Nghệ nhân bàn tay vàng tạo hình xếp mâm ngũ quả

Ở xã Minh Tâm có 5 hộ gia đình chuyên bày biện mâm ngũ quả; các loại quả thường được bày trên một cái mâm bằng gỗ tiện, sơn son, có chân được nhân dân gọi là mâm bồng, hoặc trên một cái đĩa to được đặt trên một chồng bánh chưng, để tạo dáng cao, uy nghiêm và thành kính. Mâm ngũ quả thường có 5 loại, theo các vị bậc cao niên trong làng, am hiểu về nho giáo giải thích, xuất xứ của mâm ngũ quả có liên quan đến quan niệm triết lý khổng giáo của phương Đông. Theo quan niệm đó, thì thế giới được tạo lên từ năm bản nguyên gọi là “ngũ hành” tượng trưng cho Kim- Mộc- Thủy- Hỏa- Thổ, nghĩa là 5 yếu tố cấu thành vũ trụ. Còn theo quan niệm của dân gian thì “quả” tức là trái cây, được xem như biểu tượng cho thành quả lao động một năm.

Mâm ngũ quả ở Minh Tân thường được lựa chọn trong khoảng 20 loại quả khác nhau như chuối, bưởi, phật thủ, dưa hấu, cam quýt, dừa, na, hồng xiêm, táo… Mỗi quả mang một ý nghĩa như chuối và phật thủ tượng trưng cho bàn tay che chở. Quả bưởi và dưa hấu luôn căng tròn, mát lành, hứa hẹn năm mới đầy ngọt ngào, may mắn. Quả hồng, quýt rực lên màu sắc mạnh mẽ, tượng trưng cho sự thành đạt.

Để có một mâm ngũ quả như ý thì phải kỳ công lựa chọn những loại hoa quả, trong đó chuối là yếu tố quan trọng. Để có một mâm ngũ quả đẹp, người xếp phải luôn khéo, tạo nên sự cân đối, hài hòa và một phong thái riêng cho mâm ngũ quả. Nét riêng mâm ngũ quả của người dân Minh Tân là khi hoàn thiện bao giờ cũng có một con rồng được làm bằng râu quả dừa, được trang trí bằng giấy trang kim nhiều màu sắc, được bố cục theo đầu của con rồng tạo nên sự sang trọng cho mâm ngũ quả.