Nguồn gốc cái tên “ Phố Hàng Bạc”

Giữa Hà Nội hiện đại, người thợ vẫn hàng ngày tay đe tay búa tạo tác ra những
món trang sức thủ công tinh xảo.

Ngày trước, phố Hàng Bạc có 3 nghề khác nhau: Nghề đúc bạc nén, nghề kim hoàn và nghề đổi tiền. Ba nghề này xuất thân từ 3 làng nghề làm đồ vàng bạc nổi tiếng ở miền Bắc Việt Nam: làng Châu Khê (tỉnh Hưng Yên), làng Ðồng Xâm (tỉnh Thái Bình) và làng Định Công.

Người bán hàng trên phố xưa.

Vào thế kỷ 15, quan thượng thư bộ lại Lưu Xuân Tín - vốn người làng Châu Khê ( Hưng Yên) được triều đình nhà Lê giao cho việc lập xưởng đúc bạc nén tại kinh thành Thăng Long (tức Hà Nội ngày nay) bởi lúc bấy giờ bạc nén, vàng thỏi được dùng làm đơn vị tiền tệ để trao đổi. Ông đã đưa thợ ở Châu Khê tới kinh thành lập xưởng đúc bạc. Sau một thời gian, cùng với nghề đúc bạc, thợ Châu Khê làm cả trang trí vàng bạc.

Ðến đầu thế kỷ 19, dưới triều Nguyễn, xưởng đúc bạc nén được chuyển vào Huế (miền Trung ). Phần lớn thợ Châu Khê vẫn ở tại Thăng Long làm nghề kim hoàn, họ lập thành phường thợ tại phố Hàng Bạc ngày nay. Lúc này ở phố Hàng Bạc còn có thợ vàng bạc ở 2 làng nghề Ðịnh Công và Ðồng Xâm tới lập nghiệp. Từ đây phố Hàng Bạc ra đời và là nơi chuyên chế tác các đồ trang sức, cung cấp vàng bạc tại đất kinh kỳ.

Song song với việc sản xuất, buôn bán người ta còn đổi bạc nén lấy bạc vụn. Vì vậy, vào thời Pháp thuộc, phố này còn có tên tiếng Pháp là Rue de changeurs (phố Ðổi Bạc).

Ngày nay, nghề chế tác trang sức, trao đổi vàng bạc không chỉ tập trung ở phố Hàng Bạc mà nhiều nơi khác cũng có những cửa hiệu bán buôn bán vàng bạc. Nhưng vị trí đứng đầu trong nghề chế tác trang sức vẫn là những người thợ kim hoàn ở Hàng Bạc.

Phố nghề Hàng Bạc giờ vẫn gìn giữ được nghề làm vàng, bạc truyền thống. Ngoài những nghệ nhân kim hoàn cao tuổi còn có một lớp thợ trẻ kế tiếp là con cháu ở các làng nghề kim hoàn truyền thống: Châu Khê (tỉnh Hải Dương), Định Công (Hà Nội), Đồng Sâm (tỉnh Thái Bình).

Các tiệm kim hoàn ở phố Hàng Bạc cung cấp cho thị tường nhiều loại trang sức với những thiết kế tinh xảo, mẫu mã đa dạng như: hoa tai, xuyến, nhẫn, dây chuyền, lắc,..

Nghề chế tác trang sức vàng bạc giờ đây đã được hỗ trợ bởi các máy móc, kỹ thuật hiện đại. Nhưng độ tinh xảo và độc đáo trong những sản phẩm được chế tác bằng phương pháp thủ công của các thợ kim hoàn ở đây khó mà có máy móc nào có thể vượt qua.

Mỗi con phố Hà Nội gắn liền với một cái tên và đều có ý nghĩa của riêng nó. Cũng như phố Hàng Bạc cái tên đã nói lên nơi đây sản xuất và cung cấp trang sức vàng bạc.

Bài, ảnh: Ninh Ngọc