Làng nghề làm than đước Năm Căn Trăm năm giữa rừng đước bạt ngàn
Tỉnh Cà Mau có hơn 50.000 ha rừng ngập mặn, trong đó chủ yếu là cây đước, tập trung ở 2 huyện Ngọc Hiển và Năm Căn. Loài cây này là nguồn nguyên liệu dồi dào để phát triển nghề sản xuất than (còn gọi là hầm than).
![]() |
Những tour du lịch cà phê cũng đang rất được ưa chuộng. |
Làng nghề làm than đước ở Năm Căn đã tồn tại từ hơn một thế kỷ qua. Nhờ điều kiện tự nhiên đặc biệt, rừng đước bạt ngàn ở Cà Mau cung cấp nguồn nguyên liệu dồi dào để sản xuất than. Cây đước tại đây có thân gỗ cứng chắc, tuổi thọ từ 7-10 năm là phù hợp để tạo ra loại than có chất lượng tốt, cháy lâu và ít khói.
Người dân nơi đây không chỉ coi nghề làm than là sinh kế mà còn là sự kế thừa văn hóa, truyền thống. Những lò than đước hình chóp, xếp hàng san sát nhau dọc bờ sông đã trở thành hình ảnh đặc trưng của vùng đất Năm Căn.
Cây đước với đặc tính chịu nước tốt, thân cây chắc chắn, là nguyên liệu tuyệt vời để sản xuất than chất lượng cao. Hơn trăm năm qua, hàng trăm hộ dân tại các huyện Ngọc Hiển, Năm Căn đã gắn bó với nghề, kiếm sống từ việc sản xuất và tiêu thụ than đước.
Theo những người lớn tuổi tại địa phương, không ai nhớ rõ nghề hầm than ở đây hình thành từ bao giờ, chỉ nghe ông cha kể lại. Từ khoảng năm 1920 đã xuất hiện những lò hầm than đước với hình thức rất thô sơ tại Chợ Thủ, nay là xã Tam Giang Tây, H.Ngọc Hiển. Thời gian sau đó, nghề càng phát triển, hàng trăm lò mọc lên, sản phẩm bán khắp Nam Kỳ lục tỉnh.
Nghề hầm than đước đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và sự tỉ mỉ trong từng khâu. Từ việc chọn nguyên liệu, xây lò đến quy trình đốt than đều phải được thực hiện một cách chính xác để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Để có được những mẻ than đước chất lượng cao, người thợ phải trải qua một quy trình sản xuất phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Trước tiên, những đoạn gỗ đước được cắt sẵn, dài khoảng 4-4,5m, sau đó xếp khít vào lò. Việc xếp gỗ cần phải thật chặt để than thành phẩm được đều và không bị nát. Khi củi đã được chất đầy lò, cửa lò sẽ được bít kín, chỉ chừa lại những lỗ nhỏ để đốt lửa và thoát khói.
Quá trình đốt than kéo dài khoảng một tháng. Trong suốt thời gian này, người thợ phải thường xuyên theo dõi ngọn lửa và màu khói để điều chỉnh nhiệt độ trong lò. Những người thợ lành nghề sẽ nhìn vào màu sắc khói thoát ra để biết khi nào than trong lò đã chín. Khi than đã đạt yêu cầu, lò được bịt kín hoàn toàn để than nguội dần trong khoảng 20 ngày trước khi mở lò và thu hoạch thành phẩm.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc HTX chế biến than 2.9 ở xã Tam Giang, H.Năm Căn có gần 20 năm theo nghề cho biết, người làm than tại địa phương học nghề từ tỉnh Hậu Giang rồi về vận dụng cho phù hợp. HTX hiện có 19 xã viên, với 42 nhân công, mức thu nhập từ 5 - 7 triệu đồng mỗi tháng.
"Khác với các lò xây bằng đất ngày xưa, lò hầm than ngày nay xây bằng gạch kiên cố để sử dụng lâu dài. Mỗi lò cao khoảng 4 m, đường kính 5 - 7 m, hình bầu giống như chiếc nón úp xuống, có cửa lò để chất củi vào và lấy than. Gia đình tôi có 2 lò hầm than, mỗi tháng lãi khoảng 25 triệu đồng", ông Bình cho biết.
![]() |
Than đước Cà Mau nổi tiếng nhờ chất lượng vượt trội so với các loại than khác. Than cháy lâu hơn, nhiệt lượng cao hơn, được khách hàng ưa chuộng sử dụng trong các nhà hàng, quán nướng. Mỗi kg than đước được sản xuất từ khoảng 5kg gỗ đước thô.
Ở các cơ sở hầm than như hợp tác xã Tân Phát, công việc hầm than được phân chia tùy theo sức lực của người lao động. Phụ nữ thường đảm nhiệm các công đoạn nhẹ nhàng như chất củi, thu hoạch than, trong khi đó nam giới sẽ làm các việc nặng hơn như cưa cây, vác gỗ. Bà Lê Hồng Thắm, một người làm việc tại hợp tác xã đã hơn 6 năm, chia sẻ: “Công việc của tôi là chất củi vào lò và lấy than ra. Tuy có hơi nặng nhọc nhưng làm lâu rồi cũng quen. Nhờ nghề này mà tôi có thu nhập ổn định, không phải đi làm xa.”
Bà Triệu Diệu Linh, một người thợ khác tại huyện Năm Căn, cũng chia sẻ về sự gắn bó của gia đình mình với nghề hầm than đước: “Gia đình tôi đã theo nghề này gần 20 năm. Dù nghề có lúc thịnh, lúc suy nhưng chúng tôi vẫn giữ nghề, xem đây là một di sản quý giá của cha ông.”
Dù giữ vai trò quan trọng trong đời sống và kinh tế địa phương, nghề làm than đước ở Năm Căn đang phải đối mặt với không ít thách thức. Việc khai thác rừng đước cần được kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo phát triển bền vững. Bên cạnh đó, lao động trong nghề làm than còn đối diện với những vất vả và nguy cơ sức khỏe từ khói bụi, nhiệt độ cao.
Ông Lê Ngọc Lâm, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Ngọc Hiển, cho biết: “Chúng tôi luôn chú trọng phát triển nghề truyền thống, đặc biệt là nghề hầm than đước, nhằm tạo thêm công ăn việc làm cho người dân địa phương. Qua đó, thu nhập của bà con nông dân được cải thiện, đời sống ổn định hơn.”
Dẫu còn nhiều khó khăn, người dân Năm Căn vẫn gắn bó với nghề làm than đước bằng tất cả tâm huyết và lòng tự hào. Họ không chỉ duy trì một nghề truyền thống mà còn góp phần bảo tồn một nét văn hóa đặc sắc của vùng đất Cà Mau.
Tin liên quan

Đũa đước Chí Nguyện - Sản phẩm OCOP
09:27 | 13/06/2024 OCOP

Vùng 5 Hải quân cấp nước ngọt cho người dân tỉnh Cà Mau
16:20 | 19/04/2024 Tin tức
Tin mới hơn

Sắp diễn ra Festival Hành trình 100 năm nghề muối - Đời người
10:54 | 17/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chiêm ngưỡng những tuyệt tác của làng nghề Hà Nội
10:48 | 17/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Việt Nam có 2 làng nghề đầu tiên thuộc Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới
22:00 | 14/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam gửi thư chúc mừng đến hai làng nghề tại Hà Nội
18:08 | 14/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đồng Tháp: Xã Láng Biển đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
08:41 | 14/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng bánh đa Dụ Đại - Giữ gìn di sản làng nghề truyền thống
08:40 | 14/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Nón lá Tây Hồ Dấu ấn văn hoá vùng đất Cố đô Huế
19:26 | 13/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khách quốc tế hào hứng dệt chiếu, đan thúng tại hội làng Kim Bồng
19:23 | 13/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Nghệ nhân Ưu tú Kim Chung trọn đời dành cho nghệ thuật hát bội
09:39 | 12/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Làng nghề sản xuất muối Tuyết Diêm điểm đến văn hóa độc đáo
09:37 | 12/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hai làng nghề đầu tiên gia nhập mạng lưới thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu
12:00 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Âm vang làng nghề đúc đồng Phước Kiều
09:55 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bát Tràng, Vạn Phúc gia nhập mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo toàn cầu
09:54 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lung linh sắc vàng tại Lễ hội Mai vàng An Nhơn lần thứ 2 năm 2025
09:53 | 10/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Khôi phục và phát triển Làng nghề nón lá Nhơn Mỹ
09:35 | 05/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Huyện Phú Xuyên từng bước khai thác tiềm năng du lịch làng nghề
15:37 | 04/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm muối Bạc Liêu Tinh hoa đến từ biển cả
08:29 | 26/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc Tài hoa của nghệ nhân
09:19 | 25/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bến Tre: Ý tưởng điêu khắc độc đáo từ cây, trái quê hương
09:18 | 25/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Mai khoe sắc vàng đón Tết
10:03 | 21/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Đào Thanh Hảo góp phần tạo dựng thương hiệu chè Thái Nguyên
15:00 | 20/01/2025 OCOP

Sắp diễn ra Festival Hành trình 100 năm nghề muối - Đời người
10:54 Làng nghề, nghệ nhân

Chiêm ngưỡng những tuyệt tác của làng nghề Hà Nội
10:48 Làng nghề, nghệ nhân

Đột phá xuất khẩu nông sản Hà Nội
10:39 Kinh tế

Ở vùng rau VietGAP Phú Long
10:29 Khuyến nông

Phát huy hơn nữa ngành nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao
10:18 Khuyến nông









