Làng nghề Sơn Đồng - sức sống mãnh liệt với hàng trăm năm lịch sử

Nơi đây được ví như là “thiên đường” về đồ thờ cúng hay đồ trạm khắc thủ công mỹ nghệ. Làng nghề Sơn Đồng với hơn 250 hộ dân thì trong đó có tới hơn 80% số hộ làm và sinh sống bằng nghề này. Trong đó có hơn 1000 thợ lành nghề và nhiều nghệ nhân giỏi. 
 
Làng nghề Sơn Đồng có từ lâu đời nên các nghệ nhân nơi đây cũng trải qua nhiều thế hệ và ngày nay chủ yếu là lực lượng lao động trẻ, con em trong làng. Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, làng nghề mỹ nghệ Sơn Đồng cũng bị mai một ít nhiều. Nhưng sau đó đã được các nghệ nhân như Nguyễn Đức Cường và Nguyễn Chí Dậu khôi phục và dần phát triển mạnh trở lại. Từ đó, làng nghề đã đào tạo ra những lớp kế thừa mới, nay đã trở thành những nghệ nhân và thợ lành nghề giỏi.

Không những chỉ kế thừa truyền thống cha ông để lại, các lớp thợ trẻ ngày nay không ngừng mày mò, sáng tạo, đổi mới sao cho phù hợp với nhu cầu của khách hàng. Thợ trẻ ngày nay vừa có những nét tài hoa về tay nghề và còn năng động trong việc tìm kiếm thị trường để đưa sản phẩm bay xa.

Những ngày cuối tháng 11/2022, cả làng nghề Sơn Đồng nhộn nhịp, tất bật, đi đến đâu cũng nghe tiếng đục đẽo lách cách. Cả xã Sơn Đồng có 400 hộ, với khoảng 4.000 lao động đang hoạt động cho làng nghề truyền thống này. Mỗi dịp Tết đến làng nghề càng trở nên bận rộn vì lượng hàng hóa phải trả cho khách đặt tăng cao gấp nhiều lần.
 
Người làng Sơn Đồng tài hoa, rất tài nghệ trong nghề sơn, tạc, tạo ra được những bức tượng như tượng Đức Thánh Trần, Văn Thù Bồ Tát, Tam Thế Phật, Phật bà nghìn tay nghìn mắt, Phật Thích Ca, Phật A di đà, tượng ông Thiện, ông Ác, tượng La Hán cùng nhiều loại đồ thờ thủ công mỹ nghệ nổi tiếng trong cả nước như: Kiệu bát cống, ô sa, cửa võng, hoành phi, câu đối, ngai, khảm thờ, quần thư....

Nhiều người còn biết tới các vật thể kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội do những đôi bàn tay khéo léo, tài hoa của những nghệ nhân Sơn Đồng tạo nên như di tích lịch sử Văn Miếu Quốc Tử Giám, cầu Thê Húc, Khuê Văn Các, chùa Một Cột, đền Ngọc Sơn…Với chất liệu chủ đạo bằng gỗ mít, những nghệ nhân làng nghề Sơn Đồng tạo ra nhiều sản phẩm vô cùng tinh xảo và đẹp mắt. Các pho tượng có hồn và sống động qua sự nhào nặn bởi những bàn tay tài hoa mất hàng tháng trời, với những quy trình tỉ mỉ, công phu và tinh tế.

Ngoài sự tài hoa, bí kíp riêng thì việc chọn chất liệu để làm tượng được nghệ nhân nơi đây chú trọng, đó là sử dụng gỗ mít bởi đặc tình mềm, dẻo, thớ dặm, bền, ít nứt, dễ gọt, chịu được ẩm ướt. Vì vậy, người dân làng nghề thường lựa chọn mua gỗ mít từ các tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Thái Nguyên, Phú Thọ,… Các khúc gỗ sẽ được loại bỏ hết phần giác và giữ lại phần lõi để tạc tượng.

Làng nghề Sơn Đồng giờ đây không chỉ đơn thuần là một làng nghề nữa mà nơi đây đã trở thành một biểu tượng, nét đẹp về văn hóa của thủ đô Hà Nội và đất nước, trở thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn cho du khách bốn phương.