Định vị du lịch làng nghề
Làng nghề cùng các sản phẩm được hình thành từ hoạt động lao động sản xuất của người dân làng nghề, những giá trị hữu hình và vô hình kết tinh trong sản phẩm chính là chất liệu, tài nguyên hình thành nên nhiều sản phẩm du lịch, góp phần tạo dựng, phát triển thương hiệu du lịch của từng địa phương.
Theo thống kê của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, hiện cả nước có khoảng 5.400 làng nghề, trong đó trên 2.000 làng nghề truyền thống, thuộc nhiều nhóm ngành nghề khác nhau, hiện diện ở khắp các địa phương.
Làng lồng đèn truyền thống Phú Bình (TP Hồ Chí Minh) nhộn nhịp mùa Trung thu.
Đề cập về làng nghề ở Đông Nam Bộ, Tiến sĩ Trần Minh Đức, Trường Đại học Thủ Dầu Một cho biết, Đông Nam Bộ gồm Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu đang duy trì được hệ thống các làng nghề phong phú và đa dạng. Có thể kể đến Thành phố Hồ Chí Minh với các làng nghề: mành trúc Tân Thông Hội, chằm nón Tằm Lanh, bánh tráng Phú Hòa Đông, đan bồ An Nhơn Tây, chiếu Nam Đa Phước, dệt Bảy Hiền, lồng đèn Phú Bình...
Nghề trồng mai tại Phước Định (huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long) đã trở thành nghề mang lại thu nhập chính cho người dân.
Vùng đất Bình Dương nổi tiếng với các làng nghề gốm sứ Tân Phước Khánh, Lái Thiêu, Chánh Nghĩa, sơn mài Tương Bình Hiệp, điêu khắc gỗ Phú Thọ. Tỉnh Tây Ninh có làng nghề bánh tráng Trảng Bàng, mây tre nứa Trảng Bàng, Châu Thành, Hòa Thành, Bến Cầu, chằm nón Ninh Sơn, đúc gang Trường Thọ, mộc Hiệp Tân, Trường Tây hay làng làm muối tôm ở Gò Dầu, Trảng Bàng.
Không chỉ ở Đông Nam Bộ, các địa phương thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long cũng sở hữu hàng trăm làng nghề truyền thống hoặc mới được hình thành, là nguồn tạo việc làm cho nhiều lao động tại chỗ. Các làng nghề hoặc nhóm ngành, nghề gắn liền với đời sống người dân vùng sông nước, miệt vườn phương Nam qua năm tháng mà đôi khi chỉ mới nghe đến tên gọi đã phần nào hình dung ra nét riêng, độc đáo như làm mắm, làm muối, làm khô bổi, khô cá, khô tôm, muối ba khía, gác kèo ong (dựng nhà cho ong về làm tổ, kéo mật), làm bánh tét, trồng hoa kiểng, đóng xuồng ghe, đan lục bình.
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp Ngô Quang Tuyên, tỉnh có nhiều làng nghề nổi tiếng, được xem là thương hiệu khi nhắc tới đất Sen hồng Đồng Tháp như các làng hoa kiểng, làm bột, làm bánh phồng tôm ở thành phố Sa Đéc, nem Lai Vung ở huyện Lai Vung, dệt choàng Long Khánh, huyện Hồng Ngự, làng thớt Định An tại huyện Lấp Vò, làng cá khô Phú Thọ thuộc huyện Tam Nông hay hai làng nghề đóng xuồng ghe Long Hậu (huyện Lai Vung) và dệt chiếu Định Yên (huyện Lấp Vò) với nghề truyền thống đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Vùng trồng sen tỉnh Đồng Tháp.
Theo thông tin từ UBND tỉnh Kiên Giang, địa bàn tỉnh có trên 40 nghề, làng nghề truyền thống, mang đậm bản sắc văn hóa của cộng đồng dân cư vùng đất phía Tây Nam đất nước, được chia thành các nhóm ngành nghề: sản xuất thủ công mỹ nghệ; chế biến, bảo quản nông lâm thủy sản; xử lý, chế biến nguyên vật liệu vụ sản xuất; sinh vật cảnh; dịch vụ. Các làng nghề tiêu biểu như nghề làm nước mắm, nuôi ngọc trai ở Phú Quốc, nghề làm đường thốt nốt ở xã Bình An, huyện Kiên Lương, nghề chẻ đá và nghề nắn nồi đất ở xã Thổ Sơn, huyện Hòn Đất, nghề đan lục bình ở xã Vĩnh Hòa Hưng Bắc, huyện Gò Quao…
Hình thành điểm đến thu hút du khách
Tại Nam Bộ, nhiều làng nghề đã được đưa vào khai thác du lịch nhờ tính độc đáo, mang đậm nét giá trị truyền thống, văn hóa bản địa, khiến du khách luôn cảm thấy sự khác biệt khi có dịp đến tham quan, tìm hiểu. Không những thế, các sản phẩm du lịch làng nghề cũng được các địa phương khai thác theo hướng “du lịch xanh” để đạt “mục tiêu kép” vừa gìn giữ môi trường, đảm bảo chất lượng cuộc sống cho người dân làng nghề, vừa đảm bảo chất lượng sản phẩm du lịch, góp phần hướng tới “kinh tế xanh”, phát triển du lịch bền vững.
Nhiều điểm đến là các làng nghề hoặc các cơ sở sản xuất nghề truyền thống được các doanh nghiệp lữ hành uy tín thiết kế, phối hợp với địa phương, cơ sở sản xuất đưa vào khai thác trong các chương trình tour như: làng nghề làm sơn mài, gốm ở Bình Dương; làng hoa, làng chế biến bột ở Thành phố Sa Đéc (Đồng Tháp); làng nghề sản xuất kẹo dừa, bánh tráng phồng, đan giỏ cọng dừa ở Bến Tre; làm nước mắm, nuôi ngọc trai ở Phú Quốc (Kiên Giang) hay chế biến thủy sản ở Cà Mau.
Các cơ sở sản xuất khô cá lóc tại thị xã Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp.
Tỉnh Đồng Tháp có trên 60 điểm du lịch gắn với hoạt động sản xuất nông nghiệp, làng nghề, nghề truyền thống, thu hút lượng lớn du khách. Riêng làng hoa Sa Đéc, mỗi năm đón trung bình trên 1 triệu du khách. Chính mô hình sản xuất của làng nghề kết hợp với phát triển du lịch, hình thành các điểm đến có sức hút đã giúp người dân làng hoa Sa Đéc ngày càng nâng cao thu nhập.
Làng hoa Sa Đéc, Đồng Tháp, mỗi năm đón trung bình trên 1 triệu du khách.
Nhờ gắn kết nghề truyền thống với phát triển du lịch, nhiều hộ trồng hoa ở Sa Đéc đã thu được mức lợi nhuận gấp 4 - 5 lần so với chỉ canh tác hoa trước đây. Du khách đến làng nghề Sa Đéc luôn ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của hàng trăm loài hoa, cây cảnh và lại càng cảm thấy thú vị hơn khi được người trồng hoa nói về quá trình trồng, chăm sóc cây hoa khá độc đáo.
Du khách Hoàng Văn Biên, ở thành phố Hà Giang (tỉnh Hà Giang) đến Đồng bằng sông Cửu Long tham quan các làng nghề, cơ sở sản xuất nghề truyền thống ở “đảo ngọc” Phú Quốc. Ông hào hứng chia sẻ, ông rất ấn tượng khi đến thăm một cơ sở sản xuất nước mắm hay còn gọi là nhà thùng ở phường Dương Đông, thành phố Phú Quốc. Ông bất ngờ khi biết nghề làm nước mắm truyền thống Phú Quốc đã có từ trên 200 năm nay. Các thùng ủ mắm làm bằng gỗ bề thế, vững chãi được quấn những vành đai chắc chắn xung quanh, quá trình chế biến ủ, ướp cũng rất công phu để có được những giọt nước mắm sóng sánh, hương vị đậm đà, làm nên thương hiệu nổi tiếng nước mắm Phú Quốc.
Khách du lịch tham quan khu sản xuất nước mắm tại Nhà thùng nước mắm Khải Hoàn trên đảo Phú Quốc (Kiên Giang).
Các địa phương phía Nam sở hữu hệ thống làng nghề phong phú, khá nhiều làng nghề đã được đưa vào khai thác, phục vụ du lịch cùng với hoạt động sản xuất đáp ứng nhu cầu tiêu dùng. Song, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, bên cạnh những điểm đến làng nghề đã thực sự là điểm đến du lịch, “níu chân” du khách ở lại khám phá, tìm hiểu và trải nghiệm, vẫn có những điểm đến mới chỉ là “nơi ghé chân”, “lướt qua”.
Sản phẩm cỏ bàng truyền thống ở xã Phú Mỹ, huyện Giang Thành, Kiên Giang.
Bày tỏ sự tiếc nuối khi tại một số làng nghề có rất nhiều tiềm năng để thu hút du khách đến, ở lại trải nghiệm nhiều hơn, một hướng dẫn viên du lịch đã chia sẻ: Có làng nghề rất độc đáo song lại chưa thể trở thành điểm đến độc lập đối với hoạt động du lịch. Nếu đưa du khách đến tham quan có khi chỉ sau khoảng 15 phút ở làng nghề hoặc cơ sở sản xuất, du khách đã vội lên xe sau khi mua một số sản phẩm nhưng cũng chưa hiểu hết giá trị, tính độc đáo của sản phẩm. Quy mô làng nghề, không gian thực hành nghề còn đơn điệu, chưa lôi cuốn, thu hút du khách đến và trải nghiệm được nhiều.
Làng trồng bưởi đặc sản Tân Triều (huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai).
Tăng cường , khai thác giá trị làng nghề truyền thống
Phát triển du lịch làng nghề được coi là giải pháp quan trọng trong gìn giữ, bảo tồn và tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho khu vực nông thôn chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ sản phẩm trong nước cũng như trên thị trường quốc tế.
Làng nghề đóng xuồng, ghe rạch Bà Đài (xã Long Hậu, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp) có tuổi đời hơn 100 năm.
Từ góc độ địa phương có thế mạnh về phát triển du lịch làng nghề, theo Giám đốc Sở Du lịch Kiên Giang Bùi Quốc Thái, tỉnh đã có Đề án phát triển các ngành nghề truyền thống gắn với du lịch, giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030. Kiên Giang xác định phát triển khai thác làng nghề, sản phẩm làng nghề để góp phần quảng bá, giới thiệu các giá trị văn hóa của nghề truyền thống, đảm bảo không làm tổn hại đến các tài nguyên tự nhiên, tuân thủ các nguyên tắc bảo vệ môi trường, đóng góp vào cải thiện đời sống dân làng nghề. Tỉnh đề ra các nhóm giải pháp như hoàn thiện cải tiến chất lượng các điểm du lịch làng nghề, nghề truyền thống đã có hoạt động du lịch trước đây để quảng bá phát triển du lịch làng nghề ở địa phương, đồng thời đúc kết kinh nghiệm, xây dựng các chính sách, quy định cụ thể đối với phát triển du lịch làng nghề. Tỉnh xây dựng các chuỗi giá trị sản phẩm du lịch tham quan làng nghề nhằm tăng hiệu quả của sản xuất nghề truyền thống và hoạt động du lịch, liên kết phát triển kết nối tour, tuyến đến các làng nghề, điểm sản xuất nghề truyền thống. Kiên Giang phấn đấu đến năm 2025 có 8 làng nghề truyền thống được đưa vào khai thác du lịch và đến năm 2030 có 22 làng nghề đưa vào khai thác du lịch.
Sản phẩm từ cây dừa tạo nét riêng cho du lịch Bến Tre.
Liên quan đến đổi mới sản phẩm du lịch, khai thác sâu các điểm đến và đẩy mạnh liên kết, hợp tác giữa các địa phương, điểm đến, bà Tạ Thị Tú Uyên, Ban Sản phẩm và dịch vụ, Công ty Du lịch và Tiếp thị giao thông vận tải Việt Nam (Vietravel) cho rằng, để thu hút du khách trong giai đoạn hiện nay, sản phẩm du lịch cần có sự hoàn thiện, thay đổi. Các đơn vị cần lựa chọn sản phẩm theo hướng gia tăng trải nghiệm, xây dựng sản phẩm theo chiều sâu văn hóa, phát huy thế mạnh độc đáo của tài nguyên du lịch, đồng thời tạo tính liên kết chặt chẽ giữa các không gian và sản phẩm trong suốt hành trình để tạo nên cảm xúc, ấn tượng cho du khách sau mỗi chuyến đi.
Du khách tham quan khu chế tác các sản phẩm ngọc trai tại cơ sở ngọc trai Ngọc Hiền trên đảo Phú Quốc (Kiên Giang).
Bài và ảnh Thanh Trà - Mạnh Linh
Tin liên quan
Tin mới hơn

Đặc sắc nghề làm muối ớt Tây Ninh - di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia
10:18 | 30/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hương quê trong chiếc bánh in
09:36 | 30/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người Trạch Xá đưa áo dài Việt vươn xa
09:30 | 30/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Cao Bằng: Phát triển HTX bệ phóng vững chắc cho làng nghề cất cánh
09:32 | 29/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ nghề xưa nơi làng quê Vĩnh Thuận
10:13 | 28/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề Hà Nội “Nâng tầm sáng tạo, lan tỏa tinh hoa, vươn mình Hội nhập”
09:30 | 28/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Chiếu cói làng Vũ Hạ và khát vọng nghĩa tình
15:03 | 25/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Xuyên - Đất làng nghề, tri ân đáp nghĩa
15:00 | 25/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Viết Thạnh gìn giữ và phát triển nghề thủ công mỹ nghệ
09:38 | 25/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Một ngày ghé thăm làng bánh đa Dụ Đại
09:23 | 24/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Rạng danh phường đúc đồng
09:18 | 24/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề dệt lanh của người Mông trên Cao nguyên đá
14:41 | 23/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ lửa làng nghề đúc đồng Lộng Thượng
09:03 | 23/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng Gốm Chăm Bình Đức: Nơi Lưu Giữ Hồn Cốt Văn Hóa Chăm
19:19 | 22/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chùa gốm sứ độc đáo bậc nhất Việt Nam bên làng nghề nghìn năm tuổi: Vừa đẹp lạ, vừa linh thiêng kỳ bí
19:18 | 22/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Rực rỡ sắc màu thổ cẩm truyền thống của phụ nữ Thái ở Nghệ An
09:40 | 21/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch
08:48 | 18/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0
08:48 | 18/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chả cá Lã Vọng - đặc sản đất Hà thành
08:47 | 18/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Nghề làm bún Đa Mai
13:47 | 17/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Về An Giang thăm làng nghề bánh phồng Phú Mỹ
13:49 | 16/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đại hội Đại biểu Đảng bộ xã Vân Đình lần thứ I diễn ra thành công tốt đẹp
14:26 Tin tức

Hương trầm Cao Thôn: Bí quyết gia truyền và tầm quan trọng của nghề truyền thống
14:26 Khuyến công

Lễ Quốc khánh 2/9 năm 2025: Người lao động được nghỉ mấy ngày, có được nghỉ liền mạch?
14:25 Văn hóa - Xã hội

Tuyên Quang: Hiệu quả từ Dự án 8 - Khi phụ nữ tiên phong ứng dụng công nghệ 4.0
10:32 OCOP

Đại hội Đảng bộ Công an xã Hương Sơn lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030): “Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Sáng tạo”
10:27 Văn hóa - Xã hội