Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Nét đặc trưng của nón ngựa Phú Gia
Nghệ nhân Đỗ Văn Lan (75 tuổi), là nghệ nhân có tuổi đời làm nón với 61 năm truyền nghề, gia đình trải qua 5 đời làm nghề nón ngựa. |
Phú Gia là một trong 9 thôn thuộc xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, có gần 300 hộ làm nón. Nhiều hộ gia đình làm nghề chằm nón trên 200 năm và được truyền đời này sang đời khác.
Nón ngựa Phú Gia được xem là kiệt tác của nón lá. Gọi là nón ngựa bởi chiếc nón có được sự dẻo dai, bền bỉ và gắn với một số nhà chức trách đương thời dùng đội khi cưỡi ngựa. Nó biểu tượng cho sự mạnh mẽ, uy nghiêm của con nhà võ, gắn với hình ảnh đội quân Tây Sơn thần tốc. Nón ngựa là một trong 5 sản phẩm đặc trưng làng nghề của Bình Định. Là sản phẩm đặc trưng của văn hóa trang phục, có giá trị mỹ thuật cao, chiếc nón ngựa đang được người dân làng nghề Phú Gia, xã Cát Tường từng bước nâng cao giá trị sản phẩm.
Ngày xưa, loại nón này chỉ được dành cho giới có chức sắc và những người thuộc giới thượng lưu, quyền quý. Những mẫu hoa văn “long, lân, quy, phụng” được thêu trên nón là biểu hiện quyền uy của người đội trong thời đại phong kiến. Mỗi mẫu hoa văn thể hiện thứ bậc của người đội trong xã hội thời ấy. Nhìn vào hoa văn trên chiếc nón ngựa, có thể biết phẩm hàm của vị quan đang sử dụng. Cũng chính nhờ những mẫu họa tiết này mà khi đội trên đầu, nón ngựa Phú Gia vừa có nét cao sang, quý phái, vừa gợi sự trang nhã, mềm mại, trở thành nét đặc trưng của nón ngựa Phú Gia.
Nói đến nón ngựa Phú Gia không thể không nhắc đến nghệ nhân Đỗ Văn Lan (75 tuổi), là nghệ nhân có tuổi đời làm nón với 61 năm truyền nghề, gia đình trải qua 5 đời làm nghề nón ngựa bọc bạch: Hiện gia đình tôi còn giữ vật gia bảo là chiếc nón ngựa có niên đại trên 170 năm tuổi mà tổ tiên của tôi đã đội khi làm quan tri phủ. Nguyên liệu làm nên chiếc nón ngựa có 3 thứ quan trọng là lá cọ, giang, rễ dứa cùng với bàn tay khéo léo tài hoa của người thợ thủ công. Nón ngựa Phú Gia là món hàng thủ công mỹ nghệ độc đáo, ẩn chứa nét văn hóa Bình Định. Từ chiếc nón ngựa, ta có thể cảm nhận được một quãng lịch sử tái hiện với nhiều nét văn hóa trong đời sống xã hội Việt Nam xưa.
Bộ sưu tập nón ngựa mà nghệ nhân Đỗ Văn Lang giữ gìn như báu vật để truyền nghề chằm nón. |
Phát triển tiềm năng du lịch cộng đồng
Nón ngựa là sự hòa quyện và kết nối giữa hiện tại và quá khứ. Nón ngựa càng có ý nghĩa hơn bởi đó là niềm tự hào, vì nó gắn liền với vùng đất võ Tây Sơn - Bình Định, gắn liền với đội quân Tây Sơn huyền thoại.
Nón ngựa gắn bó với đời sống người dân nơi đây, quá trình kết tinh nhiều ẩn dụ về một vùng nông thôn đầy nét văn hóa tín ngưỡng làng cổ truyền người Việt định cư dọc duyên hải miền Trung. Sự sáng tạo, khéo léo của các thế hệ nghệ nhân đã sản sinh ra nó. Người Phú Gia nói riêng và người dân Bình Định nói chung rất tự hào về nghề nón cổ truyền quê mình. Đến với làng nghề nón ngựa Phú Gia là dịp để du khách hiểu, cảm nhận nhiều hơn về vùng đất nông thôn Bình Định đã ảnh hưởng sâu sắc đối với đời sống kinh tế - văn hóa Bình Định qua nhiều thế kỷ.
Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định Tạ Xuân Chánh cho biết: Trong các làng nghề truyền thống trên địa bàn tỉnh Bình Định được đưa vào Danh mục kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể, làng nghề nón ngựa Phú Gia chiếm vị trí khá quan trọng. Ngày 9/4/2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 956, công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với nghề thủ công truyền thống – Nghề chằm nón ngựa Phú Gia. Đây là niềm vinh dự cho quê hương Bình Định. Trong thời gian tới, Sở sẽ chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan tham mưu xây dựng kế hoạch về bảo vệ và phát huy giá trị của nghề thủ công truyền thống - Nghề chằm nón ngựa Phú Gia tại xã Cát Tường. Đây là tài nguyên văn hóa giàu tính nhân văn, có ý nghĩa nền tảng để phát triển ngành du lịch, làm cho hoạt động du lịch thêm phong phú.
Mỗi chiếc nón ngựa có giá từ 300 nghìn đồng đến 5 triệu đồng tùy loại khác nhau. |
Để khôi phục và gìn giữ những giá trị văn hóa làng nghề, thời gian qua, UBND huyện Phù Cát đã triển khai nhiều giải pháp để làng nghề nón ngựa Phú Gia trở thành điểm du lịch cộng đồng.
Ông Phạm Dũng Luận - Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Cát chia sẻ: Hiện nay, các cấp, các ngành phối hợp tạo mọi điều kiện thuận lợi, đầu tư cơ sở hạ tầng cũng như quảng bá hình ảnh, quảng bá các sản phẩm, xây dựng các cửa hàng trưng bày sản phẩm, nhất là sản phẩm nón ngựa Phú Gia. Qua đó, để người dân và du khách trong cũng như nước ngoài biết đến nón ngựa. Huyện đã có chính sách hỗ trợ đào tạo những người có tay nghề xuất sắc để giữ gìn làng nghề nón ngựa Phú Gia ở xã Cát Tường.
Hiện làng nghề nón ngựa Phú Gia đã được UBND tỉnh Bình Định công nhận là làng nghề truyền thống và được chọn xây dựng mô hình Làng văn hóa - du lịch các dân tộc Việt Nam.
Tin liên quan
Tin mới hơn
Khai mạc hội chợ triển lãm sản phẩm công nghiệp nông thôn, sản phẩm OCOP tại huyện Ba Vì
15:13 | 13/12/2024 Tin tức
Sáng kiến Tủ sách Tiếng Việt đạt giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ X
15:10 | 13/12/2024 Tin tức
Khai mạc Tuần phim Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam: Trình chiếu 8 bộ phim đặc sắc
15:09 | 13/12/2024 Tin tức
Khai mạc Chương trình "Tinh hoa làng nghề và đặc sản vùng miền năm 2024"
15:12 | 12/12/2024 Tin tức
Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt, tặng quà Mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình chính sách và cựu chiến binh lão thành tỉnh Đồng Tháp
15:11 | 12/12/2024 Tin tức
Hà Nội công nhận 83 cơ sở đạt danh hiệu "Sử dụng Năng lượng xanh năm 2024"
23:00 | 10/12/2024 Tin tức
Tin khác
Hội nghị tổng kết công tác thi đua, khen thưởng Cụm kinh tế của các tổ chức thành viên năm 2024
14:14 | 09/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Festival làng nghề nông sản địa phương
09:22 | 09/12/2024 Tin tức
Hải quân Việt Nam - Campuchia rút kinh nghiệm tuần tra chung
22:09 | 08/12/2024 Tin tức
Hơn 700 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước cho bảo tồn di tích tại TP. HCM
22:09 | 08/12/2024 Tin tức
Hướng phát triển bền vững vùng Đồng bằng sông Cửu Long?
22:08 | 08/12/2024 Tin tức
Khai mạc Lễ hội Du lịch và Ẩm thực Sen Nghệ An năm 2024
15:04 | 05/12/2024 Tin tức
Festival sản phẩm nông nghiệp và làng nghề Hà Nội lần 3
15:03 | 05/12/2024 Tin tức
Tuyển phóng viên, cộng tác viên
09:10 | 05/12/2024 Tin tức
Khai mạc Kỳ họp thứ 21 (Kỳ họp thường lệ cuối năm 2024) HĐND thành phố Hải Phòng khóa XVI, nhiệm kỳ 2021 - 2026
14:00 | 04/12/2024 Tin tức
Chị Nguyễn Thị Thanh Nga – Hành trình xây dựng thương hiệu Yến Sào Thiên Nga
10:43 | 04/12/2024 Tin tức
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Lễ kỷ niệm 60 năm Chiến thắng Bình Giã
15:23 | 03/12/2024 Tin tức
Sản phẩm OCOP, làng nghề Hà Nội vươn tầm thế giới
15:18 | 03/12/2024 Tin tức
Làng nghề mộc Vạn An đón nhận danh hiệu Làng nghề Hà Nội
23:50 | 01/12/2024 Tin tức
TP Quý Dương và TP. HCM: Cầu nối hợp tác bền vững Việt – Trung
23:49 | 01/12/2024 Tin tức
Xã Sơn Đông, TX Sơn Tây (Hà Nội): Tổ chức lễ đón nhận Bằng công nhận làng nghề mộc Vạn An đạt danh hiệu " Làng nghề Hà Nội"
23:38 | 30/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hội chợ triển lãm sản phẩm công nghiệp nông thôn, sản phẩm OCOP tại huyện Ba Vì
15:13 Tin tức
Sáng kiến Tủ sách Tiếng Việt đạt giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ X
15:10 Tin tức
Khai mạc Tuần phim Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam: Trình chiếu 8 bộ phim đặc sắc
15:09 Tin tức
Cu Đơ Ông Bà Thư Viện - Mật ngọt gừng cay thấm đượm tấm lòng người dân xứ Nghệ
09:00 Làng nghề, nghệ nhân
Hòa Bình: Khởi nghiệp từ trồng rau sạch
15:15 Khởi nghiệp