Điêu khắc than đá - Nghề độc đáo ở Quảng Ninh
Hơn 20 năm qua, những âm thanh quen thuộc ấy vẫn vang lên hàng ngày trong xưởng nhỏ của gia đình anh Nguyễn Văn Quyết và chị Nguyễn Thị Thanh Bình tại thành phố Hạ Long, Quảng Ninh.
Áp lưng vào núi đá, không gian xưởng bao phủ bởi bụi than và ngổn ngang nhiều loại cưa tay, dùi đục, dao khắc... Với truyền thống ba thế hệ làm nghề điêu khắc than đá nên từ khi mới học lớp 8, anh Nguyễn Văn Quyết đã được làm quen với việc chế tác những hòn than.
Không còn đủ sức khỏe để trực tiếp chế tác các tác phẩm nhưng ông Nguyễn Tuấn Lợi vẫn cố gắng truyền lại kinh nghiệm về nghề chế tác than đá cho con cháu.
Những hòn than vô tri, vô giác qua sự gọt giũa của người thợ dần thành hình những tác phẩm nghệ thuật có hồn, có sức sống.
Từ xưởng chế tác của gia đình hàng nghìn các tác phẩm than đá điêu khắc như tượng các con vật hươu, nai, sư tử,... và nổi bật nhất là “Phù điêu Vịnh Hạ Long” đã đến với những người yêu thích nghệ thuật tạo tác từ than đá.
Theo chồng làm nghề đã lâu, chị Bình chia sẻ do đặc tính cứng và giòn, việc điêu khắc trên chất liệu than đá đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và chính xác cao: “Để làm được một tác phẩm than đá, trước tiên mình phải chọn than, than phải già, có độ bóng mà phải mịn than thì mới làm được. Chọn than rồi thì cưa than tùy theo kích thước. Xong rồi đục, mài, qua công đoạn đánh ráp, đánh bóng. Than là không dùng được bằng máy móc, bắt buộc phải dùng thủ công gần như 100%. Than nguyên khối làm theo kích thước tỉ lệ, nếu có vỡ là phải bỏ”.
Gương mặt nhem nhuốc cùng đôi bàn tay đen màu bột than đã trở thành "đặc điểm nhận dạng" của những người thợ điêu khắc than đá mỹ nghệ.
Những người thợ lâu năm trong nghề truyền nhau rằng, tại Quảng Ninh chỉ có than của mỏ Đèo Nai, Cọc Sáu mới đủ chất lượng để tạo hình, tạo khối.
Ông Nguyễn Tuấn Lợi, bố đẻ của anh Quyết năm nay đã gần 80 tuổi, là một trong những nhà điêu khắc than đá gạo cội, từng nhiều năm được giao phụ trách kỹ thuật tại Công ty Mỹ thuật - Mỹ nghệ Quảng Ninh.
Ở cái tuổi gần đất xa trời, với nỗi lo nghề điêu khắc than đá đang dần bị mai một theo thời gian, ông Nguyễn Tuấn Lợi bộc bạch: “Mỗi ngày thị trường thu hẹp lại, thế rồi thợ lại có ít cho nên cũng lo là ngày càng dễ mai một đi. Nghề này mà giữ vững được, cái thứ nhất là phải yêu nghề. Bất kể là lúc khó khăn hay lúc thuận lợi thì cũng phải bám lấy nghề mà làm. Mặt khác là cũng phải học hội họa, điêu khắc, có khả năng nghề nghiệp”.
Anh Nguyễn Văn Quyết làm nốt những công đoạn cuối cùng để hoàn thành bức tượng con ngựa bằng than đá.
Xưởng điêu khắc của gia đình vào thời điểm phát triển nhất có tới gần 10 thợ nhưng đến nay trụ lại chỉ còn hai người.
Gương mặt nhem nhuốc bột than, anh Nguyễn Văn Quyết cho biết, hiện ở Quảng Ninh chỉ còn không đầy chục gia đình còn giữ được nghề chế tác than đá: "Ngành than đá thủ công mĩ nghệ mang một tính chất đặc sắc, dành riêng cho tỉnh nhà. Đến với Hạ Long, đến với Quảng Ninh là người ta biết có ngành than, trong ngành than có ngành nghề thủ công mĩ nghệ than đá. Tôi mong muốn có sự hỗ trợ từ ban ngành, các cấp của thành phố cũng như của tỉnh hỗ trợ vê vốn để giảng dạy và đào tạo thêm những học trò, người kế cận nối tiếp kéo dài ngành nghề thủ công mĩ nghệ than đá".
Gương mặt nhem nhuốc cùng đôi bàn tay đen màu bột than đã trở thành "đặc điểm nhận dạng" của những người thợ điêu khắc than đá mỹ nghệ.
Không chỉ là nghề truyền thống gắn liền với lịch sử phát triển ngành than, là nét riêng độc đáo của Quảng Ninh mà than đá mỹ nghệ đến nay đã là một sản phẩm du lịch độc đáo được nhiều bạn bè trong nước và quốc tế biết đến.
Phát huy và gìn giữ nghề chế tác hàng thủ công mỹ nghệ từ than đá chính là mong ước của những con người yêu vùng đất mỏ, yêu cái đẹp và luôn khát khao được thổi hồn vào chất liệu đặc biệt của quê hương.
Theo VOV
Tin liên quan
Tin mới hơn
Nghề cói Kim Sơn trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
13:52 | 08/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Bảo tồn và phát triển làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn
11:01 | 08/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Lụa Vạn Phúc - Giữ lửa qua từng thế hệ
14:08 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát của người Tày ở Cao Bằng
09:56 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ghé thăm làng nghề chằm nón lá Đức Hòa
09:55 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khám phá nghề đan thúng chai ở Phú Mỹ
14:52 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khi nhà khoa học đồng hành với nông dân
14:26 Khuyến nông
Hoài Đức: Tình trạng xả rác tùy tiện ở một số làng nghề cần sớm có biện pháp khắc phục
14:06 Môi trường
Nghề cói Kim Sơn trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
13:52 Làng nghề, nghệ nhân
Lạng Sơn: Mô hình khởi nghiệp, lập nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới
13:52 Nông thôn mới
Sóc Sơn: Khai phá tiềm năng của sản phẩm OCOP từ thế mạnh địa phương
13:48 OCOP