Kon Tum: Khôi phục nghề gốm của người Bahnar
Chúng tôi tìm về nhà bà Y Bre (65 tuổi) ở làng Kon Sơm MLũh, xã Đăk Tờ Re, huyện Kon Rẫy - một nghệ nhân còn gắn bó với nghề gốm. Ở tuổi lục tuần, dù đôi mắt đã mờ, chân tay đau nhức nhưng đôi lúc nhớ nghề, bà vẫn gắng gượng tự tay đi lấy đất về giã, làm thành những chiếc bình gốm. Ngồi tựa cửa nhìn về những vật dụng dùng để nặn gốm, đôi tay già nua, nhăn nheo của bà ôm chặt nồi đất do chính tay mình làm. Bà Ber cho biết: Gắn bó với nghề làm gốm 51 năm rồi, hai năm nay già phải bỏ nghề vì bệnh tật, thực sự buồn lắm! Nhớ lắm những lúc giã, lúc xoay; nhớ lắm cái mùi đất sét quen thuộc nhưng biết làm sao được. Bà kể, sinh ra đã thấy cả làng làm gốm. Rồi nghề truyền nghề, đời này nối tiếp đời kia nên bà Y Ber không thể nhớ rõ nghề gốm của người Bahnar trong làng có từ bao giờ. Bà chỉ biết rằng, với gia đình bà, nghề gốm đã được 3 đời truyền giữ.
Năm mươi ba năm trôi qua nhưng với bà Y Ber, cái ngày tập tành làm gốm như mới chỉ hôm qua. Mười hai tuổi, theo chỉ dẫn của mẹ, bà Ber tay nặn, tay nung những sản phẩm gốm đầu tiên. “Hồi đó mất 1 ngày già mới làm được 1 cái cối và 1 cái nồi nấu cơm nếp nhỏ nhỏ. Không đẹp lắm đâu nhưng mừng vui, hạnh phúc lắm”- bà Ber cười hiền.
Nghề gốm của người Bahnar ở làng Kon Sơm MLũh, xã Đăk Tờ Re mang nét độc đáo.
Ngày ấy cả làng, phụ nữ nhà nào cũng làm gốm. Bà con thường đi bộ ra khe suối Cơ Gà để lấy đất sét về làm. Theo lời bà Ber, với người Bahnar, lấy đất sét để làm gốm là một trong những việc hệ trọng. Vì vậy, trước khi lấy đất sét, cả làng họp mặt, chọn ngày để cúng đất. Mỗi năm, sau khi chọn ngày, cả làng sẽ cùng chọn một con gà trắng cắt lấy tiết rồi vảy quanh khu đất sét đã chọn. Sau khi xin thần đất phù hộ cho đất sét tơi, dẻo dể làm đồ gốm được bền, đẹp, mỗi người mới dám lấy đất sét đem về làm.
Để tiếp nối và lưu giữ nghề truyền thống, giữ cho làng gốm không bị xóa sổ, bà Ber động viên, truyền nghề cho các con nhưng 3 người con gái cũng nhất quyết không học. Từ ngày sức khỏe bà yếu đi, bà Bre nghỉ làm gốm, trong làng thiếu cái nồi đất nấu xôi, nhà nhà cuống quýt tìm kiếm nhưng chẳng biết tìm mua ở đâu. Khoảng 2-3 năm trở lại đây, khi nhìn thấy chính gia đình mình cũng như bà con rất cần những vật dụng từ gốm truyền thống, bà Y Pư – em của bà Y Ber mới quyết tâm theo chị học nghề.
Thoạt đầu chỉ học cho vui nhưng sau bà Pư cũng yêu việc làm gốm lắm. Với bà, làm gốm không phải là nghề chính nhưng đó là niềm vui, là sở thích, là niềm tự hào. Dù các sản phẩm của bà còn vụng về, đường nét chưa tinh xảo như của chị gái Y Ber nhưng nhiều người vẫn tìm đến xem, đến mua. “Một cái nồi đất làm tốn công sức nhưng chỉ bán 150 ngàn đồng. Mình làm chủ yếu để giữ nghề chứ giàu có gì đâu” - bà Y Pư chia sẻ.
Đưa gốm thành sản phẩm du lịch
Để nghề gốm không bị thất truyền, nhiều năm qua công tác bảo tồn các giá trị văn hóa truyền của cộng đồng các dân tộc tại chỗ trên địa bàn huyện Kon Rẫy được chính quyền huyện đặc biệt quan tâm. Nổi bật là Đề án Phát triển du lịch gắn với việc bản tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc huyện Kon Rẫy giai đoạn 2015 - 2020, định hướng đến năm 2025, trong đó có nghề làm gốm của người Bahnar.
Theo ông Trần Đình Trung, Phó Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Kon Rẫy, công tác bảo tồn nghề gốm đang gặp rất nhiều khó khăn và thách thức. Khó khăn nhất là ngân sách huyện còn hạn chế, nguồn lực xã hội hóa về văn hóa, du lịch hầu như không có. Hiện nay chỉ mới dừng lại ở việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tuyên dương nghệ nhân ở các sự kiện văn hóa cấp tỉnh, huyện và trên các phương tiện thông tin truyền thông. Bên cạnh đó, sản phẩm làm ra không bán được hoặc người dân trong làng giờ cũng ít dùng các sản phẩm từ gốm nên công tác truyền nghề, bảo tồn thực sự là thách thức lớn.
Ông Trung cho biết thêm, hiện nay công tác bảo tồn nghề gốm của người Bahnar ở Kon Rẫy chủ yếu là giữ nét sinh hoạt văn hóa truyền thống của người dân gắn với phát triển du lịch, không có mục đích về thương mại. Số lượng nghệ nhân làm gốm không còn nhiều, tính kế thừa không được phát huy, sự xâm nhập của đồ gia dụng công nghiệp làm cho tập quán sinh hoạt của người dân thay đổi nhanh chóng dẫn đến việc bảo tồn rất khó khăn. Chúng tôi sẽ lồng ghép những hoạt động sản xuất gốm ở làng Kon Sơm Mlũh vào các tour du lịch, tạo điều kiện cho người làm gốm có thu nhập từ những sản phẩm họ làm ra để họ gắn bó với nghề.
Bài và ảnh Quang Thái
Tin liên quan
Tin mới hơn
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo làng nghề làm tương Mông Phụ
14:08 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thăng trầm nghề đúc lư đồng An Hội ở thành phố hồ chí minh
10:20 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 Làng nghề, nghệ nhân
Dưa lưới Thắng Tân: Nói không với thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc
14:49 Khuyến nông
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Hoài Nhơn phát triển sản phẩm OCOP
14:08 OCOP
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 Làng nghề, nghệ nhân