Hà Nội: 25°C Hà Nội
Đà Nẵng: 25°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 25°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 25°C Thừa Thiên Huế

Giữ gìn, phát huy giá trị các loại nhạc cụ dân tộc ở Sơn La

LNV - Sơn La nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, không chỉ được biết đến với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là cái nôi văn hóa lâu đời của cộng đồng các dân tộc cùng sinh sống. Mỗi dân tộc có những giá trị văn hóa riêng biệt, độc đáo; trong đó không thể không nhắc đến các loại nhạc cụ, những vũ điệu dân gian như múa khèn của đồng bào Mông, múa xòe - múa sạp của đồng bào Thái...


Bộ trống, chiêng được gia đình bà Hoàng Thị Hồm (bản Mường Vạt, xã Viêng Lán, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La) gìn giữ.

Từ nhiều đời nay, trống, chiêng không chỉ đơn thuần là nhạc cụ mà đã trở thành âm thanh quen thuộc, gần gũi, gắn liền với đời sống văn hóa tinh thần của người Thái. Để làm được một bộ trống chiêng phải mất từ 6 - 10 ngày, trải qua nhiều công đoạn đòi hỏi sự kiên trì, tỷ mỉ, cộng thêm trình độ thẩm âm tốt của người thợ mới cho ra sản phẩm có chất lượng âm thanh chuẩn, kiểu dáng đẹp và độ bền cao. Trống, chiêng thường được sử dụng trong múa xòe cộng đồng, tạo không khí vui tươi, sôi động, lôi cuốn mọi người tham gia, giúp người dân xua đi mệt mỏi sau những ngày lao động vất vả.

Ông Hà Đức Tiện, bản Ngoàng (xã Chiềng Khoi, huyện Yên Châu) cho biết, khi có tiếng trống, chiêng nổi lên, tiếng khèn bè ngân vang và lời nhạc hấp dẫn sẽ thu hút mọi người, không phân biệt già, trẻ, gái, trai đều uyển chuyển trong vòng xòe thân ái, đoàn kết. Ông và người dân nơi đây sẽ tiếp tục giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp này.

Một trong những loại nhạc cụ nổi bật khác của đồng bào dân tộc Thái là Tính tẩu được dùng phổ biến trong các lễ hội, những ngày vui của người Thái. Nhạc cụ này được dùng để độc tấu hoặc phối hợp với các nhạc cụ khác tạo nên bản nhạc đa âm thanh. Trong tiếng Thái, tính có nghĩa là đàn, còn tẩu là bầu (quả bầu); tính tẩu có nghĩa là đàn bầu. Cây đàn gồm các bộ phận: Bát tính, cần tính, hon tính, má láng tính, tép tính, mạ tính, má pố tính, dây tính. Nhìn bề ngoài có thiết kế khá đơn giản, nhưng để làm được một cây Tính tẩu có âm thanh hay thì tất cả các bộ phận, các khâu phải được thực hiện tỉ mỉ, khéo léo.

Nghệ nhân ưu tú Hoàng Văn Chiêm, bản Phiêng Nèn (xã Mường Giàng, huyện Quỳnh Nhai) là một trong những người thường xuyên làm Tính tẩu của người Thái chia sẻ, để có âm thanh hay, cần đàn được làm từ cây sữa, bầu đàn phải chọn quả bầu già, tròn, sau đó được phơi trên gác bếp, náp đàn là rễ cây vông, dây đàn phải được làm bằng dây cước tốt nhất. Nhằm tiếp tục giữ gìn, phát huy tinh hoa của Tính tẩu, ông Chiêm cùng các nghệ nhân khác đã mở 3 lớp để truyền dạy cho con cháu và tiếp tục mở thêm lớp dạy cho các thế hệ sau.

Ngoài ra, điệu múa Xòe cũng là nghệ thuật dân gian đặc trưng của người Thái; luôn hiện hữu từ những cuộc vui nhỏ của gia đình (như lễ mừng nhà mới, đám cưới, hỏi) đến những lễ hội lớn của bản làng (như Xên bản, lễ mừng cơm mới, lễ hội hoa Ban…). Nổi bật nhất là các điệu xòe như: Xòe nón, xòe khăn, xòe quạt, xòe vòng… Mỗi động tác, dáng đi, cách chuyển động là những khát vọng cuộc sống, tình yêu... được gửi gắm trong mỗi điệu xòe luôn được đồng bào dân tộc Thái bảo tồn, phát huy.

Cây khèn cũng là một nhạc cụ tiêu biểu, độc đáo và quan trọng đối với đời sống tinh thần, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc Mông. Cây khèn được cấu thành bởi nhiều bộ phận như: Thân khèn, bầu khèn, đuôi khèn, ống khèn, lam khèn (lưỡi gà), lỗ khèn, đai khèn. Để chế tạo được cây khèn tốt, phải trải qua rất nhiều công đoạn hết sức công phu, tỉ mỉ từ việc chọn, gia công vật liệu và tạo âm sắc… Trong những dịp lễ hội, đón năm mới của người Mông không thể thiếu tiếng khèn. Các bài biểu diễn múa khèn có nội dung vui nhộn, mang ý nghĩa chúc tụng và mời bạn bè cùng xum họp, vui chơi. Tiếng khèn làm vơi bớt, quên đi những khó khăn, vất vả sau thời gian chăm chỉ lao động; qua đó góp phần gắn kết tình bạn, tình yêu, tình làng bản.

Là một trong số ít người còn thổi khèn và múa các điệu khèn cổ, ông Tráng A Lữ, bản Hua Tạt (xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ) cho hay, theo các cụ kể, điệu múa khèn được học từ Thần. Thổi khèn chủ yếu là để khai hội tổng kết năm cũ, đón năm mới. Do đó, sẽ có những bài ngắn gọn để đón Xuân về, có thể múa đơn hoặc múa đông người.

Theo ông Lữ, cây khèn và điệu múa của dân tộc Mông chính là nét đặc trưng của người Mông, không giống với các dân tộc khác. Ông sẽ truyền dạy cho con cháu trong gia đình, thế hệ trẻ ở làng bản và học sinh trên địa bàn huyện Vân Hồ để có thể chế tác được cây khèn, hiểu được lời hát, điệu múa nhằm lưu giữ tục lệ đặc sắc của người Mông.

Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Vân Hồ Nguyễn Thị Lư cho biết, để bảo tồn, phát huy các nhạc cụ truyền thống, trên địa bàn huyện đã thành lập các câu lạc bộ dân ca, nhạc cụ dân tộc; trong đó tập trung duy trì, bảo tồn, phát huy các điệu múa khèn, sáo của dân tộc Mông, gắn bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa với nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân, phục vụ phát triển du lịch của huyện. Các câu lạc bộ đã có nhiều hoạt động thông qua các hội thi, thu hút được nhiều nghệ nhân tham gia; đồng thời mở các lớp học để truyền dạy cho các thế hệ trẻ. Qua đó đồng bào cũng trân trọng và giữ gìn hơn những nét đẹp trong văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Qua thời gian, cuộc sống đã có nhiều thay đổi nhưng đồng bào các dân tộc tỉnh Sơn La vẫn luôn gìn giữ, phát huy các loại nhạc cụ, những điệu múa dân gian độc đáo gắn liền với đời sống tinh thần của dân tộc. Đây cũng là biểu tượng cho sự gắn kết cộng đồng, tạo nên sức mạnh đoàn kết của các dân tộc, có sức lôi cuốn mạnh mẽ, chứa đựng giá trị nhân văn, khát vọng của con người, ca ngợi những điều tốt đẹp nhất của tình yêu và cuộc sống.

Bài và ảnh Quang Quyết

Tin liên quan

Tin mới hơn

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

LNV - Nắm giữ “vốn cổ” di sản văn hóa phi vật thể, các nghệ nhân ở Hưng Yên không chỉ hăng say bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật cổ truyền, mà còn trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy du lịch cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Làng trống Ông Hảo 45 năm giữ hồn Tết Trung thu

Làng trống Ông Hảo 45 năm giữ hồn Tết Trung thu

LNV - Làng trống Ông Hảo (Hưng Yên) những ngày này lại rộn ràng không khí của những người thợ đang ngày đêm miệt mài chuẩn bị những chiếc trống cho Trung thu sắp đến.
Làng Ông Hảo giữ hồn đồ chơi Trung thu truyền thống

Làng Ông Hảo giữ hồn đồ chơi Trung thu truyền thống

LVN - Giữa thị trường tràn ngập đồ chơi công nghiệp đủ sắc màu, làng Ông Hảo (xã Nguyễn Văn Linh, huyện Văn Giang, Hưng Yên) vẫn còn những người thợ miệt mài giữ nghề làm trống, mặt nạ giấy bồi, đèn ông sao, đèn kéo quân… Họ không chỉ tạo nên sản phẩm cho một mùa trăng rằm, mà còn lưu giữ ký ức tuổi thơ và hồn cốt văn hóa của Tết Trung thu Việt.
Nghề làm khô cá bổi giữ hồn quê Cà Mau

Nghề làm khô cá bổi giữ hồn quê Cà Mau

LNV - Nghề làm khô cá bổi ở Cà Mau hình thành từ lâu đời, gắn với những câu chuyện dân gian của bác Ba Phi và đến nay đã trở thành sinh kế quan trọng, góp phần làm giàu cho nhiều gia đình, đồng thời tạo nên thương hiệu đặc trưng cho vùng đất U Minh.
Làng gốm Bàu Trúc đứng trước cơ hội trở thành điểm du lịch cộng đồng

Làng gốm Bàu Trúc đứng trước cơ hội trở thành điểm du lịch cộng đồng

LNV - Dự án “Mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch để phát triển cộng đồng các dân tộc thiểu số có di sản tương đồng” do Bộ VH-TT-DL xây dựng được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội mới cho nghề gốm truyền thống Bàu Trúc, đưa nơi đây trở thành điểm đến văn hóa – du lịch đặc sắc trong tương lai.
Nghề làm đầu lân ở Huế gìn giữ tinh hoa truyền thống hàng trăm năm

Nghề làm đầu lân ở Huế gìn giữ tinh hoa truyền thống hàng trăm năm

LNV - Giữa không khí rộn ràng của mùa Trung thu, nghề làm đầu lân ở xứ Huế lại bừng lên sức sống mới. Dẫu chưa được công nhận là làng nghề truyền thống, nhưng với lịch sử hàng trăm năm, nghề thủ công này vẫn tiếp nối qua nhiều thế hệ, góp phần làm phong phú bản sắc văn hóa Cố đô.

Tin khác

Gìn giữ hồn văn hóa Dao Tiền với nghề thổ cẩm

Gìn giữ hồn văn hóa Dao Tiền với nghề thổ cẩm

LNV - Trong đời sống của người Dao Tiền ở xã Tam Kim (Cao Bằng), nghề dệt thổ cẩm đã trở thành một phần không thể thiếu. Từ bao đời nay, những đôi bàn tay khéo léo của phụ nữ nơi đây đã miệt mài quay sợi, nhuộm vải, thêu hoa văn, dệt nên những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Không chỉ đơn thuần là nghề thủ công truyền thống, thổ cẩm Dao Tiền còn là “bảo tàng sống” lưu giữ bản sắc văn hóa của cả một cộng đồng.
Đèn ông sao từ truyền thống đến hiện đại

Đèn ông sao từ truyền thống đến hiện đại

LNV - Trong ký ức của bao thế hệ người Việt, hình ảnh đèn ông sao lung linh trong đêm rằm Trung thu luôn gắn với những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ. Đèn ông sao không chỉ là món đồ chơi, mà còn là biểu tượng của sự đoàn viên, niềm vui sum vầy và bản sắc văn hoá dân tộc. Từ làng nghề truyền thống đến nhịp sống hiện đại, chiếc đèn năm cánh này đã đi qua hành trình dài, vừa giữ hồn cốt xưa, vừa mang diện mạo mới để thích ứng với xã hội đương đại.
Mô hình "làng hoa du lịch" từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội

Mô hình "làng hoa du lịch" từ đề tài nghiên cứu của Hà Nội

LNV - Từ một làng hoa truyền thống của Thủ đô đang chứng kiến những bước chuyển mình mới nhờ đề tài “Nghiên cứu thiết kế và xây dựng mô hình làng hoa, cây cảnh gắn với du lịch tại Hà Nội”. Đây là đề tài mô hình “làng hoa du lịch” nông nghiệp hiện đại do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh thuộc Viện Nghiên cứu Rau quả chủ trì; PGS.TS. Đặng Văn Đông làm chủ nhiệm (triển khai giai đoạn 2023 -2025) đã mở ra cách tiếp cận mới để phát huy giá trị kinh tế, văn hóa và cảnh quan của các làng nghề hoa, cây cảnh ngoại thành Hà Nội.
Làng nghề Báo Đáp giữ lửa nghề đèn ông sao

Làng nghề Báo Đáp giữ lửa nghề đèn ông sao

LNV - Không khí đón Tết Trung thu đang rộn ràng khắp nơi, tại thôn Báo Đáp, phường Hồng Quang, tỉnh Ninh Bình, làng nghề làm đèn ông sao lớn nhất miền Bắc, người dân tất bật hoàn thành những chiếc đèn năm cánh rực rỡ sắc màu, phục vụ thiếu nhi vui hội trăng rằm.
Làng hoa Sa Đéc tất bật xuống giống vụ hoa Tết, lễ hội Festival Hoa

Làng hoa Sa Đéc tất bật xuống giống vụ hoa Tết, lễ hội Festival Hoa

LNV - Để chuẩn bị cho thị trường Tết 2026 và Festival hoa, kiểng Sa Đéc lần thứ II, nông dân làng hoa Sa Đéc (Đồng Tháp) đang tất bật xuống giống các loại hoa, trong đó có nhiều giống mới.
Đẩy mạnh bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam trong giai đoạn mới

Đẩy mạnh bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam trong giai đoạn mới

LNV - Ngày 25/9/2025, tại TP. Đà Nẵng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND thành phố đã tổ chức thành công Hội nghị sơ kết 6 năm thực hiện Nghị định số 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn và 3 năm thực hiện Quyết định số 801/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021-2030. Đây là dịp để nhìn lại những kết quả đã đạt được, những khó khăn còn tồn tại và định hướng các giải pháp nhằm đưa làng nghề Việt Nam phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng trong bối cảnh mới.
Chiếc thúng chai ngày ấy

Chiếc thúng chai ngày ấy

LNV - Trong tâm thức mỗi người, chiếc thúng chai đơn sơ chính là biểu tượng riêng của làng chài Cửa Bé quê tôi. Trong tâm thức mỗi người, chiếc thúng chai đơn sơ chính là biểu tượng riêng của làng chài Cửa Bé quê tôi.
Gia Lai: Câu chuyện về người phụ nữ giữ hồn thổ cẩm, thắp lửa du lịch cộng đồng ở Ia Ly

Gia Lai: Câu chuyện về người phụ nữ giữ hồn thổ cẩm, thắp lửa du lịch cộng đồng ở Ia Ly

Với những đóng góp tích cực trong việc vận động bà con gìn giữ nghề truyền thống, phát triển du lịch cộng đồng và xây dựng nông thôn mới, chị H’Uyên Niê đã trở thành gương điển hình tiên tiến của tỉnh Gia Lai. Chị vinh dự được chọn đại diện tham dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI, mang theo câu chuyện về nghị lực, sáng tạo và khát vọng vươn lên của đồng bào Jrai.
Làng nghề duy nhất ở Việt Nam giữ hồn quỳ vàng bạc

Làng nghề duy nhất ở Việt Nam giữ hồn quỳ vàng bạc

LNV - Hơn 300 năm qua, làng Kiêu Kỵ (xã Gia Lâm, Hà Nội) vẫn bền bỉ giữ nghề dát quỳ vàng bạc độc nhất vô nhị ở Việt Nam. Từ đôi tay khéo léo của người thợ, những tấm quỳ mỏng như sương đã làm rạng danh vùng đất và góp phần lan tỏa tinh hoa văn hóa dân tộc.
Tò he truyền thống “gây sốt” phố Hàng Mã dịp Trung thu

Tò he truyền thống “gây sốt” phố Hàng Mã dịp Trung thu

LNV - Trung thu năm nay, không khí phố Hàng Mã (Hoàn Kiếm, Hà Nội) trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết với đủ loại đồ chơi truyền thống. Nổi bật giữa các gian hàng là quầy tò he – món đồ chơi dân gian được nặn từ bột gạo, những con giống sặc sỡ thu hút đông đảo trẻ em và người lớn.
Từ kỹ nghệ cha ông đến khát vọng thế hệ trẻ ở làng mộc Phù Yên

Từ kỹ nghệ cha ông đến khát vọng thế hệ trẻ ở làng mộc Phù Yên

LNV - Âm thanh cưa, đục vang lên rộn ràng từ những nếp nhà ở thôn Phù Yên, xã Phú Nghĩa (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) gợi nhớ về truyền thống trăm năm của một làng nghề gắn bó lâu đời với người dân xứ Đoài. Giữa nhịp sống đô thị hối hả, âm thanh ấy cũng là lời khẳng định sức sống bền bỉ của một làng mộc đang vươn mình đổi thay.
Người phụ nữ Khmer nâng tầm nghề đan đát truyền thống ở Sóc Trăng

Người phụ nữ Khmer nâng tầm nghề đan đát truyền thống ở Sóc Trăng

LNV - Từ đôi bàn tay khéo léo và niềm đam mê nghề truyền thống, chị Trương Thị Bạch Thuỷ đã biến làng nghề đan đát Khmer ở Châu Thành, Sóc Trăng thành Hợp tác xã Mây tre đan Thuỷ Tuyết – nơi sản xuất hàng trăm sản phẩm sáng tạo, vừa phục vụ đời sống, vừa xuất khẩu, đồng thời tạo việc làm ổn định cho người dân địa phương.
Làng nghề truyền thống trong dòng chảy công nghiệp văn hóa

Làng nghề truyền thống trong dòng chảy công nghiệp văn hóa

LNV - Làng nghề không chỉ là sinh kế mà còn là “căn tính văn hóa” của người Việt. Trong bối cảnh công nghiệp văn hóa phát triển mạnh mẽ, việc bảo tồn và đổi mới làng nghề trở thành chìa khóa để vừa giữ gìn bản sắc, vừa khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Làng nghề đan cói Kim Sơn hơn 200 năm

Làng nghề đan cói Kim Sơn hơn 200 năm

LNV - Làng nghề đan cói Kim Sơn là một làng nghề truyền thống nổi tiếng của tỉnh Ninh Bình, phát triển dựa trên vùng đất bồi lấn biển và cây cói. Với hơn 200 năm lịch sử hình thành và phát triển, làng nghề này nổi tiếng với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ cói như chiếu, thảm, giỏ, túi xách và nhiều mặt hàng khác, được ưa chuộng cả trong nước và xuất khẩu.
Trải nghiệm trang trí nón lá, xay lúa tại Thảo Cầm Viên

Trải nghiệm trang trí nón lá, xay lúa tại Thảo Cầm Viên

LNV - Lễ hội “Vui Tết Độc lập - Hội tụ non sông” ở Thảo Cầm Viên tái hiện không gian văn hóa dân gian, thu hút đông đảo người dân tham gia trải nghiệm thủ công truyền thống.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 sắp khai mạc tại Hà Nội

Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 sắp khai mạc tại Hà Nội

LNV - Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 năm 2025 sẽ diễn ra từ ngày 9 – 13/10 tại Hà Nội, quy tụ hàng trăm gian hàng với sản phẩm thủ công, đặc sản vùng miền và nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, hứa hẹn mang đến trải nghiệm độc đáo cho khách tham quan.
Khi hoa văn đình làng trở thành nguồn cảm hứng cho quà Tết Nguyên đán

Khi hoa văn đình làng trở thành nguồn cảm hứng cho quà Tết Nguyên đán

LNV - Những hoa văn chạm khắc cổ kính trong đình làng xưa đang bước ra đời sống hiện đại qua một dự án thiết kế quà Tết độc đáo. Lấy cảm hứng từ đình làng Hạ Hiệp (Hát Môn, Hà Nội), bộ bao bì Tết 2026 mang đến sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và sáng
Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

Nghệ nhân Hưng Yên: Giữ lửa di sản, thắp sáng du lịch cộng đồng

LNV - Nắm giữ “vốn cổ” di sản văn hóa phi vật thể, các nghệ nhân ở Hưng Yên không chỉ hăng say bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật cổ truyền, mà còn trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy du lịch cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Dấu ấn phụ nữ Việt Nam trong phong trào “5 không, 3 sạch” và chương trình “Mẹ đỡ đầu

Dấu ấn phụ nữ Việt Nam trong phong trào “5 không, 3 sạch” và chương trình “Mẹ đỡ đầu

Kỷ niệm 95 năm thành lập, Hội LHPN Việt Nam tổng kết 15 năm phong trào 5 không, 3 sạch; sơ kết Đề án 938 và chương trình Mẹ đỡ đầu.
Hà Nội khai mạc Lễ hội Trung thu 2025 rộn ràng sắc màu tuổi thơ

Hà Nội khai mạc Lễ hội Trung thu 2025 rộn ràng sắc màu tuổi thơ

LNV - Tối 2/10, tại Trung tâm Triển lãm Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam (số 2 Hoa Lư, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) sẽ diễn ra lễ khai mạc “Lễ hội Trung thu 2025”.
Giao diện di động