Nghệ nhân tiết lộ bí quyết “biến” 1 chỉ vàng ra 490 lá vàng
Làng nghề Kiêu Kỵ, nơi luyện quỳ vàng, quỳ bạc lớn nhất nhì miền Bắc
20 công đoạn thủ công
Trong ngày hè oi ả giữa tháng 7, chúng tôi có dịp trở lại làng Kiêu Kỵ tìm hiểu về nghề dát vàng, làm vàng quỳ truyền thống. Từ quốc lộ 5B đi vào làng Kiêu Kỵ chỉ vài trăm mét. Mới bước chân vào cổng làng, từ xa đã nghe thấy những tiếng búa rộn rã của các cơ sở chế tác vàng quỳ.
Nhóm thợ thực hiện đem thỏi vàng hay bạc đã được bọc vải để lên đe, rồi lấy búa đập (hay còn gọi là đập diệp) dài ra, càng dài càng tốt.
Nghệ nhân ưu tú Lê Văn Vòng, một trong những người có tuổi nghề cao nhất trong làng Kiêu Kỵ cho biết, công việc luyện vàng quỳ truyền thống đòi hỏi sự cầu kì và kiên nhẫn cao. “Trước đây, nếu làm theo cách thủ công, để làm ra một quỳ vàng hay quỳ bạc, người thợ phải trải qua tất cả 40 công đoạn. Còn hiện nay, có thêm máy móc hỗ trợ, người thợ hoàn thành sản phẩm cũng phải mất 20 công đoạn, trong đó có những công đoạn đòi hỏi sự kiên trì cao độ”, nghệ nhân Vòng nói.
Giấy quỳ màu đen được xếp lại thành các xếp.
Theo nghệ nhân Vòng, công đoạn đầu tiên của luyện quỳ vàng là chế tạo giấy quỳ, người thợ sẽ mua giấy dó từ vùng khác đem về luộc với nước để tạo độ ẩm. Sau đó, thợ sẽ dùng búa giã nhiều lần đến khi tờ giấy phẳng và mịn bóng. Giấy dó sau khi làm mịn sẽ được quét một loại mực làm từ bồ hóng của nhựa thông đốt cháy, hồ và keo da trâu. Quét mực rồi phơi khô, làm đi làm lại như vậy ba lần sẽ tạo thành giấy quỳ.
Công đoạn tách các lá vàng ra khỏi giấy quỳ
Tiếp đến là công đoạn cán, vàng nguyên chất sẽ được nấu chảy ở nhiệt độ cao, đổ vào khuôn tráng thành phiến mỏng. Sợi vàng sau đó sẽ được cắt thành từng miếng vuông nhỏ khoảng 1cm2, xếp lên các mảnh giấy quỳ đã cắt sẵn rộng 4 cm2.
Người thợ sau đó sẽ dùng vải mịn bọc chặt chồng giấy quỳ và vàng để cố định vị trí. Sau đó, đặt miếng vàng đã được bọc vải lên phiến đá lớn (dày 25cm, rộng 20cm) dùng búa giã cho những miếng vàng trong đó mỏng ra, trung bình, một người thợ sẽ mất 40 – 45 phút để hoàn thành xong lần giã thứ nhất này.
Tiếp đó, những lá vàng đã giã mỏng sẽ được thợ đem cắt thành 16 miếng bằng nhau, sau đó lại được xếp xen kẽ từng miếng với giấy quỳ để giã lần thứ 2, công đoạn này gọi là “trại” (công đoạn lấy lá vàng ở giấy quỳ ra).
Công đoạn cuối cùng là “long quỳ”, nghĩa là lấy từng lá vàng sau khi “trại” xếp xen kẽ với giấy, buộc ngay ngắn thành từng quỳ. Mỗi quỳ vàng, bạc theo đúng tiêu chuẩn sẽ có 490 lá (tương đương với nửa chỉ vàng). Tiền công hoàn thiện làm 1 chỉ nguyên khối ra lá vàng mỏng dao động từ 100-120.000 đồng.
Cán 1 chỉ vàng ra 490 lá vàng mỏng
Nghệ nhân Lê Bá Chung ở làng Kiêu Kỵ cho hay, một người thợ giỏi có thể cán 1 chỉ vàng thành một lá vàng dài khoảng 1m, rộng 0,8 cm. “Mới đầu khi đập diệp người thợ sẽ gập miếng vàng lại làm đôi nhưng lần sau sẽ gập lại làm 3 hoặc 4 và cứ thực hiện như vậy nhiều lần cho đến khi lá vàng dài và mỏng. Khi đập diệp phải đều tay, tập trung. Thông thường, người thợ sẽ mất khoảng một ngày để hoàn thiện xong các công đoạn cán 1 chỉ vàng ra 490 lá vàng mỏng”, nghệ nhân Chung chia sẻ.
Mỗi quỳ gồm có 10 buộc giấy, mỗi buộc có 40-50 tờ giấy tương ứng với chừng ấy lá vàng.
Theo nghệ nhân Chung, trong các công đoạn, công đoạn “trại” yêu cầu người thợ phải tập trung rất cao. Yêu cầu khó nhất trong bước này đòi hỏi người thợ phải giã đều tay, liên tục, giữ được nhiệt độ ổn định của bọc quỳ và có như vậy lá vàng mới mỏng đều, bóng và không bị gãy. Ngoài ra, màu mực và độ mịn của giấy quỳ cũng sẽ ảnh hưởng đến màu sắc, độ bóng của lá vàng. Chính vì tầm quan trọng này mà những hộ gia đình ở Kiêu Kỵ đều có bí quyết riêng chế tạo giấy quỳ.
Một người thợ giỏi có thể cán 1 chỉ vàng thành một lá vàng dài khoảng 1m, rộng 0,8 cm
Đôi cá chép được người thợ tài hoa dát vàng trông rất đẹp, hút hồn người xem
Bộ đôi câu đối được dát bằng vàng
Nguyễn Đức/Theo Dân Việt
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khám phá nghề đan thúng chai ở Phú Mỹ
14:52 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ chính trị quan trọng
15:15 Nông thôn mới
Tổng duyệt Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Nhân dân, du khách cổ vũ nồng nhiệt các khối diễu binh, diễu hành
15:10 Tin tức
Khánh Hoà: Triển lãm 100 hình ảnh và 600 cuốn sách nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ
15:08 Văn hóa - Xã hội
Hà Nội: Thêm 2 di tích lịch sử được xếp hạng cấp thành phố tại huyện Đan Phượng
15:08 Văn hóa - Xã hội
Bắc Giang: Khuyến công tích cực trợ lực cho công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tăng trưởng
15:07 Khuyến công