Hà Nội: 29°C Hà Nội
Đà Nẵng: 29°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 26°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 28°C Thừa Thiên Huế

Những người “giữ hồn” phố cổ

LNV - Khu phố cổ là tên người dân quen gọi một khu vực đô thị có từ lâu đời của Hà Nội. Đặc trưng nổi bật của khu phố cổ là có các phố nghề. Trải qua những thăng trầm của thời gian, giờ đây, giữa cuộc sống đô thị ồn ã, vẫn có những người thợ thủ công kiên trì với nghề truyền thống, lặng lẽ lưu giữ lại những tinh hoa của Hà Nội xưa cũ.
Kiên trì với khuôn gỗ truyền thống

Ông Phạm Văn Quang ở khu vực phố Hàng Quạt có lẽ là người duy nhất ở phố cổ vẫn còn làm những chiếc khuôn bánh trung thu, khuôn xôi, oản… bằng gỗ truyền thống. Cửa tiệm chỉ rộng chừng chục mét vuông nhưng có hàng trăm loại khuôn bánh, khuôn xôi với hoa văn, họa tiết bắt mắt như hoa cúc, hoa sen, cá chép, chữ Phúc, Lộc… luôn được xếp gọn gàng và trang trọng. Ông Quang cho biết, những chiếc khuôn đó là để bán cho các chủ hàng lớn ở khắp nẻo Bắc – Trung – Nam.

Đặc thù sản phẩm khuôn bánh, khuôn xôi oản không thể bán buôn số lượng lớn hay cho ra những lợi nhuận khổng lồ nên ngay từ xưa ở phố Hàng Quạt cũng chỉ có một số nhà làm nghề này. Thời đồ ăn nhanh lên ngôi, số lượng cửa hàng chỉ còn lại khoảng 2-3, chủ yếu bán đồ lưu niệm cho khách du lịch. Giữ được nghề làm khuôn, sửa khuôn theo đúng yêu cầu cho các nhà hàng, thợ làm bánh như hiện nay chắc chỉ còn lại cửa hàng của ông Quang.

Ông Quang chia sẻ, đã từng có thời gian gia đình ông chuyển về quê ở vùng ngoại thành nhưng nghề thì phải bám phố, ở phố mới có nhu cầu mua sản phẩm nên rồi ông nội ông lại mang nghề tiện gỗ lên Hàng Quạt. Tiếp đó, cha ông rồi đến giờ là ông vẫn gắn bó với nghề này. Khi xưa, phố Hàng Quạt lúc nào cũng rộn ràng tiếng cưa, tiếng đục…

Ông Phạm Văn Quang vẫn hàng ngày gắn bó với những chiếc khuôn gỗ truyền thống trong phố cổ.


Những người thợ làm quanh năm không hết việc. Tuy nhiên, với công nghệ ngày càng phát triển, máy móc thay thế dần sức người. Những người thợ sản xuất khuôn bánh theo lối thủ công xưa cũng dần mai một. Người bỏ nghề, người chuyển sang khắc con dấu, làm mộc đóng bàn, ghế, giường, tủ…Con phố xưa vốn nổi tiếng với nghề làm quạt nay trở thành một trung tâm chuyên doanh các loại bàn thờ lớn nhỏ, các loại đối trướng kiểu cũ và các loại cờ trướng khen thưởng thi đua hiện đại. Ông Quang cũng nương theo đó mà vận dụng nghề mộc của mình làm hoành phi, câu đối, bàn thờ, đồ thờ để chiều lòng khách. Ông Quang bảo làm nghề mộc như ông không khó, bao nhiêu năm làm rồi kinh nghiệm cũng sẽ cho người ta những khuôn mộc vừa ý mình, vừa ý khách.

Nhưng đấy mới chỉ là làm thợ. Phố cổ không phải là nơi mở xưởng để đưa máy móc cơ khí lên làm việc. Khâu khắc thô hay sơ chế, ông chuyển yêu cầu về xưởng mộc ở Thường Tín để thợ làm. Xưởng hiện có 4 - 5 thợ làm mộc đều là họ hàng thân thuộc, hoàn toàn có thể thực hiện đẽo gọt đến thành phẩm các khuôn thậm chí rất phức tạp theo yêu cầu của ông. Nhưng có thể hiểu được ý khách hàng, đọc được những gì ở khách hàng kỹ tính hay sửa được khuôn bánh theo họa tiết cổ cầu kỳ thì đó mới là công việc quan trọng nhất của người thợ ngay giữa phố cổ này.

Nhiều năm với kinh nghiệm làm khuôn bánh bằng gỗ, ông Quang cho biết, tâm lý và trình độ của người đục đẽo ra chiếc khuôn ảnh hưởng lớn đến chất lượng của chiếc khuôn. Theo ông Quang, nếu làm khuôn không với cái tâm trong sáng, nóng nảy, không tỉ mỉ, chẳng bao giờ tạo ra được những chiếc khuôn bánh tinh tế được. Với mong muốn nối nghề của ông cha, ông Quang vẫn hàng ngày gắn bó với phố cổ, với dùi, với đục, với các loại khuôn bánh. Mặc dù, hiện tại khách không còn đông như xưa vì sự ra đời của các loại khuôn nhựa trên thị trường rất đa dạng. Tuy nhiên, khách đến cửa tiệm vẫn khá ổn định vì họ đều là những người yêu giá trị truyền thống, vẫn thích sử dụng khuôn gỗ.

Một gia đình năm thế hệ chế tác kim hoàn

Ngôi nhà của cụ bà Hoàng Thị Khuê nằm sâu trong con ngõ nhỏ trên phố Hàng Bạc luôn có nhiều người tìm tới mỗi khi có nhu cầu mua đồ bạc. Cụ Khuê là một trong những nghệ nhân am hiểu nghề chế tác kim hoàn hiếm hoi của phố nghề Hàng Bạc hiện nay. Sinh năm 1935, là con gái một chủ hiệu tơ lụa ở phố Hàng Đào, 19 tuổi, cụ về làm dâu gia đình chủ hiệu vàng Nghĩa Lợi ở phố Hàng Bạc. Ngày đó, việc chế tác kim hoàn và bán đồ mỹ nghệ vàng bạc của gia đình chồng cụ rất tấp nập.

Trong nhà có khoảng 3 đến 4 thợ chế tác chính cùng hàng chục thợ khác tại các xưởng. Đây là nghề gia truyền của gia đình, tính đến đời cụ Khuê là 4 thế hệ. Chính cụ Khuê cũng được mẹ chồng dạy nghề, sau đó cùng chồng tiếp quản cửa hiệu Nghĩa Lợi. Các anh em chồng của cụ thời đó đều có cửa hàng bán đồ mỹ nghệ riêng trên phố Hàng Bạc.

Khoảng những năm đầu 60 của thế kỷ trước, gia đình cụ Khuê tạm dừng nghề gia truyền. Cụ Khuê đi làm tại xí nghiệp dệt hơn 20 năm, cho tới khi về hưu được mấy năm, cụ quyết định tìm về với nghề xưa. Đó cũng là giai đoạn đất nước mở cửa, người dân đã có của ăn của để nên có điều kiện nghĩ tới việc mua trang sức làm đẹp cho mình hoặc để tích trữ. Cửa hàng mặt phố không còn, cụ Khuê đặt một chiếc tủ kính nhỏ ở đầu con ngõ 114 Hàng Bạc, bày bán chuyên về các đồ trang sức bằng bạc do gia đình cụ tự làm.

Dọc con phố có nhiều cửa hàng chế tác kim hoàn khá lộng lẫy, bắt mắt nhưng tủ đồ trang sức bạc của cụ Khuê vẫn có sức hấp dẫn riêng, là nơi tìm đến của nhiều người gắn bó lâu năm với Hà Nội. “Đồ trang sức của nhà tôi chủ yếu được làm từ bạc nguyên chất, tuyệt đối không trà trộn bạc kém chất lượng, không nguồn gốc”, cụ Khuê khẳng định. Không chỉ thế, cách bán hàng của cụ Khuê và con cháu cũng toát lên nét thanh lịch của người Hà Nội. Khách chỉ đến xem hàng mà không mua vẫn được gia chủ đón tiếp vui vẻ.

Ngoài các loại trang sức bạc truyền thống như bộ kiềng, vòng, nhẫn, hoa tai… để bắt kịp thị hiếu khách hàng, mỗi năm, cụ Khuê lại sáng tạo, cho ra mắt thêm nhiều sản phẩm bạc mới với mẫu mã, hoa văn cũng hiện đại hơn. Đó có thể là đồ lưu niệm mang bản sắc Việt Nam như chiếc nón lá, bát, đũa, hộp đựng trầu in hình hoa sen… phục vụ du khách ngoại quốc mua về trưng bày, hay sợi dây chuyền có hình hoa sen, hoa cúc… đậm chất Hà Nội. Ngoài ra, nhiều du khách còn tìm đến tận nhà đặt cụ làm theo mẫu riêng, hoặc đưa ra ý tưởng rồi sau đó cụ sẽ giúp họ chế tác ra sản phẩm ưng ý.

Cụ Khuê cho biết, hiện, máy móc đã giúp người thợ làm bạc giải phóng được sức lao động. Tuy nhiên, đồ bạc muốn đẹp vẫn phải được chế tác bằng tay. Người thợ thủ công phải cực kỳ tỉ mỉ, khéo léo, bỏ nhiều công sức chạm, đục từng nét hoa văn trên sản phẩm, hay có những sợi dây chuyền, phải tỉ mỉ se từng sợi bạc nhỏ mới thành. Hiểu và yêu nghề như vậy, nên chỉ cần lướt qua một sản phẩm bạc, cụ Khuê có thể biết sản phẩm đó được làm ra như thế nào, bằng tay hay bằng máy, có sự dụng công của người thợ không, chất lượng tốt hay xấu. Ở tuổi ngoài 80 nhưng những đam mê với nghề làm bạc dường như chưa bao giờ phai nhạt trong người phụ nữ này.

Giữa tấp nập của phố cổ hôm nay, những nghệ nhân như ông Quang hay cụ Khuê vẫn nhẩn nha giữ nghề truyền thống. Dường như với họ, nhiệm vụ quan trọng nhất ở đây là “giữ hồn” phố cổ chứ không phải để làm giàu.

Hà Phong/LĐTĐ

Tin liên quan

Tin mới hơn

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch

LNV - Các làng nghề nước mắm truyền thống ở Hà Tĩnh hút khách du lịch nhờ hương vị đậm đà, quy trình chế biến thủ công và trải nghiệm văn hóa độc đáo ven biển.
Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0

LNV - Vùng Đông Nam Bộ có tốc độ đô thị hóa nhanh. Nhiều năm qua, nhiều hộ sản xuất, kinh doanh nghề truyền thống dần dần chuyển sang nghề khác, chủ yếu là thương mại - dịch vụ.
Chả cá Lã Vọng -  đặc sản đất Hà thành

Chả cá Lã Vọng - đặc sản đất Hà thành

LNV - Chả cá Lã Vọng - một món ẩm thực đặc trưng của Hà Nội. Miếng chả cá vàng ruộm, thơm lừng ăn kèm húng láng, thìa là, rau mùi cùng ớt tươi và mắm tôm - những thứ gia vị độc đáo chỉ có ở món này.
Nghề làm bún Đa Mai

Nghề làm bún Đa Mai

LNV - Trong khi nhiều làng nghề thủ công truyền thống đang phải đối mặt với nguy cơ mai một bởi khó khăn về đầu ra sản phẩm thì nghề làm bún tại phường Đa Mai, Bắc Giang (nay là Bắc Ninh) lại ngày càng phát triển, tạo thu nhập ổn định và đem lại cuộc sống khấm khá cho nhiều hộ dân.
Về An Giang thăm làng nghề bánh phồng Phú Mỹ

Về An Giang thăm làng nghề bánh phồng Phú Mỹ

LNV - Làng nghề bánh phồng Phú Mỹ nằm tại xã Phú Tân, tỉnh An Giang (mới), có lịch sử hàng trăm năm. Trải qua nhiều thế hệ lưu giữ và kế thừa, nghề làm bánh phồng không chỉ là sinh kế của người dân địa phương mà còn là nét văn hóa truyền thống đặc trưng, góp phần giữ gìn bản sắc làng nghề xưa.
Đặc sắc gốm Gia Thuỷ

Đặc sắc gốm Gia Thuỷ

LNV - Làng nghề gốm Gia Thuỷ được hình thành và phát triển đến nay hơn 60 năm, trong suốt ngần ấy thời gian, gốm Gia Thuỷ đã cho ra đời nhiều tác phẩm nghệ thuật thủ công đặc sắc được hình thành từ đất.

Tin khác

Xã Tân Hưng – “Kho báu” nhãn đặc sản của Hưng Yên

Xã Tân Hưng – “Kho báu” nhãn đặc sản của Hưng Yên

LNV - Vừa là vùng trồng nhãn lớn nhất tỉnh, vừa lưu giữ nhiều giống nhãn cổ quý, xã Tân Hưng đang trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp đặc sản.
Hà Nội nâng tầm giá trị cây sen

Hà Nội nâng tầm giá trị cây sen

LNV - Chiều 11-7, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại kiểm tra mô hình "Sản xuất hoa sen gắn với xây dựng nhãn hiệu và phát triển du lịch tại một số tỉnh Đồng bằng sông Hồng" tại xã Chuyên Mỹ (Hà Nội).
Những thông điệp nghĩa tình trên chiếu cói làng Vũ Hạ

Những thông điệp nghĩa tình trên chiếu cói làng Vũ Hạ

LNV - Làng nghề dệt chiếu cói tại thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (trước đây là xã An Vũ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) đã có tuổi đời hàng trăm năm. Những chiếc chiếu cói đỏ thắm nơi đây không chỉ phản ánh nếp sống văn hóa sinh hoạt truyền thống của dân tộc, mà còn gửi gắm những thông điệp nghĩa tình, phản ánh tâm tư, tình cảm và khát vọng hạnh phúc bình dị của người Việt Nam.
Hà Nội: Đưa sản phẩm làng nghề đến gần hơn với thế giới

Hà Nội: Đưa sản phẩm làng nghề đến gần hơn với thế giới

LNV - Hà Nội từ lâu được biết đến là vùng đất giàu truyền thống thủ công với mạng lưới làng nghề lớn và đa dạng bậc nhất cả nước. Trên địa bàn thành phố hiện có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó 334 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận chính thức. Không chỉ góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa lâu đời, những làng nghề này còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương, với tổng giá trị sản xuất hàng năm vượt 24.000 tỷ đồng.
Trăn trở nghề hấp cá ở xã Cửa Việt

Trăn trở nghề hấp cá ở xã Cửa Việt

LNV - Hình thành cách đây khoảng 20 năm, nghề hấp cá xuất khẩu ở xã Cửa Việt mang lại thu nhập khá cao cho các cơ sở chế biến và tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm lao động địa phương. Dù vậy, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, các cơ sở hấp cá nằm rải rác trong khu dân cư không còn phù hợp vì ảnh hưởng đến môi trường. Mong muốn của chính quyền địa phương và các hộ dân là sớm đưa các cơ sở vào khu làng nghề tập trung để hoạt động ổn định. Song nguyện vọng đó đến nay vẫn chưa thành hiện thực.
Đặc sản Hà Nội - Bánh gai làng Giá

Đặc sản Hà Nội - Bánh gai làng Giá

LNV - Làng Giá nằm ở xã Yên Đỗ, Hoài Đức, Hà Nội. Nơi này có một thứ bánh nức tiếng gần xa, đó là bánh gai làng Giá đến nỗi có câu ca dao về bánh gai ở đây đã ra đời: “Bánh gai làng Giá thơm ngon. Con gái làng Giá tươi giòn sắc xuân”.
Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

LNV - Trong làn sóng phát triển nông nghiệp gắn với văn hóa bản địa và thương mại hóa sản phẩm truyền thống, bánh tráng làng Tày Đam Rông đang dần khẳng định vị thế như một sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của vùng cao phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Việc xác lập nhãn hiệu chứng nhận không chỉ bảo hộ sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững.
Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

LNV - Vào một dịp cuối xuân, tôi đến thăm gia đình Nghệ nhân Đỗ Phi Thường. Nhà anh ở thôn 4, xã Chàng Sơn, huỵện Thạch Thất, Hà Nội (nay là xã Tây Phương, Hà Nội), địa danh này trước gọi là xóm Mã Lão, một xóm đã sinh ra nhiều người thợ mộc giỏi giang, nổi tiếng như cụ Cả Bỉnh, cụ Hai Thuyết, cụ Văn Kính, cụ Hai Xuân, Cụ cả Luân... góp phần làm đẹp và để lại cho đời nhiều tác phẩm nhà gỗ, đình, đền, chùa và những bức tranh, tượng tuyệt tác tồn tại đến ngày nay.
Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

LNV - Nghề dệt lụa ở làng Đốc Tín, xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, Hà Nội (nay là xã Hương Sơn, Hà Nội) đã có một thời gian phát triển mạnh mẽ.
Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị chuẩn bị cho Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025.
Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

LNV - Làng hoa giấy Thanh Tiên - cái nôi của nghệ thuật làm hoa giấy truyền thống - một nghề không chỉ tạo ra những đóa hoa rực rỡ mà còn chắt lọc tinh hoa của văn hóa tâm linh, của bàn tay khéo léo và tình yêu dành cho di sản dân tộc.
Giữ hồn quê qua từng mối đan

Giữ hồn quê qua từng mối đan

LNV - Giữa vùng núi rừng xã Tân Lĩnh, tỉnh Lào Cai (xã Phan Rang, Lục Yên , Yên Bái cũ), thôn Rầu Chang vẫn rộn ràng tiếng chẻ tre, vót nan – âm thanh thân quen của nghề đan rọ tôm. Nghề thủ công tưởng chừng chỉ gắn với miền sông nước nay đã bén rễ, lớn lên từ chính bàn tay cần mẫn của người vùng cao. Trải qua bao đổi thay, nghề không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là nhịp sống không thể thiếu của người dân nơi đây.
Cổng làng trong lòng phố

Cổng làng trong lòng phố

LNV - Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội hôm nay, nơi những dòng xe cuồn cuộn lao đi như chẳng kịp níu giữ thời gian, đôi khi ta bắt gặp một khoảnh khắc chùng lại: một cổng làng cũ kỹ, rêu phong, âm thầm nép mình bên góc phố. Cổng làng - như dấu lặng giữa bản nhạ
Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

LNV - Các sản phẩm của làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng (Lào Cai) mang nét riêng khó trộn lẫn: Họa tiết tinh xảo, màu sắc rực rỡ, vừa truyền thống vừa hiện đại, là món quà lưu niệm hấp dẫn du khách.
Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

LNV - Được thiên nhiên ưu đãi chất đất đỏ độc đáo, Vĩnh Long từ lâu đã nổi tiếng là thủ phủ gốm của miền Tây Nam bộ. Giữa biến động thời cuộc và sự mai một của làng nghề truyền thống, nơi đây hiện đang thắp lại ngọn lửa nghề bằng sự kết hợp giữa di sản và đổi mới, với vai trò tiên phong của những người nghệ nhân giàu tâm huyết.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Khai mạc Hội nghị Trung ương 12

Khai mạc Hội nghị Trung ương 12

LNV – Hội nghị Trung ương 12 chính thức khai mạc sáng nay (18/7) tại Thủ đô Hà Nội. Hội nghị diễn ra trong không khí cả nước đang tràn đầy phấn khởi, thi đua lập thành tích chào mừng các ngày lễ lớn, các sự kiện trọng đại của dân tộc và quyết tâm thực hiệ
Hà Nội: Hàng loạt biệt thự, nhà cao tầng xây trái phép trên đất cụm công nghiệp làng nghề

Hà Nội: Hàng loạt biệt thự, nhà cao tầng xây trái phép trên đất cụm công nghiệp làng nghề

LNV - Lợi dụng quá trình chuyển đổi, một số cá nhân đã xây dựng nhà kiên cố cao 5-7 tầng, rộng hàng nghìn mét vuông tại Cụm công nghiệp làng nghề Tân Triều.
Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch

LNV - Các làng nghề nước mắm truyền thống ở Hà Tĩnh hút khách du lịch nhờ hương vị đậm đà, quy trình chế biến thủ công và trải nghiệm văn hóa độc đáo ven biển.
Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0

LNV - Vùng Đông Nam Bộ có tốc độ đô thị hóa nhanh. Nhiều năm qua, nhiều hộ sản xuất, kinh doanh nghề truyền thống dần dần chuyển sang nghề khác, chủ yếu là thương mại - dịch vụ.
Hà Nội tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

Hà Nội tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

LNV - UBND Thành phố Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Kế hoạch liên tịch số 185/KHLT-UBND-BNNMT về việc phối hợp tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025.
Giao diện di động