Phú Yên: Lẫm An Nghiệp - công trình kiến trúc cổ trên 100 năm
Công trình kiến trúc cổ trên 100 năm
An Nghiệp là một làng cổ nằm bên bờ tả ngạn sông Ba, hiện tọa lạc tại khu phố Định Thắng 1, thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Trong quá trình lập làng, cộng đồng cư dân xây dựng lẫm An Nghiệp.
![]() |
Lẫm An Nghiệp tại khu phố Định Thắng 1, thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên |
Lúc đầu lẫm được xây dựng với vật liệu bằng tre, gỗ, vách đất, mái lợp tranh, có chức năng là nơi chứa lúa của làng. Đến đầu thế kỷ XX, lẫm được trùng tu, xây dựng lại bằng vật liệu xi măng, mái lợp ngói âm dương, bên trong là hệ thống cột, kèo bằng gỗ tốt. Mặt tiền của lẫm được trang trí tỉ mỉ họa tiết hoa lá và các câu đối Hán Nôm.
Phần trên mặt tiền có đính các mảnh sành sứ với 4 chữ Hán “An Nghiệp tự lẫm” (lẫm làng An Nghiệp), trên mái là 2 cặp lân. Lúc này lẫm An Nghiệp đã chuyển đổi chức năng không còn là nơi chứa lúa mà thờ phụng Thành hoàng, các vị tiền hiền, hậu hiền của làng. Trong gian điện thờ của lẫm chia làm 3 ban thờ: Chính giữa là thờ thần Thành hoàng, bên phải thờ tiền hiền, bên trái thờ hậu hiền. Trước 3 ban thờ là 3 tấm nghi thêu rồng phụng làm gia tăng sự linh thiêng của gian thờ.
![]() |
Gian điện thờ của lẫm chia làm 3 ban thờ: Chính giữa là thờ thần Thành hoàng, bên phải thờ tiền hiền, bên trái thờ hậu hiền. |
Năm 1949, cơn bão lớn làm cho lẫm An Nghiệp bị sập. Sau đó người dân góp tiền và công sức tu sửa, thay mái ngói. Trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, lẫm An Nghiệp bị ảnh hưởng nên hư hỏng, xuống cấp. Năm 2003, lẫm An Nghiệp được trùng tu, tôn tạo khang trang như ngày nay bằng nguồn kinh phí quyên góp trong Nhân dân. Mặt tiền của lẫm được giữ nguyên như lúc đầu xây dựng cách đây trên 100 năm, nên vẫn giữ được nét cổ kính của một di tích văn hóa lâu đời, trải qua bao thăng trầm của thời cuộc.
Diện tích của điện thờ lẫm An Nghiệp có chiều dài và rộng đều 9m, người dân địa phương thường gọi là lẫm vuông. Mỗi khi tế lễ tại lẫm, người dân thường truyền tụng nhau về công đức của các bậc tiền hiền có công khai hoang lập ấp cho làng được đưa vào thờ phụng tại lẫm, nên lẫm An Nghiệp còn được gọi là nhà tiền hiền.
Tín ngưỡng tâm linh của cư dân
Với lịch sử trên 100 năm, lẫm An Nghiệp là chứng tích quan trọng trong quá trình khai hoang lập làng của cộng đồng cư dân đồng bằng Tuy Hòa. Lẫm An Nghiệp là công trình phục vụ nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của cư dân địa phương. Trước năm 1945, việc tế lễ diễn ra 2 lần trong năm gọi là xuân kỳ thu tế. Trong hai cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, việc tế lễ bị gián đoạn.
![]() |
Ông Phạm Văn Phụng hằng ngày thắp hương các ban thờ |
Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, lẫm An Nghiệp được trưng dụng làm trường học giảng dạy học sinh cấp tiểu học của địa phương. Khi lẫm được trùng tu cho đến nay, việc cúng tế được khôi phục theo nghi thức truyền thống, có đọc chúc văn và tấu nhã nhạc với sự tham gia đông đảo các tầng lớp Nhân dân.
Ông Phạm Văn Phụng (53 tuổi) hiện đang sinh sống tại khu phố Định Thắng 1, thị trấn Phú Hòa, huyện Phú Hòa, cho biết: Lễ tế diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng hằng năm. Lễ vật để dâng cúng Thành hoàng và các bậc tiền hiền, hậu hiền là hương đăng, hoa quả và thịt gà, thịt heo. Việc tế lễ tại lẫm An Nghiệp được Ban quản lý lẫm tổ chức, cầu cho mưa thuận gió hòa, mọi việc làm ăn của cư dân trong làng đều thuận lợi, may mắn. Đây cũng là dịp để bà con trong làng gia tăng sự đoàn kết, giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Nhiều người đi làm ăn nơi xa nhớ ngày tế lễ cũng về tham dự, thắp nén hương tạ ơn Thành hoàng và các bậc tiền, hậu hiền của làng.
Ông Phạm Văn Phụng chia sẻ: Lẫm An Nghiệp được trùng tu tôn tạo, nhưng theo thời gian lẫm đã xuống cấp hư hỏng, bà con địa phương mong muốn các cấp chính quyền quan tâm, các mạnh thường quân hảo tâm hỗ trợ giúp đỡ kinh phí, để lẫm được tôn tạo, sửa chữa làm mới lại những vết tích cũ, gìn giữ nơi thờ phụng tín ngưỡng cho bà con xa quê hương, khách tham quan du lịch cùng Nhân dân địa phương hội tụ về lẫm chiêm bái, thắp nén hương tạ ơn các bậc tiền hiền và cầu an phước lành đến cho gia đạo.
Dù trải qua bao biến đổi của thời gian, lẫm An Nghiệp vẫn là trung tâm tín ngưỡng của cộng đồng cư dân địa phương, là nơi dân làng gửi gắm những mong ước vào vị thần phò trợ cho làng, ghi ơn các bậc tiền nhân có công tạo lập làng qua các thời kỳ. Việc cộng đồng cư dân địa phương gìn giữ, tu tạo kiến trúc lẫm An Nghiệp và duy trì các phong tục, tín ngưỡng của làng, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc.
Tin liên quan
Tin mới hơn

“Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” - Lịch sử gần gũi từ những câu chuyện dân gian
09:18 | 01/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Nhà báo, nhạc sĩ, nhà thơ Đinh Văn Bình: “Không có giới hạn nào giữa báo chí, thơ ca và âm nhạc”
09:54 | 28/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hơn 8.000 tình nguyện viên Thủ đô tiếp sức kỳ thi tốt nghiệp THPT
10:19 | 26/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Nhiệm kỳ 2021–2026, HĐND tỉnh Bình Định hoàn thành xuất sắc sứ mệnh vì dân
09:14 | 26/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Kỳ họp cuối của HĐND tỉnh Bình Định, khép lại một giai đoạn, mở ra thời cơ mới
09:15 | 25/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025: Chủ động thích ứng với những điểm mới
10:03 | 23/06/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin khác

Bình Định ngày đầu vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền 2 cấp thuận lợi
16:15 | 21/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Trường THCS Nguyễn Trường Tộ liên tục đạt thành tích xuất sắc
10:07 | 18/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Lễ tổng kết và trao giải Cuộc vận động sáng tác văn học nghệ thuật về Nghề báo - Người làm báo Thủ đô và cả nước 2025
10:35 | 17/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Ấn tượng đêm chung kết Hoa hậu và Nam vương siêu mẫu thể hình thế giới 2025
23:09 | 15/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hội Nhà văn Hà Nội: Bàn về sáng tác văn học viết cho trẻ em
15:45 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hội Chữ thập đỏ tỉnh Bình Định cầu nối những tấm lòng nhân ái
15:45 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Nhà báo, Nhà văn Hồ Quang Lợi ra mắt sách “Sự thật, Lẽ phải và Ngọn bút”
15:43 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Gia Lai: Huyện Ia Pa vận động gần 2 tỷ đồng ủng hộ xóa nhà tạm, nhà dột nát
15:43 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Bệnh viện Đa khoa Vân Đình hướng tới sự hài lòng của người bệnh
15:40 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Bình Định: Những ngôi nhà mang giá trị nhân văn
15:39 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Nghệ nhân Nguyễn Văn Lưu: Người khôi phục gốm sứ Chu Đậu từ đáy biển
15:39 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Thơ người làng nghề
15:39 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hội luật gia huyện Ba Vì hoàn thành xuất xắc nhiệm vụ được giao
15:38 | 13/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hải Phòng: Khai mạc Giải bóng đá thiếu niên, nhi đồng toàn quốc năm 2025
09:19 | 12/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hải Phòng ra mắt vở múa rối “Bầy chim Thiên Nga”: Lan tỏa thông điệp yêu thương tới trẻ em dịp hè 2025
14:46 | 11/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Bình Định Lê Kim Toàn nghỉ hưu, dấu ấn trọn vẹn hành trình cống hiến
09:19 Tin tức

“Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” - Lịch sử gần gũi từ những câu chuyện dân gian
09:18 Văn hóa - Xã hội

TP. HCM: Chính thức sáp nhập đơn vị hành chính và công bố nhân sự mới
19:21 Tin tức

Lễ công bố thành lập tỉnh Gia Lai mới, một khởi nguyên lịch sử, một sứ mệnh thiêng liêng
15:42 Tin tức

Du lịch nông nghiệp công nghệ cao: Mô hình tiềm năng tại Nghệ An
13:37 Khuyến nông