Quyết giữ nghề truyền thống

Ông Nguyễn Thanh Hải - Trưởng Ban quản lý làng nghề nước mắm Cửa Khe cho biết, làng nghề nước mắm Cửa Khe đã tồn tại hơn 100 năm tuổi. Trải qua biết bao thăng trầm, khó khăn nhưng người dân nơi đây vẫn bám nghề và làm cho làng nghề nước mắn truyền thống Cửa Khe không ngừng vươn xa.

Theo ông Hải, quy trình làm nước mắm truyền thống ngon trước tiên phụ thuộc vào việc chọn nguyên liệu. Cá cơm phải tươi sau khi đánh bắt sẽ được chọn lọc thật kỹ, sau đó đem rửa sạch, rồi đem trộn với muối biển theo tỷ lệ 2:1, tức là 2 tấn cá cơm sẽ được trộn đều với 1 tấn muối biển. Có thể theo tỷ lệ 3:1, tùy người làm, (tỷ lệ 3:1 cho ra nước mắm vừa ăn, còn tỷ lệ 2:1 sẽ mặn hơn, thơm hơn).
Cá muối sau khi trộn được cho vào thùng chượp (giai đoạn trộn muối). Ở công đoạn này đòi hỏi người làm nghề phải thật sự kiên nhẫn, khi cá và muối được ủ yếm khí trong thùng gỗ suốt từ 12-13 tháng, không đánh nát hay khuấy đảo.

Làng Cửa Khe có 65 hộ làm nghề chế biến nước mắm, trong đó có 9 cơ sở sản xuất lớn.

Trong suốt thời gian ủ, người làm nghề vẫn luôn cần mẫn kiểm tra, đánh giá chất lượng nước mắm trong từng thùng, để đảm bảo chất lượng nước mắm cốt luôn ổn định, đạt chuẩn.

Sau từ 12-13 tháng chăm sóc chượp sẽ chín, nước bổi kéo rút ra có mùi thơm nồng, trong cẩn, màu vàng rơm đến cánh gián. Những giọt nước mắm đầu tiên này được gọi là mắm nhỉ hay mắm cốt, những đợt sau gọi là mắm nhất, mắm nhì…

“Làm nước mắm truyền thống khá vất vả, từ khâu chọn mua cá, đến muối cá, lọc mắm… qua nhiều công đoạn khá công phu và tốn nhiều thời gian. Xong bà con nông dân ở đây yêu nghề, chịu khó quyết tâm giữ làng nghề truyền thống của cha ông để lại…” – Ông Hải chia sẻ.

Làng Cửa Khe có 65 hộ làm nghề chế biến nước mắm. Ban quản lý làng nghề nước mắm Cửa Khe được thành lập từ năm 2011, đến nay thu hút 9 cơ sở sản xuất lớn tham gia.

Thời gian gần đây, người tiêu dùng rất ưa chuộng sản phẩm nước mắm truyền thống Cửa Khe, nhờ không có chất hóa học, mùi vị nước mắm Cửa Khe lại rất thơm, ngon nên vẫn giữ được lòng tin của khách hàng.

Quy trình làm nước mắm truyền thống ngon trước tiên phụ thuộc vào việc chọn nguyên liệu. Cá cơm phải tươi, không mất nước, sẽ cho sản phẩm tốt.

Mỗi năm, làng nghề nước mắm Cửa Khe bán ra thị trường khoảng 120.000-150.000 lít, với giá bán từ 50.000-60.000 nghìn đồng/lít tùy loại. Tiêu biểu phải kể đến hộ bà Lê Thị Lợi, Trương Thị Bường, Nguyễn Thị Tám...” - ông Hải cho hay.

Sống khỏe nhờ nước mắm

Bà Nguyễn Thị Tám - Chủ cơ sở chế biến nước mắm Tám Tươi cho biết, nước mắm Cửa Khe gồm thành phần chính là cá cơm tươi nguyên con muối chượp, chưng cất rồi rã thành mắm, không có bất kỳ sự can thiệp của các loại gia vị, chất bảo quản.

Cứ 2kg cá cơm tươi trộn 1kg muối, ủ chượp trong vòng 12 tháng là cho ra 1 lít nước mắm nguyên chất. Nguồn nguyên liệu cá cơm được các cơ sở ở đây thu mua là loại cá cơm than do ngư dân đánh bắt quanh khu vực đảo Cù Lao Chàm, Hội An.

“Hàng năm, cơ sở của tôi bán ra thị trường hơn 10.000 lít nước mắm, với giá bán trung bình 50.000 đồng/lít. Cũng nhờ làm nước mắm Cửa Khe mà tôi nuôi con ăn học đến nơi đến chốn, mua sắm vật dụng trong nhà, xây dựng được nhà cửa khang trang”... bà Tám cho hay

Còn bà Lê Thị Lợi - Chủ cơ sở nước mắm Bà Lợi (ở thôn 6, làng nước mắm Cửa Khe) nói: “Mặc dù, giá nước mắm của làng nghề cao hơn so với các loại nước mắm công nghiệp khác nhưng khách hàng rất ưa chuộng, nhiều khi không có đủ để cung cấp, nhất là dịp tết...”.

Hiện tại, cơ sở sản xuất nước mắm của gia đình bà Lợi có 5 lao động thường xuyên, với mức lương trung bình từ 5-6 triệu đồng/người/tháng. Mỗi năm, cơ sở sản xuất và cho ra lò khoảng hơn 7.000 – 8.000 lít/năm, doanh thu khoảng 350 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí, gia đình tôi lãi khoảng 150-180 triệu đồng/năm.

“Các hộ dân sản xuất nước mắm ở đây đã được tập huấn về quy trình sản xuất nước mắm sạch, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Sản phẩm ngày càng đạt các yêu cầu khắt khe của thị trường, chúng tôi không chạy đua theo số lượng, giá cả mà chỉ chú trọng đến chất lượng sản phẩm, với phương châm “sức khỏe của người tiêu dùng” là trên hết, nên chúng tôi tự hào đã góp phần phát triển bền vững cho làng nghề cho đến ngày hôm nay”, bà Lợi hồ hởi nói

Sản xuất theo chuỗi khép kín truyền thống, cộng với hương vị mặn mòi, thơm ngon, tinh khiết…, nước mắm Cửa Khe đã được người tiêu dùng nồng nhiệt đón nhận và đã có mặt ở nhiều siêu thị như Co.opMart Tam Kỳ, Big C Đà Nẵng và một số tỉnh thành trong cả nước như TP.Hồ Chí Minh, TP. Hà Nội.

“Địa phương đang tiếp tục duy trì, xây dựng, chú trọng phát triển thương hiệu nước mắm truyền thống Cửa Khe là sản phẩm hàng đầu của khu vực miền Trung”, Ông Nguyễn Thanh Vinh – Phó chủ tịch UBND xã Bình Dương nhấn mạnh.

Bài và ảnh Huỳnh Hoa - Hảo Nhi