Theo lời dân địa phương, nghề bánh tráng giấy có từ lâu đời, khoảng 30 năm trở lại đây nghề bắt đầu phát triển rầm rộ và được nhiều người biết đến. Lúc đầu, làng nghề chỉ sản xuất bánh tráng giấy, loại nhỏ, mỏng dùng gói xôi. Lâu dần, các nghệ nhân làng nghề đã tìm tòi, sáng tạo thêm nhiều loại bánh, nhiều mẫu mã khác nhau vừa đẹp vừa thơm ngon như bánh xếp quặn, bánh kẹp, bánh ngò, bánh ống, bánh sâm banh…phổ biến nhất là bánh xếp quặn. Trẻ con, học sinh rất thích loại bánh này vì nó vừa thơm ngon, giòn béo vừa hợp với túi tiền. Hầu hết các loại bành tráng giấy nơi đây đều có mùi vị đặc trưng được khách hàng ưa chuộng nhờ bột có pha nước cốt dừa, hột gà và mè đen với các thương hiệu nổi tiếng như Thanh Thảo, Thanh Tuyền…

Nguyên liệu làm bánh tráng giấy bao gồm: bột mì, mè đen, nước cốt dừa, hột gà, đường cát, sau đó được pha chế theo những công thức đặc biệt của từng gia đình, từng cơ sở. Công đoạn quan trọng nhất là khuấy (quậy) bột, sao cho thật đều bằng tay hoặc bằng máy. Khi nướng phải tập trung cao độ, khéo tay, nhanh nhẹn, canh bánh chính đúng thời điểm, nếu bột chín quá sẽ khét, còn như chưa tới lửa bánh sẽ sống, không giòn. Đối với bánh quặn người thợ nướng phải là người có đôi bàn tay tài hoa, khéo léo vì bánh vừa lấy ra khỏi khuôn phải nhanh tay cuốn lại cho tròn, đều theo hình quặn.

Cận cảnh quy trình làm bánh tráng giấy ấp Nhà Thờ, xã Tường Lộc, huyện Tam Bình, Vĩnh Long.

Ngày trước bà con làng nghề sản xuất bằng phương pháp thủ công sử dụng củi hoặc than làm nhiên liệu để đốt lò. Cách làm này chậm, sản lượng không nhiều, mất thời gian và ảnh hưởng đến chất lượng bánh cùng sức khỏe người trực tiếp ngồi bên lò lửa. Tuy nhiên, những năm gần đây nhờ có sự hỗ trợ của Nhà nước, cụ thể là ngành công nghiệp địa phương cho vay vốn nên nhiều cơ sở có điều kiện đầu tư trang thiết bị, cải tiến kỹ thuật, chuyển sang sản xuất bằng lò nướng điện tiện lợi hơn. Cách làm này tuy có phần tốn kém, hao điện nhưng năng suất cao hơn, mẫu bánh đồng đều, mùi vị, màu sắc, độ giòn cũng nâng lên. Người sử dụng lò điện có thể nướng cùng lúc ba bốn khuôn, vừa nhanh vừa gọn, dễ dàng chủ động nguồn nhiệt phù hợp và không bị áp lực về nguồn nhiệt so với cách làm cổ truyền.

Hiện nay, làng nghề bánh tráng giấy Tường Lộc có trên 100 hộ tham gia hoạt động, cho ra lò trên 120 tấn sản phẩm các loại mỗi năm, thu nhập ước tính trên 2 tỷ đồng. Trong đó, những cơ sở sản xuất lớn thường có từ 8 – 15 lao động, thu nhập bình quân mỗi người từ 130.000đ – 180.000đ/ngày, góp phần giải quyết cho nhiều hộ thoát nghèo và một số vươn lên khá giả. Công việc ở đây thường bắt đầu từ 3 giờ sáng và đến 15 giờ chiều thì kết thúc và hoạt động rôm rả nhất là vào những tháng cuối năm.

Giá bán bánh xếp tại chỗ là 2.000 đồng/cây; 60.000 đồng/thùng bánh nặng khoảng 2,5kg; các loại bánh khác thì giá tăng, giảm theo sự thỏa thuận. Thị trường tiêu thụ hiện nay chủ yếu là TP. Hồ Chí Minh, TP. Cần Thơ, Vĩnh Long, An Giang…

“Gia đình tôi đã có 4 đời làm nghề này theo kiểu “cha truyền con nối”. Nghề làm bánh tráng tuy thu nhập không cao, ít ai giàu có nhưng bù lại công việc nhẹ nhàng, khỏi phải phơi nắng dầm mưa, thu nhập cũng khá ổn định. Hơn nữa, đây là nghề của ông bà truyền lại nên mình phải cố giữ gìn và phát huy”. Bà Nguyễn Thị Bé Sáu ở ấp Nhà Thờ, người có trên 30 năm gắn bó với nghề làm bánh tâm sự.

Có thể nói làng bánh tráng giấy Tường Lộc – Vĩnh Long là một trong những làng bánh có đủ điều kiện an toàn thực phẩm, được cấp giấy phép kinh doanh và là một làng bánh có quá trình sản xuất lâu năm từ truyền thống đến hiện đaị và ngày càng được phát huy. Làng bánh tráng Tường Lộc đã được công nhận là một trong 17 làng nghề tiêu biểu của tỉnh Vĩnh Long và đang tiếp tục khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường cả nước, mang lại niềm tự hào cho quê hương Tam Bình và tạo việc làm ổn định cho hơn 400 lao động nông thôn vốn đã gắn bó với ngành nghề truyền thống mà người đi trước để lại.

Bài và ảnh Nguyên Nguyên