Khám phá làng nghề trống Lâm Yên 200 năm tuổi nổi tiếng xứ Quảng
Người thợ tỉ mỉ trong từng công đoạn (Ảnh: ST)
Làng Lâm Yên thuộc xã Đại Minh, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. Theo người dân địa phương kể lại, Gia tộc họ Phan ở làng Lâm Yên có nghề làm trống khoảng hơn 200 năm. Tổ nghề là cụ Phan Công Thiên, gốc gác từ Hải Dương trên đường “Nam tiến” đã dừng chân ở đất Lâm Yên và mưu sinh bằng nghề này. Đã qua 6, 7 đời, các thế hệ người tộc Phan tiếp nối nhau giữ nghề làm trống.
Để làm một chiếc trống, người thợ phải qua nhiều công đoạn khác nhau phải đảm bảo các tiêu chí: tròn, đẹp, kêu hay. Trống có nhiều loại với nhiều kích cỡ đa dạng, to thì có trống chầu, nhỏ thì có trống tổng (16-17cm); trống lịnh (18-25cm); trống nhạc (27-28cm). Đầu tiên chọn gỗ để làm thân trống (hay còn gọi tang trống). Có 2 kiểu làm tang trống, tương ứng với 2 loại trống.
Trống Lâm Yên đa dạng chủng loại và phải đảm bảo các tiêu chí: tròn, đẹp, kêu hay (Ảnh: ST)
Kiểu thứ nhất là trống dăm ghép, thường sử dụng gỗ mít to già, người thợ xẻ gỗ thành những dăm trống, bào nhẵn theo kích thước yêu cầu rồi phơi khô dăm. Đủ độ khô, dăm trống được ghép thành bầu cong sao cho thật kín.
Kiểu thứ 2 là trống dăm liền. Dăm trống làm bằng cách đục rỗng những thân cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên rừng.
Sau khi làm được tang trống đạt yêu cầu, người thợ sẽ tiến hành bưng mặt trống. Đây là khâu quyết định tạo nên “phần hồn” của một chiếc trống. Da để bưng mặt trống phải là da lưng trâu đực già, đen bóng mới dẻo dai, bền chắc.
Da trâu được căng thành tấm lớn, phơi khô. Việc phơi cũng rất cầu kì, không được khô quá sẽ giòn, phơi chưa khô trống nhanh hỏng. Ngày sau, người thợ vớt miếng da trâu lên rồi bào mỏng bằng tay. Đây là kỹ thuật rất khó yêu cầu thợ tay nghề cao. Bào từ trung tâm miếng da ra ngoài rìa đai, niềng trống sao cho chính giữa là điểm dày nhất rồi mỏng dần.thật đều đặn, có như vậy, trống mới có âm sắc chuẩn.
Căng da xong, người thợ sẽ chỉnh âm, bước quyết định “phần hồn” chiếc trống. Người thợ trống ngoài tay nghề cần phải có khả năng cảm thụ âm thanh. Khả năng này ngoài truyền dạy còn phụ thuộc năng khiếu của mỗi người. Có lẽ, người thợ họ Phan được thai nghén, nuôi dưỡng trong âm thanh tiếng trống từ nhiều đời nên đôi tai cảm thụ rất tinh tường, nhạy bén.
Sau khi lấy được âm thanh chuẩn, người thợ cố định da bằng đinh tre, không được đóng đinh sắt làm hỏng dăm trống. Chọn những cây đinh tre thật già và chắc, ngâm nước kỹ trước khi đóng đinh tre vào dăm trống, đinh tre sẽ không bị mọt. Khi mồi đinh thì phải mồi thật đều và thẳng hàng, đẹp mắt.
Sản phẩm chính của trống Lâm Yên là: Trống chầu (thường rất to); Trống lịch (đường kính mặt trống 18-25cm); Trống lân; Trống chiên; Trống chùa; Trống nhạc (đường kính mặt trống 27-28cm)….
Quảng Nam là vùng đất lịch sử nổi tiếng với nhiều di tích, danh lam thắng cảnh, hàng năm nhiều lễ hội và các sự kiện văn hóa vì thế trống Lâm Yên là một sản phẩm không thể thiếu. Làng Trống Lâm Yên hàng năm sản xuất từ khoảng 1.500 đến 2.000 sản phẩm phục vụ các tỉnh thành trong cả nước.
Ngày nay, nhờ áp dụng máy móc công nghệ hiện đại, nên nghề làm trống nhẹ nhàng hơn trước. Bí quyết tạo nên thương hiệu của làng nghề trống Lâm Yên chính là sự hoàn hảo ở mỗi công đoạn, từ lựa gỗ, làm tang, xử lý da trâu đến bịt trống, chỉnh âm... Vậy nên, trống Yên Lâm rất bền, vang lên âm thanh thật giòn, vang vọng. Mỗi loại trống trống hội, trống chùa, đình, trống đội, trống trường, trống chầu… yêu cầu âm thanh đặc trưng và người thợ Lâm Yên đã tạo nên những âm thanh ấy một cách hoàn hảo.
Trước đây, các nghệ nhân làm các loại trống tròn, tang gỗ thì hiện nay xuất hiện nhiều kiểu trống mới, có cả các loại trống của các dân tộc ít người và các loại trống nhỏ trang trí để phục vụ nhu cầu của khách du lịch.
Với tinh thần lao động chăm chỉ và sự năng động nhạy bén với thời cuộc, những nghệ nhân làm trống Lâm Yên luôn tìm cách làm đa dạng hóa sản phẩm tạo nhiều chủng loại, kiểu dáng trống mới đáp ứng thị hiếu, thẩm mỹ người tiêu dùng, qua đó cũng góp phần bảo tồn và phát triển nghề truyền thống của quê hương xứ Quảng.
Bảo Ngọc
Tin liên quan
Tin mới hơn

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch
08:48 | 18/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0
08:48 | 18/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chả cá Lã Vọng - đặc sản đất Hà thành
08:47 | 18/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Nghề làm bún Đa Mai
13:47 | 17/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Về An Giang thăm làng nghề bánh phồng Phú Mỹ
13:49 | 16/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đặc sắc gốm Gia Thuỷ
13:48 | 16/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Xã Tân Hưng – “Kho báu” nhãn đặc sản của Hưng Yên
10:21 | 16/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội nâng tầm giá trị cây sen
10:07 | 16/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Những thông điệp nghĩa tình trên chiếu cói làng Vũ Hạ
15:04 | 15/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội: Đưa sản phẩm làng nghề đến gần hơn với thế giới
15:03 | 15/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trăn trở nghề hấp cá ở xã Cửa Việt
10:42 | 15/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đặc sản Hà Nội - Bánh gai làng Giá
10:11 | 14/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận
11:56 | 11/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng
11:56 | 11/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời
11:55 | 11/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025
13:58 | 09/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên
09:47 | 09/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê qua từng mối đan
14:36 | 08/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Cổng làng trong lòng phố
08:55 | 08/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước
09:18 | 07/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khai mạc Hội nghị Trung ương 12
15:11 Tin tức

Hà Nội: Hàng loạt biệt thự, nhà cao tầng xây trái phép trên đất cụm công nghiệp làng nghề
14:52 Bạn đọc và tòa soạn

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch
08:48 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0
08:48 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025
08:48 Tin tức