Hà Nội: 34°C Hà Nội
Đà Nẵng: 30°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 33°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 28°C Thừa Thiên Huế

Đóng thuyền gỗ truyền thống của người Tày Hà Giang

LNV - Với quá trình sinh sống lâu đời dọc 2 bờ sông Lô, bà con nhiều làng, bản ở Hà Giang gắn một phần đời sống sinh hoạt, sản xuất với sông nước. Trước đây ở các làng bản, người dân tự đóng được thuyền gỗ. Cuộc sống hiện đại, có nhiều loại thuyền công nghiệp nên việc đóng thuyền ngày càng ít đi. Nhưng ở thôn Tân Tiến, xã Phương Độ, thành phố Hà Giang, người Tày nơi đây vẫn giữ kỹ thuật đóng thuyền gỗ cha ông truyền lại.

Chúng tôi đến thôn Tân Tiến vào một buổi sáng Hè oi ả, tiếng chim tu hú gọi bầy vang trên đồi. Xen trong không gian ấy, tại hộ ông Nguyễn Văn Chuyên, 65 tuổi, là tiếng gõ, tiếng hô của đàn ông trong thôn đến giúp ông Chuyên đóng thuyền gỗ. Ông Chuyên tâm sự, hiện nay có nhiều loại thuyền sắt rất dễ mua trên thị trường. Nhưng, bà con ở đây vẫn muốn giữ kỹ thuật đóng thuyền gỗ truyền thống làm phương tiện qua sông Lô sang bãi sản xuất, đánh cá... Cứ khi nào thuyền gỗ hỏng, nhiều hộ lại đóng thuyền thay thế. Trước đây, trong thôn lúc nhiều nhất có đến vài chục hộ có thuyền gỗ, nhưng nay do nhu cầu giảm, hoặc một số bà con mua thuyền sắt cho tiện, trong thôn còn khoảng chục chiếc thuyền gỗ sử dụng hàng ngày.

Chiếc thuyền gỗ vẫn được truyền giữ dù hiện nay có nhiều loại thuyền công nghiệp.
Chiếc thuyền gỗ vẫn được truyền giữ dù hiện nay có nhiều loại thuyền công nghiệp.

Trong tiếng hô đồng thanh ghì, uốn ván để ghép thuyền, tôi được nghe những người cao tuổi ở Tân Tiến cho biết, để làm được một chiếc thuyền gỗ truyền thống đẹp, chắc, cần có người giỏi kỹ thuật đóng thuyền. Ở thôn, nhiều người biết kỹ thuật mộc cơ bản, nhưng chỉ có vài người có kỹ thuật cao để chỉ huy từng bước đóng thuyền, xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình đóng thuyền.

Để đóng một chiếc thuyền gỗ, đảm bảo bơi tốt, cần phải chuẩn bị từ khâu đi tìm gỗ. Gỗ đóng thuyền thường là gỗ dâu rừng, là thứ gỗ nhẹ, chống nước tốt và bền bỉ khi tiếp xúc lâu năm với nước. Đồng thời, loại gỗ này cũng dễ uốn cong, ít bị vỡ. Gỗ được chọn mang về xẻ đúng độ dày, đảm bảo không bị nứt. Quá trình làm thuyền từ khi gỗ vẫn còn hơi tươi, tránh quá khô sẽ ảnh hưởng đến việc uốn, ép tạo hình thuyền. Trước đây, khi chưa có đinh, bà con thường phải mua sắt về rèn đinh để đóng thuyền rất cầu kỳ, nhưng nay có sẵn đinh thép, giúp thuyền chắc chắn hơn.

Quá trình đóng thuyền, gần như không thể tự các gia đình làm được, mà cần có sự trợ giúp của bà con. Vì thế trong buổi đóng thuyền, tính đoàn kết anh em làng xóm được thể hiện rất rõ. Với khoảng gần chục người đàn ông có kinh nghiệm cùng làm, chỉ mất khoảng 2 ngày sẽ đóng xong chiếc thuyền gỗ. Anh Nguyễn Văn Hải, 40 tuổi, ở Tân Tiến chia sẻ, đóng thuyền khó nhất là khâu ghép gỗ, tạo hình thuyền. Đây là khâu cần sự phối hợp nhịp nhàng, khéo léo để gắn kết các tấm ván gỗ dâu rừng, đảm bảo không bị vênh, vỡ, đồng thời sai số giữa các bên đối xứng không đáng kể; các điểm đóng, vít đinh đảm bảo giữ cho những miếng ván cố định chặt chẽ, tạo hình thuyền cân đối, chắc khỏe.

Quá trình đóng thuyền của người dân thôn Tân Tiến  đòi hỏi sự cầu kỳ, cẩn thận.
Quá trình đóng thuyền của người dân thôn Tân Tiến đòi hỏi sự cầu kỳ, cẩn thận.

Vượt qua khâu tạo hình thuyền, những người thợ sẽ sử dụng keo bịt kín các khe, lỗ, đầu đinh, các điểm tiếp nối khung thuyền. Sau đó, thuyền sẽ được sơn một lớp sơn phủ ngoài chống ngấm nước nhằm kéo dài tuổi thuyền. Việc sử dụng đinh, keo, các kết nối gỗ khung trong thân thuyền giúp cho thuyền trở nên chắc chắn, để khi ra sông nước, thuyền an toàn vượt sông và có thể được sử dụng trong nhiều năm liên tục.

Theo bà con, thuyền gỗ là tài sản quan trọng, giá trị đóng một chiếc thuyền gỗ hiện nay khoảng 5–7 triệu đồng. Giá này cũng gần bằng việc mua một chiếc thuyền sắt với kích thước cùng loại, dài khoảng 3,5m, rộng khoảng 60-70cm. Tuy nhiên, cho dù thuyền sắt sẵn bán trên thị trường, nhưng theo bà con, thuyền gỗ dùng thích hơn, bởi khi điều khiển trên sông, thuyền lướt êm và dễ dàng hơn nhiều so với thuyền sắt.

Chiếc thuyền gỗ được hoàn thành, nhiều nhà chọn ngày đẹp để hạ thủy. Một chiếc thuyền dài hơn 3,5m có thể chở được 5–6 người, hộ có thuyền sẵn sàng chia sẻ 2–3 hộ cùng dùng chung khi vào mùa vụ. Trong khi chưa có cầu, hoặc cầu ở quá xa, chiếc thuyền giúp bà con trong thôn hàng ngày vượt sông Lô để sang bãi, đồi làm nương, chăn nuôi, đánh cá... Mùa thu hoạch, những chiếc thuyền nối nhau chở đầy ắp ngô, sắn, lợn, gà từ bên sông về Tân Tiến. Đến mùa khô, bà con dùng thuyền để đi đánh cá.

Anh Nguyễn Văn Trụ, Trưởng thôn Tân Tiến cho biết, trong khi ở nhiều nơi gần như không duy trì kỹ thuật đóng thuyền gỗ thì người Tày ở Tân Tiến vẫn lưu giữ kỹ thuật này. Chiếc thuyền là thứ gắn kết tình làng nghĩa xóm rất sâu sắc. Tuy nhiên, theo thời gian lớp trẻ ngày nay thích sự tiện lợi, rời nghề nông ra ngoài tìm việc, vì thế thời gian tới, kỹ thuật đóng thuyền gỗ ở đây sẽ dễ có nguy cơ mai một.

Huy Toán

Tin liên quan

Tin mới hơn

Chiếu cói làng Vũ Hạ và khát vọng nghĩa tình

Chiếu cói làng Vũ Hạ và khát vọng nghĩa tình

LNV - Làng nghề dệt chiếu cói tại thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (trước đây là xã An Vũ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) đã có tuổi đời hàng trăm năm. Những chiếc chiếu cói đỏ thắm nơi đây không chỉ phản ánh nếp sống văn hóa sinh hoạt truyền thống của dân tộc, mà còn gửi gắm những thông điệp nghĩa tình, phản ánh tâm tư, tình cảm và khát vọng hạnh phúc bình dị của người Việt Nam.
Phú Xuyên - Đất làng nghề, tri ân đáp nghĩa

Phú Xuyên - Đất làng nghề, tri ân đáp nghĩa

LNV - Giữa những ngày tháng bảy một nhóm nhà thơ, nhà văn chúng tôi kết hợp cùng đoàn Cựu chiến binh tỉnh Bắc Ninh (trong đó có những người bị địch bắt tù đầy nơi Côn Đảo) đã hành hương về Phú Xuyên – Hà Nội thăm Bảo tàng chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đầy, một địa chỉ đỏ nơi vùng quê chiêm trũng.
Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Viết Thạnh gìn giữ và phát triển nghề thủ công mỹ nghệ

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Viết Thạnh gìn giữ và phát triển nghề thủ công mỹ nghệ

LNV - Chúng tôi đến thăm làng nghề thủ công mỹ nghệ Sơn Đồng, Hà Nội ngay sau khi cả nước vận hành hoạt động bộ máy chính quyền địa phương hai cấp. Không khí tưng bừng cờ hoa khẩu hiệu, thi đua chào mừng Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025- 2030 trên các trục đường giao thông, nơi trụ sở làm việc của xã mới càng làm cho khung cảnh làng nghề nơi đây thêm tươi đẹp, sinh động.
Một ngày ghé thăm làng bánh đa Dụ Đại

Một ngày ghé thăm làng bánh đa Dụ Đại

LNV - Nằm ở xã Quỳnh An, tỉnh Hưng Yên (trước đây là xã Đông Hải, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình), làng Dụ Đại được biết đến là một trong những địa phương duy trì nghề làm bánh đa truyền thống hàng chục năm qua.
Rạng danh phường đúc đồng

Rạng danh phường đúc đồng

LNV - Đời nối đời, tiền nhân truyền lại cho hậu thế hơn 400 năm những giọt đồng đỏ au trong lửa rực, để rồi lớp hậu nhân không chỉ giữ được cơ nghiệp trăm năm, mà còn làm rạng danh cho xứ sở.
Nghề dệt lanh của người Mông trên Cao nguyên đá

Nghề dệt lanh của người Mông trên Cao nguyên đá

LNV - Người Mông trên Cao nguyên đá Đồng Văn có đời sống văn hóa đặc sắc, lâu đời với nhiều nghề truyền thống được gìn giữ qua hàng trăm năm. Nếu như cây khèn là biểu tượng cho sự tài hoa, bản lĩnh của đàn ông người Mông, thì kỹ năng se lanh, dệt vải thể hiện sự khéo léo của người phụ nữ.

Tin khác

Giữ lửa làng nghề đúc đồng Lộng Thượng

Giữ lửa làng nghề đúc đồng Lộng Thượng

LNV - Làng Lộng Thượng, xã Đại Đồng (làng Rồng) nổi tiếng là cái nôi của nghề đúc đồng ở tỉnh Hưng Yên. Trải qua hàng trăm năm hình thành và phát triển, làng nghề vẫn bền bỉ tồn tại, chắt chiu tinh hoa từ bàn tay người thợ thổi hồn vào từng sản phẩm thủ công mỹ nghệ, góp phần khẳng định thương hiệu đồ đồng Lộng Thượng trên bản đồ làng nghề Việt.
Làng Gốm Chăm Bình Đức: Nơi Lưu Giữ Hồn Cốt Văn Hóa Chăm

Làng Gốm Chăm Bình Đức: Nơi Lưu Giữ Hồn Cốt Văn Hóa Chăm

LNV - Nằm lặng lẽ ở vùng đất Bình Đức, tỉnh Bình Thuận, làng gốm Chăm Bình Đức – hay còn gọi thân thuộc là gốm Gọ – không chỉ là một làng nghề truyền thống, mà còn là nơi lắng đọng linh hồn văn hóa của cộng đồng người Chăm qua hàng trăm năm. Đây là nơi những đôi bàn tay khéo léo, đầy kiên nhẫn của các nghệ nhân đã và đang gìn giữ một di sản sống động, vừa là kế sinh nhai, vừa là biểu hiện của bản sắc dân tộc Chăm bền bỉ trước thời gian.
Chùa gốm sứ độc đáo bậc nhất Việt Nam bên làng nghề nghìn năm tuổi: Vừa đẹp lạ, vừa linh thiêng kỳ bí

Chùa gốm sứ độc đáo bậc nhất Việt Nam bên làng nghề nghìn năm tuổi: Vừa đẹp lạ, vừa linh thiêng kỳ bí

LNV - Chùa gốm sứ độc đáo bậc nhất Việt Nam, nằm bên làng nghề nghìn năm tuổi, vừa đẹp lạ, vừa linh thiêng kỳ bí, thu hút du khách khám phá văn hóa cổ xưa.
Rực rỡ sắc màu thổ cẩm truyền thống của phụ nữ Thái ở Nghệ An

Rực rỡ sắc màu thổ cẩm truyền thống của phụ nữ Thái ở Nghệ An

LNV - Ở bản Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, Nghệ An), cộng đồng người Thái đang cùng nhau phát triển nghề dệt thổ cẩm đã có lịch sử lâu đời. Bằng tình yêu nghề và đôi bàn tay khéo léo, họ âm thầm đánh thức khung cửi, giữ màu cho nghề dệt truyền thống của người Thái trên mảnh đất này.
Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch

LNV - Các làng nghề nước mắm truyền thống ở Hà Tĩnh hút khách du lịch nhờ hương vị đậm đà, quy trình chế biến thủ công và trải nghiệm văn hóa độc đáo ven biển.
Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0

LNV - Vùng Đông Nam Bộ có tốc độ đô thị hóa nhanh. Nhiều năm qua, nhiều hộ sản xuất, kinh doanh nghề truyền thống dần dần chuyển sang nghề khác, chủ yếu là thương mại - dịch vụ.
Chả cá Lã Vọng -  đặc sản đất Hà thành

Chả cá Lã Vọng - đặc sản đất Hà thành

LNV - Chả cá Lã Vọng - một món ẩm thực đặc trưng của Hà Nội. Miếng chả cá vàng ruộm, thơm lừng ăn kèm húng láng, thìa là, rau mùi cùng ớt tươi và mắm tôm - những thứ gia vị độc đáo chỉ có ở món này.
Nghề làm bún Đa Mai

Nghề làm bún Đa Mai

LNV - Trong khi nhiều làng nghề thủ công truyền thống đang phải đối mặt với nguy cơ mai một bởi khó khăn về đầu ra sản phẩm thì nghề làm bún tại phường Đa Mai, Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) lại ngày càng phát triển, tạo thu nhập ổn định và đem lại cuộc sống khấm khá cho nhiều hộ dân.
Về An Giang thăm làng nghề bánh phồng Phú Mỹ

Về An Giang thăm làng nghề bánh phồng Phú Mỹ

LNV - Làng nghề bánh phồng Phú Mỹ nằm tại xã Phú Tân, tỉnh An Giang (mới), có lịch sử hàng trăm năm. Trải qua nhiều thế hệ lưu giữ và kế thừa, nghề làm bánh phồng không chỉ là sinh kế của người dân địa phương mà còn là nét văn hóa truyền thống đặc trưng, góp phần giữ gìn bản sắc làng nghề xưa.
Đặc sắc gốm Gia Thuỷ

Đặc sắc gốm Gia Thuỷ

LNV - Làng nghề gốm Gia Thuỷ được hình thành và phát triển đến nay hơn 60 năm, trong suốt ngần ấy thời gian, gốm Gia Thuỷ đã cho ra đời nhiều tác phẩm nghệ thuật thủ công đặc sắc được hình thành từ đất.
Xã Tân Hưng – “Kho báu” nhãn đặc sản của Hưng Yên

Xã Tân Hưng – “Kho báu” nhãn đặc sản của Hưng Yên

LNV - Vừa là vùng trồng nhãn lớn nhất tỉnh, vừa lưu giữ nhiều giống nhãn cổ quý, xã Tân Hưng đang trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp đặc sản.
Hà Nội nâng tầm giá trị cây sen

Hà Nội nâng tầm giá trị cây sen

LNV - Chiều 11-7, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại kiểm tra mô hình "Sản xuất hoa sen gắn với xây dựng nhãn hiệu và phát triển du lịch tại một số tỉnh Đồng bằng sông Hồng" tại xã Chuyên Mỹ (Hà Nội).
Những thông điệp nghĩa tình trên chiếu cói làng Vũ Hạ

Những thông điệp nghĩa tình trên chiếu cói làng Vũ Hạ

LNV - Làng nghề dệt chiếu cói tại thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (trước đây là xã An Vũ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) đã có tuổi đời hàng trăm năm. Những chiếc chiếu cói đỏ thắm nơi đây không chỉ phản ánh nếp sống văn hóa sinh hoạt truyền thống của dân tộc, mà còn gửi gắm những thông điệp nghĩa tình, phản ánh tâm tư, tình cảm và khát vọng hạnh phúc bình dị của người Việt Nam.
Hà Nội: Đưa sản phẩm làng nghề đến gần hơn với thế giới

Hà Nội: Đưa sản phẩm làng nghề đến gần hơn với thế giới

LNV - Hà Nội từ lâu được biết đến là vùng đất giàu truyền thống thủ công với mạng lưới làng nghề lớn và đa dạng bậc nhất cả nước. Trên địa bàn thành phố hiện có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó 334 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận chính thức. Không chỉ góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa lâu đời, những làng nghề này còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương, với tổng giá trị sản xuất hàng năm vượt 24.000 tỷ đồng.
Trăn trở nghề hấp cá ở xã Cửa Việt

Trăn trở nghề hấp cá ở xã Cửa Việt

LNV - Hình thành cách đây khoảng 20 năm, nghề hấp cá xuất khẩu ở xã Cửa Việt mang lại thu nhập khá cao cho các cơ sở chế biến và tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm lao động địa phương. Dù vậy, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, các cơ sở hấp cá nằm rải rác trong khu dân cư không còn phù hợp vì ảnh hưởng đến môi trường. Mong muốn của chính quyền địa phương và các hộ dân là sớm đưa các cơ sở vào khu làng nghề tập trung để hoạt động ổn định. Song nguyện vọng đó đến nay vẫn chưa thành hiện thực.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Khai mạc triển lãm “Phát triển Hoàn Kiếm số - Văn minh, hiện đại, đậm đà bản sắc”

Khai mạc triển lãm “Phát triển Hoàn Kiếm số - Văn minh, hiện đại, đậm đà bản sắc”

LNV - Trong khuôn khổ Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Hoàn Kiếm lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, sáng 23-7, phường Hoàn Kiếm đã khai mạc triển lãm “Phát triển Hoàn Kiếm số - Văn minh, hiện đại, đậm đà bản sắc".
Chiếu cói làng Vũ Hạ và khát vọng nghĩa tình

Chiếu cói làng Vũ Hạ và khát vọng nghĩa tình

LNV - Làng nghề dệt chiếu cói tại thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (trước đây là xã An Vũ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) đã có tuổi đời hàng trăm năm. Những chiếc chiếu cói đỏ thắm nơi đây không chỉ phản ánh nếp sống văn hóa sinh hoạt truyền thống của dân tộc, mà còn gửi gắm những thông điệp nghĩa tình, phản ánh tâm tư, tình cảm và khát vọng hạnh phúc bình dị của người Việt Nam.
Nghiệm thu đề án “Đầu tư ứng dụng máy móc thiết bị trong sản xuất rượu sâm nam núi Dành”

Nghiệm thu đề án “Đầu tư ứng dụng máy móc thiết bị trong sản xuất rượu sâm nam núi Dành”

LNV - Vừa qua, Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại, Phòng Quản lý công nghiệp (Sở Công Thương Bắc Giang, nay là Bắc Ninh) phối hợp với đơn vị chức năng địa phương đã nghiệm thu hoàn thành đề án “Đầu tư ứng dụng máy móc thiết bị trong sản xuất rượu sâm nam núi Dành” của Hợp tác xã Sản xuất kinh doanh Hương Việt, thực hiện tại xã Việt Lập, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang cũ.
Phú Xuyên - Đất làng nghề, tri ân đáp nghĩa

Phú Xuyên - Đất làng nghề, tri ân đáp nghĩa

LNV - Giữa những ngày tháng bảy một nhóm nhà thơ, nhà văn chúng tôi kết hợp cùng đoàn Cựu chiến binh tỉnh Bắc Ninh (trong đó có những người bị địch bắt tù đầy nơi Côn Đảo) đã hành hương về Phú Xuyên – Hà Nội thăm Bảo tàng chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đầy, một địa chỉ đỏ nơi vùng quê chiêm trũng.
Phường Phú Thượng (Hà Nội): Phát triển kinh tế tư nhân từ các làng nghề

Phường Phú Thượng (Hà Nội): Phát triển kinh tế tư nhân từ các làng nghề

LNV - Ngày 17/7, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trận Tổ quốc Việt Nam phường Phú Thượng phường Phú Thượng (Hà Nội) tổ chức hội nghị tham gia góp ý Dự thảo báo cáo chính trị Đại hội báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ phường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Giao diện di động