Ngày nay, vùng đất này phần lớn thuộc địa giới hành chính của Quận 9 – TP. Hồ Chí Minh (Thực hiện theo Nghị quyết của Quốc hội, ngày 01-4-1997, huyện Thủ Đức – TP. Hồ Chí Minh được chia tách ra thành lập 3 quận mới: Quận Thủ Đức, Quận 9 và Quận 2). Từ một vùng bưng biền - nước lợ, người dân sinh sống chủ yếu bằng nghề nông, sau 44 năm xây dựng, vùng đất nầy đã trở thành khu đô thị với định hướng phát triển “Dịch vụ, Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp, và Nông nghiệp đô thị”.

Anh hùng trong chiến đấu

Vùng bưng 6 xã, đầu thế kỷ 20 thuộc huyện Thủ Đức (huyện Thủ Đức lúc đó có diện tích tự nhiên trên 25.000ha chia làm 2 vùng : gò và bưng, vùng gò bao gồm cả một số xã như Đông Hòa,Tân Đông Hiệp, Bình An thộc Thị xã Dĩ An-tỉnh Bình Dương ngày nay, vùng bưng diện tích khoảng 10.000ha là vùng đất doc sông Đồng Nai, kéo dài từ đầu cù lao Long Phước xuống đến Cát Lái, tiếp giáp với vùng gò là vùng Long Bình, Long Thạnh Mỹ, Tăng Nhơn Phú, An Phú, vùng nầy bị chia cắt bởi nhiều con sông nhỏ chằn chịt, loài cây đặc hữu là dừa nước, bần,ráng...mọc um tùm).

Nhân dân nơi đây đã tiếp nhận sự lãnh đạo từ Đảng cộng sản rất sớm, thông qua các đảng viên trong Chi bộ Đảng đầu tiên của nhà máy xe lửa Dĩ An thành lập từ tháng 2-1930. Trong thời gian tiền khởi nghĩa, do các cuộc đàn áp khủng bố trắng đối với phong trào đấu tranh ở nhà máy xe lửa Dĩ An, nhất là sau cuộc khởi nghĩa Nam kỳ tháng 11-1940, những đảng viên trong chi bộ thoát được đàn áp đã về địa phương xây dựng cơ sở. Những đảng viên ấy là hạt giống đỏ đã thổi bừng ngọn lửa đấu tranh cách mạng từ “chiếc nôi cách mạng” ở đề pô xe lửa Dĩ An ra toàn huyện. Ngọn lửa ấy càng bùng cháy, nung nấu hàng vạn con tim sục sôi yêu nước của nhân dân Thủ Đức.

Trong Cách mạng Tháng 8 năm 45, chỉ trong 2 ngày, 25 và 26-8-1945, lực lượng khởi nghĩa đã giành thắng lợi, lập nên chính quyền công nông ở huyện Thủ Đức và khắp các xã do nhân dân làm chủ. Niềm vui chưa trọn, 2 tháng sau, bắt đầu từ ngày 27-10-1945, quân và dân Thủ Đức lại bướt vào cuộc tiêu thổ kháng chiến chống thực dân Pháp quay lại với sự giúp sức của quân đội Anh.

Trong kháng chiến chống Pháp, vùng bưng sáu xã được xây dựng thành khu căn cứ địa phía Đông Nam Thủ Đức, để chuẩn bị lực lượng về mọi mặt, tấn công địch từ phía Đông Sài Gòn. Từ khu căn cứ này, từ năm 1948 đến 1950, lực lượng vũ trang cách mạng đã đánh trên 40 trận lớn nhỏ,tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bẻ gảy nhiều trận càn quét bảo vệ được khu căn cứ. Trong những năm 1951-1952, lực lượng các cơ quan của huyện và bộ đội phải rời vùng căn cứ, do địch tập trung lực lượng lớn càn quét chốt giử và ảnh hưởng của trận lụt năm 1952. Nhưng người dân vẫn một lòng kiên trung, đào hầm bí mật trong dân chờ đón bộ đội về. Đến năm 1954, ta đã làm chủ một vùng rộng lớn nối liền từ vùng gò đến vùng bưng. Sau hiệp định Geneve, bộ đội ở chiến trường Thủ Đức tập kết ra Bắc, nhưng lực lượng cách mạng vẫn có những cán bộ bám trụ lại lãnh đạo nhân dân đấu tranh chính trị với địch.

Đến những năm kháng chiến chống Mỹ, bưng sáu xã tiếp tục là khu căn cứ địa cách mạng, là nơi đứng chân của Huyện ủy Nam Thủ Đức và các lực lượng bộ đội của Khu, của Miền để đánh vào đầu não kẻ thù. Những năm tháng này chiến trường rất ác liệt, để án ngữ vùng bưng, địch đã xây dựng Liên trường Sĩ quan võ bị và Trường Sĩ quan Cảnh sát ở Tăng Nhơn Phú, Trường Thông Tin và Trường bắn ở Long Bình, Long Thạnh Mỹ, Lập trận địa pháo ở Cát Lái. Và lực lượng quân để bảo vệ Thủ đô bố trí dày đạc,chỉ tính riêng giai đoạn chiến tranh cục bộ (1965-1968), Thủ Đức đã phải đối mặt với trên 30.000 quân Mỹ, chư hầu và lính Sài Gòn. Nhưng lực lượng cách mạng đã vượt lên những khó khăn, gian khổ, chấp nhận nguy hiểm, hy sinh, đã chiến đấu ngoan cường lập thành tích vẻ vang: Loại khỏi vòng chiến đấu 8.000 tên, bắn cháy và phá hỏng 80 xe tăng, xe bọc thép; bắn rơi 25 máy bay, đánh chìm 18 tàu tấn công trên sông.

Chiến tranh qua đi, những con dân Thủ Đức được bước đi thong dong bên bờ dừa nước xanh ngát dưới trời cao gió lộng của vùng bưng 6 xã, đều mãi mãi ghi nhớ nhũng tấm gương chiến đấu ngoan cường của cha ông để gìn giữ mãnh đất vùng bưng 6 xã. Ghi nhận những công lao to lớn đó, Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho 7 tập thể (LLVT Thủ Đức, Quân y K20, Dân quân du kích xã Tăng Nhơn Phú, Đảng bộ và nhân dân xã Long Trường, Long Phước, Phước Long, Bình Trưng), cho 16 cá nhân. Cấp bằng Tổ quốc ghi công cho hằng ngàn Liệt sĩ và phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng cho 181 Bà mẹ.

Cần cù lao động, sản xuất xây dựng đất nước

Sau ngày 30/4/1975, bưng 6 xã nằm trong địa giới hành chính của huyện Thủ Đức, là vùng đất thuần nông, phát triển kinh tế theo định hướng chung của huyện: “công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp - nông ngiệp và - thương mại dich vụ”.

Đến năm 1997, thực hiện theo chủ trương chung của Thành phố là tiến hành đô thị hóa các quận, huyện vùng ven, huyện Thủ Đức được chia tách ra thành 3 quận: quận Thủ Đức, quận 9 và quận 2.

Theo đó, phần lớn diện tích của vùng bưng sáu xã nằm trong địa giới hành chánh của quận 9.

Với định hướng theo Nghị quyết của Đảng bộ quận 9 là phát triển kinh tế “Dịch vụ- Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp- Nông nghiệp đô thị”, 18 năm qua quận 9 đã đạt nhiều thành tựu đáng khích lệ: Tỉ lệ hộ nghèo kéo giảm xuống 7 lần- từ 22% năm 97 còn 3,56% năm 2018 (theo tiêu chí mới- hộ nghèo là có thu nhập dưới 21 Triệu đống/ng/năm). Điện lưới quốc gia và nước sạch được kéo đến 100% hộ dân. Mạng lưới y tế từ bệnh viện tuyến quận, đến 13 Trạm y tế phường được cũng cố, có đủ bác sĩ, y tá với đầy đủ trang thiết bị phù hợp. Số trường học tăng gấp 5 lần trong 18 năm qua, từ 29 trường với hơn 10.000 học sinh (năm 1997), nay đã là 140 trường với 153.000 hoc sinh, trong đó có nhiều trường đạt chuẫn quốc gia. Về giao thông, ngoài những tuyến đường huyết mạch trong quận được thành phố đầu tư mở rộng, xây 5 cầu bê tông lớn như cầu Ông Nhiêu, Trường Phước… gần 100% số đường nội phường đều được nhựa hóa, hoặc bê tông hóa theo phương thức “nhà nước và nhân dân cùng làm”, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh hoạt và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của người dân.

Về kinh tế, năm 2018 quận 9 đã đạt và vượt các chỉ tiêu kế hoạch năm như: Doanh thu ngành thương mại dịch vụ đạt 49.933 Tỷ đồng (tăng 22% so năm trước). Giá trị sản xuất ngành công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp đạt 9.311 tỷ đồng (tăng 11% so cùng kỳ). Số doanh nghiệp đăng ký hoạt động mới trong năm 2018 là 2.300 DN. Tổng thu ngân sách quận đạt 1.313,9 Tỷ đồng (bằng 168% so KH). Tổng chi thường xuyên: 805,4 tỷ đồng (bằng 103% so KH).

Theo hướng phát triển nghành dịch vụ du lịch, trên địa bàn quận đã có 8 doanh nghiệp Du lịch lữ hành, 84 cơ sở lưu trú với 1.303 phòng, các nhà hàng và nhiều điểm tham quan du lịch (trong đó có 3 điểm du lịch được Sở du lịch TP đưa vào tour tham quan thành phố là Bảo tàng Áo dài, Đầm sen Tam Đa, cụm di tích chùa Bửu Long - chùa Hội Sơn).

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần trọng Nghĩa, một hộ dân có hơn 1ha đất ở Tăng Nhơn Phú phải giải tỏa di dời để làm Khu Công nghệ cao thành phố, chia sẻ: ”Phải rời khỏi nơi quen sinh sống cũng nhiều quyến luyến, nhưng chúng tôi cũng nghĩ đến lợi ích chung. Nay đến ở khu tái định cư, tôi thấy chất lượng cuộc sống chúng tôi nâng lên rõ rệt. Nguồn kinh tế sinh sống của của các hộ dân cũng có nhiều đổi mới Ngày nay, khu tái định cư tôi ở đã trở thành khu đô thị mới của Phường Tăng Nhơn Phú A rất sầm uất, có người nay cuộc sống trở nên khá giả”. Ông Trần Văn Vìa ở Long Phước, người đã tự nguyện hiến 500m2 đất nhà để làm đường, bài tỏ: ”Nhà nước vận động nhân dân hiến đất để làm đường, làm trường học. Tôi, cũng như nhiều người dân cũng thấy được lợi ích nầy, để cùng chia sẻ với nhà nước một phần kinh phí để xây dựng công trình. Gia đình tôi nghĩ hiến đất để làm đường có thiệt chút ít, nhưng cũng hưởng cái hợi hơn gấp nhiều lần. Không chỉ có tôi, còn nhiều người dân khác cũng hưởng ứng phong trào này...”.

Bài và ảnh Hồng Trúc