Làng nghề làm than đước Năm Căn Trăm năm giữa rừng đước bạt ngàn
Tỉnh Cà Mau có hơn 50.000 ha rừng ngập mặn, trong đó chủ yếu là cây đước, tập trung ở 2 huyện Ngọc Hiển và Năm Căn. Loài cây này là nguồn nguyên liệu dồi dào để phát triển nghề sản xuất than (còn gọi là hầm than).
![]() |
Những tour du lịch cà phê cũng đang rất được ưa chuộng. |
Làng nghề làm than đước ở Năm Căn đã tồn tại từ hơn một thế kỷ qua. Nhờ điều kiện tự nhiên đặc biệt, rừng đước bạt ngàn ở Cà Mau cung cấp nguồn nguyên liệu dồi dào để sản xuất than. Cây đước tại đây có thân gỗ cứng chắc, tuổi thọ từ 7-10 năm là phù hợp để tạo ra loại than có chất lượng tốt, cháy lâu và ít khói.
Người dân nơi đây không chỉ coi nghề làm than là sinh kế mà còn là sự kế thừa văn hóa, truyền thống. Những lò than đước hình chóp, xếp hàng san sát nhau dọc bờ sông đã trở thành hình ảnh đặc trưng của vùng đất Năm Căn.
Cây đước với đặc tính chịu nước tốt, thân cây chắc chắn, là nguyên liệu tuyệt vời để sản xuất than chất lượng cao. Hơn trăm năm qua, hàng trăm hộ dân tại các huyện Ngọc Hiển, Năm Căn đã gắn bó với nghề, kiếm sống từ việc sản xuất và tiêu thụ than đước.
Theo những người lớn tuổi tại địa phương, không ai nhớ rõ nghề hầm than ở đây hình thành từ bao giờ, chỉ nghe ông cha kể lại. Từ khoảng năm 1920 đã xuất hiện những lò hầm than đước với hình thức rất thô sơ tại Chợ Thủ, nay là xã Tam Giang Tây, H.Ngọc Hiển. Thời gian sau đó, nghề càng phát triển, hàng trăm lò mọc lên, sản phẩm bán khắp Nam Kỳ lục tỉnh.
Nghề hầm than đước đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và sự tỉ mỉ trong từng khâu. Từ việc chọn nguyên liệu, xây lò đến quy trình đốt than đều phải được thực hiện một cách chính xác để đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Để có được những mẻ than đước chất lượng cao, người thợ phải trải qua một quy trình sản xuất phức tạp và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Trước tiên, những đoạn gỗ đước được cắt sẵn, dài khoảng 4-4,5m, sau đó xếp khít vào lò. Việc xếp gỗ cần phải thật chặt để than thành phẩm được đều và không bị nát. Khi củi đã được chất đầy lò, cửa lò sẽ được bít kín, chỉ chừa lại những lỗ nhỏ để đốt lửa và thoát khói.
Quá trình đốt than kéo dài khoảng một tháng. Trong suốt thời gian này, người thợ phải thường xuyên theo dõi ngọn lửa và màu khói để điều chỉnh nhiệt độ trong lò. Những người thợ lành nghề sẽ nhìn vào màu sắc khói thoát ra để biết khi nào than trong lò đã chín. Khi than đã đạt yêu cầu, lò được bịt kín hoàn toàn để than nguội dần trong khoảng 20 ngày trước khi mở lò và thu hoạch thành phẩm.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc HTX chế biến than 2.9 ở xã Tam Giang, H.Năm Căn có gần 20 năm theo nghề cho biết, người làm than tại địa phương học nghề từ tỉnh Hậu Giang rồi về vận dụng cho phù hợp. HTX hiện có 19 xã viên, với 42 nhân công, mức thu nhập từ 5 - 7 triệu đồng mỗi tháng.
"Khác với các lò xây bằng đất ngày xưa, lò hầm than ngày nay xây bằng gạch kiên cố để sử dụng lâu dài. Mỗi lò cao khoảng 4 m, đường kính 5 - 7 m, hình bầu giống như chiếc nón úp xuống, có cửa lò để chất củi vào và lấy than. Gia đình tôi có 2 lò hầm than, mỗi tháng lãi khoảng 25 triệu đồng", ông Bình cho biết.
![]() |
Than đước Cà Mau nổi tiếng nhờ chất lượng vượt trội so với các loại than khác. Than cháy lâu hơn, nhiệt lượng cao hơn, được khách hàng ưa chuộng sử dụng trong các nhà hàng, quán nướng. Mỗi kg than đước được sản xuất từ khoảng 5kg gỗ đước thô.
Ở các cơ sở hầm than như hợp tác xã Tân Phát, công việc hầm than được phân chia tùy theo sức lực của người lao động. Phụ nữ thường đảm nhiệm các công đoạn nhẹ nhàng như chất củi, thu hoạch than, trong khi đó nam giới sẽ làm các việc nặng hơn như cưa cây, vác gỗ. Bà Lê Hồng Thắm, một người làm việc tại hợp tác xã đã hơn 6 năm, chia sẻ: “Công việc của tôi là chất củi vào lò và lấy than ra. Tuy có hơi nặng nhọc nhưng làm lâu rồi cũng quen. Nhờ nghề này mà tôi có thu nhập ổn định, không phải đi làm xa.”
Bà Triệu Diệu Linh, một người thợ khác tại huyện Năm Căn, cũng chia sẻ về sự gắn bó của gia đình mình với nghề hầm than đước: “Gia đình tôi đã theo nghề này gần 20 năm. Dù nghề có lúc thịnh, lúc suy nhưng chúng tôi vẫn giữ nghề, xem đây là một di sản quý giá của cha ông.”
Dù giữ vai trò quan trọng trong đời sống và kinh tế địa phương, nghề làm than đước ở Năm Căn đang phải đối mặt với không ít thách thức. Việc khai thác rừng đước cần được kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo phát triển bền vững. Bên cạnh đó, lao động trong nghề làm than còn đối diện với những vất vả và nguy cơ sức khỏe từ khói bụi, nhiệt độ cao.
Ông Lê Ngọc Lâm, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Ngọc Hiển, cho biết: “Chúng tôi luôn chú trọng phát triển nghề truyền thống, đặc biệt là nghề hầm than đước, nhằm tạo thêm công ăn việc làm cho người dân địa phương. Qua đó, thu nhập của bà con nông dân được cải thiện, đời sống ổn định hơn.”
Dẫu còn nhiều khó khăn, người dân Năm Căn vẫn gắn bó với nghề làm than đước bằng tất cả tâm huyết và lòng tự hào. Họ không chỉ duy trì một nghề truyền thống mà còn góp phần bảo tồn một nét văn hóa đặc sắc của vùng đất Cà Mau.
Tin liên quan

Cà Mau có 2 sản phẩm muối đạt OCOP 5 sao cấp quốc gia
15:04 | 15/07/2025 OCOP

Nghề làm dưa bồn bồn
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trù phú làng nghề
14:36 | 05/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Những đôi tay giữ lửa ở làng gốm đỏ bên bờ sông Cửu Long
11:02 | 15/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ nghề truyền thống tạo động lực phát triển kinh tế nông thôn
08:00 | 13/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gốm Việt Nam: Nhu cầu thị trường nội địa và những cơ hội phát triển đột phá
09:49 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng hoa Vạn Thành không ngừng đổi mới và hội nhâp
09:43 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đắk Lắk: Phát triển thương hiệu muối Tuyết Diêm
09:41 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nuôi ong dưới tán rừng ngập mặn
09:40 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Trải nghiệm làm hủ tiếu đa sắc màu ở Chợ nổi Cái Răng
10:21 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển kinh tế làng nghề tạo đòn bẩy xây dựng nông thôn mới
10:15 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

15 cá nhân ở xã Bát Tràng được đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội
10:10 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ký ức Trung thu cổ "hồi sinh" bằng nghệ thuật giấy dó
09:35 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê và nâng tầm kinh tế ở xã Bình Minh
09:00 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề chế biến cá khô Gia Thuận: Giữ hồn truyền thống, mở hướng phát triển bền vững
14:24 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn núi rừng qua đôi tay già làng Cơ Tu
09:53 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giọt mắm Nam Ô và câu chuyện từ làng biển trăm năm tuổi
08:00 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp
15:07 | 08/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà
10:00 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa
08:50 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

An Giang: Nơi tiếng búa vang vọng cả đời người
11:18 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bánh gio - món ăn truyền thống của người Tày
10:21 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nâng tầm đặc sản quê hương
10:00 | 29/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lưu giữ giá trị văn hóa làng nghề mộc Chợ Thủ
09:16 | 29/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bà Rịa – Vũng Tàu: Khuyến công tạo động lực cho phát triển công nghiệp bền vững
14:59 Khuyến công

Trường THCS Nguyễn Trường Tộ- Điểm sáng của ngành giáo dục Thủ đô
14:01 Văn hóa - Xã hội

Nâng tầm Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc
11:15 Văn hóa - Xã hội

Những đôi tay giữ lửa ở làng gốm đỏ bên bờ sông Cửu Long
11:02 Làng nghề, nghệ nhân

Trám đen Hoàng Vân – “vàng đen” trên đất Bắc Ninh
10:34 Kinh tế