Thứ ba, 29-01-2019 | 10:33GMT+7
Giữ lửa làng nghề bánh tráng Túy Loan
TBV - Đà Nẵng được thiên nhiên ban tặng cho những bãi biển trải dài đầy quyến rũ, hãnh diện thay khi những cây cầu đã trở thành huyền thoại, có nhiều địa điểm vui chơi và nghỉ dưỡng bậc nhất nước ta. Tưởng chừng giữa cuộc sống hiện đại ấy, chiếc bánh tráng mộc mạc Túy Loan sẽ không có chỗ đứng trên thị trường. Thế nhưng, với bề dày của làng nghề và đặc trưng của bánh, nó vẫn hiện hữu và không thể thiếu được trong những ngày Tết đến, xuân về.
Nghề cha truyền con nối
Làng Túy Loan nằm ở phía Tây Nam thành phố, thuộc xã Hoà Phong, huyện Hoà Vang. Đây là một làng cổ nổi tiếng của thành phố Đà Nẵng có tuổi đời lên tới 500 tuổi do năm vị tiền hiền là Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê tuân chiếu vua Lê Thánh Tôn đi mở mang bờ cõi. Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, ngôi làng vẫn giữ được vẻ đẹp chân quê với nghề bánh tráng từ bao đời nay cho đến tận bây giờ.
Với truyền thống kinh nghiệm làm bánh tráng được truyền nghề từ thế hệ này sang thế hệ khác tạo nên hương vị đặc trưng không lẫn vào đâu của món ăn này. Hiện nay, ở Túy Loan còn khoảng 16 hộ duy trì sản xuất nhưng không đều đặn, chủ yếu theo hình thức hộ gia đình, quy mô nhỏ, hoàn toàn bằng thủ công. Trên 10 hộ sản xuất thường xuyên như: hộ nhà các bà Đặng Thị Tùng, Đặng Thị Túy Phong, Trần Thị Luyện, Nguyễn Thị Anh… Có 2 hộ được chọn thí điểm tham gia dự án sản xuất theo quy chuẩn của TP Đà Nẵng, đó là hộ bà Đặng Thị Tùng và Đặng Thị Túy Phong.
Các hộ này chỉ hoạt động cầm chừng từ 7 đến 10 ngày trong các tháng 1 – 10. Sản xuất chỉ được đẩy mạnh vào 2 tháng cuối năm Âm lịch để cung ứng cho thị trường Tết Nguyên Đán.
Bánh tráng xong không hong phơi ngoài nắng như các loại bánh tráng khác
mà phải sấy trên lò than củi.
Bà Trần Thị Luyện (xã Hòa Phong), 3 đời làm bánh, cho biết: “Tất cả các loại bánh đều được làm ra bằng bột gạo của lúa Ba Trăng, Ban Nhe. Điểm nhấn của bánh tráng Túy Loan là gạo xay bột làm bánh phải là gạo xiệc do bà con trong làng làm ra, thu hoạch để vào ngày tết làm nguyên liệu. Cứ theo công thức là 1 ang gạo: 12 lon mè trắng đã được bóc vỏ, kèm thêm những phụ gia với các thứ như gừng, tỏi, đường, nước mắm hoặc muối để có một hương vị độc đáo”.
Chiếc bánh tráng không phải ngẫu nhiên trở thành món hàng được ưa chuộng trong những năm vừa qua. Ẩn chứa bên trong là bí quyết riêng nên chiếc bánh mới mang hương vị đậm đà và độc đáo. Bởi, bánh tráng Túy Loan không phơi nắng mà sấy bằng lò nên có sự khác biệt như: bánh có độ dòn cao, hợp vệ sinh, không có bụi, sản xuất được lúc trời mưa. Bí quyết để cho bánh đạt được độ thơm ngon, nhai giòn thì khâu chọn nguyên liệu rất quan trọng, không được chọn loại lúa cũ. Quá trình phơi và gỡ bánh cũng là một nghệ thuật, tưởng chừng đơn giản nhưng không hề giản đơn chút nào. Muốn chiếc bánh nguyên vẹn, không cong vênh, người phơi phải biết canh bếp sấy để gỡ cho đúng lúc. Sau đó xếp lại thành chục, rồi dằn cho phẳng mới đóng gói.
“Nghề làm bánh tráng Túy Loan có từ lâu đời nhưng gần đây mới được nhắc đến nhiều. Tuy thu nhập mỗi lao động không cao, nhưng lớp người già chúng tôi không ai muốn bỏ nghề, bởi chúng tôi muốn giữ lửa làng nghề, gìn giữ thương hiệu mà cha ông đã gầy dựng. Nghề này cực vì thế nên lớp trẻ bây giờ không còn mặn mà nữa, lo nhất là làm sao giữ được nghề tổ truyền tránh khỏi mai một” – Bà Đặng Thị Túy Phong (hơn 60 năm làm nghề) trải lòng.
Đây cũng là nỗi lo của chính quyền sở tại cũng như những người đang giữ lửa làng nghề. Nguy cơ làng nghề sẽ bị xóa sổ rất cao nếu không có người theo nghề mà ông cha đã gầy dựng.
Thị trường rộng mở
Dù là nghề truyền thống, nhưng nó chỉ là nghề phụ của người dân nơi đây. Theo phong tục của dân làng Túy Loan, bánh tráng là món ăn không thể thiếu trên mâm cúng gia tiên trong những ngày Tết hay trong những dịp cúng kỵ. Chính vì thế, 2 tháng cuối năm là lúc các lò tráng luôn đỏ lửa, sản lượng tăng đột biến so với những ngày thường. Vào những dịp này, Túy Loan tấp nập nhộn nhịp hẳn. Người giã gừng, bóc tỏi, người rang mè, người tráng bánh, người sấy bánh, trở bánh trên bếp than hồng… Tất cả tạo nên một bức tranh sinh hoạt nhộn nhịp, rộn ràng. Giá bánh được quy định theo kích cỡ: loại nhỏ 50.000đ/10 cái, loại trung 90.000đ/10 cái và loại lớn120.000đ/10 cái. Bánh Túy Loan luôn đủ sức cung ứng cho thị trường ẩm thực Đà Nẵng, Quảng Nam. Được bày bán ở các chợ Cồn, Chợ Hàn và nhiều chợ ở các tỉnh, thành lân cận…
Bao bì đóng gói sản phẩm được thiết kế bắt mắt.
Không chỉ được chào đón ở thị trường trong nước mà bánh tráng Túy Loan nay đã “xuất ngoại” sang Mỹ, Úc, Tây Âu... Theo người dân ở đây cho hay, một số bà con Việt kiều, đặc biệt bà con Hòa Vang định cư ở Mỹ, mỗi lần về thăm quê hương trước khi sang thường đặt làm bánh tráng để mang sang làm quà. Vì số lượng bánh được đặt lớn nên nhiều người phải chờ đến 1, 2 tháng mới có đủ số lượng bánh theo yêu cầu.
Chính quyền đồng hành cùng làng nghề
Được biết, năm 2015, UBND xã Hòa Phong xây dựng và được phê duyệt đề án “Phát triển làng nghề bánh tráng Túy Loan”. Theo đó, 2 gia đình bà Đặng Thị Túy Phong và gia đình bà Đặng Thị Tùng được Sở NN&PTNT TP đầu tư, hỗ trợ máy xay bột, máy hút chân không, bao bì mẫu mã, mái che... với tổng trị giá 30 triệu đồng. Bên cạnh đó, Sở NN&PTNT TP còn tạo điều kiện cho địa phương quảng bá thương hiệu sản phẩm tại 14 cơ sở ở 5 quận: Liên Chiểu, Hải Châu, Thanh Khê, Ngũ Hành Sơn, Cẩm Lệ.
Bà Nguyễn Thị Vân, Chủ tịch UBND xã Hòa Phong cho biết: “Lãnh đạo địa phương đặc biệt quan tâm đến làng nghề truyền thống Túy Loan; ngoài bánh tráng còn có mì quảng, mì khô. Địa phương chúng tôi rất mong có vốn để kịp thời thực hiện phương án đã vạch ra, làm sao từ nay đến năm 2020 xây dựng và đẩy mạnh sản xuất thành làng nghề quy mô theo quy chuẩn”.
Trong 16 hộ sản xuất bánh tráng Túy Loan thường xuyên theo đề án, 4 hộ gồm: bà Đặng Thị Túy Phong; Đặng Thị Tùng; Trần Thị Luyện và Nguyễn Thị Anh là sản xuất nhiều hơn cả. Các hộ còn lại chỉ làm vào dịp Tết, bắt đầu từ tháng 11 âm lịch, ra Tết thì sản xuất lai rai theo đơn đặt hàng – Bà Vân thông tin thêm.
Để làng nghề có chỗ đứng hơn nữa trên thị trường, ngoài việc chú trọng đến khâu chế biến sản phẩm, thiết kế Logo. Chính quyền cần quảng bá thương hiệu thông qua phương tiện truyền thông để người tiêu dùng biết đến thương hiệu. Từ đó đầu ra ổn định và bản đồ tiêu thụ ngày một rộng mở hơn. Hi vọng, một ngày không xa, bánh tráng Túy Loan sẽ mang thương hiệu nổi tiếng và nhiều du khách ghé thăm để hiểu hơn về nơi sản xuất và cách thức sản xuất thứ bánh tráng đặc sản có bề dày 500 năm này.
Làng Túy Loan nằm ở phía Tây Nam thành phố, thuộc xã Hoà Phong, huyện Hoà Vang. Đây là một làng cổ nổi tiếng của thành phố Đà Nẵng có tuổi đời lên tới 500 tuổi do năm vị tiền hiền là Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê tuân chiếu vua Lê Thánh Tôn đi mở mang bờ cõi. Trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử, ngôi làng vẫn giữ được vẻ đẹp chân quê với nghề bánh tráng từ bao đời nay cho đến tận bây giờ.
Với truyền thống kinh nghiệm làm bánh tráng được truyền nghề từ thế hệ này sang thế hệ khác tạo nên hương vị đặc trưng không lẫn vào đâu của món ăn này. Hiện nay, ở Túy Loan còn khoảng 16 hộ duy trì sản xuất nhưng không đều đặn, chủ yếu theo hình thức hộ gia đình, quy mô nhỏ, hoàn toàn bằng thủ công. Trên 10 hộ sản xuất thường xuyên như: hộ nhà các bà Đặng Thị Tùng, Đặng Thị Túy Phong, Trần Thị Luyện, Nguyễn Thị Anh… Có 2 hộ được chọn thí điểm tham gia dự án sản xuất theo quy chuẩn của TP Đà Nẵng, đó là hộ bà Đặng Thị Tùng và Đặng Thị Túy Phong.
Các hộ này chỉ hoạt động cầm chừng từ 7 đến 10 ngày trong các tháng 1 – 10. Sản xuất chỉ được đẩy mạnh vào 2 tháng cuối năm Âm lịch để cung ứng cho thị trường Tết Nguyên Đán.
Bánh tráng xong không hong phơi ngoài nắng như các loại bánh tráng khác
mà phải sấy trên lò than củi.
Bà Trần Thị Luyện (xã Hòa Phong), 3 đời làm bánh, cho biết: “Tất cả các loại bánh đều được làm ra bằng bột gạo của lúa Ba Trăng, Ban Nhe. Điểm nhấn của bánh tráng Túy Loan là gạo xay bột làm bánh phải là gạo xiệc do bà con trong làng làm ra, thu hoạch để vào ngày tết làm nguyên liệu. Cứ theo công thức là 1 ang gạo: 12 lon mè trắng đã được bóc vỏ, kèm thêm những phụ gia với các thứ như gừng, tỏi, đường, nước mắm hoặc muối để có một hương vị độc đáo”.
Chiếc bánh tráng không phải ngẫu nhiên trở thành món hàng được ưa chuộng trong những năm vừa qua. Ẩn chứa bên trong là bí quyết riêng nên chiếc bánh mới mang hương vị đậm đà và độc đáo. Bởi, bánh tráng Túy Loan không phơi nắng mà sấy bằng lò nên có sự khác biệt như: bánh có độ dòn cao, hợp vệ sinh, không có bụi, sản xuất được lúc trời mưa. Bí quyết để cho bánh đạt được độ thơm ngon, nhai giòn thì khâu chọn nguyên liệu rất quan trọng, không được chọn loại lúa cũ. Quá trình phơi và gỡ bánh cũng là một nghệ thuật, tưởng chừng đơn giản nhưng không hề giản đơn chút nào. Muốn chiếc bánh nguyên vẹn, không cong vênh, người phơi phải biết canh bếp sấy để gỡ cho đúng lúc. Sau đó xếp lại thành chục, rồi dằn cho phẳng mới đóng gói.
“Nghề làm bánh tráng Túy Loan có từ lâu đời nhưng gần đây mới được nhắc đến nhiều. Tuy thu nhập mỗi lao động không cao, nhưng lớp người già chúng tôi không ai muốn bỏ nghề, bởi chúng tôi muốn giữ lửa làng nghề, gìn giữ thương hiệu mà cha ông đã gầy dựng. Nghề này cực vì thế nên lớp trẻ bây giờ không còn mặn mà nữa, lo nhất là làm sao giữ được nghề tổ truyền tránh khỏi mai một” – Bà Đặng Thị Túy Phong (hơn 60 năm làm nghề) trải lòng.
Đây cũng là nỗi lo của chính quyền sở tại cũng như những người đang giữ lửa làng nghề. Nguy cơ làng nghề sẽ bị xóa sổ rất cao nếu không có người theo nghề mà ông cha đã gầy dựng.
Thị trường rộng mở
Dù là nghề truyền thống, nhưng nó chỉ là nghề phụ của người dân nơi đây. Theo phong tục của dân làng Túy Loan, bánh tráng là món ăn không thể thiếu trên mâm cúng gia tiên trong những ngày Tết hay trong những dịp cúng kỵ. Chính vì thế, 2 tháng cuối năm là lúc các lò tráng luôn đỏ lửa, sản lượng tăng đột biến so với những ngày thường. Vào những dịp này, Túy Loan tấp nập nhộn nhịp hẳn. Người giã gừng, bóc tỏi, người rang mè, người tráng bánh, người sấy bánh, trở bánh trên bếp than hồng… Tất cả tạo nên một bức tranh sinh hoạt nhộn nhịp, rộn ràng. Giá bánh được quy định theo kích cỡ: loại nhỏ 50.000đ/10 cái, loại trung 90.000đ/10 cái và loại lớn120.000đ/10 cái. Bánh Túy Loan luôn đủ sức cung ứng cho thị trường ẩm thực Đà Nẵng, Quảng Nam. Được bày bán ở các chợ Cồn, Chợ Hàn và nhiều chợ ở các tỉnh, thành lân cận…
Bao bì đóng gói sản phẩm được thiết kế bắt mắt.
Không chỉ được chào đón ở thị trường trong nước mà bánh tráng Túy Loan nay đã “xuất ngoại” sang Mỹ, Úc, Tây Âu... Theo người dân ở đây cho hay, một số bà con Việt kiều, đặc biệt bà con Hòa Vang định cư ở Mỹ, mỗi lần về thăm quê hương trước khi sang thường đặt làm bánh tráng để mang sang làm quà. Vì số lượng bánh được đặt lớn nên nhiều người phải chờ đến 1, 2 tháng mới có đủ số lượng bánh theo yêu cầu.
Chính quyền đồng hành cùng làng nghề
Được biết, năm 2015, UBND xã Hòa Phong xây dựng và được phê duyệt đề án “Phát triển làng nghề bánh tráng Túy Loan”. Theo đó, 2 gia đình bà Đặng Thị Túy Phong và gia đình bà Đặng Thị Tùng được Sở NN&PTNT TP đầu tư, hỗ trợ máy xay bột, máy hút chân không, bao bì mẫu mã, mái che... với tổng trị giá 30 triệu đồng. Bên cạnh đó, Sở NN&PTNT TP còn tạo điều kiện cho địa phương quảng bá thương hiệu sản phẩm tại 14 cơ sở ở 5 quận: Liên Chiểu, Hải Châu, Thanh Khê, Ngũ Hành Sơn, Cẩm Lệ.
Bà Nguyễn Thị Vân, Chủ tịch UBND xã Hòa Phong cho biết: “Lãnh đạo địa phương đặc biệt quan tâm đến làng nghề truyền thống Túy Loan; ngoài bánh tráng còn có mì quảng, mì khô. Địa phương chúng tôi rất mong có vốn để kịp thời thực hiện phương án đã vạch ra, làm sao từ nay đến năm 2020 xây dựng và đẩy mạnh sản xuất thành làng nghề quy mô theo quy chuẩn”.
Trong 16 hộ sản xuất bánh tráng Túy Loan thường xuyên theo đề án, 4 hộ gồm: bà Đặng Thị Túy Phong; Đặng Thị Tùng; Trần Thị Luyện và Nguyễn Thị Anh là sản xuất nhiều hơn cả. Các hộ còn lại chỉ làm vào dịp Tết, bắt đầu từ tháng 11 âm lịch, ra Tết thì sản xuất lai rai theo đơn đặt hàng – Bà Vân thông tin thêm.
Để làng nghề có chỗ đứng hơn nữa trên thị trường, ngoài việc chú trọng đến khâu chế biến sản phẩm, thiết kế Logo. Chính quyền cần quảng bá thương hiệu thông qua phương tiện truyền thông để người tiêu dùng biết đến thương hiệu. Từ đó đầu ra ổn định và bản đồ tiêu thụ ngày một rộng mở hơn. Hi vọng, một ngày không xa, bánh tráng Túy Loan sẽ mang thương hiệu nổi tiếng và nhiều du khách ghé thăm để hiểu hơn về nơi sản xuất và cách thức sản xuất thứ bánh tráng đặc sản có bề dày 500 năm này.
Bài và ảnh Ngọc Huyền
Tag :
.jpg)
