Vĩnh Phúc: Thơm ngon bánh gạo rang Tiên Lữ
Bánh gạo rang Tiên Lữ
Dưới đôi bàn tay khéo léo của những người “thợ làng”, sự hòa quyện của mật mía, của vị gừng cay, của gạo nếp cái hoa vàng… đã làm nên món bánh gạo đặc biệt, mang hương vị của vùng đồng quê chiêm trũng như câu ca xưa vẫn còn lưu truyền cho đến ngày nay: “Bánh nẳng chợ Tràng, gạo rang Tiên Lữ”.
Từ xa xưa, bánh gạo rang đã có mặt ở các phiên chợ Đình Tiên Lữ (Lập Thạch), nhiều nhất là vào dịp lễ, Tết. Bánh được các bà, các chị mang đến chợ như một mặt hàng “của nhà làm được” để trao đổi, bán mua.
Ai còn tất bật cấy hái, ai còn bận bịu việc riêng, việc chung, chưa thể tự tay rang gạo làm bánh thì tiện đây, lựa mua những gói bánh gạo đã được đóng sẵn về làm quà cho gia đình, cho bạn bè, con cháu phương xa. Bởi với người làng Tiên, thiếu món bánh gạo rang là coi như thiếu đi một phần hương vị của Tết.
Công thức làm món bánh đặc biệt này được người làng Tiên lưu truyền nhiều đời cho con cháu. Không ai sinh ra ở làng Tiên, uống nước làng Tiên, lớn lên mà không biết làm bánh gạo, không biết đến món bánh gạo. Thậm chí cả những người “không dây mơ, rễ má” như là dâu, rể của làng, qua thời gian cũng biết tự tay làm ra những chiếc bánh gạo đậm vị truyền thống.
bánh gạo rang Tiên Lữ vẫn làm bằng phương pháp thủ công
Nguyên liệu làm bánh là gạo nếp:
Trước kia là nếp cái hoa vàng hạt to, đều, đẹp, không gãy; mỡ lợn; mật mía; rượu; nước vôi trong; quả dành dành; cẵng trầu không; lá mảnh bát; củ dáy; củ gừng.
Cách làm bánh gạo rang:
Nấu cẵng trầu không, lá mảnh bát, củ dáy để lấy nước, pha thêm một ít rượu và nước vôi trong, trộn vào gạo nếp (đã vo, đãi sạch, để ráo nước), trộn sột sệt rồi để mươi phút, sau đó đổ vào nước dành dành, ngâm hai tiếng, vớt ra để ráo nước, trộn thêm một ít mỡ nước rồi đổ vào chõ.
Đồ đến khi xôi chín tới, dỡ ra nia, trộn với mỡ nước cho mỡ bám vào từng hạt xôi rồi tãi ra, gỡ từng hạt cho khỏi dính vào nhau.
Rải một mảnh ni lông, rải tiếp một bao tải sạch lên trên rồi lấy vật nặng nén xuống cho các hạt gạo bẹp ra. Ủ một đêm.
Sáng hôm sau đem rải ra nong (nia hay mẹt, tùy theo lượng gạo nhiều hay ít), lấy vồ nhỏ bằng gỗ hoặc vỏ chai rượu đã xoa mỡ đập đập cho các hạt gạo thêm bẹt và rời nhau. Công đoạn này mất 1 - 2 tiếng.
Sau đó đem phơi nắng, càng khô càng tốt; khi gạo khô, giòn, cắn chắt được là xong một công đoạn nữa. Lúc này hạt gạo có màu hoa thiên lý của nước dành dành và ngấm “chất làm nở” của cẵng trầu, củ ráy, lá mảnh bát.
Có thể đổ gạo vào chĩnh, cất đi dùng dần hoặc đem rang và tẩm mật. Đổ nhiều mỡ vào chảo, khi mỡ sôi già thì đổ gạo vào rang. Gạo rang xong để nguội, chờ ngào mật.
Cứ ba bát gạo rang thì dùng một bát mật mía, cho vào chảo, đun lửa vừa phải, quấy đều tay để cô đặc dần. Nhúng đũa vào mật đang cô rồi nhỏ một giọt vào bát nước lã, nếu nó co lại như cái cúc áo, lấy ra vê tròn mà không dính ngón tay là được. Sau đó đổ gạo rang vào, liên tục trộn đều tay rồi đổ ra bàn, ra mâm hoặc khuôn để cán đều, dùng dao sắc đã nhúng nước cắt thành từng miếng, to nhỏ tùy ý. Đợi bánh nguội, lấy giấy bóng kính hoặc giấy thiếc gói lại.
Ngày nay, cái sự “nức tiếng” ấy của món bánh gạo rang Tiên Lữ đã vang xa hơn. Thức quà ngày nào chỉ quẩn quanh ở chợ đình, chợ làng của chốn quê nghèo, nay vươn đến khắp các thị trong Nam, ngoài Bắc; theo chân con em người làng Tiên vượt ra khỏi lãnh thổ quốc gia, trao đến tay cộng đồng người Việt đang học tập và sinh sống tại các nước trên thế giới.
Năm 2021, nghề làm bánh gạo rang truyền thống thôn Tân Thành, xã Tiên Lữ đã chính thức được công nhận danh hiệu “Nghề truyền thống Vĩnh Phúc” cùng với nghề làm tương truyền thống thôn Quang Trung và nghề làm cá thính truyền thống thôn Minh Trụ của xã.
Thực hiện Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP), bánh gạo rang xã Tiên Lữ là 1 trong 7 chủ thể được huyện Lập Thạch triển khai hướng dẫn xây dựng phương án sản xuất kinh doanh. Trước tin vui này, Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Lữ Đỗ Ngọc Thịnh cho biết: “Vậy là trải bao thăng trầm, bánh gạo rang Tiên Lữ nay đã có cơ sở pháp lý để tiếp tục khẳng định “danh tiếng” trên thị trường gần xa, mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế cho người dân trong xã.
Tuy nhiên, cũng đặt ra thách thức không nhỏ khi quy luật của thị trường chính là sự cạnh tranh khốc liệt để khẳng định chất lượng và thương hiệu sản phẩm. Về phía địa phương, luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ chế, mặt bằng để các tổ liên kết có điều kiện mở rộng quy mô sản xuất”.
Xuân Mạnh(TH)
Tin liên quan
Tin mới hơn

Việt Nam sắp đón 14 Bộ trưởng châu Phi đến tìm hiểu chương trình OCOP
14:35 | 08/07/2025 OCOP

Đặc sản mận Tam hoa của vùng cao Bắc Hà
15:44 | 07/07/2025 OCOP

Chương trình OCOP ở Hòa Bình đi qua một chặng đường gian khó
09:17 | 07/07/2025 OCOP

Đại Từ Phát triển sản phẩm OCOP thúc đẩy xây dựng nông thôn mới
09:17 | 07/07/2025 OCOP

Cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP
14:57 | 04/07/2025 OCOP

Chè kho Đại Đồng - Từ thức quà dân dã đến đặc sản làng nghề đạt OCOP 4 sao
09:08 | 04/07/2025 OCOP
Tin khác

Gà Lạc Thủy - Từ giống gà bản địa đến thương hiệu OCOP tiêu biểu của Hòa Bình
14:07 | 02/07/2025 OCOP

Cả nước có 47 sản phẩm OCOP 5 sao đợt 1 năm 2025
10:36 | 01/07/2025 OCOP

Phát triển sản phẩm OCOP từ tài nguyên bản địa
10:31 | 30/06/2025 OCOP

Xúc tiến thương mại OCOP Góp phần cùng chủ thể phát triển, nông thôn mới bền vững
15:29 | 25/06/2025 OCOP

Bắc Kạn: Xây dựng thương hiệu OCOP gắn với bản sắc và phát triển bền vững
10:27 | 24/06/2025 OCOP

Sa Pa có thêm 13 sản phẩm OCOP
09:52 | 24/06/2025 OCOP

Hà Nội quảng bá sản phẩm OCOP gắn với văn hóa các tỉnh Nam Bộ
16:15 | 21/06/2025 Tin tức

Đồng Yên nâng tầm nông sản địa phương qua sản phẩm OCOP
09:00 | 19/06/2025 OCOP

“OCOP Bắc Kạn - Từ bản làng đến thị trường toàn cầu”
15:40 | 13/06/2025 OCOP

Chủ thể OCOP Cần Thơ khát vọng đưa trà mãng cầu xiêm vươn ra quốc tế
15:40 | 13/06/2025 OCOP

OCOP Bắc Kạn - Một chặng đường không chỉ có vinh quang
15:40 | 13/06/2025 OCOP

Hà Nội quảng bá sản phẩm OCOP gắn với văn hóa miền Trung, Tây Nguyên
15:39 | 13/06/2025 OCOP

Chuyên gia và người trong nghề nói gì về nghệ Việt Nam
15:39 | 13/06/2025 OCOP

Vĩnh Phúc: Phát triển vùng trồng cây ăn quả đạt chứng nhận sản phẩm OCOP
15:19 | 10/06/2025 OCOP

Bình Thuận có 7 sản phẩm OCOP 4 sao năm 2024
09:38 | 09/06/2025 OCOP

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025
13:58 Làng nghề, nghệ nhân

Ninh Bình: Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lễ hội truyền thống
13:57 Văn hóa - Xã hội

Giáo dục văn hóa truyền thống cho học sinh người dân tộc thiểu số
13:57 Văn hóa - Xã hội

Nặm Dên (Chiềng Sơn): Khởi sắc từ chương trình xây dựng nông thôn mới
13:57 Nông thôn mới

Ninh Bình: Công nhận làng nghề trồng hoa đào
13:57 Tin tức