Hồi sinh tranh Tết Hàng Trống
Tranh Hàng Trống là một dòng tranh dân gian được làm tại phố Hàng Trống, Hàng Nón và Hàng Quạt, huyện Thọ Xương (ứng với các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng và một phần các quận Ba Đình, Đống Đa của Hà Nội ngày nay). Theo nghệ nhân cuối cùng của dòng tranh dân gian Hàng Trống Lê Đình Nghiên: “Mỗi dịp chuẩn bị Tết, cả gia đình tôi phải huy động các thành viên nông nhàn để làm những công đoạn thủ công. Những đoạn quan trọng hơn thì ông tôi, bố tôi hoặc tôi làm. Không khí hồi đấy náo nhiệt lắm. Giáp Tết, bà tôi hoặc mẹ tôi mang một chiếc chiếu, trải ở vỉa hè, cạnh hàng hoa, bày bán hàng trăm bức tranh. Trong những năm tháng chiến tranh, chúng tôi cần vẽ tranh theo đơn đặt hàng của một đơn vị, nhưng không tìm đâu ra màu để vẽ, hạn giao tranh thì đã gần kề. Trong cái khó ló cái khôn, tôi nảy ra ý tưởng dùng thuốc đỏ thay thế cho màu cam. May mắn là khi vẽ lên, màu cam hoàn toàn ăn" - nghệ nhân Lê Đình Nghiên chia sẻ.
Công chúng tìm hiểu về tranh dân gian Hàng Trống tại Đình Nam Hương (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Ảnh: Lại Tấn
Tranh Hàng Trống thực hiện trên hai chủ đề chính là tranh Tết và tranh Thờ. Trong số tranh Tết Hàng Trống có thể kể đến tranh “Cá chép vượt vũ môn”. Tranh mang ý nghĩa tượng trưng cho khát vọng vươn đến những tầm cao mới của con người trong cuộc sống. Những người có được “viên ngọc quý” là tính nhẫn nại, kiên trì, không ngại vượt qua khó khăn, trở ngại thì chắc chắn sẽ thành công. Ngoài ra, trong tranh Tết Hàng Trống còn có tranh “Tứ quý - bốn mùa” khắc họa bốn loại cây Tùng - Cúc - Trúc - Mai.
Tìm sự mới mẻ từ những điều xưa cũ
Nhiều năm qua, hàng loạt dự án đã được các tổ chức, cá nhân triển khai, nhằm mang tranh Hàng Trống đến gần hơn với công chúng thông qua nhiều hình thức tiếp cận khác nhau. Thành quả lớn nhất các dự án làm hồi sinh tranh Hàng Trống đem lại là hình ảnh mới mẻ của đình Nam Hương (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Ngôi đình cổ kính, chứng nhân cho những sự đổi thay của phố Hàng Trống và dòng tranh cùng tên cả trăm năm qua không chỉ có những bức tranh trên giấy dó của nghệ nhân Lê Đình Nghiên mà xen vào đó còn có những bức tranh Hàng Trống làm từ chất liệu sơn mài của những họa sĩ trẻ. Sự đổi thay này là thành quả của chuyến hành trình “Từ truyền thống tới truyền thống”.
Chuyến hành trình ấy được khởi động bằng những câu chuyện kể của nghệ nhân Lê Đình Nghiên. Ông Nghiên kể về Hà Nội, về Hàng Trống, về phố, về tranh. Qua đó, những tác phẩm tranh Hàng Trống bỗng chốc trở nên gần gũi hơn trong mắt người nghệ sĩ trẻ. “Khi được đối thoại trực tiếp với nghệ nhân Lê Đình Nghiên, tôi hiểu rõ hơn về tranh dân gian Hàng Trống” - Hà Anh, sinh viên trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Từ những thông tin, kiến thức được tiếp nhận, qua lăng kính hội họa của một nhóm sinh viên trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, tranh Hàng Trống đã hòa hợp với tranh sơn mài - chất liệu đặc sắc của hội họa Việt Nam, cũng là một đích đến trong chuyến hành trình. Trong một xưởng tranh, sinh viên trường Đại học Mỹ thuật đã đưa 2 dòng tranh tưởng chừng như có sự đối ngược với nhau hòa lại thành một. Trái tim của những người nghệ sĩ yêu cái đẹp và đắm say với giá trị truyền thống đã đem những điều tưởng chừng như không liên quan ấy lại gần với nhau. Tuy nhiên, không có chuyến đi nào là dễ dàng, hành trình đưa những họa tiết của tranh Hàng Trống đến gặp nghệ thuật sơn mài cũng đầy rẫy khó khăn. “Khó khăn đầu tiên là tìm nguồn tài liệu. Tôi đã tìm trên mạng nhưng hình ảnh không rõ nét, trong khi những họa tiết trên tranh Hàng Trống có những nét rất điêu luyện. Khi có được tài liệu để vẽ, việc thể hiện tinh thần trên tranh Hàng Trống cũng gặp khó khăn vì đây là dòng tranh lâu đời, tranh có nhiều chi tiết” - Trương Hoàng Hải, sinh viên trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tâm sự.
Mặc dù có những hạn chế nhất định - do hoàn cảnh lịch sử, môi trường địa lý và đặc điểm tâm lý thị dân, nhưng dòng tranh Hàng Trống vẫn có những đóng góp đáng kể vào kho tàng nghệ thuật dân gian Việt Nam.
Bài, ảnh: Minh An
Tin liên quan
Tin mới hơn
Tạp chí Làng nghề Việt Nam kỷ niệm 13 năm Ngày xuất bản số đầu tiên
15:10 | 20/12/2024 Tin tức
Làng nghề làm than đước Năm Căn Trăm năm giữa rừng đước bạt ngàn
09:53 | 19/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề đan lưới Vân Trình Di sản văn hoá bền vững
09:53 | 19/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phường Quảng An, quận Tây Hồ đón nhận 2 danh hiệu nghề truyền thống Hà Nội
10:26 | 18/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề trồng nấm ở An Giang
10:25 | 18/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Quảng Ngãi: Nghề làm muối Sa Huỳnh được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
09:20 | 17/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Hằng Khoa - nơi dòng tranh độc đáo hội ngộ nghệ thuật thêu tay và hội họa
19:35 | 16/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cu Đơ Ông Bà Thư Viện - Mật ngọt gừng cay thấm đượm tấm lòng người dân xứ Nghệ
09:00 | 13/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Đan quyện tinh hoa và sáng tạo
09:41 | 12/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Làng nghề trồng mai tất bật chuẩn bị vụ Tết
14:47 | 11/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hội nghị tổng kết công tác thi đua, khen thưởng Cụm kinh tế của các tổ chức thành viên năm 2024
14:14 | 09/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề hối hả vào vụ sản xuất phục vụ Tết
13:55 | 06/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề làm người tuyết bằng xốp trên phố cổ Hà Nội
13:53 | 06/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hà Nội: Làng nghề sinh vật cảnh Hồng Vân
13:52 | 06/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng miến truyền thống Bình Lư hối hả vào vụ Tết
14:00 | 05/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hành trình Khát vọng Việt Nam Hùng cường – Phát triển nền kinh tế xanh bền vững, tôn vinh làng nghề và sản phẩm Ocop
10:41 | 04/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sản phẩm OCOP, làng nghề Hà Nội vươn tầm thế giới
15:18 | 03/12/2024 Tin tức
"Giữ lửa" nghề tại làng hương xạ truyền thống gần 300 năm ở Hưng Yên
13:31 | 03/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Rèn Đa Sỹ - Top 10 thương hiệu quốc gia
13:31 | 03/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng hương trăm năm tuổi Quảng Phú Cầu nhộn nhịp những ngày cận Tết rực rỡ sắc Xuân
15:00 | 02/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Đã có 144 cơ sở tự nguyện phá dỡ lò đốt, lò tái chế kim loại tại Mẫn Xá
23:50 | 01/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Lễ hội mua sắm nông sản, quảng bá văn hóa gắn kết du lịch tại Sóc Sơn
22:00 Tin tức
Khai mạc chương trình Kết nối sản phẩm OCOP thường kỳ tại TP. HCM
15:59 Tin tức
Tạp chí Làng nghề Việt Nam kỷ niệm 13 năm Ngày xuất bản số đầu tiên
15:10 Tin tức
Hoài Đức (Hà Nội): La Phù nâng cấp hạ tầng đáp ứng kịp thời phát triển kinh tế
22:25 Kinh tế
Nông nghiệp xanh gắn với bảo vệ môi trường ở Đồng bằng sông Cửu Long
09:54 Môi trường