làm trống là da trâu cái, đem bào hết lớp màng, ngâm nước khử mùi chống thối rồi phơi khô. Lớp da ngoài được dùng làm trống to, lớp da dưới dùng làm trống cho trẻ em.
Để làm một chiếc trống, người nghệ nhân phải qua ba bước: làm da, làm tang và bưng trống.
Những sản phẩm trống tại đây mang đậm nét truyền thống của làng Đọi Tam, vẫn luôn làm say đắm lòng người và nhận được sự ngưỡng mộ của du khách gần xa
Gỗ làm tang trống chủ yếu là gỗ mít- loại gỗ dẻo, mềm không bị cong vênh, nứt vỡ, hơn nữa “Gỗ mít đánh ít kêu nhiều“. Gỗ được cắt thành nhiều khúc sau đó pha thành từng “dăm“. Tùy theo kích cỡ của trống mới định ra bao nhiêu “dăm“, cũng như độ cong và độ dẻo của dăm để khi ghép với thân trống vừa khít, không có kẽ hở.
Ngoài ra, để cho trống thật kín người ta còn dùng sơn ta miết vào các khe, cứ một lớp sơn lại có một lớp vải màn. Cuối cùng là bưng trống. Da trâu được quây tròn căng hết cỡ trên mặt trống, rồi đóng cố định vào thân trống bằng đinh chốt. Ðinh chốt được làm từ vầu hoặc tre già. Dù trống làm bằng gỗ xoan, cầu kì hơn thì dùng gỗ gụ, gỗ dổi.
Theo thời gian, trống Ðọi Tam nổi tiếng nhờ độ bền, đẹp cũng như tinh thần trách nhiệm của những người nghệ nhân lành nghề. Đặc biệt, ngay cả những lúc khó khăn thiếu thốn nhất, làng trống Ðọi Tam vẫn bám nghề truyền thống tương trợ, giúp đỡ nhau.
Không giống với các làng nghề truyền thống khác, làng trống Đọi Tam từ xưa không truyền nghề cho con rể và con gái vì sợ bị lộ bí mật ra ngoài. Tuy nhiên, đến nay người Đọi Tam đã cho phép truyền nghề cho phụ nữ. Không chỉ truyền nghề cho nữ giới, làng Đọi Tam còn có cả đội trống nữ phục vụ tại các lễ hội ở địa phương và tham gia biểu diễn trên mọi miền Tổ quốc.
Cũng trong câu chuyện với các nghệ nhân làm trống tại làng Đọi Tam, chúng tôi được ông Lê Ngọc Minh - Trưởng thôn Đọi Tam chia sẻ: “Làng trống Đọi Tam được công nhận là làng nghề truyền thống tiêu biểu của toàn quốc, sản phẩm trống Đọi Tam đã xuất bán qua các nước châu Âu. Nghệ nhân Đọi Tam vinh dự làm ra bộ trống hội phục vụ Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. Nhưng tự hào lớn nhất của chúng tôi là đã góp phần gìn giữ, tôn vinh được tiếng trống, một nét đẹp của văn hóa người Việt”…
Trải qua nhiều thăng trầm của xã hội, mặc cho có những lúc nghề tưởng như bị mai một, nhưng những người làm trống đích thực vẫn một lòng trung thành để gìn giữ, bảo tồn và phát huy nghề cổ.
Những sản phẩm trống tại đây mang đậm nét truyền thống của làng Đọi Tam luôn làm say đắm lòng người và nhận được sự ngưỡng mộ của du khách gần xa, giúp người dân làng nghề có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Và quan trọng hơn cả, các nghệ nhân ở Ðọi Tam luôn tâm huyết, ra sức bảo tồn nghề truyền thống của cha ông để lại.
Bài, ảnh: Huyền Chi
Tin liên quan
Tin mới hơn
Hơn 300 năm giữ lửa truyền thống ở làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn
08:03 | 17/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn (phường Hoài Nhơn Bắc, tỉnh Gia Lai) có lịch sử hình thành và phát triển hơn 300 năm, gắn liền với truyền thống văn hóa của vùng đất Bình Định xưa. Từ đôi bàn tay khéo léo của bao thế hệ, những tấm chiếu cói mộc mạc đã trở thành sản phẩm đặc trưng, lan tỏa khắp các vùng miền trong cả nước, đặc biệt là Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
Làng gốm Bát Tràng kết nối di sản và hội nhập quốc tế
09:22 | 16/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Xã Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội) – “thủ phủ” gốm sứ của cả nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Với lợi thế truyền thống nghề gốm hàng trăm năm, địa phương đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm phát triển làng nghề gắn với du lịch, nâng cao thu nhập cho người dân và khẳng định vị thế thương hiệu gốm Bát Tràng trên bản đồ thủ công mỹ nghệ thế giới.
Nghệ nhân Nguyễn Hữu Kiêm - Người giữ hồn diều sáo làng Bá
09:22 | 16/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Sinh ra và lớn lên trong cái nôi văn hóa dân gian của làng Bá Dương (nay thuộc xã Ô Diên, TP. Hà Nội), nghệ nhân nhân dân Nguyễn Hữu Kiêm đã dành cả cuộc đời để gìn giữ và lan tỏa nét đẹp diều sáo truyền thống. Từ những cánh diều tuổi thơ, ông đã đưa tình yêu ấy bay cao, bay xa đến với bạn bè khắp mọi nơi.
Những đôi tay giữ lửa ở làng gốm đỏ bên bờ sông Cửu Long
11:02 | 15/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Bờ Nam sông Cổ Chiên, một nhánh chính của sông Cửu Long thuộc tỉnh Vĩnh Long, từ lâu đã nổi tiếng với những lò gốm đỏ rực lửa. Trên mảnh đất sét nhiễm phèn nặng, những người phụ nữ cần mẫn ngày đêm nhào nặn từng thớ đất vô tri thành những sản phẩm gốm độc bản, vừa nuôi sống gia đình vừa giữ gìn hồn quê qua bao thế hệ.
Gìn giữ nghề truyền thống tạo động lực phát triển kinh tế nông thôn
08:00 | 13/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong nhịp sống sôi động của kinh tế thị trường, không ít làng nghề truyền thống đứng trước nguy cơ bị lãng quên. Thế nhưng, nhờ sự đồng hành của cộng đồng, chính quyền địa phương và sự sáng tạo của người dân, nhiều nghề cổ truyền không chỉ được gìn giữ mà còn trở thành bệ phóng phát triển kinh tế, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững.
Gốm Việt Nam: Nhu cầu thị trường nội địa và những cơ hội phát triển đột phá
09:49 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nghệ thuật gốm đã in sâu vào bản sắc văn hóa Việt Nam từ hàng nghìn năm trước, là một phần không thể thiếu trong đời sống, tín ngưỡng và thẩm mỹ của người Việt. Từ những chiếc bình gốm Phùng Nguyên, trống đồng Đông Sơn cho đến những chiếc bình gốm hoa lam tinh xảo của Chu Đậu hay bát đĩa gốm Bát Tràng quen thuộc, gốm sứ không chỉ là vật dụng mà còn là biểu tượng của sự khéo léo, óc sáng tạo và tinh thần lao động bền bỉ của người Việt Nam.
Tin khác
Làng hoa Vạn Thành không ngừng đổi mới và hội nhâp
09:43 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng hoa Vạn Thành được hình thành từ những năm 50 của thế kỷ XX bởi người dân từ Hà Nam di cư vào Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng. Nhờ điều kiện khí hậu mát mẻ và đất đai màu mỡ, Làng hoa Vạn Thành đã phát triển mạnh mẽ và trở thành một trong trung tâm sản xuất hoa lớn tại Đà Lạt.
Đắk Lắk: Phát triển thương hiệu muối Tuyết Diêm
09:41 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Đắk Lắk phát triển thương hiệu muối Tuyết Diêm, mở rộng quy mô sản xuất, hướng đến việc kết hợp phát triển du lịch cộng đồng và trải nghiệm, giúp du khách có thể khám phá quy trình làm muối truyền thống.
Nuôi ong dưới tán rừng ngập mặn
09:40 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Gắn bó với nghề nuôi ong đã gần 10 năm, bắt đầu từ vài chục tổ ong ban đầu, đến nay anh Trần Văn Sửu đã mở rộng lên khoảng 500 tổ, mỗi năm mang lại thu nhập ổn định khoảng 200 triệu đồng – con số không nhỏ đối với một hộ dân vùng ven biển.
Trải nghiệm làm hủ tiếu đa sắc màu ở Chợ nổi Cái Răng
10:21 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nhiều du khách trong và ngoài nước thích thú trải nghiệm làm hủ tiếu đa sắc màu tại chợ nổi Cái Răng.
Phát triển kinh tế làng nghề tạo đòn bẩy xây dựng nông thôn mới
10:15 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Thành phố Hà Nội hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó 337 nghề truyền thống đã được công nhận. Các làng nghề đã giúp nâng cao thu nhập, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Việc phát triển làng nghề không chỉ giữ gìn bản sắc truyền thống, mà còn tạo đòn bẩy trong xây dựng nông thôn mới.
15 cá nhân ở xã Bát Tràng được đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội
10:10 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong 2 ngày 9 và 10-9, Đoàn thẩm định của Hội đồng thành phố Hà Nội về xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ năm 2025 đã tổ chức thẩm định thực tế tại cơ sở các cá nhân có hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội năm 2025 tại xã Bát Tràng.
Ký ức Trung thu cổ "hồi sinh" bằng nghệ thuật giấy dó
09:35 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trung thu không chỉ là Tết của thiếu nhi, mà còn là ký ức văn hóa của nhiều thế hệ người Việt. Khi đèn lồng nhựa và ánh sáng điện tử ngày càng phổ biến, những giá trị xưa dần phai nhạt. Triển lãm “Lãm” xuất hiện như một nhịp cầu, đưa con người trở về với mùa trăng cổ tích bằng những chiếc đèn giấy dó mộc mạc, bền vững và thấm đẫm hồn Việt.
Giữ hồn quê và nâng tầm kinh tế ở xã Bình Minh
09:00 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nằm ở phía Tây Nam Hà Nội, xã Bình Minh đang nổi lên như một điểm sáng về phát triển nông nghiệp sinh thái kết hợp với làng nghề truyền thống.
Làng nghề chế biến cá khô Gia Thuận: Giữ hồn truyền thống, mở hướng phát triển bền vững
14:24 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Tại xã Gia Thuận, tỉnh Đồng Tháp, bên cạnh những cánh đồng lúa xanh bát ngát và những chuyến tàu đánh bắt hải sản tất bật, làng nghề chế biến cá khô đã hình thành và phát triển từ nhiều năm nay, trở thành một trong những ngành nghề mũi nhọn góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương. Không chỉ là nét văn hóa truyền thống, nghề chế biến cá khô còn đang mở ra những cơ hội mới về việc làm, nâng cao thu nhập và mở rộng thị trường tiêu thụ trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng.
Giữ hồn núi rừng qua đôi tay già làng Cơ Tu
09:53 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong ngôi nhà sàn ba gian giữa núi rừng, già Bhling Bloó (70 tuổi, thôn Bhơ Hôồng, xã Sông Kôn, TP Đà Nẵng) vẫn cần mẫn bên bó tre, mây. Với ông, đan lát không chỉ là kế sinh nhai mà còn là cách để giữ lấy “cái gốc” của người Cơ Tu giữa nhịp sống hiện đại.
Giọt mắm Nam Ô và câu chuyện từ làng biển trăm năm tuổi
08:00 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa nhịp sống hiện đại của thành phố biển Đà Nẵng, làng cổ Nam Ô vẫn lặng lẽ giữ trong mình những giá trị văn hóa và nghề truyền thống hơn 700 năm tuổi. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên đặc sắc, những dấu tích lịch sử gắn với công chúa Huyền Trân, mà còn được biết đến là cái nôi của nghề làm nước mắm – một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, niềm tự hào của cư dân miền biển.
Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp
15:07 | 08/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong bối cảnh đô thị hóa và hội nhập, Tây Phương đang từng bước đổi mới, phát huy thế mạnh làng nghề gắn với phát triển du lịch, đồng thời mở rộng không gian công nghiệp và dịch vụ, hướng tới trở thành một trung tâm kinh tế - văn hóa quan trọng của Thủ đô.
Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà
10:00 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nằm ven sông Cầu hiền hòa, làng Thổ Hà (phường Vân Hà, tỉnh Bắc Ninh) từ lâu đã nổi tiếng khắp trong và ngoài nước với nghề làm bánh đa nem. Nghề đã tồn tại hàng trăm năm, trở thành nét văn hóa đặc trưng và là niềm tự hào của người dân địa phương.
Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa
08:50 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Thủ công mỹ nghệ từ lâu được coi là một trong những ngành nghề truyền thống đặc sắc nhất của Thủ đô Hà Nội. Không chỉ mang đậm giá trị văn hóa, lịch sử, sản phẩm thủ công mỹ nghệ còn góp phần quan trọng trong cơ cấu kinh tế nông thôn và xuất khẩu. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường quốc tế nhiều biến động, nhu cầu tiêu dùng trong nước đang trở thành một “nguồn lực mềm” mạnh mẽ, mở ra sức sống mới cho ngành thủ công mỹ nghệ Thủ đô.
An Giang: Nơi tiếng búa vang vọng cả đời người
11:18 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Suốt hàng chục năm qua, nghề chẻ đá tại ấp Hòn Sóc, xã Hòn Đất vẫn được người dân nơi đây duy trì như một phần không thể thiếu trong cuộc sống mưu sinh. Mỗi buổi sáng, cả bãi đá rộng lớn vang lên âm thanh đặc trưng của làng nghề: tiếng máy cắt xèng xèng, tiếng búa tạ nện vào nêm thép cắc cắc, hòa quyện thành nhịp điệu lao động cần cù.
Mới nhất
Đọc nhiều
Vĩnh Long: Khởi nghiệp tuổi xế chiều, người đàn ông U80 thành công với sản phẩm OCOP
13:38 OCOP
OVN – Tuổi xế chiều, thời điểm nhiều người chọn nghỉ ngơi, an dưỡng tuổi già bên gia đình, con cháu, ông Nguyễn Công Trí (SN 1953), ngụ tại tỉnh Bến Tre
Từ trái sim rừng đến đặc sản đạt chất lượng OCOP
13:38 OCOP
OVN - Từ những trái sim rừng mọng chín, chị Đỗ Thị Thu Thảo (xã An Hòa, Gia Lai) đã xây dựng thương hiệu rượu SimMo8, kết hợp giữa tri thức bản địa và công nghệ hiện đại. Không chỉ dừng lại ở một sản phẩm OCOP tiêu biểu, SimMo8 còn kể câu chuyện về ký ức,
Thị trưởng Khu Trung tâm Tài chính London có chuyến thăm cấp cao tới Việt Nam
13:38 Tin tức
Ngày 15/9 vừa qua, Thị trưởng Khu Trung tâm Tài chính London - ông Alastair King đã có chuyến thăm cấp cao tới Việt Nam. Chuyến thăm do Đại sứ quán Anh tại
Công nhận làng Việt Hải là điểm du lịch cộng đồng
10:41 Du lịch làng nghề
LNV - UBND TP Hải Phòng vừa chính thức công nhận làng Việt Hải (đặc khu Cát Hải) là Điểm du lịch cộng đồng. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng, gắn với định hướng chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.
Người lính năm xưa trở thành nông dân điển hình hôm nay
10:10 Kinh tế
LNV - Trở về sau những năm tháng quân ngũ, cựu chiến binh Dương Đình Tuấn (xã Quỳnh Văn, Nghệ An) vẫn miệt mài gắn bó với ruộng đồng, chuồng trại. Với sự cần cù và tinh thần học hỏi, ông đã trở thành tấm gương điển hình trong phát triển nông nghiệp, góp p
