Hà Nội: 19°C Hà Nội
Đà Nẵng: 23°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 32°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 18°C Thừa Thiên Huế

“Giữ lửa” nghề làm ngói máng truyền thống

LNV - Xã Tự Do (Quảng Hòa) từ lâu được biết đến là vùng đất có nghề làm ngói máng truyền thống. Trải qua thăng trầm nhưng đến nay, nghề làm ngói máng nơi đây vẫn được gìn giữ và phát huy. Điều này có công rất lớn của những người thợ, nghệ nhân với sự tài hoa và niềm đam mê để truyền và giữ nghề.


Người dân xóm Lũng Rì, xã Tự Do (Quảng Hòa) làm ngói máng. Ảnh: Thủy Tiên

Xóm Lũng Rì, xã Tự Do (Quảng Hòa) là nơi có 20/81 hộ dân gìn giữ và phát triển nghề làm ngói máng thủ công truyền thống. Tuy nhiên, mỗi nhà cũng giữ một bí quyết riêng để tạo màu sắc và giữ độ bền cho ngói. Ông Lâm Văn Bào, xóm Lũng Rì tâm sự: Những năm qua, có những thời điểm nghề làm ngói gặp khó khăn nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc từ bỏ. Nhiều thời điểm, tôi phải làm rất nhiều việc khác nhưng đến bây giờ lúc khiến tôi thấy thoải mái nhất dù rất vất vả chính là bắt đầu các công đoạn làm ngói máng truyền thống.

Để làm ra sản phẩm ngói máng đạt chất lượng tốt phải trải qua rất nhiều công đoạn phức tạp, mất vài tháng trời: Tìm nguồn đất đạt tiêu chuẩn; đào hố, bóc tơi đất, lọc đất sao cho không được dính đất tạp, cát, đá rồi cho nước vào ngâm khoảng 10 ngày thì đưa trâu vào dẫm khoảng 4 - 5 ngày cho nhuyễn.

Đất sau khi đã làm nhuyễn chuyển về đắp thành đống trong lán làm ngói, phủ nilon kín để không bị khô; lấy đất ra đắp thành một khối trụ dài hơn 90 cm; cắt đất từ khối trụ thành những lát mỏng có bề dày chừng 1cm đặt vào một chiếc khuôn gỗ hình trụ, khéo léo miết quanh thành khuôn cho đều đặn, cắt bỏ những phần đất thừa. Mỗi khuôn như vậy sẽ tạo nên 4 phôi ngói. Các phôi ngói sẽ được mang ra để phơi. Sân phơi rải một lớp trấu tạo mặt phẳng và để phôi ngói không bị dính xuống nền đất.

Phôi ngói đem phơi khô khoảng 30 - 40 ngày mới xếp vào lò nung khoảng 5 ngày, 5 đêm, đun lửa đều để ngói không bị sống hoặc cháy. Với những người có kinh nghiệm lâu năm, khi xếp ngói vào lò phải biết cách xếp các loại ngói chịu được lửa nhiều và ít cho hợp lý. Mỗi lò sẽ cho ra khoảng 15.000 - 18.000 viên ngói. Ngói máng sản xuất ở Tự Do có chất lượng tốt, mát về mùa hè, ấm về mùa đông nên độ bền có thể lên đến hàng trăm năm.


Ông Lâm Văn Bào đang nhặt những đất tạp, cát, đá khi lọc đất để làm ngói máng.

Chúng tôi đang trao đổi với ông Bào đúng lúc có khách hàng từ Hà Giang đến mua ngói lợp nhà. Người khách chia sẻ: Tôi phải đích thân lặn lội lên đây, mua đúng sản phẩm ngói truyền thống của ông Bào vì những viên ngói máng ở đây rất đẹp về màu sắc, độ bóng, độ bền và đều được làm thủ công, vừa đảm bảo về chất lượng cũng như yêu cầu mỹ thuật.

Các công đoạn để cho ra một sản phẩm ngói máng hoàn chỉnh đòi hỏi sức khỏe của người thợ nên dường như chỉ phù hợp với đàn ông. Nhưng với bà Lương Thị Hằng, xóm Lũng Rì, xã Tự Do, “mối duyên” của bà với nghề cũng chính thức bắt đầu từ ngày lập gia đình trở thành con dâu của gia đình người chồng đã có truyền thống làm ngói máng nhiều đời. Đến nay, hơn 20 năm bà Hằng trở thành “thợ chính” trong gia đình…


Bà Lương Thị Hằng đắp đất vào khuôn làm ngói máng.

Mấy chục năm gắn bó với nghề, đôi bàn tay bà Hằng cũng như những người dân làm ngói nơi đây đều chai sần, thô ráp. Bà Hằng tâm sự: Công việc làm ngói máng rất vất vả, mất nhiều thời gian nên không chỉ cần kỹ năng mà còn cần sự kiên nhẫn.

Tất cả các công đoạn làm ngói đều theo phương thức thủ công và tình yêu nghề của người thợ; nếu không thật sự yêu nghề sẽ không thể kiên trì và làm ra sản phẩm tốt được. Tôi chỉ mong rằng, thời gian tới nghề làm ngói máng sẽ được quan tâm, hỗ trợ để nét văn hóa truyền thống tiếp tục hiện diện trong những ngôi nhà của người dân.


Người dân xóm Lũng Rì với sản phẩm ngói máng truyền thống mới ra lò.

Mặc dù nghề làm ngói máng ở xã Tự Do từng giúp nhiều hộ dân thoát khỏi đói nghèo, nhưng những năm gần đây tình hình tiêu thụ sản phẩm có xu hướng giảm mạnh, số hộ bỏ nghề có dấu hiệu tăng lên bởi khó cạnh tranh với các loại vật liệu thay thế, giá lại rẻ hơn trên thị trường hiện nay. Do đó, nhiều thanh niên của làng nghề không còn mặn mà với nghề của cha ông mà chuyển sang làm công việc khác.

Có nhiều nguyên nhân khiến nghề làm ngói máng bị mai một: Ngói máng truyền thống còn ít người chuộng vì có nhiều sản phẩm khác cùng loại thay thế nên bán được ít. Hơn nữa chất đốt, nguồn đất sét ngày càng cạn kiệt. Các công đoạn làm ngói cũng hết sức phức tạp, đòi hỏi nhiều thời gian cũng như sự tỉ mỉ và kỳ công của người thợ. Chính vì vậy, giá của từng viên ngói máng không hề rẻ. Trong khi đó, nếu lợp bằng tôn hoặc vật liệu khác thay thế cùng loại sẽ tiết kiệm hơn cho người sử dụng.

Đứng trước nhiều khó khăn nhưng tin rằng với sản phẩm truyền thống lâu đời, nghề làm ngói máng sẽ tiếp tục tồn tại, phát triển và có hướng đi riêng. Bởi ngói làm ra có chất lượng tốt, bền đẹp, vẫn phù hợp với gu thẩm mỹ của đa số đồng bào vùng cao.

Xuân Lam - Báo CB

Tin liên quan

Tin mới hơn

An Giang: Sức sống mới ở làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer

An Giang: Sức sống mới ở làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer

LNV - Liên kết cùng nhau sản xuất, hỗ trợ nâng cao tay nghề, phát triển các sản phẩm dệt truyền thống đạt chuẩn OCOP là cách mà các nghệ nhân làng dệt thổ cẩm Khmer (xã Văn Giáo, thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang) đang thực hiện nhằm bảo tồn và mang lại sức sống mới cho nghề dệt truyền thống tồn tại hàng thế kỷ ở vùng Bảy Núi An Giang.
Hải Dương: Đưa bánh đa Lộ Cương vươn xa

Hải Dương: Đưa bánh đa Lộ Cương vươn xa

LNV - Làng bánh đa Lộ Cương, một trong những làng nghề lâu đời ở thành phố Hải Dương (tỉnh Hải Dương) mang đậm nét văn hóa đặc sắc của một không gian làng nghề Việt. Những năm gần đây, cùng với sự phát triển và mở rộng mạnh mẽ của thành phố Hải Dương. Làng nghề bánh đa Lộ Cương cũng có nhiều thay đổi với những hướng đi, cách làm phù hợp nhằm giữ gìn và phát huy nghề truyền thống.
Nghệ An: Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Thái

Nghệ An: Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Thái

LNV - Ngày nay, trong cuộc sống hiện đại, với sự đa dạng của các sản phẩm hàng hóa khác nhau, nhưng những sản phẩm được làm từ thổ cẩm với hoa văn truyền thống như khăn piêu, những chiếc đệm, những tấm rèm che… vẫn được đồng bào giữ gìn phục vụ nhu cầu sinh hoạt của gia đình đồng thời giúp bảo lưu giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Đến nay, các sản phẩm này đã trở thành mặt hàng được nhiều du khách lựa chọn khi đến với Nghệ An.
Bình Định: Làng nghề truyền thống đan đát Trung Chánh mang sắc thái, hình dáng đặc trưng riêng

Bình Định: Làng nghề truyền thống đan đát Trung Chánh mang sắc thái, hình dáng đặc trưng riêng

LNV - Làng nghề truyền thống đan đát Trung Chánh, xã Cát Minh, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định tạo ra những sản phẩm mang bản sắc văn hóa đại diện vùng miền, thể hiện đời sống văn hóa lễ hội truyền thống, sinh hoạt cộng đồng góp phần tạo diện mạo, bản sắc riêng của địa phương đạt tiêu chí bản sắc văn hóa dân tộc.
Lễ hội Đình Hậu: Sắc màu truyền thống và tinh hoa Cốm Làng Vòng

Lễ hội Đình Hậu: Sắc màu truyền thống và tinh hoa Cốm Làng Vòng

LNV - Sáng ngày 09/3/2025, trong không khí phấn khởi của mùa xuân mới, phường Dịch Vọng Hậu (quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội) long trọng tổ chức Lễ hội truyền thống Đình Hậu - Xuân Ất Tỵ 2025 và đón bằng công nhận "Nghề truyền thống Hà Nội" với nghề sản xuất Cốm Làng Vòng. Đây là sự kiện văn hóa quan trọng, không chỉ thể hiện sự tôn vinh các giá trị lịch sử mà còn khẳng định niềm tự hào về nghề cốm đặc trưng của người dân nơi đây.
Vĩnh Phúc: Phát triển và bảo tồn các làng nghề truyền thống: Thực trạng và giải pháp

Vĩnh Phúc: Phát triển và bảo tồn các làng nghề truyền thống: Thực trạng và giải pháp

LNV - Làng nghề truyền thống luôn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và tạo dựng cơ hội việc làm cho người dân. Để các làng nghề có thể phát triển bền vững, ngoài sự hỗ trợ của chính quyền, cộng đồng và các nghệ nhân cần có những bước đi đồng bộ trong việc bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và ứng dụng công nghệ vào sản xuất.

Tin khác

Hải Phòng: Phát huy bản sắc, giá trị làng nghề

Hải Phòng: Phát huy bản sắc, giá trị làng nghề

LNV - Thành phố Hải Phòng có nhiều nghề và làng nghề truyền thống mang đậm nét văn hóa bản địa, góp phần quan trọng tạo việc làm, hiệu quả kinh tế phục vụ đời sống nhân dân. Bên cạnh một số nghề truyền thống có xu hướng mai một dần thì cũng có nhiều làng nghề, nghề truyền thống chủ động tìm được hướng đi đúng đắn, phù hợp nhu cầu phát triển của thị trường nhờ sự hỗ trợ hiệu quả của các cấp, ngành, địa phương. Qua đó, góp phần gìn giữ, phát huy giá trị truyền thống, nét đặc trưng, riêng biệt, bản sắc độc đáo của các địa phương.
Làng nghề đan lát ở Vĩnh Long

Làng nghề đan lát ở Vĩnh Long

LNV - Nằm bên bờ sông Long Hồ, xã Hòa Tịnh, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long là xóm nghề đan đát rổ, rế từ tre trúc. Đây là một nghề truyền thống đã có từ lâu đời của người dân nơi đây. Nhờ sự tỉ mỉ, khéo léo của đôi bàn tay của người thợ, những chiếc rổ, rế từ tre trúc đã trở thành những sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa của vùng sông nước miền Tây.
Điện Biên: Giữ lửa cho nghề rèn của người Mông

Điện Biên: Giữ lửa cho nghề rèn của người Mông

LNV - Nghề rèn của đồng bào dân tộc Mông ở tỉnh Điện Biên không chỉ thể hiện sự tài hoa khéo léo của người thợ khi cho ra lò những sản phẩm tinh xảo, có giá trị sử dụng cao, mà còn thể hiện nét riêng có về bản sắc văn hóa.
Cà Mau: Những người tâm huyết giữ nghề truyền thống lờ, lọp

Cà Mau: Những người tâm huyết giữ nghề truyền thống lờ, lọp

LNV - Về miền Tây Nam Bộ ai cũng biết nơi đây có một nét rất riêng biệt đó là lắm sông nhiều cá, nên nơi đây cũng sản sinh ra một làng nghề mang đậm chất đặc trưng sông nước đó là làng nghề đan lờ, lợp.
“Đòn bẩy” để Hà Nội bảo tồn, phát huy giá trị làng nghề

“Đòn bẩy” để Hà Nội bảo tồn, phát huy giá trị làng nghề

LNV - Làng nghề gốm sứ Bát Tràng và làng dệt Vạn Phúc là 2 làng nghề đầu tiên của Việt Nam trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới.
Nghề làm ngói Âm Dương ở Lũng Rì

Nghề làm ngói Âm Dương ở Lũng Rì

LNV - Xóm Lũng Rì, xã Tự Do, huyện Quảng Hòa cách TP. Cao Bằng khoảng trên 30km, đây là làng nghề làm ngói âm dương đã có hàng trăm năm tuổi. Ngói Lũng Rì được làm thủ công rất cẩn thận, màu sắc đẹp, dùng lợp mái nhà mát vào mùa hè ấm về mùa đông.
Trù phú làng nghề

Trù phú làng nghề

LNV - Toàn tỉnh Cà Mau có gần 40 làng nghề tiểu thủ công nghiệp được công nhận và nhiều làng nghề thực hiện mô hình gắn với phát triển du lịch như: chuối khô, tôm khô, khô cá bổi, dưa bồn bồn, trồng bí đỏ, đan mê bồ truyền thống, làm bánh phồng tôm, muối ba khía, nuôi thuỷ sản...
Bình Định: Làng nghề đan đát Phú Hiệp tạo ra sản phẩm mang bản sắc văn hóa

Bình Định: Làng nghề đan đát Phú Hiệp tạo ra sản phẩm mang bản sắc văn hóa

LNV - Thôn Phú Hiệp, xã Cát Tài, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định được coi là cái nôi của nghề đan đát, đây là một nghề bản địa với nguyên liệu sẵn có ở địa phương để làm ra các sản phẩm quen thuộc như: Thúng, nong, nia, rổ, sàn, dừng, lồng sen, cơi trầu, xiểng đám cưới.
Bắc Ninh: Các cơ sở sản xuất giấy ở làng nghề Phong Khê dừng hoạt động

Bắc Ninh: Các cơ sở sản xuất giấy ở làng nghề Phong Khê dừng hoạt động

LNV - Đến nay, 100% cơ sở sản xuất giấy trong khu vực làng nghề Phong Khê; 135/137 cơ sở sản xuất giấy trong cụm công nghiệp Phong Khê I và Phong Khê II, TP Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh đã dừng hoạt động.
Thái Bình: Đưa nghề dệt đũi vươn xa

Thái Bình: Đưa nghề dệt đũi vươn xa

LNV - Thái Bình được biết đến không chỉ là “vựa lúa” của miền bắc Việt Nam mà còn là tỉnh có nhiều làng nghề truyền thống được hình thành và phát triển từ nhiều đời nay. Trong đó, phải kể đến làng nghề dệt đũi xã Nam Cao, huyện Kiến Xương, (tỉnh Thái Bình) trước đây, xã Thống Nhất ngày nay. Nghề dệt đũi Nam Cao được Bộ VH-TT&DL cấp chứng nhận đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào tháng 11/2023.
Làng hương Cao Thôn

Làng hương Cao Thôn

LNV - Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên dịp lễ Tết chính là một trong những nét đẹp văn hóa của người Việt. Những nén hương thơm thành kính như cầu nối trao gửi những tâm nguyện lời ước mong của người sống với những tổ tiên đã khuất. Để có một nén hương thơm là không biết bao nhiêu công sức của những người làm nghề làm hương xạ. Làng hương Cao Thôn, xã Bảo Khê, (TP. Hưng Yên), là một trong những làng nghề làm hương xạ lâu đời nhất cả nước với lịch sử hơn 200 năm. Thời điểm Tết là lúc không khí của làng nghề nhộn nhịp hơn hẳn.
Đồng Tháp: Lai Vung bảo tồn, phát triển nghề truyền thống

Đồng Tháp: Lai Vung bảo tồn, phát triển nghề truyền thống

LNV - Huyện Lai Vung là một trong những địa phương của tỉnh Đồng Tháp có nhiều nghề truyền thống. Thời gian qua, ngành chức năng của huyện Lai Vung nỗ lực bảo tồn, phát triển các nghề truyền thống theo hướng hài hòa giữa gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống với cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm, thích ứng nền kinh tế thị trường.
Bình Định: Nghệ nhân Thanh Đa đam mê hát dân ca, bài chòi

Bình Định: Nghệ nhân Thanh Đa đam mê hát dân ca, bài chòi

LNV - Nghệ nhân Thanh Đa (tên thật là Nguyễn Đình Đa) có 24 năm tham gia thực hành di sản văn hóa phi vật thể được đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú với kỹ năng trình diễn nghệ thuật dân ca và bài chòi qua tiếng hát ru ngọt ngào, mùi mẫn và những làn điệu trữ tình, sâu lắng của dân ca, bài chòi.
Hòa Bình: Mô hình nuôi ong lấy mật đem lại hiệu quả kinh tế cao

Hòa Bình: Mô hình nuôi ong lấy mật đem lại hiệu quả kinh tế cao

LNV - Tận dụng lợi thế tự nhiên, nghề nuôi ong lấy mật của người dân trên địa bàn tỉnh thời gian qua phát triển mạnh. Đây là nghề không chỉ giúp nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế cho nhiều hộ dân mà còn góp phần không nhỏ trong việc bảo vệ môi trường tự nhiên.
Nghề làm bột khoai Tây Ninh: Bí quyết giữ gìn hương vị truyền thống

Nghề làm bột khoai Tây Ninh: Bí quyết giữ gìn hương vị truyền thống

LNV - Tây Ninh, một tỉnh nằm ở vùng Đông Nam Bộ, nổi bật với nhiều đặc sản hấp dẫn. Một trong những nghề truyền thống lâu đời của người dân nơi đây là nghề làm bột khoai, đặc biệt là bột khoai mì (sắn). Đây không chỉ là một nghề mang lại thu nhập cho nhiều gia đình mà còn là niềm tự hào trong văn hóa ẩm thực của Tây Ninh.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Lễ hội làng Bát Tràng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội làng Bát Tràng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

LNV - Tối 12-3, tại đình làng Bát Tràng, UBND huyện Gia Lâm long trọng tổ chức Lễ công bố Lễ hội làng Bát Tràng là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và khai mạc lễ hội truyền thống làng Bát Tràng năm 2025.
An Giang: Sức sống mới ở làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer

An Giang: Sức sống mới ở làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer

LNV - Liên kết cùng nhau sản xuất, hỗ trợ nâng cao tay nghề, phát triển các sản phẩm dệt truyền thống đạt chuẩn OCOP là cách mà các nghệ nhân làng dệt thổ cẩm Khmer (xã Văn Giáo, thị xã Tịnh Biên, tỉnh An Giang) đang thực hiện nhằm bảo tồn và mang lại sức sống mới cho nghề dệt truyền thống tồn tại hàng thế kỷ ở vùng Bảy Núi An Giang.
Hải Dương: Đưa bánh đa Lộ Cương vươn xa

Hải Dương: Đưa bánh đa Lộ Cương vươn xa

LNV - Làng bánh đa Lộ Cương, một trong những làng nghề lâu đời ở thành phố Hải Dương (tỉnh Hải Dương) mang đậm nét văn hóa đặc sắc của một không gian làng nghề Việt. Những năm gần đây, cùng với sự phát triển và mở rộng mạnh mẽ của thành phố Hải Dương. Làng nghề bánh đa Lộ Cương cũng có nhiều thay đổi với những hướng đi, cách làm phù hợp nhằm giữ gìn và phát huy nghề truyền thống.
Hà Nội: Công nhận Cốm làng Vòng là nghề truyền thống Hà Nội

Hà Nội: Công nhận Cốm làng Vòng là nghề truyền thống Hà Nội

LNV - Sáng ngày 09/3/2025, phường Dịch Vọng Hậu (quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội) long trọng tổ chức Lễ hội truyền thống Đình Hậu - Xuân Ất Tỵ 2025 và đón bằng công nhận “Nghề truyền thống Hà Nội” với nghề sản xuất Cốm Làng Vòng.
Bảo tồn và phát triển không gian kiến trúc làng nghề truyền thống

Bảo tồn và phát triển không gian kiến trúc làng nghề truyền thống

LNV - Trải qua hàng trăm năm lịch sử, các làng nghề không chỉ mang nhiều giá trị về mặt kinh tế mà còn là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc và mang đậm dấu ấn của kiến trúc truyền thống Việt Nam. Khai thác tiềm năng của làng nghề để thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch đang được coi là một trong những hướng đi triển vọng của đất nước. Tuy nhiên, làng nghề truyền thống trong thời kỳ đổi mới cũng đang đặt ra những thách thức đặc biệt là bảo tồn và phát triển về không gian kiến trúc.
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-61
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-66
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-67
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-91
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-32
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-50
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-33
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-51
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-54
so-456-tap-chi-lang-nghe-viet-nam-2025-75
Giao diện di động