Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Nét đặc trưng của nón ngựa Phú Gia
Nghệ nhân Đỗ Văn Lan (75 tuổi), là nghệ nhân có tuổi đời làm nón với 61 năm truyền nghề, gia đình trải qua 5 đời làm nghề nón ngựa. |
Phú Gia là một trong 9 thôn thuộc xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, có gần 300 hộ làm nón. Nhiều hộ gia đình làm nghề chằm nón trên 200 năm và được truyền đời này sang đời khác.
Nón ngựa Phú Gia được xem là kiệt tác của nón lá. Gọi là nón ngựa bởi chiếc nón có được sự dẻo dai, bền bỉ và gắn với một số nhà chức trách đương thời dùng đội khi cưỡi ngựa. Nó biểu tượng cho sự mạnh mẽ, uy nghiêm của con nhà võ, gắn với hình ảnh đội quân Tây Sơn thần tốc. Nón ngựa là một trong 5 sản phẩm đặc trưng làng nghề của Bình Định. Là sản phẩm đặc trưng của văn hóa trang phục, có giá trị mỹ thuật cao, chiếc nón ngựa đang được người dân làng nghề Phú Gia, xã Cát Tường từng bước nâng cao giá trị sản phẩm.
Ngày xưa, loại nón này chỉ được dành cho giới có chức sắc và những người thuộc giới thượng lưu, quyền quý. Những mẫu hoa văn “long, lân, quy, phụng” được thêu trên nón là biểu hiện quyền uy của người đội trong thời đại phong kiến. Mỗi mẫu hoa văn thể hiện thứ bậc của người đội trong xã hội thời ấy. Nhìn vào hoa văn trên chiếc nón ngựa, có thể biết phẩm hàm của vị quan đang sử dụng. Cũng chính nhờ những mẫu họa tiết này mà khi đội trên đầu, nón ngựa Phú Gia vừa có nét cao sang, quý phái, vừa gợi sự trang nhã, mềm mại, trở thành nét đặc trưng của nón ngựa Phú Gia.
Nói đến nón ngựa Phú Gia không thể không nhắc đến nghệ nhân Đỗ Văn Lan (75 tuổi), là nghệ nhân có tuổi đời làm nón với 61 năm truyền nghề, gia đình trải qua 5 đời làm nghề nón ngựa bọc bạch: Hiện gia đình tôi còn giữ vật gia bảo là chiếc nón ngựa có niên đại trên 170 năm tuổi mà tổ tiên của tôi đã đội khi làm quan tri phủ. Nguyên liệu làm nên chiếc nón ngựa có 3 thứ quan trọng là lá cọ, giang, rễ dứa cùng với bàn tay khéo léo tài hoa của người thợ thủ công. Nón ngựa Phú Gia là món hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo, ẩn chứa nét văn hóa Bình Định. Từ chiếc nón ngựa, ta có thể cảm nhận được một quãng lịch sử tái hiện với nhiều nét văn hóa trong đời sống xã hội Việt Nam xưa.
Bộ sưu tập nón ngựa mà nghệ nhân Đỗ Văn Lang giữ gìn như báu vật để truyền nghề chằm nón. |
Phát triển tiềm năng du lịch cộng đồng
Nón ngựa là sự hòa quyện và kết nối giữa hiện tại và quá khứ. Nón ngựa càng có ý nghĩa hơn bởi đó là niềm tự hào, vì nó gắn liền với vùng đất võ Tây Sơn - Bình Định, gắn liền với đội quân Tây Sơn huyền thoại.
Nón ngựa gắn bó với đời sống người dân nơi đây, quá trình kết tinh nhiều ẩn dụ về một vùng nông thôn đầy nét văn hóa tín ngưỡng làng cổ truyền người Việt định cư dọc duyên hải miền Trung. Sự sáng tạo, khéo léo của các thế hệ nghệ nhân đã sản sinh ra nó. Người Phú Gia nói riêng và người dân Bình Định nói chung rất tự hào về nghề nón cổ truyền quê mình. Đến với làng nghề nón ngựa Phú Gia là dịp để du khách hiểu, cảm nhận nhiều hơn về vùng đất nông thôn Bình Định đã ảnh hưởng sâu sắc đối với đời sống kinh tế - văn hóa Bình Định qua nhiều thế kỷ.
Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định Tạ Xuân Chánh cho biết: Trong các làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Bình Định được đưa vào Danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể, làng nghề nón ngựa Phú Gia chiếm vị trí khá quan trọng. Ngày 9/4/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 956, công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nghề thủ công truyền thống – Nghề chằm nón ngựa Phú Gia. Đây là niềm vinh dự cho quê hương Bình Định. Trong thời gian tới, Sở sẽ chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu xây dựng kế hoạch về bảo vệ và phát huy giá trị của nghề thủ công truyền thống - Nghề chằm nón ngựa Phú Gia tại xã Cát Tường. Đây là tài nguyên văn hóa giàu tính nhân văn, có ý nghĩa nền tảng để phát triển ngành du lịch, làm cho hoạt động du lịch thêm phong phú.
Mỗi chiếc nón ngựa có giá từ 300 nghìn đồng đến 5 triệu đồng tùy loại khác nhau. |
Để khôi phục và gìn giữ những giá trị văn hóa làng nghề, thời gian qua, UBND huyện Phù Cát đã triển khai nhiều giải pháp để làng nghề nón ngựa Phú Gia trở thành điểm du lịch cộng đồng.
Ông Phạm Dũng Luận - Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Cát chia sẻ: Hiện nay, các cấp, các ngành phối hợp tạo mọi điều kiện thuận lợi, đầu tư cơ sở hạ tầng cũng như quảng bá hình ảnh, quảng bá các sản phẩm, xây dựng các cửa hàng trưng bày sản phẩm, nhất là sản phẩm nón ngựa Phú Gia. Qua đó, để người dân và du khách trong cũng như nước ngoài biết đến nón ngựa. Huyện đã có chính sách hỗ trợ đào tạo những người có tay nghề xuất sắc để giữ gìn làng nghề nón ngựa Phú Gia ở xã Cát Tường.
Hiện làng nghề nón ngựa Phú Gia đã được UBND tỉnh Bình Định công nhận là làng nghề truyền thống và được chọn xây dựng mô hình Làng văn hóa - du lịch các dân tộc Việt Nam.
Tin liên quan
Tin mới hơn
Bình Định: Tuy Phước tổ chức Phiên chợ giới thiệu sản phẩm OCOP
22:05 | 26/04/2024 Tin tức
Xây dựng nông thôn mới tiếp tục mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội từng bước xây dựng “Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”
17:00 | 25/04/2024 Nông thôn mới
Tướng Hoàng Đan kể về buổi chiều 30/4/1975
09:55 | 25/04/2024 Tin tức
Đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng, người con ưu tú của dân tộc Việt Nam
09:54 | 25/04/2024 Tin tức
Thanh Hóa: Tăng cường công tác bảo đảm an toàn thông tin mạng trong dịp Lễ 30/4, 01/5 và 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ
09:53 | 25/04/2024 Tin tức
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN
14:42 | 24/04/2024 Tin tức
Tin khác
Bế mạc Phiên họp thứ 32 của của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
14:41 | 24/04/2024 Tin tức
Hơn 300 hình ảnh, tài liệu, hiện vật tiêu biểu được giới thiệu tại Triển lãm Điện Biên Phủ
14:41 | 24/04/2024 Tin tức
Bắc Giang: Trao tặng hai "Tủ sách Đặng Thùy Trâm" cho huyện Tân Yên
14:47 | 22/04/2024 Tin tức
Lễ phát động Tháng Nhân đạo cấp quốc gia năm 2024
14:38 | 22/04/2024 Tin tức
Sắp diễn ra Hội chợ triển lãm Công Thương - OCOP Thái Nguyên 2024
11:19 | 22/04/2024 Tin tức
Vùng 5 Hải quân cấp nước ngọt cho người dân tỉnh Cà Mau
16:20 | 19/04/2024 Tin tức
Hàng triệu du khách thập phương trẩy hội đền Hùng
15:49 | 19/04/2024 Tin tức
Nhiều chương trình đặc sắc diễn ra tại lễ hội Khèn Mông lần thứ IX huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang
15:55 | 17/04/2024 Tin tức
Khám phá “Sắc màu văn hoá các dân tộc Việt Nam”
00:00 | 17/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Trao Bằng công nhận 15 làng nghề, làng nghề truyền thống Hà Nội
22:41 | 16/04/2024 Tin tức
Thanh Hóa: Đa dạng các sản phẩm OCOP tại Lễ hội Đền thờ Lê Hoàn và Tuần lễ văn hóa - du lịch - ẩm thực Thọ Xuân
22:41 | 16/04/2024 Tin tức
Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang dâng hoa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh
14:32 | 15/04/2024 Tin tức
Kỳ họp thứ 14 Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh khoá X
14:31 | 15/04/2024 Tin tức
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Tuy Phước tổ chức Phiên chợ giới thiệu sản phẩm OCOP
22:05 Tin tức
Mặt trận Tổ quốc xã Thọ Văn tích cực góp phần xây dựng nông thôn mới
17:31 Nông thôn mới
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 Làng nghề, nghệ nhân
Rộn ràng Lễ hội Bánh dân gian Nam bộ
17:24 Văn hóa - Xã hội
Bình Định hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP
17:22 OCOP